'DE' JONGERE BESTAAT NIET - Marije Cornelissen

Daarbij komt nog dat met het afbrokkelen van de verzorgingsstaat kwetsbare mensen
minder bescherming krijgen in de huidige samenleving. Er wordt minder gestreefd
naar assimilatie en incorporatie van zwakkeren. De maatschappij raakt zo steeds meer
verdeeld in winners en losers. Dit blijkt bijvoorbeeld uit het ontstaan van zwarte en
witte scholen. 61
‘Kwetsbare jongeren’ die minder goede kansen hebben op de arbeidsmarkt, worden
steeds meer gezien als een last voor de samenleving. Dit blijkt onder andere uit het
‘Plan Voortijdig Schoolverlaten’ dat in 1999 door het ministerie van OCW werd
gepresenteerd. Daarin wordt de problematiek van het zonder diploma de school
verlaten als volgt omschreven:
‘Het vooruitzicht van jongeren zonder startkwalificatie is veelal langdurige of frequente
werkloosheid, een gebrekkig ontwikkelingsperspectief in het arbeidsproces, vervreemding van
de samenleving, afglijden naar de zelfkant van de samenleving of mogelijk zelfs de
criminaliteit. De samenleving maakt vervolgens hoge kosten om deze groep op te vangen, te
begeleiden of de effecten van het gedrag van deze groep te compenseren.’
De Jongerenorganisatie CNV vond deze voorstelling van zaken kortzichtig en
benadrukte dat deze visie ten onrechte stigmatiserend werkt voor een grote groep
jongeren. De organisatie steunt het streven om zoveel mogelijk jongeren met
startkwalificaties het onderwijs te laten verlaten, maar is het oneens met het feit dat
jongeren zonder diploma gebrandmerkt worden als kansloos. De meeste voortijdig
schoolverlaters houden namelijk bewust op met hun opleiding en vinden na enig
zoeken hun eigen weg op de arbeidsmarkt. 62
Werkstress en burn-out
De beoordeling van jongeren in economische termen, samen met de flexibilisering van
de arbeidsmarkt en de opkomst van de prestatiemaatschappij, heeft er toe geleid dat er
een rooskleurig beeld van de jonge werknemer is ontstaan. Er bestaat een beeld dat
jongeren op de huidige arbeidsmarkt alle kansen hebben en hun eigen
arbeidsvoorwaarden kunnen bepalen. Doordat het aantal jongeren in Nederland
verhoudingsgewijs steeds kleiner wordt (‘ontgroening’) zijn zij namelijk een gewild
schaars goed geworden. Werkgevers weten van gekkigheid niet meer wat ze moeten
doen om hoog opgeleide jongeren binnen te halen, met lease-auto’s, hoge salarissen,
prestatiebeloning en opleidingen.
Dit beeld moet echter genuanceerd worden. De meeste jongeren hebben maar weinig
zeggenschap over de invulling van hun werk. Het komt vaak voor dat jongeren veel
overuren maken en meer dan de helft van hen werkt op onregelmatige tijden:
‘s avonds en in het weekend. 63 Een European Survey on Working Conditions toonde aan
dat werkende jongeren tussen 15 en 24 jaar meer nog dan ouderen klagen over
‘risicofactoren’ op het werk zoals lawaai, weinig autonomie en korte pauzes. Hoger
opgeleide jongeren hebben iets minder klachten dan lager opgeleide, maar het verschil
is niet groot. 64
44