Tussenrapport Commissie Bestuurlijke Inrichting - VVD ...

13
voorstellen tot bestuurlijke herinrichting – werkgroep bestuurlijke herinrichting
dat er bij voorkeur één overheid verantwoordelijk is en maximaal twee (exclusief de
EU). 16
7. De Europese Unie is een van de betrokken bestuurslagen
De Europese Unie is een gegeven. De EU is een van de bestuurslagen waar we mee
te maken hebben en daarmee deel van de hele constellatie van gelaagd bestuur. Alle
overheden hebben te maken met Europese regelgeving en maken allemaal deel uit
van de Europese ruimte waarin zij zich moeten kunnen bewegen en hun gebied
moeten kunnen positioneren. Ook decentrale overheden horen een serieuze
gesprekspartner voor Europa te kunnen zijn.
8. Eenheid in de hoofdstructuur, differentiatie in taken,
verantwoordelijkheden en interne organisatie
Voor de herkenbaarheid en overzichtelijkheid van de overheid is het zaak om een
uniforme indeling op hoofdlijnen als uitgangspunt te nemen. Binnen en tussen
overheden is evenwel ruimte om verschil toe te laten. Dat kan gaan om taken en
verantwoordelijkheden, maar ook om de interne organisatie. De commissie-Bovens
spreekt van een ‘recht op ongelijkheid’. 17 Binnen de uniforme hoofdstructuur is
maatwerk mogelijk. Lokaal is er ruimte voor het maken van eigen keuzes en voor
maatwerk. Verschillen en contrasten tussen gebieden – bijvoorbeeld wat betreft
economische activiteiten, sociale problemen, geografische ligging, regionale
identiteit of demografische ontwikkeling – kunnen dan beter meegenomen worden.
9. Taak, verantwoordelijkheid en financiering in één hand
Als je verantwoordelijk bent voor een taak dan ligt de financieringsvraag ook bij jou.
Financiering van beleid en uitvoering wordt zo dicht mogelijk bij de
verantwoordelijke gebracht. Belastingheffing vindt daarom zo dicht mogelijk bij de
taak plaats en lokale afwegingen worden lokaal gefinancierd. Dan ligt de
verantwoordelijkheid voor de financiering bij degene die invloed kan uitoefenen op
de kostenbeheersing. Bovendien is dan sprake van integraliteit van inkomsten en
uitgaven bij het maken van beleidskeuzen. Dat leidt tot transparante politieke
keuzes en versterkt de democratie. Bij veel voorzieningen betekent dit dat nationaal
een basisniveau bepaald wordt en er ruimte is voor lokale aanvulling. Dit
uitgangspunt vergt overigens wel dat de totale lastendruk voor burgers gelijk blijft.
Daarnaast versterkt de uitbreiding van het lokale belastinggebied de democratische
kracht van de gemeenteraden. Er valt immers wat te kiezen, terwijl op dit moment
bij veel burgers het idee bestaat dat Den Haag het allemaal regelt.
10. Elke bestuursmacht vraagt om democratisch georganiseerde wilsvorming
en om democratische controle
Beleid wordt gemaakt door of met betrokkenheid van democratisch gekozen
volksvertegenwoordigers en de uitvoering van beleid is te allen tijde onderworpen
aan controle door een gekozen vertegenwoordigend orgaan. Taken, bevoegdheden
en financiering (inclusief belastingen) liggen daarom waar democratische
verantwoording en controle mogelijk zijn.
11. De bestuurlijke inrichting biedt voldoende garanties tegen willekeur en
voor een zo groot mogelijke individuele vrijheid.
Bij de bestuurlijke inrichting worden rechtsstatelijke waarborgen tegen willekeur en
voor vrijheid zoals legaliteit, adequate rechtsbescherming, machtsverdeling en het
organiseren van tegenmacht gerespecteerd.
16 Motie-Van der Burg; Orde op zaken, VVD programma Tweede Kamerverkiezingen 2010; Vrijheid en verantwoordelijkheid.
Regeerakkoord VVD-CDA, 2010; VVD Tweede Kamerfractie, Strategienotitie Bestuur, 2011.
17 Commissie Toekomst Lokaal Bestuur (Commissie-Bovens), Wil tot Verschil. Gemeenten in 2015, Den Haag, 2006, p. 41.