Tussenrapport Commissie Bestuurlijke Inrichting - VVD ...

14
voorstellen tot bestuurlijke herinrichting – werkgroep bestuurlijke herinrichting
12. Bestuur is herkenbaar, zichtbaar en aanspreekbaar
Ook als taken aanleiding geven voor bestuur op een hoger schaalniveau is het zaak
om het bestuur voor burgers zichtbaar en aanspreekbaar te houden. De nabijheid
van politiek en bestuur tot burgers hoort geborgd te worden waarbij ook hier geldt
dat uniformiteit geen uitgangspunt mag zijn.
4. Voorstellen tot bestuurlijke herinrichting
Overheden met een helder profiel
In het licht van de opgaven die maatschappelijke dynamiek en economische
ontwikkelingen aan de overheid stellen, is bestuurlijke hervorming in Nederland
onontbeerlijk. Een robuust bestuur dat deze opgaven aankan, vraagt om helderheid
over wie waarover gaat. Alleen dan kan vertragende bestuurlijke drukte
tegengegaan worden. Bovendien past bij een heldere taakverdeling dat door
herinrichting gekomen wordt tot overheden met de slagkracht voor adequate
taakuitvoering. Bestuurlijke herinrichting dient ten slotte de herkenbaarheid van de
overheid, omdat de overzichtelijkheid van het openbaar bestuur vergroot wordt.
Aan het zoeken naar een optimaal niveau voor elke overheidstaak gaat de vraag wat
overheidstaken zijn vooraf. Het huidige staatkundig bestel beantwoordt de vraag
wat een taak van de overheid is en wie verantwoordelijk is, ten principale niet. In het
huidige bestel is enkel de bevoegdheid om die vraag te beantwoorden belegd en
wel op een zodanige manier dat in wezen elke overheid zelf een antwoord op die
vraag mag geven. Dat is een consequentie van de gedecentraliseerde eenheidsstaat
en het systeem van onze Grondwet. De Grondwet geeft provincies en gemeenten
bevoegdheden tot regelgeving en bestuur. De Grondwet koppelt die bevoegdheden
niet aan taken. De Grondwet zegt niet wat de taken van gemeenten, provincies en
het Rijk zijn, met andere woorden ten behoeve van welke taken de algemene
bevoegdheden tot regeling en bestuur uitgeoefend mogen worden. Wat de taken
van provincies en gemeenten zijn kan op twee manieren bepaald worden. In de
eerste plaats kan bij of krachtens de wet regelgeving en bestuur van decentrale
overheden gevraagd worden. Zij krijgen dan specifieke medebewindstaken.
Daarbuiten bepalen provincies en gemeenten zelf wat hun taken zijn zolang zij in
het algemeen belang en niet in strijd met hogere regelgeving handelen. Zij zijn
immers autonoom en hebben open huishoudingen.
De werkgroep bestuurlijke herinrichting stelt voor om vast te houden aan de open
huishouding van de decentrale overheden en om binnen die kaders sterker in te
zetten op een heldere taakverdeling, kerntaken en een duidelijker functioneel
profiel van de verschillende overheden.
Met interbestuurlijke afspraken kan veel bereikt worden, maar naar de mening van
de werkgroep is voor een heldere taakverdeling tevens een bestuurlijke
herinrichting nodig. Een duidelijke taakverdeling hoort gebaseerd te zijn op de
uitgangspunten 'als het kan, decentraal' , 'schaal volgt taak' en het
tweebestuurslagenbeginsel.
Een heldere taakverdeling volgens deze principes vraagt om een afweging waarbij
de toedeling van taken aan de verschillende schaalniveaus gebaseerd wordt op wie
welke taak het best op kan pakken. De optimale schaal verschilt echter per
onderwerp en per gebied. Dat noodzaakt in de eerste plaats tot differentiatie. Het is
weinig zinvol om te denken in een voor het hele land geldende minimumomvang.