Tussenrapport Commissie Bestuurlijke Inrichting - VVD ...

15
voorstellen tot bestuurlijke herinrichting – werkgroep bestuurlijke herinrichting
De beste omvang wordt op basis van inhoudelijke, kwalitatieve overwegingen
bepaald afhankelijk van de context van het betreffende gebied. Dat is in
grootstedelijke gebieden anders dan in het landelijke gebied. Maar ook dan zou het
volledig afstemmen van schaal op taak vragen om een spaghetti aan functioneel
bestuur. Dat botst met het uitgangspunt van overzichtelijkheid en herkenbaarheid.
Grotere gemeenten
3De werkgroep bestuurlijke herinrichting stelt voor gemeenten in de toekomst
meer ruimte te geven voor hun sociaal-cultureel en sociaal-economisch profiel en
hun profiel op het gebied van veiligheid en openbare ruimte. De schaal van de
gemeente sluit dan aan bij de economische samenhang van een gebied en het
verzorgingsgebied van (sociaal-culturele) voorzieningen. Voor een deel komt dat
verzorgingsgebied overeen met de oriëntatie van mensen. Dit profiel kan een
aangrijpingspunt voor herindeling zijn: gaan de mensen in dit dorp naar het
winkelcentrum, theater, zwembad of de middelbare school in stad A of stad B?. Wat
de werkgroep bestuurlijke inrichting betreft, krijgt het Nederlands openbaar
bestuur dan ook (opgeschaalde) gemeenten als eerste overheid, dat wil zeggen als
bestuurlijke eenheid aan de basis van de hoofdstructuur. Bij de voorziene
herindeling zijn bestaande grenzen niet heilig.
Er zijn meerdere redenen om in te zetten op opschaling of regiovorming. In de
eerste plaats toont de omvang van intergemeentelijke samenwerking op regionaal
niveau in samenhang met recente bestuurskrachtmetingen aan dat pas bij een
grotere schaal vaak sprake is van voldoende slagkracht om voorzieningen adequaat
en efficiënt te organiseren. 18 Veel voorzieningen die tot het taakveld van de
opgeschaalde gemeenten gaan behoren, worden nu feitelijk al door allerlei, vaak
wisselende, gemeentelijke samenwerkingsverbanden verzorgd. Een steeds
complexer wordende samenleving vraagt om een bestuur dat voldoende
slagvaardig is. Als gevolg van lopende decentralisatieoperaties – denk aan de
jeugdzorg – wordt de behoefte aan voldoende slagkracht alleen maar groter. De
werkgroep kiest dan voor opschaling in plaats van nog meer samenwerking en
hulpstructuren. Gemeenten krijgen in beginsel een voldoende schaal om
gedecentraliseerde taken zelfstandig uit te voeren. Er moet altijd ergens een grens
getrokken worden. Je kunt immers niet blijven opschalen. Bij elke indeling blijven
zich grensoverschrijdende problemen voordoen (zelfs over staatsgrenzen heen;
denk aan de euregio's). De noodzaak tot coördinatie en samenwerking blijft bestaan.
Echter, met de vorming van grotere gemeenten – die aansluiten bij
verzorgingsgebieden - trekt de mismatch tussen schaal van maatschappelijke
problemen enerzijds en bestuurlijke organisatie anderzijds grotendeels recht. De
opgeschaalde gemeenten nemen dan ook een groot deel van de bestaande
gemeenschappelijke regelingen, samenwerkingsverbanden en vormen van verlengd
lokaal bestuur in zich op. Door de vorming van grotere gemeenten kunnen de Wgrplusregio's
en veel van de gewone gemeenschappelijke regelingen daarom
opgeheven worden. Samenwerking blijft mogelijk, maar zal veel minder nodig zijn.
Samenwerking met andere (opgeschaalde) gemeenten is een vrijwillige keuze en
wordt niet afgedwongen. Dat vermindert de bestuurlijke drukte aanzienlijk. Daar
waar de problematiek vraagt om een grotere schaal dan de toekomstige
opgeschaalde gemeente wordt nog steeds samengewerkt maar is het aantal
deelnemende gemeenten vanzelfsprekend veel beperkter waardoor de slagkracht
wordt vergroot.
18 Adviescommissie Krachtig Bestuur in Brabant (Commissie-Huijbregts), Voorlopige aanbevelingen: Veerkrachtig bestuur
in Noordoost-Brabant, augustus 2012.