Tussenrapport Commissie Bestuurlijke Inrichting - VVD ...

19
voorstellen tot bestuurlijke herinrichting – werkgroep bestuurlijke herinrichting
hebben die dat apparaat aanstuurt. In beide vormen is die bestuurder, omdat hij van
alle samenwerkende gemeenten wethouder is, aan alle gemeenteraden
verantwoording verschuldigd. De samenwerkingsbestuurder is dus vooral een
manier om de democratische controle op intergemeentelijke samenwerking te
versterken. Dergelijke constructies zouden ook bij burgemeesters en
gedeputeerden mogelijk moeten zijn.
Ten slotte mogen de voorstellen voor de lange termijn volgens de werkgroep
bestuurlijke herinrichting geen aanleiding zijn om op de korte termijn
mogelijkheden tot efficiencywinst door samenwerking in de bedrijfsvoering te laten
liggen.
De samenwerkingsbestuurder is één van de mogelijkheden om door kleine ingrepen
het lokaal en middenbestuur meer in overeenstemming met de uitgangspunten
voor bestuurlijke inrichting te brengen. In dit kader is ruimte om te experimenteren
gewenst. Op die manier kunnen samenwerkende gemeenten of provincies de
voordelen van schaalvergroting op korte termijn realiseren zonder dat daarmee de
eigenheid van een gemeenschap in het gedrang komt of dat bestuurders niet meer
aanspreekbaar zijn. De werkgroep bestuurlijke herinrichting stelt daarom voor op
korte termijn te komen tot een experimenteerwet decentraal bestuur die
experimenten op lokaal niveau mogelijk maakt. 24
Differentiatie in taakuitvoering
De opgeschaalde gemeenten worden robuuste overheden met behoorlijke
slagkracht en adequate democratische legitimatie en controle. Dat zijn
medeoverheden waar het Rijk vertrouwen in kan en moet hebben. Het Rijk kan de
grotere gemeenten daarom veel vrijheid laten. Daarnaast is de ene gemeente de
andere niet. De ene gemeente opereert in een grootstedelijk gebied, de andere in
een landelijk gebied. De ene gemeente valt samen met een bloeiende economische
motor, de andere met een krimpregio. De ene gemeente moet om kunnen gaan met
massa's strandtoeristen op zonnige dagen, de andere gemeente heeft te maken
met overlast van buitenlandse drugstoeristen. Rotterdam heeft wel behoefte aan
instrumentarium voor de aanpak van grootstedelijke problematiek, terwijl een
plattelandsgemeente dat instrumentarium niet nodig heeft. Anderzijds hoeft de
gemeente Den Haag geen taak te hebben ten aanzien van intensieve veehouderij
terwijl dat bij plattelandsgemeenten juist wel een belangrijke taak kan zijn. Dat
maakt dat er verschil kan zijn in de mate waarin gemeenten bepaalde taken
uitvoeren.
Enerzijds betekent dit dat gemeenten ruimte moeten hebben om eigen keuzes te
maken en maatwerk te leveren. De verschillen die daaruit voortvloeien, horen
geaccepteerd te worden. Dit vraagt om een Rijk dat loslaat of in elk geval voldoende
ruimte voor keuzes en verscheidenheid inbouwt in wetgeving. De uitvoering van
Rijksbeleid waarbij nauwelijks ruimte bestaat voor lokale keuzes en het Rijk geen
verschillen wil toestaan, kan beter ondergebracht worden bij gedeconcentreerde,
regionale uitvoeringsdiensten onder directe verantwoordelijkheid van het Rijk zelf.
Anderzijds betekent dit dat om de flexibiliteit van uitvoering van taken te vergroten
en maatwerk te leveren, differentiatie van taakuitvoering en het bijbehorend
instrumentarium tussen bestuurslagen nodig is of in elk geval mogelijk moet zijn.
Dit wil niet zeggen dat de bestuurskracht van gemeenten ondermaats mag zijn.
Bestuurlijke slagkracht is bij elke gemeente nodig. Differentiatie kan geen vluchtweg
24 Zie ook: Interbestuurlijke Taakgroep Gemeenten (Commissie-D’Hondt), Vertrouwen en verantwoorden. Voorstellen voor
decentralisatie en bestuurskracht, 4 juni 2008.