Tussenrapport Commissie Bestuurlijke Inrichting - VVD ...

9
voorstellen tot bestuurlijke herinrichting – werkgroep bestuurlijke herinrichting
rolverwarring omdat onvoldoende duidelijk is wie waarover gaat. De verdeling van
verantwoordelijkheden tussen Rijk, provincie, waterschap en gemeente, maar ook
tussen overheid en publieke, semipublieke of private uitvoeringsorganisaties is voor
veel burgers en zelfs voor veel bestuurders onduidelijk.
Er is bovendien sprake van wat 'bestuurlijke drukte' is gaan heten. 8 Op veel terreinen
zijn (te) veel overheden en overheidsinstanties tegelijk bij besluitvorming en/of
uitvoering betrokken. Dat noodzaakt tot veel overleg en schept onnodige
hindermacht. Een beperking van elke overheid tot kerntaken vermindert deze
drukte op zichzelf al en veel is te winnen door een heldere taakverdeling, 9 maar de
huidige bestuurlijke inrichting noodzaakt ook dan nog tot veelvuldig samenwerken,
overleg en afstemmen.
Een ander obstakel bij het adequaat aanpakken van maatschappelijke problemen is
het gebrek aan flexibiliteit en mogelijkheid tot maatwerk binnen de bestuurlijke
inrichting. Uniformiteit van de organisatie van het lokaal en middenbestuur wat
betreft interne organisatie, taken en bevoegdheden past niet bij de verscheidenheid
tussen verschillende delen van het land. In een grootstedelijk gebied worden door
burgers andere dingen van de overheid gevraagd dan in een landelijk gebied. De
problemen van de Randstad, Brainport Eindhoven of het verstedelijkt gebied van
Zuid-Limburg zijn niet hetzelfde als de problemen in Zeeuws-Vlaanderen, De
Graafschap of Oostermoer. Toch hebben gemeenten overal dezelfde taken en
hetzelfde instrumentarium. De sociale, economische en fysieke context waarin het
bestuur opereert verschilt en daarmee verschillen de problemen en opgaven
waarmee de overheid geconfronteerd wordt. Dat vraagt om andersoortig bestuur.
Uniformiteit in organisatie en verantwoordelijkheden past bovendien niet omdat de
verhoudingen binnen het huis van Thorbecke behoorlijk scheef zijn. In algemene
termen denken over gemeenten of provincies komt niet overeen met de
werkelijkheid waarin de gemeente Amsterdam meer inwoners heeft dan de
provincies Flevoland en Zeeland samen en ruim 800 keer meer dan de kleinste
gemeente (Schiermonnikoog), waarin de Rotterdamse deelgemeente Prins
Alexander met bijna 90.000 inwoners groter is dan ruim 380 zelfstandige gemeenten
en waarin de gemeente Noordoostpolder naar landoppervlakte meer dan 73 keer
groter is dan de gemeente Schoonhoven. Ook deze constatering geeft aanleiding
om vragen te stellen bij de huidige uniformiteit.
Nederland is onvoldoende in staat snel adequate besluiten te nemen. De fricties
tussen bestuurlijke organisatie enerzijds en taakverdeling en maatschappelijke
opgaven anderzijds zijn daarvan de oorzaak. Voldoende bestuurlijke slagkracht is
nodig om ervoor te zorgen dat onze economische belangen en welvaart niet in het
gedrang komen en om het hoge tempo van wereldwijde economische, politieke en
sociale ontwikkelingen bij te benen. Daarom is het zaak te zoeken naar
mogelijkheden om via herinrichting van het bestuurlijk bestel de slagkracht van het
bestuur te vergroten.
Een gedragen overheid
De VVD staat niet alleen voor een slagvaardige overheid. Dat de overheid kan doen
wat zij moet doen, is maar één kant van de medaille. De VVD staat ook voor een
democratische overheid die door haar burgers gedragen wordt. Met het oog daarop
8 Gemengde Commissie Bestuurlijke Coördinatie (Commissie-De Grave), Je gaat erover of niet, Den Haag, 2005; Raad voor
het openbaar bestuur, Slagvaardig bestuur. Advies over integraliteit en vertrouwen in het openbaar bestuur, Den Haag,
2009.
9 Gemengde Commissie Bestuurlijke Coördinatie (Commissie-De Grave), Je gaat erover of niet, Den Haag, 2005.