tijdschrift voor brabants heem en erfgoed - Thuis in Brabant

More documents

Recommendations

Info

In Brabant 3 2 Het monument op de rk. begraafplaats Allerheilige Sacrament Parochie in Berlicum. (Foto: Laurie Faro) in den hemel, ’t zal voor ons bidden’ illustreert volgens hem het Brabantse ‘fatalisme’ van die tijd en betekende een ‘geloofswaarheid’ waarmee verwanten en familie de ouders troostten. Er was geen sprake van verwaarlozing of liefdeloosheid naar de kinderen toe, maar alleen van de ‘zucht om goed te doen’. Men wist echter niet hoe aan de misère te ontsnappen: ‘het geeft toch niets’. dit werd mede veroorzaakt doordat de verantwoordelijke overheden het vraagstuk van de kindersterfte volgens uiterst ‘laksch’ ter hand namen. Barentsen pleitte daarom voor genees- en verloskundige hulp, hygiënische maatregelen en voorlichting aan ouders om hun kinderen beter te kunnen verzorgen en te voeden. het dode kind werd destijds vaak als gespreksonderwerp gemeden door vrienden en familie. Wanneer het kind ook nog ongedoopt was, belandde de gebeurtenis helemaal in de taboesfeer en werd er niet meer over gesproken. i n b r a b a n t T i J d s c h R i f T v O O R B R A B A N T s h E E M E N E R f G O E d dood en Als geboorte tot dood leidt in plaats van tot leven betekent dit een omkering van de natuurlijke gang van zaken. Sterven hoort immers het einde van een leven te zijn en niet het begin. Sinds mensenheugenis is het samenvallen van dood en geboorte een gebeurtenis met veel emoties en vraagtekens en zocht men naar verklaringen. In de mythologie, in sprookjes en in volksverhalen wordt vaak naar duiding van het gebeuren gezocht. De mythe over de roof van Ganymedes door Zeus wordt in de zeventiende eeuw gebruikt om aan te geven dat god in de hemel zich ontfermt over jong gestorven kinderen. Griekse oudheid Oppergod Zeus werd zo verliefd op het jongetje Ganymedes dat hij hem van zijn ouders weg roofde en meenam naar de berg Olympus. hij was zo mooi dat de goden hem uitverkoren hadden om onsterfelijk te worden. in de zeventiende eeuw werd dit verhaal gebruikt om aan het overlijden van een jong kind betekenis te geven. de schuldeloze kinderziel is zo rein en puur en wordt zo begeerd door God dat hij een ereplaats in de hemel krijgt. Op een schilderij van Nicolaes Maes uit 1674 zijn vier kinderen te zien waarvan er één, een jongetje, wordt weggevoerd door Zeus in de gedaante van een adelaar. Ook in sprookjes komt het samenvallen van het begin en het eind van het leven voor, zoals ‘het kindje dat glimlacht in zijn slaap’ van Anni swan, ‘Het kindje dat glimlacht in zijn slaap’ donskopje woonde in de hemel bij de heilige Moeder en had het daar heerlijk. Maar toen was donskopje aan de beurt om door de levens - engel naar de aarde gebracht te worden. dons-
leven vallen samen kopje wilde niet omdat het fijn in de hemel was. uiteindelijk liet donskopje zich overhalen op voorwaarde dat hij terug mocht komen in de hemel als de heimwee te groot zou worden. de boodschapper van het Leven nam donskopje mee en bezorgde hem bij een liefhebbende vader en moeder. soms glimlacht hij in zijn slaap. Zijn ouders denken dan dat hun kindje een droom heeft maar niemand weet dat donskopje dan droomt van het hemelse paradijs en de troostende schoot van de heilige Moeder… uit: Bert voorhoeve, Verhalen en sprookjes op de grens van leven en dood (Zeist 1997) in dit sprookje wordt de wereld als het ware omgekeerd: een kind zou eigenlijk liever in de hemel dan op aarde zijn. Aan ouders wordt zo een ‘reddingsboei’ toegeworpen, als troost bij het sterven van hun jonge kind. in Brabant vindt men in volksverhalen vaak verwijzingen naar de zieltjes van ongedoopte kinderen. in deze verhalen probeert men betekenis te geven aan hun lot. Ze zouden als ‘dwaallichtjes’ of ‘stallichtjes’ rondzwerven. Als men ze boven het water ziet zweven, willen ze graag gedoopt worden en wie ze doopt zal ‘nimmer verloren gaan’. Zo wordt er rond Rijsbergen het verhaal verteld van een man die tijdens een nachtelijke tocht deze lichtjes,‘stalkèèrse’, tegenkwam. ‘Stalkèèrse die vrooge om gedoapt te worre’ ‘Tun ie haozeldonksakker over waor,... kwaampe er un paor van die stalkèèrse aongezweafd, recht op um af, en die vroogen um om gedoapt te worre en ondertusse laaide ze’um al nar ’t waoter toe. Omdat ie meelije met er haai, wouw ie ze gère verlosse en ie begos meei de woarde van ’t doapsel te zège. Mar ie haai nog mar ’n paor woardjes gezeet of er kwaampe heale hoape meei stalkèèrse vur den dag, beschien wel duzend, die aomaol vrooge om gedoapt te worre. da waor gin kleiniged! heal de naacht waor ie dermeei doende tot den haon op de Mortel begos te kraaie toe en tun waore ze gelijk in eens verdwenen. hij waor schrikkelijk moei aaf geworre, het zweat liep over zunne rug weg, hij haai ginne droagen draod mir aon zen lijf en de haore plakten op zunne kop’. uit: J. R. W. sinnighe, Noordbrabants sagenboek (den haag 1964) Maar ook meer negatieve betekenissen komen voor. dwaallichtjes zouden de zieltjes van ongedoopte kinderen zijn die voorbijgangers naar het water lokken. Ook werd wel verteld dat ‘stalkerskes’ lichtjes zijn die flikkeren over de akkers en de velden en dat de mensen er bang voor waren: ‘dan wie d’r getoverd. Ze zeeën dat da’ zielen waren an ongedoopte kiendere’. Nicolaes Maes - Portret van vier kinderen als mythologische figuren, 1674. (Dordrecht, Dordrechts Museum) i n b r a b a n t N u M M E R 0 O K T O B E R 2 0 0 9 3 3
Page 1 and 2: inbrabant TIJDSCHRIFT VOOR BRABANTS
Page 3 and 4: Geachte lezer , voor u ligt het nul
Page 5 and 6: En verder... stern von Brabant 58 i
Page 7 and 8: ‘KONiJN vAN OLLANd’ linkerpagin
Page 9 and 10: Lodewijkskerkjes: de feiten Met de
Page 11 and 12: Waar liggen deze kerkjes? Als voorl
Page 13 and 14: in Brabant presenteert samen met Ar
Page 15 and 16: len. Waarom de potten begraven zijn
Page 17 and 18: i n b r a b a n t N u M M E R 0 O K
Page 19 and 20: de Brabantse archieven herbergen ve
Page 21 and 22: hET TiLBuRG vAN JAN VAN DER VALK i
Page 23 and 24: echte staalkaart van de architectuu
Page 25 and 26: hierna loopt u verder de Nieuwlands
Page 27 and 28: de wandeling gaat vervolgens verder
Page 29 and 30: ivo van Leeuwen becommentarieert de
Page 31: OVERLEDEN KINDEREN IN BRABANT Tot d
Page 35 and 36: ewaard, maar in enkele gevallen wee
Page 37 and 38: ouwrituelen. het verlies van een ki
Page 39 and 40: Het voor zover bekend enige bord da
Page 41 and 42: spoedig mogelijk na de dood van de
Page 43 and 44: deze conclusie over, dat aangenomen
Page 45 and 46: het verleden laat soms op verrassen
Page 47 and 48: in Brabant biedt ook de genealogie
Page 49 and 50: notenhouten kabinet, gemaakt voor h
Page 51 and 52: gezien als jager op klein wild. Zoo
Page 55 and 56: zestig bij Wiegersma over de vloer
Page 59 and 60: DE BEVRIJDING vAN BRABANT Eerste ko
Page 61 and 62: emotionele afstand van een jongere
Page 63 and 64: We bezoeken Jac. thuis, een fraai a
Page 65 and 66: heeft kunnen profiteren. Toen hij z
Page 67 and 68: grootschalig onderzoek gedaan worde
Page 69 and 70: Nieuwe jas voor Thuis in Brabant He
Page 71 and 72: zou zijn, als men niet meer dan zes
Page 73 and 74: De gewelven in de Nassaukapel in de
Page 75 and 76: ivo van Leeuwen becommentarieert he
Page 77 and 78: was hij, ook in zijn eigen herinner
Page 79 and 80: daarna, maakten voorgoed een einde
Page 81 and 82: 3 Jette Janssen De deugd van broede
Page 83 and 84:
ten van de besproken gemeenten. Met
Page 85 and 86:
De provincie Noord-Brabant hield op
Page 87 and 88:
11 december 2009 Themamiddag tradit
Page 89 and 90:
ARCHEOLOGIE MAGAZINE BRENGT GESCHIE
Page 91 and 92:
In Brabant Tijdschrift voor Brabant
show all

tijdschrift voor brabants heem en erfgoed - Thuis in Brabant

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?