tijdschrift voor brabants heem en erfgoed - Thuis in Brabant

More documents

Recommendations

Info

In Brabant Tip Een volledig geannoteerde versie van dit artikel is terug te vinden op www. thuisinbrabant.nl. de auteur dankt het Aanmoedi- gingsfondsKonink- lijke facultatieve voor de steun bij de totstandkoming van dit artikel. 4 2 van de katholieke kerk is gebaseerd op de theorie van het zogenaamde ‘limbus’. de ongedoopte kinderen bevinden zich in een toestand waarin ze beroofd zijn van de gelukzaligheid van de hemel en de aanschouwing van God. Omdat ze zelf geen persoonlijke zonde hebben begaan, hoeven ze niet gestraft te worden en bevinden ze zich in een soort van tussenruimte. Aangenomen mocht worden dat de zielen van deze kinderen ‘de smarten van het vuur der hel niet zullen te verduren hebben’. het limbus-concept heeft geen duidelijke grondslag in de bijbel, maar is wel eeuwenlang door de kerk gebruikt in de theologische leer. vanaf midden jaren vijftig kwam er verandering in de toepassing van de strikte regels en werd door veel geestelijken het zogenaamde ‘doopsel van begeerte’ toegepast: als ouders ‘goede’ katholieken waren en het doopsel voor hun kind gewenst hadden, mocht het kind toch als gedoopt beschouwd worden. Er werd nu zelfs ontkend dat de katholieke kerk ooit geleerd zou hebben dat ongedoopte kinderen verloren zouden gaan. dat waren volgens Huwelijk en huisgezin slechts beweringen van ‘niet-katholieke kristenen’. Men kon zich echter wel voorstellen dat ouders zich bezwaard voelden omtrent het probleem van hun eeuwige lot. Er werd gepleit om over te gaan tot herbezinning en herziening van de bestaande begrafenispraktijken, zoals het begraven in ongewijde grond. in het nieuwe diocesane gebedenboek werd nu wel als troost voor de ouders een gebed opgenomen dat uitgesproken kon worden bij de begrafenis van een ongedoopt overleden kind: ‘Wij vertrouwen het lichaam van dit kind toe aan de aarde en aan u. U hebt het ten leven gewekt in de schoot van zijn moeder en in uw onnaspeurlijke wil hebt Gij het tot u geroepen voordat het zijn proeftijd hier op aarde kon doormaken. Wij kennen zijn lot niet, maar ons geloof zegt ons, dat ook het onvoltooide mensenleven een zin heeft in de gedachten van uw hart. Daarom geven wij ons over aan uw heilige wil, in het volle vertrouwen, dat dit kind is geborgen in uw liefde, die wil dat alle mensen tot de verlossing komen. Amen’. Pas in 1970 werd in het Romeinse Missaal een uitvaartmis voor ongedoopte kinderen van ouders die hen wel hadden willen laten dopen, ‘officieel’ opgeno- i n b r a b a n t T i J d s c h R i f T v O O R B R A B A N T s h E E M E N E R f G O E d men. de uit 1980 daterende instructie over de kinderdoop bevestigde dat kinderen die ongedoopt stierven, werden toevertrouwd aan de barmhartigheid van God. het Wetboek van canoniek Recht van 1983 schrijft: ‘de plaatselijke Ordinarius kan toestaan dat kinderen, van wie de ouders de bedoeling hadden hen te dopen maar die vóór het doopsel gestorven zijn, een kerkelijke uitvaart krijgen’. het Katechismus van de Katholieke Kerk uit 1995 voegde daar het volgende aan toe: ‘de grote barmhartigheid van God die wil dat alle mensen gered worden (1Tim. 2:4), en de liefde van Jezus voor de kinderen die blijkt uit zijn woorden ‘Laat de kinderen toch bij mij komen en hinder ze niet’ (Mc. 10:14), staan ons toe te hopen dat er voor de kinderen die zonder doop gestorven zijn, inderdaad een weg ten heil bestaat.’ het doopsel van begeerte werd in dezelfde Katechismus vastgelegd. formeel gezien betekende dit dus dat kinderen die ongedoopt stierven pas vanaf 1983 een katholieke uitvaart konden krijgen, met een laatste rustplaats in gewijde grond, terwijl dit in de periode ervoor afhankelijk was van de compassie van de betrokken geestelijken. Bedacht moet worden dat men bij een bevalling in het ziekenhuis nog steeds te maken kon hebben met de gangbare praktijken aldaar en dat het in die tijd niet gebruikelijk was rouwrituelen in acht te nemen voor een rond de geboorte overleden kind. in 2007 verscheen een rapport van de international Theological commission van het vaticaan dat handelt over het lot van kinderen die sterven zonder gedoopt te zijn. de commissie concludeerde, en de paus nam
deze conclusie over, dat aangenomen mag worden dat God deze kinderen zal redden, juist omdat het niet mogelijk was voor hen te doen wat voor hen het meest wenselijk was geweest, namelijk hen te dopen. het limbus-concept voor ongedoopte kinderen is hiermee officieel door de katholieke kerk verlaten. Rituelen en luisteren naar de verhalen in een tijd van opkomende nieuwe (rouw)rituelen werd in het jaar 2000 in het Overijsselse Reutum het eerste Nederlandse monument voor rond de geboorte overleden kinderen opgericht. Na Reutum volgden andere plaatsen in Nederland waarbij er nu in Noord-Brabant een hoge dichtheid aan deze monumenten is. de monumenten blijken in een bestaande behoefte te voorzien. voor velen heeft het lang geleden gestorven kind eindelijk ‘een plek’ gekregen. ‘ik ga vandaag mijn Het eerste monument voor levenloos geboren kinderen in Noord-Brabant, op de Algemene Begraafplaats Leijsenakkers in Oosterhout. (Foto: Eli Maas en Dinie Maasvan der Schans, www.doodgewonedingen.nl) kind begraven’, was een opmerking die gehoord werd tijdens de onthulling van één van de monumenten. ceremoniële onthullingen, bloemleggingen en het alsnog wijden van de grond, vervangen als het ware de rouwrituelen die destijds niet in acht konden worden genomen en geven zo troost. de rol die de kerk speelt bij deze monumenten is voor de betrokkenen zeer belangrijk. Toch blijven er nog veel mensen met vragen achter zoals: wat is er met ons kind gebeurd, waarom mochten we ons kind niet gewoon begraven, ons verhaal vertellen en verdriet hebben? Aandacht voor de verhalen en assistentie bij het zoeken naar antwoorden op deze vragen biedt deze ouders, ook na heel veel jaren, steun en troost. Zoals een moeder mij onlangs, tijdens een gesprek, diverse keren op het hart drukte: ‘ik ben zo blij dat er nu eindelijk, na zoveel jaren, iemand naar mijn verhaal wil luisteren.’ i n b r a b a n t N u M M E R 0 O K T O B E R 2 0 0 9 4 3
Page 1 and 2: inbrabant TIJDSCHRIFT VOOR BRABANTS
Page 3 and 4: Geachte lezer , voor u ligt het nul
Page 5 and 6: En verder... stern von Brabant 58 i
Page 7 and 8: ‘KONiJN vAN OLLANd’ linkerpagin
Page 9 and 10: Lodewijkskerkjes: de feiten Met de
Page 11 and 12: Waar liggen deze kerkjes? Als voorl
Page 13 and 14: in Brabant presenteert samen met Ar
Page 15 and 16: len. Waarom de potten begraven zijn
Page 17 and 18: i n b r a b a n t N u M M E R 0 O K
Page 19 and 20: de Brabantse archieven herbergen ve
Page 21 and 22: hET TiLBuRG vAN JAN VAN DER VALK i
Page 23 and 24: echte staalkaart van de architectuu
Page 25 and 26: hierna loopt u verder de Nieuwlands
Page 27 and 28: de wandeling gaat vervolgens verder
Page 29 and 30: ivo van Leeuwen becommentarieert de
Page 31 and 32: OVERLEDEN KINDEREN IN BRABANT Tot d
Page 33 and 34: leven vallen samen kopje wilde niet
Page 35 and 36: ewaard, maar in enkele gevallen wee
Page 37 and 38: ouwrituelen. het verlies van een ki
Page 39 and 40: Het voor zover bekend enige bord da
Page 41: spoedig mogelijk na de dood van de
Page 45 and 46: het verleden laat soms op verrassen
Page 47 and 48: in Brabant biedt ook de genealogie
Page 49 and 50: notenhouten kabinet, gemaakt voor h
Page 51 and 52: gezien als jager op klein wild. Zoo
Page 55 and 56: zestig bij Wiegersma over de vloer
Page 59 and 60: DE BEVRIJDING vAN BRABANT Eerste ko
Page 61 and 62: emotionele afstand van een jongere
Page 63 and 64: We bezoeken Jac. thuis, een fraai a
Page 65 and 66: heeft kunnen profiteren. Toen hij z
Page 67 and 68: grootschalig onderzoek gedaan worde
Page 69 and 70: Nieuwe jas voor Thuis in Brabant He
Page 71 and 72: zou zijn, als men niet meer dan zes
Page 73 and 74: De gewelven in de Nassaukapel in de
Page 75 and 76: ivo van Leeuwen becommentarieert he
Page 77 and 78: was hij, ook in zijn eigen herinner
Page 79 and 80: daarna, maakten voorgoed een einde
Page 81 and 82: 3 Jette Janssen De deugd van broede
Page 83 and 84: ten van de besproken gemeenten. Met
Page 85 and 86: De provincie Noord-Brabant hield op
Page 87 and 88: 11 december 2009 Themamiddag tradit
Page 89 and 90: ARCHEOLOGIE MAGAZINE BRENGT GESCHIE
Page 91 and 92: In Brabant Tijdschrift voor Brabant

tijdschrift voor brabants heem en erfgoed - Thuis in Brabant

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?