onderzoek - Avs

Scholen verwachten personeelsreductie
De begroting van schoolbesturen bestaat voor meer dan tachtig procent uit
salarissen van werknemers. De meeste schoolleiders (84%) en schoolbestuurders
(93%) zien zich de komende drie schooljaren genoodzaakt de uitgaven aan
personeel terug te schroeven. Dat geldt vooral voor het onderwijsgevend personeel:
een kwart van de schoolleiders verwacht dat in hun school daarop meer dan tien
procent zal moeten worden bespaard. Op 59% van de scholen gaat het om
bezuinigingen tot tien procent. Ook aan bezuinigingen op de rest van het personeel
denken de schoolleiders niet te ontkomen. De helft van de scholen voorziet
inkrimping van het management en 61% van ondersteunende taken.
Eén op de drie schoolleiders zegt dat er de afgelopen twee schooljaren (2009/’10 en
2010/’11) personeelsleden zijn ontslagen of vrijwillig vertrokken door (dreigende)
opheffing van hun functie. In krimpgebieden als Zeeland, Drenthe en Limburg komt
aan boventalligheid gerelateerd vertrek relatief vaak voor. De minderheid verandert
in een meerderheid als we vragen naar boventalligheid van werknemers in de
komende drie schooljaren: 52% van de schoolleiders verwacht door boventalligheid
(al dan niet vrijwillig) afscheid te moeten nemen van personeel, het huidige RDDF
niet meegerekend.
Wel beleid, aanpak vaak nog niet voldragen
Schoolleiders en schoolbestuurders vinden het belangrijk om boventallige
werknemers voor het onderwijs te behouden. Daarom zeggen 87% van de
schoolleiders en 70% van de bestuurders, dat zij actief proberen te voorkomen dat
personeelsleden door gedwongen ontslag werkloos worden. De overige
respondenten zeggen geen specifiek mobiliteitsbeleid te hebben.
Van een voldragen aanpak is echter lang niet altijd sprake. De urgentie wordt nog
niet overal gevoeld en veel activiteiten staan nog in de kinderschoenen, blijkt uit de
casestudies en expertinterviews. Ook de antwoorden op de open enquêtevragen
duiden erop, dat het beleid nogal eens een ad hoc karakter heeft. Dat geldt vooral
voor kleine besturen en besturen met ontslagbeleid, die zich nogal eens ‘overvallen’
voelen door financiële tekorten. Ook de analyses van besturen met
werkgelegenheidsbeleid lijken niettemin ruimte te laten voor verbetering. Deels is dat
een kwestie van tijd: veel besturen hebben nog maar onlangs te maken gekregen
met teruglopende middelen, of maken zelfs nog een lichte leerlingengroei door.
Hoewel een samenhangende visie vaak nog ontbreekt, hebben de meeste besturen
wel maatregelen getroffen om met boventalligheid om te gaan. De meest
voorkomende activiteiten zijn een mobiliteitscentrum op bestuurlijk niveau en een
met de (G)MR overeenkomen plan van aanpak. Ook hebben de meeste scholen een
regionale leerlingenprognose en meerjarenformatiebeleid, hoewel in het gebruik
daarvan nog winst lijkt te behalen.
Besturen en schoolleiders noemen verschillende knelpunten bij hun mobiliteitsbeleid.
Het ontbreken van (meerjarig) beleid is daar één van. Daarnaast zeggen sommigen
door het ´last-in-first-out´ beginsel moeite te hebben jong personeel aan zich te
binden, terwijl slecht functionerend personeel blijft zitten. Dit punt onderstreept de
noodzaak voor besturen om hun beoordelingscyclus aan te scherpen. Omgekeerd
klagen ‘ontvangende’ schoolleiders soms dat zij ‘niets te kiezen’ hebben. Ook de
‘honkvaste’ en zekerheid zoekende cultuur onder het personeel wordt door een
aantal schoolleiders en schoolbestuurders aangemerkt als knelpunt.
7