juni-juli - Meet- en Regeltechniek

Nederlandse kusten te vinden was
(vanaf de 13de eeuw);
een torenkraan, waarbij de lier en de
tred raderen in een vaste toren zitten en
alleen de giek en het dak konden draaien
en die in de Duitse zee- en binnenhavens
aangetroffen werd (vanaf de 14de
eeuw).
In tegenstelling tot de bouwkranen, waarbij
de hijssnelheid bepaald werd door het
arbeidsritme van de metselaars, hadden
de havenkranen gewoonlijk twee tredraderen
om het laden en lossen sneller te
laten verlopen. De twee tredraderen,
waarvan de diameter op vier meter of
meer werd geschat, zaten aan beide zijden
van de kraanas en draaiden in dezelfde
richting.
Het is noemenswaardig dat de middeleeuwse
kraan zelden een teruglooppal of
een rem had om te voorkomen dat de
Bachelorproef
TECHNOLOGIE
lading naar beneden viel. Waarschijnlijk
was dat ook niet nodig, doordat het rad
een grote wrijvingsweerstand had en de
bedieners ervan in het rad een tegengewicht
konden leveren.
Naast de stationaire kranen
kwamen er in de 14de eeuw ook
drijvende kranen (kraanschepen)
voor, die in het hele havengebied
flexibel konden worden
ingezet.
Interessante lectuur:
Frieda van Tyghem: ‘Op en om
de middeleeuwse bouwwerf’,
Brussel, Paleis der Academiën,
1966;
R. Degryse: ‘De oudste houten
kranen in de Vlaamse en andere
havens (13de -16de eeuw)’,
Handelingen van het Genootschap
voor Geschiedenis, 1991;
Karel Broes: ‘De tredmolen. De onderbelichte
molensoort’, Molenecho’s, themanummer
10, 2002.
Tekst: Dirk ANTHIERENS
Kevin Van Hees maakte in 2008 aan de Artesis Hogeschool een bachelorproef
over ‘De tredmolenkraan’. Opdrachtgever was Dirk Anthierens, in samenwerking
met Gustaaf Asaert, historicus, ir. Karel Broes en Jef Vrelust (MAS).
In de bachelorproef wordt een 3D-CAD model uitgewerkt, gebaseerd op enkele
afbeeldingen van de Antwerpse tredmolenkraan uit de 15de en 16de eeuw die het
meest realistisch leken.
De bedoeling is om ons een beeld te kunnen vormen hoe de tredmolenkraan er
uitzag. Er is ook een studie gemaakt van de volledige constructie met als resultaat
een gedetailleerd plan met afmetingen en materiaalkeuze.
DA
15 I-mag juni-juli 2010