Algemeene Vergadering

More documents

Recommendations

Info

$ve l\atholieke * Journalist$

50 DE JOURNALIST DE VRIJHEID VAN DRUKPERS IN BELGIË Geen militaire dictatuur Het woord voerend voor de liberale journalisten, bij gelegenheid van den 30sten verjaardag van het bestaan hunner vereeniging, heeft mr. P. E, Janson, de Belgische minister van justitie, verklaard, dat de vrijheid van drukpers geëerbiedigd moet blijven. „Zoolang wij er zullen zijn, zal de censuur niet worden ingevoerd", zeide hij. Voorts zinspeelde hij op de geruchten volgens welke een militaire dictatuur in België op komst zou zijn, ,,Ik verzeker u ten stelligste, aldus de minister, dat, sinds September jJL, nimmer aan een dwaasheid als de instelling van om het even welke militaire dictatuur is gedacht. En ik voeg er aan toe, dat wij ons hardnekkig zouden verzetten tegen iedere poging welke er op gericht zou zijn een politiek systeem naar voren te schuiven dat de politieke vrijheid, welke in ons land bestaat, zou aantasten". <strong>Algemeene</strong> belangen. NEDERLANDSCHE NAMEN VAN VREEMDE PLAATSEN Dat, gelijk hij stelt, de discussie over vreemde plaatsnamen en hunne verhaspeling leerrijk geweest zou zijn, is in tweederlei opzicht een vergissing van collega Henri Polak; ten eerste was er nog heelemaal geen gedachtenwisseling over dit onderwerp in De Journalist — ik schreef slechts over een weigering van mijn droit de réponse —• en ten tweede gaan we nu pas vroolijk beginnen over deze zaak, zoodat, wat niet geweest is. komen zal. Waarbij men dan niet nalate te bedenken, dat ik geen stokpaardje heb voor-gereden, doch dat mijn geachte opponens den knuppel in het hoenderhok heeft geworpen. * * * Voorop stellende dat ik, als regel, de pennevruchten van den warm-nationaal-Nederlandsch gevoelenden collega H. P. met genoegen en vaak tot leeringe las, moet ik over zijn stukje in De Journalist van 1 Februari toch wel den staf breken. Een journalist, voor zijn lezers schrijvende — a fortiori dus voor vakgenooten — moet duidelijk maken, wat hij wil. Ik heb coll. H. P.'s stukje drie malen gelezen, en wist toen nog niet, of hij, in dezen, vóór of tégen mij was. Tot het laatste overhellende, werd ik in die helling geschokt en dus wederom tot oprechten — om hier niet te zeggen: recht-oppen — twijfel gebracht door mijn ouden en deskundigen vriend Schreuder, die zei: hij meent het best! Toen brak mij de klomp. * * * Een vierde lezing brengt mij uiteindelijk niettemin toch tot de opvatting: collega Henri Polak is er, ditmaal, naast. Als ik, ten vierden male lezende, hem niet schromelijk misverstaan heb (zoude dat zoo zijn, dan is dat zijn, niet mijn schuld) dan is zijn opvatting deze: 1. het is een hopelooze warboel, zoo hopeloos, dat we het maar gelaten over ons moeten laten gaan, maar 2. heel eigenlijk behoorde het zoo te zijn, dat we alle geografische zaken, als plaatsen, rivieren, landen, zeeën, in Nederlandsche kranten en geschriften noemden, zoo ats ze werkelijk heeten, d.w.d.z.: in de taal van het land, waarin ze liggen, beter nog: van het volk, dat er leeft. Heb ik. collega H. P.'s opvatting hiermede juist weergegeven, dan zouden we althans op één punt toch al een heel stuk verder gekomen zijn: voor het Nederlandsche taalgebied in België waren we dan althans eensgezind, en het ge-le-kok-suur-mèèr was dan in elk geval uit. Maar zelfs voor deze winst in de praktijk mogen we de zaak verder niet maar blauw-blauw laten. Want zijn kardinale fout zit-'m juist hierin, dat hij meent: de plaatsen heeten toch eigenlijk alleen maar zoo, als ze in de taal van hun land of hun volk heeten. A. J. Schreuder schrijft daaromtrent in de heldere inleiding tot zijn„Lijst van Nederlandsche Plaatsnamen buiten de Landsgrenzen" o.m.: „Er is een zekere neiging om aan uitheemsche namen boven de nederlandsche de voorkeur te geven. Hiervoor zijn eenige uiteenloopende oorzaken op te geven: onbekendheid met de nederlandsche namen, , de onjuiste meening dat de „eigenlijke" naam die van de taal van het land is, een zeker verkeerd begrepen internationalisme, en eindelijk het gewend en gehecht geraakt zijn aan de buitenlandsche woord- en schriftbeelden door omgang en lectuur" Schreuder, die, integendeel, het naast elkaar blijven voortbestaan van Fransche, Duitsche, Engelsche, Scandinavische. Italiaansche en Spaansche en welke anderstalige namen voor dezelfde geografische begrippen bepleit „de rijke schakeering tusschen de moedertalen" is een „kostbaar beschavingsbezit", dat dit zich ook in de plaatsnamen handhaaft, en dient te blijven handhaven. Verderop in die inleiding stelt de heer Schreuder, die meer van de Nederlandsche plaatsnaamkunde af weet dan eenige andere landgenoot, naar ik vermoed, dit „verkeerd begrepen internationalisme" duidelijk aan de kaak. De nederlandsche namen zijn geen verbasteringen van eigenlijk-alleen-oude inheemsche; het zijn nog minder door taalzuiveraars bedachte vertalingen, o neen: de in dat boekje (en mijn den collega's bekend cartonnetje) vermelde namen zijn levende, aan de levende spreek- of schrijftaal van nu en van het zeer nabije verleden ontleende, nederlandsche namen. Dus b estaande namen. Want het bewijs des bestaans wordt, in dit geval althans, geleverd door het zien of het hooren, „bestaan is waargenomen worden", esse est percipi. * * Laat ik, ter afwisseling en opluistering, hier nog eens vertallen wat mij vorig jaar October overkwam. Wij voeren met het s.s. „Oberon" in de Golf van Biscaje en ik stond met den tweeden officier op de brug te praten, over de reis, den oorlog, de mijnen, de torpedeeringskansen, enzoovoorts. In den loop van dat gesprek zeide hij „als we nou 10 mijl blijven loopen, dan kunnen we vannacht om twaalf uur dwars van Heisant zijn, en dan om zoo-en-zoo laat de Kiskassen passeeren" Even later zeide hij, op half verontschuldigenden toon: „Ik zèg maar Heisant, want dat zeggen we allemaal, maar. het heet evenwel Ouessant, kijk maar op de kaart." Ik keek. Er stond Ushant, want het was een Engelsche en geen Fransche kaart! Deze recente kleine gebeurtenis op een Nederlandsen schip spreekt voor mij boekdeelen: wat in het Fransch Ouessant heet, heet in het Engelsch Ushant en in het Nederlandsch Heisant. Maar wij, met ons „verkeerd begrepen internationalisme", gebruiken onzen eigen naam voor dat punt liever niet. We schamen ons er wat voor In die Nederlandsche plaatsnamenlijst wijst de schrijver der inleiding en samensteller der lijst nog nadrukkelijk op een zeer belangrijk punt. Ook hier, in deze gedachtenwisseling in De Journalist, zeen belangrijk, omdat wij, journalisten, voor alles realist willen zijn, met de beenen op den beganen grond staande. Welnu: „Niet wat behoort, wat is", was de stelregel, waarnaar Schreuder te werk ging: „In de plaatsnaamkunde is geen sprake van wat behoort, maar van feiten, van wat is." En hij vervolgt: „Geen enkele naam in onze lijst is bedenksel of vertaling of voorgeslagen verbetering, alle zijn ze genomen uit het levende taalgebruik van nu en van vroeger." Evenwel: nu moge ik, van de wetenschappelijke verantwoording des heeren Schreuders overstappende op de journalistieke praktijk, zijn stelling omkeeren! Heeft
h ij er nauwgezet zorg voor gedragen, slechts te verzamelen wat in het Nederlandsche taalgebruik bestond en bestaat, naar den stelregel: niet wat behoort, maar wat i s, dan rest, deze arbeid door hem verricht zijnde, ons niet anders dan voortaan in de door ons geredigeerde Nederlandsche dagbladen te zeggen: wat i s, dat behoort. M.a.w.: nu wij, in Schreuders plaatsnamenboekje, onzen geografischen Van Dale hebben om er op na te slaan, nu behoor en wij in onze bladen ook gebruik te maken van wat, op Schreuders autoriteit (geruggesteund door het gezag van prof. dr. G. G. Kloeke te Leiden) goed Nederlandsen i s. * * Ten besluite dit. Als het op taalkundig gebied hier of daar een janboel is, dan moeten wij, journalisten, deskundig voorgelicht, orde op zaken stellen in hetgeen wij schrijven. In geen goed geredigeerd blad kan wanorde geduld worden. Dubieus is de thans aan de orde zijnde zaak niet meer. De Henri Polaksche theorie der „eigenlijke namen" is niet vol te houden. Dan wordt het voortaan in onze bladen: „De premier van Great Britain heeft met den premier van La France beraadslaagd over de mogelijkheid van hulpverleening via de North Sea (of: Mer du Nord? Deutscher Ozean? Noordzee?), Norge en Sverige aan Suomi, opdat de Suomineezen het op de Karelische landengte (die op z'n Finsch óók wel anders zal heeten) kunnen uithouden. Dan moeten we in het Kanaal een taalgrens trekken en zeggen: daar benoorden heet het The Channel, daar bezuiden La Manche, en nergens meer Het Kanaal. Dit is onzin. Dat kan niet. Dan zouden onze lezers —. met recht! — in opstand komen. Laat ons ons daarom houden aan wat deskundigen in moeizamen, jarenlangen arbeid voor ons bijeengaarden, laat ons, als trouwe schildknapen van onze moedertaal, waken tegen het verder indringen van vreemdelingen, laat ons, rustig, voorzichtig, stap voor stap, de insluipsels verwijderen, en, voorzoover er goede Nederlandsche namen bestaan, ze voortaan ook gebruiken. The Downs beginnen — Tromp zaliger nagedachtenis —• al te verbleeken, we schrijven nu Duins (liefst zonder „de" ervoor) of ter reede van Duins. Niemand neemt er aanstoot aan — men vindt het gewoon. De hoogste lof, in dit geval. Laat hier nu van Duins andermaal de victorie beginnen. Gdr. 19-11-1940. S. S. SMEDING. VREEMDE PLAATSNAMEN Dr. Henri Polak schrijft ons: In mijn stukje „Vreemde plaatsnamen" in het vorige nummer van De Journalist zijn eenige ernstige fouten blijven staan. Zij zijn: Luttick (Lüttich); Fivenze (Firenze); Kjöbenhaon (Kjöbenhavn); Irecht (Trecht); Mareland (Mouland). KRANT EN RADIO Collega Dinkelberg doet de dikke Zaansche molenlijven oneer aan, door achter hun rug een tactiek te bedrijven, die den vogel struis wordt toegeschreven. Hij kan er maar niet toe besluiten eiken dag zijn lezers mede te deelen, hoe laat de nieuwsberichten per radio doorkomen. Dat regeltje gaat er bij hem in het radioprogramma tusschen uit, zoo lang de radio niet genegen is te willen aankondigen, hoe laat De Zaanlander met zijn nieuws verschijnt Daarmee begaat collega Dinkelberg een onrechtmatige daad. Allereerst wil hij zijn lezers onthouden datgene, waarvan hij zelf profiteert, want hij weet zélf haarfijn, wan DE JOURNALIST 51 neer de nieuwsberichten worden omgeroepen en luistert er blijkbaar ook naar, zij het met gram. Maar bovendien schijnt collega Dinkelberg (ons jongste Kringlid naar hij zegt), die precies weet te vertellen, dat de omroepvereenigingen een halve ton per jaar te weinig voor het A.N.P.-nieuws betalen (toe maar!) niet te weten, dat hij met het wegschrappen van dat regeltje uit het radio-programma in overtreding is. Na langdurige onderhandelingen, waarbij van weerszijden concessies zijn gedaan, is tusschen het Centraal Bureau van Omroepvereenigingen en de Vereeniging De Nederlandsche Dagbladpers een overeenkomst gesloten, waarbij de dagbladen, aangesloten bij de N.D.P. zich verplichten om het radio-programma, zooals het door het Centraal Bureau wordt verstrekt, ongewijzigd op te nemen. Natuurlijk ware te overwegen, om bij een ev. vernieuwing van de overeenkomst de bepaling op te nemen, die collega Dinkelberg zoo wenschelijk acht, om eiken dag vier maal om te roepen, hoe laat De Zaanlander verschijnt. Wellicht zou men dan in Groningen vragen, of het A.N.P. met molentjes liep, maar ook dan was overeenkomst-overeenkomst en overeenkomsten zijn er toch immers (spijts de moreele salaris-overeenkomst!) om te worden nageleefd? Maar nu alle gekheid ter zijde: het zal geen kip belang inboezemen, of de Zaanlander de nieuwsberichten aankondigt of niet, maar wel hebben wij allen belang bij een goede verhouding tusschen krant en radio. De radio is er nu eenmaal en het verspreiden van nieuwsberichten door de radio is een internationaal verschijnsel. In ons land is die verspreiding zóó geregeld, dat het eenige Nederlandsche nieuwsbureau, dat nationaal èn internationaal de pers bedient, tevens in uiterst beknopten vorm radio-nieuwsberichten geeft. Langen tijd — collega Dinkelberg herinnert er aan — beperkte deze berichtgeving zich tot één uitzending per dag. Evenwel: de oorlog kwam en het publiek, dat wij allen dienen en voorlichten, nam er geen genoegen mee het nieuws uit het buitenland te moeten hooren, omdat de Nederlandsche zenders het niet geven. Vooral in tijden van spanning, zooals wij thans nu en dan hebben te doorleven, zou het funeste gevolgen kunnen hebben, wanneer de Nederlandsche luisteraars ook het nieuws over Nederland alleen over buitenlandsche stations konden vernemen. Er zijn nu eenmaal nog grootere volksbelangen dan de vraag of de verschijningstijd van De Zaanlander wel voldoende bekend is. De radio heeft, men moge het betreuren of niet, krachtens haar technische mogelijkheden, het privilege in één oogenblik een geheel volk te kunnen bereiken, ook met de voorlichting van het nieuws. Nu bestaan er twee mogelijkheden: de eerste, dat dit nieuws gegeven wordt in concurrentie met de dagbladen en de tweede, dat de uitzending van de nieuwsberichten geschiedt in samenwerking met de dagbladen. Het lijkt mij een groot journalistiek belang, dat de tweede weg wordt gevolgd, gelijk in ons land geschiedt. Nu toch is het mogelijk om krant en radio elk hun rechtmatig deel te geven, terwijl de verspreiding van radio-nieuws in handen blijft van beroeps-journalisten. Het nieuws zoekt, als stroomend water, steeds den vlugsten weg om de zee der publieke belangstelling te bereiken. Voor wat betreft het korte, zakelijke bericht, is daartoe in dezen tijd de radio het aangewezen hulpmiddel. Maar wie dit constateert, moet aanstonds daaraan toevoegen, dat het radiobericht de kiem in zich houdt, belangstelling te wekken voor uitgebreider nieuwsverspreiding door middel van de krant, sterker nog, dat het aetherwoord zoo vluchtig is, dat de radio-luisteraar veelal éérst hetzelfde bericht, dat hij hoorde, nog eens in zijn krant wil lezen, maar dan aangevuld en toegelicht door een aansluitend artikel. Omgekeerd echter zal de luisteraar er voor passen om
Page 1 and 2: No. 565 Adres voor Redactie en Admi
Page 3 and 4: Tusschen Amsterdam en Utrecht bleek
Page 5 and 6: noodig hadden en dit maakten ten ko
Page 7 and 8: zachtende omstandigheid, dat hij ge
Page 9 and 10: Saldo 1938 Interest Uitgelote, geco
Page 11 and 12: weest van opgewekt vereenigingsleve
Page 13 and 14: den N.J.K. De ledenvergadering besl
Page 15 and 16: Toen ten slotte nog het voorgenomen
Page 17: dere mogendheid jegens Nederland, w

Algemeene Vergadering

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?