Het heft in eigen hand Sturen op zelfsturing - Raad voor Werk en ...
Het heft in eigen hand Sturen op zelfsturing - Raad voor Werk en ...
Het heft in eigen hand Sturen op zelfsturing - Raad voor Werk en ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Werk</strong>t competitie motiver<strong>en</strong>d?<br />
Competitiegerichte doel<strong>en</strong> (ofwel prestatiegerichte<br />
doel<strong>en</strong>) zijn doel<strong>en</strong> waarbij<br />
prestaties van ander<strong>en</strong> als vergelijk<strong>in</strong>gsstandaard<br />
geld<strong>en</strong>. Deze doel<strong>en</strong> gaan over<br />
het aan ander<strong>en</strong> lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> hoe goed je b<strong>en</strong>t,<br />
of <strong>voor</strong>kom<strong>en</strong> dat je afgaat waar ander<strong>en</strong><br />
bij zijn. Bij<strong>voor</strong>beeld ‘Ik wil eerder e<strong>en</strong> baan<br />
v<strong>in</strong>d<strong>en</strong> dan de andere m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> van de sollicitatietra<strong>in</strong><strong>in</strong>g’<br />
of ‘Ik wil <strong>voor</strong>kom<strong>en</strong> dat ik e<strong>en</strong><br />
slecht figuur sla <strong>in</strong> het sollicitatiegesprek’.<br />
Dergelijke competitiegerichte doel<strong>en</strong><br />
kunn<strong>en</strong> soms werk<strong>en</strong> <strong>in</strong>di<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> de<br />
vaardighed<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> om het gedrag uit te<br />
voer<strong>en</strong> <strong>en</strong> hoog vertrouw<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> <strong>in</strong> <strong>eig<strong>en</strong></strong><br />
kunn<strong>en</strong> <strong>en</strong> wanneer m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> e<strong>en</strong> sterke<br />
prestatiemotivatie hebb<strong>en</strong>. Maar <strong>in</strong> de<br />
praktijk blijkt dat competitiegerichte doel<strong>en</strong><br />
meestal slechter werk<strong>en</strong> dan leergerichte<br />
doel<strong>en</strong>. Omdat m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> <strong>voor</strong>al bezig zijn met<br />
ander<strong>en</strong>, met het demonstrer<strong>en</strong> van hun<br />
vaardighed<strong>en</strong> <strong>en</strong> het <strong>voor</strong>kom<strong>en</strong> van afgaan,<br />
hebb<strong>en</strong> ze m<strong>in</strong>der aandacht <strong>voor</strong> de taak.<br />
Verder leid<strong>en</strong> competitiegerichte doel<strong>en</strong> tot<br />
m<strong>in</strong>der <strong>in</strong>tr<strong>in</strong>sieke motivatie, meer stress,<br />
<strong>en</strong> gev<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> eerder <strong>op</strong> als het teg<strong>en</strong>zit.<br />
Dus je kunt beter leergerichte doel<strong>en</strong><br />
stell<strong>en</strong> dan competitiegerichte doel<strong>en</strong>, <strong>en</strong> al<br />
helemaal als het gaat om complexe, nieuwe<br />
tak<strong>en</strong>, tak<strong>en</strong> waar<strong>voor</strong> je nieuwe d<strong>in</strong>g<strong>en</strong><br />
moet ler<strong>en</strong>, <strong>en</strong> tak<strong>en</strong> waarbij de kans <strong>op</strong><br />
obstakels <strong>en</strong> fal<strong>en</strong> groot is.<br />
Korte- <strong>en</strong> langetermijndoel<strong>en</strong><br />
De aantrekkelijkheid van e<strong>en</strong> doel wordt zeld<strong>en</strong><br />
alle<strong>en</strong> maar bepaald door de korte termijn of<br />
onmiddellijke doel<strong>en</strong>. <strong>Werk</strong> zoek<strong>en</strong> <strong>en</strong> ev<strong>en</strong>tueel<br />
‘slechter’ werk tijdelijk accepter<strong>en</strong> kan geïnspireerd<br />
zijn door langetermijndoel<strong>en</strong> die daarmee<br />
meer b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> bereik kom<strong>en</strong>. <strong>Het</strong> hebb<strong>en</strong> van e<strong>en</strong><br />
pad van subdoel<strong>en</strong> <strong>op</strong> weg naar e<strong>en</strong> bepaald<br />
e<strong>in</strong>ddoel, waarbij het succesvol behal<strong>en</strong> van ieder<br />
subdoel <strong>voor</strong>waarde is <strong>voor</strong> het volg<strong>en</strong>de doel,<br />
werkt sterk motiver<strong>en</strong>d. De feedback over het<br />
behal<strong>en</strong> van de subdoel<strong>en</strong> vergroot het zelfvertrouw<strong>en</strong><br />
<strong>en</strong> de idee van haalbaarheid van verder<br />
geleg<strong>en</strong> (moeilijke) sub- <strong>en</strong> e<strong>in</strong>ddoel<strong>en</strong>.<br />
<strong>Het</strong> is bek<strong>en</strong>d dat m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> m<strong>in</strong>der gemotiveerd<br />
zijn <strong>voor</strong> doel<strong>en</strong> die (nog) ver weg ligg<strong>en</strong> <strong>in</strong> de tijd<br />
<strong>Het</strong> is bek<strong>en</strong>d dat m<strong>en</strong>s<strong>en</strong> m<strong>in</strong>der<br />
gemotiveerd zijn <strong>voor</strong> doel<strong>en</strong> die<br />
(nog) ver weg ligg<strong>en</strong><br />
dan <strong>voor</strong> nabije doel<strong>en</strong>. Door het def<strong>in</strong>iër<strong>en</strong> van<br />
subdoel<strong>en</strong> kan de tijd tot het e<strong>in</strong>ddoel beter word<strong>en</strong><br />
overbrugd. <strong>Het</strong> is de kunst om de negatieve<br />
spiraal waar<strong>in</strong> iemand door langdurige werkloosheid<br />
terecht is gekom<strong>en</strong> te doorbrek<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />
de klant uitzicht te bied<strong>en</strong> <strong>op</strong> door hem/haar als<br />
haalbaar ervar<strong>en</strong> mogelijkhed<strong>en</strong> <strong>op</strong> de arbeidsmarkt.<br />
Daarbij is het belangrijk om niet <strong>in</strong> te zoom<strong>en</strong><br />
<strong>op</strong> de onmogelijkhed<strong>en</strong> die e<strong>en</strong> klant <strong>in</strong> het<br />
hed<strong>en</strong> ervaart, maar veeleer <strong>op</strong> de pot<strong>en</strong>tie die<br />
wel aanwezig is. Hoe verder iemands toekomstperspectief<br />
reikt des te gemotiveerder m<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />
zijn. De motivationele kracht <strong>voor</strong> e<strong>en</strong> onmiddellijk<br />
(sub)doel wordt als het ware vermeerderd<br />
met de motivatie die m<strong>en</strong> heeft <strong>voor</strong> alle doel<strong>en</strong><br />
die <strong>in</strong> het verschiet ligg<strong>en</strong> bij het behal<strong>en</strong> van dat<br />
onmiddellijke doel. Doel<strong>en</strong> die <strong>op</strong> zichzelf we<strong>in</strong>ig<br />
motiver<strong>en</strong>d zijn kunn<strong>en</strong> zeer motiver<strong>en</strong>d word<strong>en</strong><br />
door ze <strong>in</strong> e<strong>en</strong> perspectief te plaats<strong>en</strong>.<br />
<strong>Werk</strong><strong>en</strong> met subdoel<strong>en</strong><br />
Mogelijke subdoel<strong>en</strong> die het geloof <strong>in</strong> <strong>eig<strong>en</strong></strong> kunn<strong>en</strong><br />
versterk<strong>en</strong> zijn bij<strong>voor</strong>beeld:<br />
• <strong>Het</strong> volg<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> sollicitatiecursus alvor<strong>en</strong>s te gaan<br />
solliciter<strong>en</strong><br />
• E<strong>en</strong> werkervar<strong>in</strong>gsplaats accepter<strong>en</strong> alvor<strong>en</strong>s te gaan<br />
zoek<strong>en</strong> naar e<strong>en</strong> reguliere baan<br />
• <strong>Het</strong> verricht<strong>en</strong> van vrijwilligerswerk alvor<strong>en</strong>s te start<strong>en</strong><br />
met re-<strong>in</strong>tegratie<br />
• <strong>Het</strong> do<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> <strong>in</strong>t<strong>en</strong>sieve <strong>op</strong>leid<strong>in</strong>g of het volg<strong>en</strong><br />
van kortere tra<strong>in</strong><strong>in</strong>g<strong>en</strong> alvor<strong>en</strong>s erg<strong>en</strong>s aan het werk<br />
te gaan<br />
Voor oudere werkzoek<strong>en</strong>d<strong>en</strong> geldt dat verder<br />
weg geleg<strong>en</strong> e<strong>in</strong>ddoel<strong>en</strong> wellicht niet meer<br />
<strong>voor</strong><strong>hand</strong><strong>en</strong> of aantrekkelijk zijn. Zij hoev<strong>en</strong><br />
ge<strong>en</strong> verstrekk<strong>en</strong>de toekomstplann<strong>en</strong> meer te<br />
mak<strong>en</strong> gezi<strong>en</strong> het beperkte aantal jar<strong>en</strong> dat zij<br />
nog kunn<strong>en</strong> werk<strong>en</strong>. Juist <strong>voor</strong> deze groep kan<br />
veel w<strong>in</strong>st word<strong>en</strong> geboekt door het stell<strong>en</strong> van<br />
meervoudige doel<strong>en</strong> of bredere lev<strong>en</strong>sdoel<strong>en</strong>:<br />
leer- of prestatiedoel<strong>en</strong> bij<strong>voor</strong>beeld gek<strong>op</strong>peld<br />
aan sociale doel<strong>en</strong> (naast het vervull<strong>en</strong> van e<strong>en</strong><br />
taak <strong>en</strong> het behal<strong>en</strong> van e<strong>en</strong> prestatie, tev<strong>en</strong>s van<br />
betek<strong>en</strong>is zijn <strong>voor</strong> de groep).<br />
Irreële doel<strong>en</strong><br />
Sommige klant<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> irreële doel<strong>en</strong>. Zij will<strong>en</strong><br />
‘piloot word<strong>en</strong>’ maar hebb<strong>en</strong> ge<strong>en</strong> <strong>voor</strong><strong>op</strong>leid<strong>in</strong>g.<br />
Zonder de klant zijn droom te ontnem<strong>en</strong> kan<br />
uiteraard wel het eerst mogelijke reële subdoel<br />
word<strong>en</strong> geformuleerd, gericht <strong>op</strong> uitstroom.<br />
De klant kan dan vervolg<strong>en</strong>s vanuit e<strong>en</strong> baan<br />
38<br />
<strong>Het</strong> <strong>heft</strong> <strong>in</strong><br />
<strong>eig<strong>en</strong></strong> <strong>hand</strong><strong>en</strong>
Change language