Augustus - MUGweb

augustus 2008 | MUG magazine
BETOOG
Waar zit de pijn van de slavernij?
‘Als je 300 jaar lang hoort dat je niets bent, gaat het in je genen zitten’
‘Wij slaven van Suriname’,
geschreven door de
Surinaamse activist Anton
de Kom (1898-1945)
staat in het geheugen
van schrijver Clark Accord
gegrift ‘als een
gloeiend brandmerk’.
In onderstaand betoog
geeft hij zijn mening
over de omgang met het
slavernijverleden.
tekst
Clark Accord
foto
Hilco Koke
‘D
e doodstraf bestond uit ophangen
of radbraken. Veelvuldig
kwam ook de straf voor waarbij
de slaven aan de haak gehangen werden.
Men sloeg deze haak dan door het vel
of onder de ribben en alsof de vreselijke
pijnen nog niet genoeg waren, zo werd de
straf nog verzwaard door gloeiende tangen
in de vlezige delen te klemmen. Ook levend
verbranden van slaven was geen uitzondering
in die tijd.’ Wie dit boek van Anton de
Kom (1898 - 1945), leest, kan niet anders
dan concluderen dat de slavernij één van
de gruwelijkste misdaden tegen de mensheid
is geweest.
In Christopher Columbus and the African
Holocaust. Slavery and rise of European capitalism
zegt John Henrik Clarke, een gerespecteerde
zwarte wetenschapper gespecialiseerd
in Afrikaanse wereldgeschiedenis
en verbonden aan Hunter College van de
Universiteit van New York, hierover: ‘The
Middle Passage, Our Houlocaust! It is our holocaust
because this is a holocaust that started
500 years ago and it is not over. We do not start
our count at six million, we start at sixty million,
and we have just begun to count. Now I
don’t mean to negate the German and the European
holocaust. Whether the number was six
or sixty million, even if, it was wrong. But it
was a problem started in Europe by Europeans.
There is no comparison between this tragedy
and our tragedy which was the greatest crime
in the history of the world. Why haven’t we memorialized
our dead? It was almost like the crime
of not burying them.’
Uit bovengenoemde passages blijkt dat
de discussie over de slavernij en de ernst
daarvan, bij de nakomelingen van de tot
slaaf gemaakten, zowel in Nederland als
elders in de wereld, nog steeds levendig
wordt gevoerd. Hetzij op wetenschappelijk
niveau zoals bij professor Clarke of semi-literair
zoals bij Anton de Kom.
Historisch kader
Toch wil dit niet zeggen dat voor de grass-
roots, de gewone Surinaamse man in de
straat, slavernij geen issue is. De heftige en
soms emotionele discussies, tijdens de opbel-programma’s
van de verschillende lo-
‘Het is onbegrijpelijk dat wetenschappers en publicisten de slavernij na de annalen van de geschiedenis verbannen’
kale Surinaamse radiostations, zijn hier het
bewijs van. Daarbij gaat het er soms zo heftig
aan toe dat tegengeluiden, die bijvoorbeeld
de slavernij in zijn historische kader
proberen te bezien of die het betalen van
reparation-gelden niet van belang vinden,
als vijand van de case worden gezien.
‘Met eigen ogen. Een hedendaagse kijk
op de Surinaamse slavernij’, het boek dat
ik in 2008 samen met Nina Jurna schreef,
Biografi e Clark Accord
Accord Is op zes maart 1961 in Paramaribo,
Suriname, geboren. Na
een opleiding tot make-up artiest
in Amsterdam, vertrok hij voor zes
jaar naar Wenen, waar hij succesvol
carrière maakte als make-up
artiest. In deze hoedanigheid bezocht
hij ook Kaapstad en Johannesburg.
Zijn werk verscheen onder
andere in Elle, Marie-Claire en
Cosmopolitan. In januari 1999 verscheen
zijn debuutroman, ‘De koningin
van Paramaribo’, die meer
dan 100.000 exemplaren verkocht
en is uitgebracht in het buitenland.
Daarna schreef hij ‘Met eigen
ogen’, ‘Tussen Apoera en Oreala’
en ‘Shirley in Allochtonië’.Als freelancer
worden zijn stukken in verschillende
kranten en glossytijdschriften
geplaatst. Hij treedt op
tijdens diverse literaire festivals.
In februari 2007 is bij Nijgh en van
Ditmar zijn nieuwe roman ‘BIN-
GO!’ verschenen. Voor dit boek
sloot hij een fi lmcontract en de musical
gaat in mei in première.
www.clarkaccord.com
veroorzaakte een ware mediahype in Suriname.
De 300 boeken die de boekhandel in
Paramaribo had besteld, waren binnen 24
uur uitverkocht.
Bij het in ontvangst nemen van het eerste
exemplaar kon First Lady Liesbeth Venitiaan,
haar emotie amper de baas. ‘Als
je driehonderd jaar lang hoort dat je niets
bent, gaat het in je genen zitten. We moeten
er alles aan doen om deze last uit ons systeem
te krijgen. De wetenschap van hoe het
toen was, is daar een belangrijk hulpmiddel
bij’, zei ze tegen het goed opgekomen
publiek dat aanwezig was bij de presentatie
in het Waaggebouw in het historische centrum
van de stad.
Volksaard
De voormalige minister van Volksgezondheid
Rakhib Kudabux deed vijfentwintig
jaar geleden onderzoek op de botten van
slaven die werden gevonden bij het ruimen
van een slavenbegraafplaats op de voormalige
plantage Waterloo in Suriname.
Voor ‘Met eigen ogen’, sprak Nina Jurna
met hem. ‘Na het zien van de sporen van
zweepslagen op de botten dacht ik: als de
botten er zo uit zien, hoe moeten de huid
en het vlees er dan uit hebben gezien?’
‘Het is al zo lang geleden. Hou er over
op’, is een vaak gehoorde reactie van zowel
Nederlanders als Surinamers wanneer de
slavernij ter sprake komt. Maar wat is honderdvijfenveertig
jaar in de ontwikkeling
van een volk? Nederlanders zijn calvinistisch,
Fransen Bourgondisch en Duitsers
worden weer andere eigenschappen toegedicht.
Die volksaard heeft zijn oorsprong
in de geschiedenis van deze volkeren. Dus
waarom zou de slavernij niet van invloed
zijn op de aard van de nakomelingen van
de tot slaaf gemaakten.
Het is daarom onbegrijpelijk dat wetenschappers
en publicisten vandaag de dag
de slavernij - en de ellende die het de tot
slaaf gemaakten en hun nazaten heeft bezorgd
en nog bezorgt – naar de annalen van
de geschiedenis proberen te verbannen.
Nota bene op de dag dat nazaten de afschaffi
ng herdachten, plaatste de Volkskrant
een paar jaar geleden een artikel van de
hand van professor Emmer waarin de slavernij
onder andere wordt vergeleken met
de emigratie van Oost-Europeanen naar
Amerika. De professor vergat daarbij te
vermelden dat deze mensen een vrijwillige
keus hadden om aan boord te gaan. Aan
het eind van de reis wachtte hoop. Dit in
tegenstelling tot de tot slaaf gemaakten, die
geroofd waren en een angstige en onbekende
toekomst tegemoet gingen.
Pijn
Waar zit toch de pijn van de slavernij? Als je
het mij vraagt zijn het dit soort ontkenningen
van het leed van de voorouders, die de
laatste tijd veelvuldig gedaan zijn door wetenschappers
en publicisten, die zout in de
nog lang niet geheelde wonden strooien. ‘Je
wentelen in slachtofferschap’ is een van de
dooddoeners voor hen die belang hechten
aan het in standhouden van de herinnering
aan de slavernij. Zelf zie ik ons eerder als
overlevenden. Mensen die een systeem hebben
overleefd, dat bedoeld was om hen voor
generaties ten dienste van anderen te laten
zijn. Oprah Winfrey, John Leerdam, Humberto
Tan, Sylvana Simons, Clarence Seedorf,
Condoleezza Rice, Jürgen Raymann
en anderen, allemaal nakomelingen van tot
slaaf gemaakten, met prestaties waar hun
voorouders niet van durfden te dromen.
Wetenschappelijk onderzoek vanuit het
perspectief van de nazaten, zoals Anton de
Kom en Professor Clarke, is van groot belang.
We leven nu eenmaal in een wereld
waar het wetenschappelijk onderbouwen
van zaken van belang is. Professor Emmer
en consorten kunnen op die manier
op gelijke voet van repliek gediend worden,
en het leed van de voorouders kan zo een
waardige plek krijgen binnen de canon van
de Nederlandse geschiedenis.
23 augustus dag ter heinnering aan de slavenhandel
en de afschaffi ng ervan.
19
‘Eén van de gruwelijkste misdaden
tegen de mensheid’