De leerzame geschiedenis van de landelijke ... - Politieacademie

De leerzame geschiedenis van
de landelijke invoering van FoBo
en de lessen daaruit voor het verbinden van
straat- en systeeminformatie binnen de politie

De leerzame geschiedenis
van de landelijke invoering van FoBo

De leerzame geschiedenis
van de landelijke invoering van FoBo
en de lessen daaruit voor het verbinden van
straat- en systeeminformatie binnen de politie
De publicatie is gemaakt door Debby van Arkel (Noorden), Ivo van
Duijneveldt (Zeeland-West-Brabant, Oldenzaal), Casper Hartman
(Noorden), Peter van Os, Willem van Spijker (Rotterdam-West, Zuid
Holland Zuid), Anne van Uden (Rotterdam-West, Zuid Holland Zuid)
en Maartje van Rossum (coördinatie). De eindredactie is verzorgd
door Pieter Tops.
Politieacademie
Apeldoorn, april 2013

Inhoudsopgave
1 Inleiding 9
2 Het FoBo-programma en de FoBo-pilots 15
3 Initiële verwachtingen over FoBo op de werkvloer 23
4 Hoe zich verschillende FoBo-varianten ontwikkelen 31
5 Hoe FoBo op de werkvloer het informatiebewustzijn kan versterken 37
6 Lessen uit de FoBo-pilots 45
7 Politie en verandering: de bredere lessen van FoBo 55
8 Aangrijpingspunten voor verdere ontwikkeling 63
Reportage
1 Tijdsbestedingsonderzoek 67
1 Inleiding 69
1.1 Het Frontoffice/Backoffice-concept 69
1.2 Landelijke invoering 70
1.3 Doelstelling onderzoek 72
1.4 Leeswijzer 73
2 Tijdsbestedingsonderzoek 75
2.1 Onderzoeksopzet 75
2.2 Beschrijving dataset en overzicht resultaten 80
2.3 Interpretatie van de resultaten 82
3 Veranderingsproces 85
3.1 Implementeren in een turbulente omgeving 85
3.2 Informatie-uitwisseling in de politiepraktijk 88
3.3 Vormen van informatie-uitwisseling 91
3.4 Stand van zaken implementatie FoBo 93
4 Conclusies 97
Bijlagen 101
1 Formulier tijdsregistratie 103
2 Resultaten op teamniveau 105
2.1 Midden en West Brabant 105
2.2 Zeeland 106
2.3 Rotterdam-Rijnmond 107
2.4 Zuid-Holland-Zuid 108
2.5 Fryslân 109
2.6 Drenthe 110

3 Context 111
3.1 Midden en West Brabant 111
3.2 Zeeland 114
3.3 Rotterdam-Rijnmond 117
3.4 Zuid-Holland-Zuid 120
3.5 Fryslân 123
3.6 Drenthe 126
2 Het geladen alarmpistool in Coevorden 131
3 Een dag noodhulp in Sneek 137
4 Over Roemenen en parkeermeters in Sneek 147
5 Een wijkagent in Zuid Holland Zuid 151
6 Een avonddienst in Rotterdam-West 153
7 FoBo in Oldenzaal: observaties en interviews 159
8. Koppenkennis 165
9 Enquête resultaten Rotterdam-West 169
10 Een wapendiefstal in Schoonebeek 175
11 De paardenmarkt in Roden 181
12 Soorten informatie-uitwisseling tussen straat en systeem 187
13 Een horecanacht in Sneek 189
Over de auteurs 197
Colofon 199

Inleiding: FoBo als verbinding
van straat en systeem

1 Inleiding
FoBo als verbinding van straat en systeem
Vanaf het voorjaar van 2009 is bij de politie een nieuwe werkwijze
beproefd voor het uitvoerend politiewerk. Deze nieuwe werkwijze
is bekend geworden als het Frontoffice/Backoffice-concept, kortweg
FoBo. Het idee is simpel: agenten kunnen voor de afhandeling van het
politiewerk een beroep doen op een professionele backoffice die hen
ondersteunt bij het verwerken van meldingen en bij het opstellen van
de noodzakelijke producten, zoals een proces-verbaal of een mutatie. Dit
bespaart agenten tijd. Zij hoeven immers niet meer zelf al het bureauwerk
te doen, dat kunnen zij eenvoudig telefonisch overdragen aan de
backoffice. De ervaringen van de politie Hollands Midden, waar het
concept is ontwikkeld, wijzen uit dat agenten de helft minder tijd kwijt
zijn aan de administratieve afhandeling van het politiewerk, grofweg
zo’n twintig procent van de diensttijd. Tijd die beschikbaar komt voor
het werk op straat. Het is winst die mogelijk gemaakt wordt omdat de
backoffice vrijwel geen extra formatieplaatsen kost; zij wordt bemenst
door medewerkers van de informatieorganisatie die hun staande werk
integreren in hun backoffice werkzaamheden.
Tijdbesparing en vermindering van de administratieve lastendruk waren
echter niet de enige redenen om met het FoBo-concept te starten. Het
concept past in een bredere visie van de informatieorganisatie van het
korps op informatie gestuurde politie. Uitgangspunt van deze visie is de
notie dat het politiewerk in hoge mate om informatie draait. De politie is
een informatie verwerkende organisatie, een organisatie die er baat bij
heeft dat zoveel mogelijk informatie in de systemen komt – en dan liefst
zo snel en hoogwaardig mogelijk. Het FoBo-concept is bedoeld om de
drempel voor agenten om informatie in de systemen te brengen zo laag
mogelijk te maken. Ze hoeven alleen maar te bellen met de backoffice om
iets in de systemen vast te laten leggen. De informatie die agenten in hun
zakboekjes hebben neergeschreven of in hun hoofd meedragen, kunnen
dan gedeeld worden met de gehele politieorganisatie. En andersom om
agenten ook tijdens hun werk te voeden met informatie uit de politiesystemen,
zodat zij goed geïnformeerd ter plaatse gaan. Het gaat erom

10 Landelijke invoering FoBo
straat en systeem te verbinden. Daarmee gaat FoBo in zijn kern om één
van de cruciale vraagstukken voor de politie van dit moment.
Minister Opstelten van Veiligheid en Justitie heeft het FoBo-concept omarmd
als wapen in de strijd tegen de bureaucratie bij de politie. De minister
heeft zich ten doel gesteld de administratieve lasten bij de politie
met een kwart terug te dringen. Het aanvalsplan op de bureaucratie ‘Minder
regels, meer op straat’ (2011) omvat een breed pakket van maatregelen
om deze doelstelling te realiseren. Eén van de maatregelen is de landelijke
invoering van het FoBo-concept. Het ministerie stelt samen met
de politie een landelijk programma FoBo in, dat de implementatie van
het FoBo-concept, aan de vooravond van de invoering van de Nationale
Politie, zal begeleiden.
De Politieacademie krijgt de opdracht om tijdsbestedingsonderzoek
uit te voeren binnen de politieregio’s die als eerste zullen starten met
invoering van het concept. Daarnaast zal de Politieacademie ook het
veranderingsproces rond de invoering van FoBo volgen. Het onderzoek
richt zich op drie toekomstige eenheden van de Nationale Politie:
Zeeland-West-Brabant, Rotterdam-Rijnmond en Noord-Nederland.
Het onderzoek start in het najaar van 2011 met een nulmeting voor
het tijdsbestedingsonderzoek. De Politieacademie rapporteert in
februari 2012 de eerste resultaten daarvan aan het ministerie van
Veiligheid en Justitie. De tweede rapportage waarin ook de resultaten
van de noordelijke regio zijn opgenomen volgt in oktober 2012
(klik hier om te raadplegen). De resultaten van de nul-meting bevestigen
het beeld uit eerder onderzoek binnen de politieregio Hollands Midden:
agenten besteden een fors deel van elke dienst die zij draaien aan de
administratieve afhandeling van het politiewerk. De oude politieregio
Rotterdam-Rijnmond scoort met 38% administratieve tijd het laagst,
de regio Midden-West Brabant met ruim 48% het hoogst. Natuurlijk,
politiewerk is ook schriftelijk werk. Een goede agent weet een goed
verbaal op te stellen. Maar de complexiteit en bewerkelijkheid van de
politiesystemen vergt eerder zitvlees dan blauw vakmanschap. Agenten
zitten bijna de helft van hun tijd achter een politieterminal en zijn niet
beschikbaar voor het politiewerk op straat. Schokkende cijfers? Voor
buitenstaanders wellicht wel. Voor politiemensen zelf niet. De scores
bevestigen hun dagelijkse ervaring in het uitvoerend politiewerk.

1 Inleiding 11
De voorliggende rapportage richt zich op het veranderingsproces rond
FoBo. We hebben de introductie van FoBo in de pilots gevolgd en geanalyseerd.
Drie vragen staan daarbij centraal:
1. Wat zijn verwachtingen en krachten die ontstaan als je een concept
als FoBo introduceert, bezien vanuit de operationele werkvloer van
de politie?
2. Welke varianten en vormen van FoBo hebben zich daarbij ontwikkeld
en wat zijn de kenmerken daarvan?
3. Wat zijn manieren om – op basis van opgedane ervaringen – met de
verdere invoering van FoBo (en de functionaliteiten waar FoBo voor
staat) om te gaan?
Vanuit veranderkundig perspectief heeft de ontwikkeling van FoBo het afgelopen
jaar een schat aan ervaringen opgeleverd, die van waarde zijn bij
de verdere ontwikkeling van de politie, in het bijzonder tegen de achter-
grond van de vorming van één Nationale Politie. Dit relaas biedt een
terugblik op een jaar actieonderzoek rond de invoering van FoBo. De
ervaringen met FoBo laten zien hoe de politie verandert en hoe veranderingen
doorwerken in de politieorganisatie.
Actieonderzoek
Hoe hebben we dat actieonderzoek georganiseerd? Om te beginnen hebben
we een aantal dagen over de schouder van wijkagenten en van noodhulpagenten
meegekeken, zowel op straat als op het bureau. Van al deze
ontmoetingen hebben we zo ‘levensecht’ mogelijke reportages gemaakt.
Bedoeld om inzicht te geven in de realiteit van alledag in de wereld van
blauw, de frontlijn, in relatie tot haar verbinding met de wereld van de
informatieorganisatie.
Het onderzoek toont dagelijkse handelingspraktijken van de politie in
hun volle omvang. Het heeft daarop ook reflectie georganiseerd, met de
betreffende politiemensen en met mensen van het programmabureau
FoBo en met collega-onderzoekers binnen dit project. Zo is het onderzoek
ook onderdeel van het veranderings- of bewustwordingsproces
rond FoBo geworden. Niet omdat FoBo per se ingevoerd moest worden,
maar wel om betrokkenen te helpen het begrip van hun werkelijkheid
te vergroten.

12 Landelijke invoering FoBo
Op een aantal plekken in dit verslag kan door middel van hyperlinks
naar reportages van actieonderzoek worden doorgeklikt.
We starten met een korte omschrijving van de pilots die we in het onderzoek
gevolgd hebben.

Het FoBo-programma
en de FoBo-pilots

2 Het
FoBo-programma en de FoBo-pilots
Het landelijke programma FoBo is belast met de landelijke invoering
van het FoBo-concept. Althans, met de begeleiding daarvan, door het
aanreiken van informatie over de werking van het concept en door zorg
te dragen voor randvoorwaarden, waaronder de benodigde technische
faciliteiten vanuit de landelijke ICT-organisatie binnen de vtsPN. De feitelijke
implementatie is de verantwoordelijkheid van de eenheden van de
Nationale Politie. Het landelijk programma kiest voor een gefaseerde invoering
van het FoBo-concept in de tien nieuw te vormen eenheden van
de Nationale Politie. Als uitgangspunt wordt gesteld dat alle eenheden
in juni 2014 het FoBo-concept moeten hebben ingevoerd dan wel daarmee
gestart moeten zijn. Bij de start van de landelijke invoering is al
duidelijk dat het FoBo-concept in lang niet alle eenheden op een warm
onthaal mag rekenen. Het landelijk programma kiest er daarom voor
de invoering te starten in die regio’s waar FoBo op draagvlak binnen
blauw kan rekenen, omdat er expliciet belangstelling is om met het
concept aan de slag te gaan, of omdat er al kleinschalige experimenten
met FoBo plaatsvinden. De keuze valt zoals gezegd op drie van de tien
toekomstige eenheden van de Nationale Politie: Zeeland-West-Brabant,
Rotterdam-Rijnmond en Noord-Nederland. Het is de bedoeling dat FoBo
in deze eenheden stapsgewijs wordt opgebouwd. Eerst door ervaring op
te doen met pilots op het niveau van een basisteam, om vervolgens, als
het concept blijkt te werken en aan blijkt te slaan, andere teams ook met
het concept te laten werken.
In de toekomstige eenheid Zeeland-West-Brabant was al een kleinschalige
FoBo-pilot gestart op het basisteam van Waalwijk-Loon op Zand, waar op
het bureau één van de ruimtes was ingericht als administratieve backoffice.
Deze pilot zal gecontinueerd worden en het idee is om daarnaast
in elk van de beide bestaande regio’s Zeeland en Midden West Brabant
een nieuwe pilot op te starten. In Midden West Brabant valt de keuze op
het team Breda Zuidoost, in Zeeland op het basisteam Goes. De nieuwe
pilots zullen breder van opzet zijn dan die in Waalwijk-Loon op Zand

16 Landelijke invoering FoBo
door expliciet ook de koppeling met de informatieorganisatie te maken,
om zo de beoogde koppeling tussen het politiestraatwerk en de politiesystemen
te helpen realiseren.
Gelijktijdig aan het opstarten van de FoBo-pilots wordt uit het ontwerpplan
voor de Nationale Politie echter duidelijk dat elke toekomstige eenheid
van de Nationale Politie een Real Time Intelligence Centre (RTIC)
in zal moeten richten als onderdeel van de informatieorganisatie. De
RTIC’s zijn erop gericht om agenten in hun werk op straat real time
informatie aan te reiken als zij aanrijden op meldingen, zodat zij beter
geïnformeerd ter plaatse komen. Een functionaliteit die ook voorzien
is in het FoBo-concept. Het in samenhang ontwikkelen van het RTIC
en het FoBo-concept lijkt daarmee voor de hand te liggen. De kwartier-
maker van de nieuw te vormen eenheid Zeeland-West-Brabant staat echter
terughoudend ten aanzien van het FoBo-concept, met name vanwege de
benodigde formatie voor de backoffice – waar moet die gevonden worden?
En hoe kan het FoBo-concept doelmatiger zijn, is het niet vooral
een verplaatsing van werk en leidt het niet eerder tot meer overdracht
en coördinatie? De kwartiermaker besluit het RTIC gescheiden van het
FoBo-concept te implementeren. Voor de FoBo-pilots geldt het uitgangspunt
dat de capaciteit voor de backoffice gevonden moet worden in de
blauwe teams zelf. Deze keuze wordt in de desbetreffende teams als een
sigaar uit eigen doos ervaren, waarmee het draagvlak voor de FoBo-pilots
snel afneemt. Hierop valt het besluit af te zien van de FoBo-pilots, en alleen
in te zetten op het bouwen van een RTIC. Op een later moment, na
de start van de Nationale Politie op 1 januari 2013, kan dit dan eventueel
alsnog uitgebreid worden met functionaliteiten uit het FoBo-concept.
De keuze om het FoBo-concept ook in te voeren in de toekomstige eenheid
Rotterdam-Rijnmond, vloeit voort uit positieve ervaringen die binnen
de regio Zuid Holland Zuid al zijn opgedaan met het FoBo-concept.
Daar is het concept onder meer rond de jaarwisseling en in de noodhulp
beproefd. De animo om FoBo verder gestalte te geven is groot. Voor
het landelijk programma biedt een FoBo-pilot in Rotterdam-Rijnmond
bovendien een mooie kans om het FoBo-concept in een grootstedelijke
omgeving te testen, in samenhang met het RTIC.
De pilot in Rotterdam-Rijnmond en Zuid Holland Zuid wordt serieus
opgepakt. Er worden twee projectleiders aangesteld onder gezag van een
stuurgroep waarin de chefs van de beide informatieorganisaties zitting

2 Het FoBo-programma en de FoBo-pilots 17
hebben. De stuurgroep besluit de pilots uit te voeren in het noodhulpteam
van het district Rotterdam West en voor een wijkteam in de regio
Zuid Holland Zuid. Er wordt bovendien voor gekozen om FoBo los van
het RTIC te organiseren. De backoffice zal op het team zelf worden ingericht.
In Rotterdam West wordt een backoffice met twee medewerkers
ingericht op het bureau West. In Zuid Holland Zuid wordt de bestaande
backoffice op het hoofdbureau in Dordrecht uitgebreid. Als blijkt dat het
gebruik van de backoffice achterblijft, wordt op een later moment besloten
om de backoffice te verplaatsen naar het wijkteam zelf.
De werking van de FoBo-pilots richt zich in Rotterdam op de administratieve
afhandeling van het politiewerk. Agenten kunnen hun meldingen
en waarnemingen doorbellen aan de backoffice op het team. Die verwerkt
de informatie in de systemen. Een andere functionaliteit die in het
FoBo-concept besloten ligt – het aanreiken van informatie op niet-spoedeisende
meldingen, blijkt in de Rotterdamse praktijk op districtsniveau
al gestalte te krijgen in de persoon van de (assistent) wachtcommandant,
die gevraagd en ongevraagd aanvullende informatie meegeeft aan de eenheden
op straat. Wederzijds wordt dit als prettig ervaren. De informatie
is vaak wel beperkt, omdat de wachtcommandant alleen in BVH kan
zoeken. In het wijkteam in Zuid Holland Zuid heeft de ondersteuning
door de backoffice een breder bereik dan in Rotterdam. De backofficemedewerker
op het team reikt regelmatig informatie aan agenten op
straat aan. De nabijheid tot het team blijkt een goede hefboom voor het
delen van informatie tussen agenten en backoffice.
Het FoBo-concept is ook enkele malen beproefd door agenten van de
voetbaleenheid van het Rotterdamse korps. Koppeling met directe afhandeling
van verdachten bleek soepel te verlopen, maar verder bleek
de meerwaarde voor het operationele werk beperkt. Echte meerwaarde
kan ontstaan als het delen van informatie binnen de politieorganisatie
nog verder tot ontwikkeling komt. Veel kennis over harde kern-
supporters blijkt besloten te liggen in de hoofden van de politiemensen
die deel uitmaken van de voetbaleenheid. Tijdens de experimenten met
het FoBo-concept werd duidelijk dat lang niet alle informatie waarover
de voetbaleenheid beschikt, ook beschikbaar is in de politiesystemen en
daarmee voor de rest van de politieorganisatie.
Door FoBo werden de ogen van de agenten in de voetbaleenheid hiervoor
geopend. Mede op basis van de positieve ervaringen in Rotterdam West

18 Landelijke invoering FoBo
en in Zuid Holland Zuid, heeft de nieuw te vormen eenheid Rotterdam-
Rijnmond eind 2012 besloten om de FoBo-pilots te continueren.
Ook de drie noordelijke regio’s, Groningen, Fryslân en Drenthe, hebben
zich aangemeld om te starten met de introductie van het FoBo-concept.
Gekozen wordt voor pilots in de basisteams van Roden/Gieten, Sneek
en Coevorden. De noordelijke regio’s willen een aantal concepten en
ontwikkelingen in het uitvoerend politiewerk met elkaar in samenhang
tot ontwikkeling brengen. Het doel is samenhang te realiseren tussen
het FoBo-concept, het bij de meldkamer in te richten RTIC en het ZSMconcept
voor directe afhandeling van verdachten, dit alles vanuit het
perspectief om de heterdaadkracht van de politie te versterken. De FoBopilot
in Roden/Gieten is in juni 2012 gestart, in Sneek in september en
die in Coevorden in oktober . Er wordt backofficeondersteuning geboden
vanaf de basisteams. De eerste ervaringen met de pilots zijn positief:
agenten waarderen de ondersteuning door de backoffice. Met name het
feit dat de ondersteuning op het team beschikbaar is, valt in goede aarde.
FoBo is ook ingezet bij evenementen als de TT en de Rodermarkt. Vooralsnog
ziet het er naar uit dat de pilots voortgezet zullen worden.
Naast de “officiële” FoBo-pilots is ook in de toekomstige eenheid Oost-
Nederland een FoBo-pilot tot stand gekomen. Die is op eigen initiatief
ontstaan, in het team Oldenzaal van de huidige politieregio Twente. Op
het bureau van Oldenzaal is gestart met één medewerker op de backoffice,
afkomstig van de intake & serviceorganisatie van het Twentse
korps. Inmiddels is een tweede backofficemedewerker betrokken. Het
FoBo-concept is hier zo veel mogelijk in navolging van dat in Hollands
Midden ingericht. De ervaringen met FoBo in Oldenzaal zijn vanaf de
start positief. De pilot is al snel uitgegroeid tot een pilot op niveau van het
gehele cluster Noordwest Twente, wat vergelijkbaar is met een districtlijk
niveau. Ook vanuit andere clusters bestaat belangstelling voor het
FoBo-concept. Eind september 2012 heeft de teamchef van Oldenzaal de
ervaringen met het FoBo-concept gepresenteerd aan het managementteam
van het Twentse korps. De reacties hierop waren positief. Daarmee
lijkt de Twentse FoBo-pilot in ieder geval verlengd en mogelijk ook verder
uitgebreid te worden. Aandachtspunt bij deze pilot is de verbinding met
de informatieorganisatie, die tot dusver nog niet tot stand is gekomen.

2 Het FoBo-programma en de FoBo-pilots 19
Tot zover een beknopte omschrijving van de ontwikkelingen in de verschillende
pilots. In de volgende twee paragrafen gaan we in op de realiteit
van alledag, op de dagelijkse ontwikkelings- en handelingspraktijken.
We starten met de verwachtingen die er rond FoBo bestaan voordat met
de pilots begonnen wordt en gaan daarna in op ontwikkelingen die zich
voordoen wanneer eenmaal met FoBo begonnen is.

20 Landelijke invoering FoBo

Initiële verwachtingen
over FoBo op de werkvloer

3 Initiële
verwachtingen over FoBo op de werkvloer
In de fase voorafgaand aan de introductie van FoBo zijn ons drie
zaken met name opgevallen.
1. De zuigkracht van het afhandelingswerk op het bureau
De afhandeling van politiewerk blijkt bewerkelijk. Agenten dreigen
daarin te worden meegezogen. Neem bijvoorbeeld de noodhulpagenten
Meindert en Anja 1 in Coevorden die in de late dienst een paar jonge
Duitsers aantreffen met een geladen alarmpistool in het dashboardkastje
van hun auto (klik hier voor de volledige reportage: Een geladen alarmpistool
in Coevorden). De afhandeling op het bureau met contacten met
de hulpofficier van justitie en later de piketofficier, het checken of er
wel rechtmatig gebruik gemaakt is van de bevoegdheden, het opmaken
van een PV met behulp van de tolkentelefoon, het opmaken van een
verklaring van afstand doen, het ‘halen door Progis’ etc., het kost zeeën
van tijd. Meindert: ‘Het houdt wel in dat je samen voor de afhandeling minstens
twee uur kwijt bent, de voorgenomen route die avond maar gedeeltelijk
kan afwerken en niet meer beschikbaar bent voor andere oproepen. Achteraf
blijken er in die tijdsperiode twee geweest te zijn: huiselijk geweld en een brand.
Daar zijn de collega’s van de andere noodhulpauto’s in Exloo en Emmen op
afgegaan.’
Maar hoe staat het met de perceptie van het bureauwerk? Wordt dat door
de agenten alleen gezien als ‘iets dat erbij hoort, een noodzakelijk kwaad’
dat ten koste gaat van het werk op straat? Of soms ook als ‘iets wat je
fabriceert en voldoening uit haalt’ en wellicht niet gemakkelijk loslaat?
Neem bijvoorbeeld Auke en Barteld tijdens een vroege dienst in Sneek
vanaf 07.00 uur (klik hier voor de volledige reportage: Een dag noodhulp
in Sneek).
Er zijn gedurende de dienst vier oproepen (twee inbraken bij bedrijven,
gevonden achtergelaten spullen verband houdend met de inbraken, alsmede
een verkeersongeval) en een ingrijpen op straat bij gezochte junks
1 De namen van agenten zijn hier en in de onderliggende rapportages gefingeerd.

24 Landelijke invoering FoBo
met een gestolen fiets. Mutaties, aangiftes, Pv’s, kennisgevingen van
inbeslagnames (KVI’s), omvatten bij elkaar zo’n tien tot vijftien stukken.
En allerlei handelingen en contacten er tussendoor die nauwgezet uitgevoerd
moeten worden. Voor het einde van de diensttijd om 15.00 uur
komt niet alles meer af. Auke en Barteld hebben er deze dag elk 2,5 uur
straatdienst opzitten en 5,5 uur op het bureau.
Wat had vandaag door een FoBo-backoffice gedaan kunnen worden, als
die er was geweest? Auke: ‘Wellicht de mutaties en de KVI’s. De aangiftes
en Pv’s zullen toch op ons neerkomen. Een situatie omschrijven als je er zelf
niet bij bent geweest is best lastig.’ Barteld is iets optimistischer over die
ondersteuningsmogelijkheden dan Auke: ‘Je wilt het als politieman toch
een beetje bij jezelf houden. Aan het aanhoudings-PV zou op de backoffice
gewerkt kunnen worden als wij op weg terug zijn, dan wordt die tijd benut.’
Zou een van de inbraken, in een busgaragebedrijf, niet door iemand
op een backoffice verder verwerkt kunnen worden naast de mutatie, als
die mogelijkheid er zou zijn? Auke: ‘Het zou mooi zijn als het kan, maar
bevindingen op straat en in die garage zijn moeilijk te omschrijven. Ik zet
steekwoorden in mijn notitieboekje en werk het op het bureau verder uit.’
Wij vragen Auke wat hij in die garage nu precies heeft aangetroffen. In
vier zinnen weet hij dat kort en bondig te vertellen. Wij: ‘Als je het zo doet,
had je dat dan niet uitstekend kunnen doorbellen aan een backoffice?’
Een bij de eenheid werkende student merkt dat sommige agenten er een
eer in stellen een mooi stuk af te leveren, hijzelf ook: ‘Een PV maken is
helemaal niet erg, alles netjes op orde en overdragen aan Justitie. Je maakt iets,
terwijl je dan wel twee derde van de tijd op kantoor doorbrengt. Maar iemand
anders zal zeggen: ‘ik zit drie uur achter een beeldscherm.’
2. Uiteenlopende verwachtingen.
Enerzijds tonen agenten zich verwachtingsvol ten aanzien van FoBo als
backoffice voor wat betreft het doorgeven van informatie. Zeker tijdens
de lange autoritten in de plattelandsgebieden zou het doorbellen van
informatie tijd besparen op het bureau, zo stellen zij. Of bij het helpen
afhandelen van aanhoudingen door bikers in het weekend in horecagebieden,
‘waarbij het vaak om een heterdaad gaat’ (klik hier voor de
reportage: Over Roemenen en parkeermeters in Sneek). Anderzijds is er
reserve over het ‘brede gebruik’ van een backoffice. Die dubbele opstelling
zijn we op veel plekken tegengekomen.

3 Initiële verwachtingen over FoBo op de werkvloer 25
Neem bijvoorbeeld Jacob, een ervaren wijkagent in Coevorden. ‘Voor het
doorbellen van een winkeldiefstal lijkt FoBo me prima. Maar voor dingen in
de wijk krijg je het beste contact als je het zelf het PV afwerkt. Dan bouw je als
wijkagent de beste band op. Ik heb goed contact met de jeugd hier gekregen,
juist door zelf eerst een PV te doen. Overdragen aan een backoffice was in dit
geval niet goed geweest.’
Een tweede wijkagent - in Sneek - die aangeeft geen liefhebber van
papierwerk te zijn, steekt tegelijkertijd ook de hand in eigen boezem:
‘Voor kille zaken als bijvoorbeeld een aanrijding kan afhandeling door anderen
prima. Ik heb mijn vraagtekens bij het door ondersteuners afhandelen van
zaken waarvoor ‘gevoel’ nodig is. Maar misschien ben ik wel te vastgeroest in
mijn eigen manier van werken.’
Een derde wijkagent - in een lastige wijk met samenlevingsproblemen
tussen verschillende bevolkingsgroepen in Zuid Holland Zuid – legt
de nadruk op het ‘overal binnen kunnen komen’, goede contacten
met de netwerkpartners en het uitwisselen van nieuwtjes op het bureau
(klik hier voor de uitgebreide reportage: Een wijkagent in Zuid
Holland Zuid). Hij voert niets in de systemen in van wat hij die dag heeft
gehoord of meegemaakt, zoals het afhandelen van meldingen van een
vmbo-school of een huismeester, en bezoeken aan ruziënde buren: ‘Dit
is allemaal niet ernstig genoeg, hier is geen acuut gevaar, en dan noteer ik het
alleen voor mezelf in mijn boekje. Als er FoBo zou zijn, dan zou ik het kunnen
vertellen en dan kan het wel ingevoerd worden. Dat zou heel nuttig zijn’.
In dat niet invoeren in BVH staat hij overigens niet alleen, van tal van
wijkagenten horen wij dat ze moeite hebben met het vastleggen van
informatie en het dan maar laten zitten. Bij de wijkagent loopt de informatiedeling
vooral via collegiale kennisvorming met andere frontlijners:
de eigen teamcollega’s, de ketenpartners, maar ook burgers. De wijkagenten
blijken nogal moeite te hebben om die informatie op een goede
manier in het huidige systeem op te slaan, laat staan dat die ook weer
leidend kan zijn voor vervolgacties. Het BVH-systeem leent zich daar
niet goed voor volgens de agenten.
Zowel de noodhulp als de wijkagenten benadrukken dat zij vertrouwen
moeten hebben in degenen die de backoffice gaan bemannen. Een
oud wijkagent - nu opsporingsmedewerker in Coevorden - benadrukt
bovendien dat het belangrijk is dat de backofficer ervaring heeft met
opsporing, omdat die er op uit zal zijn aanvullende vragen te stellen.
Vanuit zijn huidige opsporingservaring sprekend, benadrukt hij nog een

26 Landelijke invoering FoBo
ander aspect, namelijk precisie: ‘Een FoBo-backoffice kan een belangrijke
functie hebben voor het ordentelijk invoeren van gegevens. Ik maak vanuit de
opsporing bij de casescreening een aantal malen per dag mee dat mutaties niet
secuur of onvolledig zijn. Als je het dan vraagt, weten agenten het meestal wel.
Maar vooral aan het eind van een drukke dienst wordt administratief werk
haastwerk met kans op slordigheden. Er is een heleboel gewonnen als er iets
uitgetypt voor hen klaarligt.’
3. Afstand straat-systeem
Bij de vorige twee punten heeft met name het doorgeven van informatie
aan de backoffice centraal gestaan en niet of nauwelijks de andere mogelijke
functies daarvan, zoals het real time ondersteunen met informatie
uit de systemen. Om de een of andere reden wordt daar weinig over
gerept. Kennelijk is bij de roep over FoBo die kant van de medaille er
een beetje bij ingeschoten. Of wordt die voorbehouden aan een ander
‘vakje’: de ontwikkeling naar een Real Time Intelligence Centre (RTIC)
en daarom niet geassocieerd met FoBo?
In Rotterdam beschikken de teams over een (assistent-)wachtcommandant.
Deze zit op het bureau en volgt de meldingen die aan de agenten
in zijn team worden doorgegeven. De agenten en wachtcommandant
hebben vervolgens regelmatig portofooncontact om informatie uit te
wisselen (klik hier voor een uitgebreidere reportage: Een avonddienst in
Rotterdam-West). De assistent zoekt gevraagd en ongevraagd gegevens
op in BVH en geeft ze door tijdens het aanrijden en als de agenten ter
plaatse zijn. Wederzijds wordt dit als prettig ervaren. De informatie is
vaak wel beperkt, omdat de wachtcommandant alleen in BVH kan zoeken
en weinig tijd heeft (de aanrijtijden zijn kort in Rotterdam).
Daarnaast werkt men in Rotterdam met een RTIC bij de centrale meldkamer.
Vanuit het RTIC worden bij een melding gegevens gezocht in
alle systemen en aan de melding toegevoegd. De centralist geeft deze
door aan de agenten. De agenten weten niet bij welke melding wel of
niet RTIC informatie is toegevoegd. Er bestaat zelden direct telefonisch
contact.

3 Initiële verwachtingen over FoBo op de werkvloer 27
In Dordrecht bestaat voor de Noodhulp een beperkte FoBo-service, die
zowel vooraf contact kan hebben met agenten als achteraf gegevens kan
registreren. De agenten zijn er blij mee.
In het noorden komen we bij de Noodhulp nogal wat ‘mismatches’ tegen
tussen het beschikbaar zijn van informatie en de noodzaak om daarover
als agenten op een bepaald moment te beschikken. Hetgeen zo hier
en daar tot het nodige cynisme leidt. Zo zijn agenten matig te spreken
over de toegankelijkheid van het informatiekanaal bij de Meldkamer
in Drachten, waarbij aangetekend dat daar op dit moment (eind 2012)
proefnemingen met een RTIC gaande zijn. Een van hen: ‘Het is een apart
knopje op mijn portofoon. Er is moeilijk bij te komen, en dan werkt het nog
traag ook. Als ik iemand voor me heb, werkt dat niet. Ik gebruik het niet meer.
Apart bellen gaat vaak sneller.’
Een ander: ‘In de nachtelijke uren heb je weinig informatie waardoor het een
in verband kan worden gebracht met het ander. Dat is een grote frustratie.’
Of tijdens het koffiedrinken: ‘Ik heb laatst op zondagochtend geklokt hoe
lang het opvragen van informatie duurt bij het informatiekanaal in Drachten:
‘6,5 minuut wachten op het opvragen van een kenteken. Er zit maar één
man, veel te weinig.’ Een ander: ‘je kan er net zo goed naar toe rijden’. Grote
hilariteit.
Conclusie: onder agenten op de werkvloer bestaan er diffuse verwachtingen
in relatie tot FoBo. Het past niet onmiddellijk in hun dagelijkse
routines. Het netjes afwikkelen van het ‘papierwerk’ wordt als een onderdeel
van goed politiewerk gezien. Maar er bestaat ook veel (latente)
onvrede over de tijd die het kost om informatie in de systemen in te
voeren en over de beschikbaarheid van informatie op het juiste moment.
Verbetering daarvan wordt zeer toegejuicht: zou FoBo daarbij kunnen
helpen? Er bestaat zeker nieuwsgierigheid.

28 Landelijke invoering FoBo

Hoe zich verschillende
FoBo-varianten ontwikkelen

4 Hoe
zich verschillende FoBo-varianten ontwikkelen
Hoe ontwikkelt FoBo zich wanneer er daadwerkelijk in de pilots mee
begonnen wordt? Wat hebben we gezien op de plekken waar men met
FoBo gestart is?
Teamleiders in pilotgebieden horen of zien iets van Hollands-Midden
en vragen zich vervolgens af: is dat niet iets voor ons? Vaak vanuit de
gedachte: het bespaart onze dienders op straat een hoop moeite als ze informatie
kunnen doorgeven. Of: als de dienders meer op straat kunnen
zijn dan kunnen we als team de burgers beter bedienen. Argumenten
als: ‘dan kan de agent ook beter geïnformeerd op straat opereren’, horen
we minder.
Vervolgens ontstaan al snel discussies van: ‘ja, interessant dat Hollands
Midden, maar bij ons zou dat veel te ver gaan, die drie rollen op een
backoffice, dat is veel te veel van het goede in ons gebied.’ Of: ‘dat
promotiefilmpje van Hollands Midden dat geeft een veel te geforceerd
positief beeld, die vlieger gaat bij ons niet op.’ Of: ‘waar moeten we in
vredesnaam de mensen voor de backoffice vandaan halen, we hebben die
fte’s niet, of de apparatuur,’ enzovoort.
En zo gebeurt het dat elke regio weliswaar geïnspireerd wordt door Hollands
Midden, maar vervolgens haar eigen weg gaat, soms in samen-spraak
met een collega van een ander team. Daarbij ook de ruimte schattend
die het van de eigen leiding krijgt om te FoBo’en. Een eigen weg die ertoe
leidt dat de teams niet ‘het FoBo-concept’ implementeren maar dat zij
ieder op een eigen, hun passende manier FoBo-achtige werkwijzen proberen
te omarmen en te beproeven in de praktijk, geënt op de eigen situatie
(klik hier voor de reportage: Oldenzaal, observaties en interviews).
Een experiment aangaan, zou je kunnen zeggen.
Waar leidt dit experimenteren toe? Kunnen we patronen zien? Afgaande
op wat wij hebben aangetroffen in de proefregio’s, onderscheiden we
vier verschijningsvormen.

32 Landelijke invoering FoBo
De meest elementaire verschijningsvorm is die waarbij agenten met een
backoffice kunnen bellen om door te geven wat ze hebben waargenomen
en wat ze hebben gedaan. De backoffice verwerkt dat vervolgens in de
systemen. In Rotterdam West is bijvoorbeeld bewust gekozen voor deze
benadering, omdat het aanreiken van informatie van blauw al verliep via
het RTIC en de wachtcommandant. In de beginfase van de pilot heeft de
backoffice zelf ook informatie aan blauw aangeboden. Dat is aangepast
vanwege een mogelijke overlap met het werk van de RTIC. Er is voor
gekozen om de rol van de backoffice te concentreren op de mogelijkheid
om vanaf straat informatie door te bellen. Doordat de backoffice goed
uitvraagt, treffen de agenten bij terugkomst op het bureau mutaties en
producten aan van een hoge kwaliteit.
Een variant op deze verschijningsvorm van FoBo, is de inzet van FoBo
ter ondersteuning van evenementen. Het FoBo-concept is beproefd rond
voetbalwedstrijden in Rotterdam. Daarnaast is het concept ook toegepast
bij de TT in Assen (in combinatie met het ZSM-concept). De nadruk
op de dienstverlening door de backoffice ligt hier op het snel verwerken
van informatie rond verdachten en het registreren van vrije mutaties
rond personen, zoals harde kern supporters of andere bekenden van
de politie. Rond wedstrijden van Feijenoord (thuis én uit) zitten in
Rotterdam drie backofficemedewerkers op het bureau klaar om informatie
in de systemen te zetten (klik hier voor de volledige reportage:
Koppenkennis). De samenwerking met een backoffice is gedurende
meerdere wedstrijden beproefd, uiteindelijk resulterend in meer dan 50
mutaties per wedstrijd.
Een volgende verschijningsvorm van FoBo betreft de pilots waar de
backoffice niet alleen informatie van agenten op straat in de systemen
verwerkt, maar zelf ook actief informatie aan blauw aanreikt vanuit
de systemen. Deze werkwijze vindt onder meer in Oldenzaal en Zuid
Holland Zuid plaats. In beide pilots zijn de backofficemedewerkers zelf
actief gaan nadenken over manier om agenten op straat beter met informatie
te ondersteunen. Hoewel zij in vergelijking met informatiespecialisten
toegang hebben tot een beperkter aantal systemen, slagen zij er
heel behoorlijk in de teams op maat te ondersteunen met het aanreiken
van informatie. De backofficemedewerker uit Zuid Holland Zuid, een
ervaren voormalige wijkagent, vertelt: ‘Ik heb toen ik begon met het werk

4 Hoe zich verschillende FoBo-varianten ontwikkelen 33
op de backoffice, diverse overzichten gemaakt met informatie waar ik over
zou willen beschikken als ik nog wijkagent was geweest. Een overzicht van
veelplegers bijvoorbeeld, of van zedendelinquenten. Maar ook over overlastlocaties
en hot spots. Deze informatie heb ik vooral gebaseerd op wat er al lag.’
De backofficemedewerker in Zuid Holland Zuid is ook belast met het
uitgeven van niet-spoedeisende meldingen. Als hij meldingen uitgeeft,
zoekt hij er zoveel mogelijk informatie bij. ‘Een voorbeeld was een melding
over geluidsoverlast. Ik zag in de systemen dat de melding betrekking had op
een jongen die ook zonder rijbewijs gereden had, dus dat kon de agent meteen
mooi meenemen. Op die manier kan er wel een soort ontzag ontstaan voor de
politie, dat ze van alles weten.’
Een volgende stap in de ontwikkeling van FoBo vloeit uit de voorgaande
voort. Als de uitwisseling van informatie tussen straat en systeem begint
te lopen, komt vanzelf de vraag naar voren hoe de politie de beschikbare
informatie kan gebruiken om beter in sturing te komen op de
veiligheidsproblematiek in het gebied. Hieruit ontstaat een vraag naar
analyses op maat, evenals de behoefte om een koppeling met de briefing
te maken, bijvoorbeeld door aandachtsvestigingen rond personen of
locaties op te nemen. Zo ontstaat een vraag vanuit de blauwe teams aan
het intelligencedomein binnen de politieorganisatie, ook als FoBo buiten
de informatieorganisatie is georganiseerd. Dit ontwikkelperspectief
is onder meer naar voren gekomen in de pilots in Rotterdam en Zuid
Holland Zuid. Ook in Oldenzaal is FoBo ingezet vanuit de ambitie om
blauw niet alleen meer op straat te brengen, maar ook tot beter informatiegestuurd
werken te komen. Tegelijkertijd moet ook geconstateerd
worden, dat deze variant nog slechts mondjesmaat tot ontwikkeling is
gekomen. Een stevige relatie met de informatieorganisatie is eigenlijk
nergens van de grond gekomen, ondanks dat hier in oorsprong een belangrijke
motivatie voor het FoBo-concept lag. Soms zien we de relatie
wel geleidelijk aan groeien.
Wat door de verschillende varianten heen opvalt, is het enthousiasme
waarmee FoBo wordt ontwikkeld in de pilotgebieden waar het eenmaal
van de grond komt. De kurk waar FoBo op drijft, blijkt de pioniersgeest
en het enthousiasme bij de projectleiders en in het team zelf te zijn. Het
met elkaar zoeken naar wat werkt. En de aanstekelijke werking om ‘met
elkaar iets nieuws te maken’. FoBo is goed voor ‘het moraal van de troepen’.

34 Landelijke invoering FoBo
We zien het bijvoorbeeld bij de pilotteams in Rotterdam West bij een
‘normale’ dienst. En we zien het bij de Voetbaleenheid in Rotterdam en
de TT in Assen bij een risicovolle gebeurtenis c.q. evenement, in Assen
gekoppeld aan ZSM. Twee FoBo-medewerkers in Rotterdam West melden
ons: ‘We hebben nog nooit aan een project gewerkt waarvoor we zoveel
complimenten hebben gekregen, zowel van de agenten op straat als van de
leiding.’
De agenten die met FoBo werken zijn in grote meerderheid positief. In
een enquête onder 31 agenten uit Rotterdam West, afgenomen in het
najaar van 2012, geeft driekwart aan FoBo meestal tot altijd te gebruiken.
De gemiddelde waardering voor FoBo bedraagt een 7,5. Bijna twee derde
van de ondervraagde agenten geeft aan dat FoBo hen meer plezier in het
werk geeft. Bijna alle respondenten geven aan dat zij door FoBo meer op
straat komen (klik hier voor het volledige onderzoeksverslag).
Er zijn teams die zelf het initiatief nemen met een enthousiaste teamchef
of projectleider, zoals in Oldenzaal. Zij gaan experimenteren met het
bemensen en laten een FoBo-backoffice functioneren in sterke samenhang
met het team. Zelf vinden ze oplossingen voor de techniek en voor
de nodige fte’s. Ze doen dat voetje voor voetje: van het aanmaken van
kwalitatief goede mutaties, tot het - in toenemende mate - meegeven van
relevante informatie aan agenten op straat. En van het ‘gewoon zelf beginnen’
tot het ‘gehoor vinden bij en ruimte krijgen van de teamleiding’.
Conclusie: er ontwikkelen zich al doende verschillende varianten van
FoBo, deels ook buiten de officiële pilots om. De nadruk ligt daarbij op
het doorgeven van straatinformatie naar de backoffice, die dat vervolgens
in de systemen verwerkt. Andersom komt minder voor, mede omdat de
RTIC-functie apart ontwikkeld is. De backoffice leest in Noord-Nederland
wel mee op het meldkamerscherm en kan daarmee ook de verrichtingen
van het RTIC bekijken. FoBo gaat daarop verder. Echter, een stevige
relatie met de informatieorganisatie is nergens goed tot ontwikkeling
gekomen. De draaggolf voor FoBo is vooral gelegen in de pioniersgeest
en het enthousiasme van projectleiders en teamleden. ‘Dit helpt ons
echt’, is daarbij vaak de verzuchting.

Hoe FoBo op de werkvloer
het informatiebewustzijn
kan versterken

5 Hoe
FoBo op de werkvloer het informatiebewustzijn
kan versterken
Als we naar de veelsoortige en veelkleurige praktijken kijken die op
dit moment op de verschillende plaatsen gaande zijn, kunnen we analytisch
gezien drie niveaus onderscheiden als het gaat om de informatieuitwisseling
tussen straat en systeem.
a. Meegeven of innemen. Op het eerste niveau zien we enerzijds werkwijzen
ontstaan waarin meer informatie wordt meegegeven aan de
agenten. RTIC Rotterdam, bij de centrale meldkamer, is daar een
voorbeeld van, evenals de FoBo-backoffice bij de noodhulp in Zuid
Holland Zuid en de assistent-wachtcommandant in Rotterdam via
de tweede portofoon. Ook het integraal bevragen via de smartphone
is hier een voorbeeld van; de agent kan meer informatie meekrijgen
door deze zelf op te vragen. En aan de andere kant zien we werkwijzen
ontstaan waarin agenten informatie kunnen doorgeven aan
een backoffice die deze informatie in de systemen zet. De FoBobackoffice
in Rotterdam West en bij de Rotterdamse voetbaleenheid,
en die in Twente, zijn hier voorbeelden van.
b. Directe interactie. Op een tweede niveau zien we dat het gaat om
meegeven en innemen van informatie in directe interactie. De agenten
kunnen bellen met iemand op het bureau, in de backoffice, en
informatie opvragen en ze kunnen informatie doorgeven, die door de
backoffice in de systemen wordt ingevoerd. Voorbeelden hiervan: de
FoBo backoffice bij het wijkteam in Zuid Holland Zuid. En bij FoBo
Rotterdam West, FoBo Noord-Nederland, RTIC Rotterdam en het
team in Oldenzaal zie je dat de mensen van de backoffice soms het
initiatief nemen om te gaan bellen en in directe interactie informatie
uit te wisselen.

38 Landelijke invoering FoBo
c. Informatiegestuurd werken. Op het derde niveau wordt niet alleen
direct uitgewisseld maar wordt de meegekregen en de ingenomen
informatie ook omgezet in tactisch/strategische kennis. Het is echt
briefen en debriefen. De agent wordt zich bewust van de informatie,
analyseert deze en handelt daarnaar. En in de backoffice wordt de verkregen
straat-informatie geanalyseerd en omgezet naar opdrachten/
briefings. Deze werkwijze komt nog niet voor. Bij de voetbaleenheid
in Rotterdam kan dit wel de volgende stap zijn. Agenten en backoffice
zijn aanwezig bij de briefing en bij de debriefing.
Wanneer we kijken naar hetgeen afgelopen anderhalf jaar in de verschillende
pilotgebieden is gebeurd, dan kunnen we een aantal succesfactoren
benoemen om zo veel mogelijk tot informatie gestuurd werken te komen.
Liever op straat dan achter het scherm
In de eerste plaats is duidelijk dat agenten het administratief afhandelen
van hun werk op straat niet erg op prijs stellen. Dat heeft enerzijds te
maken met de beschikbare systemen (traag en log) en de gevergde precisie
in het registreren. De neiging bestaat daarom om het registreren
te minimaliseren. Alleen het echt noodzakelijke wordt in het systeem
geklopt. Als er een backoffice wordt ingericht die agenten dit werk goeddeels
uit handen neemt, dan zijn ze daar blij mee, zo blijkt uit alle pilots.
Anderzijds valt te constateren dat het informatiebewustzijn van de agenten
niet altijd hoog is. Zij zien het belang van het uitvoerig vullen van de
systemen niet zo in. De agenten in de noodhulp zijn in hoge mate incidentgedreven;
ze gaan van incident naar incident, ze registreren alleen
wat echt nodig is bij de afhandeling van dat incident. Verbanden met
andere zaken worden niet gelegd. En de wijkagenten opereren binnen
het politieapparaat veelal tamelijk solistisch. Ze houden de informatie bij
zich, in hun boekje, en delen het vooral met de partners in de wijk zelf.
Dat agenten er zo in staan is overigens verklaarbaar. Er bestaat nauwelijks
een ‘beloning’ voor het leveren van veel informatie. Agenten horen
vrijwel nooit iets terug van hetgeen ze hebben aangeleverd; anders
gezegd, er is geen feedback-loop georganiseerd, waardoor voor agenten
het effect van hun handelen zichtbaar en tastbaar is. ‘Doordat jij twee
maanden geleden hebt ingevoerd dat bij een winkel een gele fiets stond,
is nu een winkeldief opgepakt’.

5 Hoe FoBo op de werkvloer het informatiebewustzijn kan versterken 39
En vanuit de leiding of vanuit de backoffice (Informatiedienst) wordt
evenmin veel waardering geuit voor het invoeren van veel informatie.
Het ter plaatse goed afhandelen van de incidenten, daar draait het toch
vooral om.
Tegen deze achtergrond is het evident dat het inrichten van een backoffice
die de administratieve afhandeling van zaken verzorgt, in zichzelf een
effectieve methode is om gegevens beter en vollediger in de systemen te
krijgen. Dat wordt nog versterkt als er directe interactie is tussen agent
en backoffice medewerker. Als vanuit de backoffice een agent wordt ‘uitgevraagd’
en een gesprek ontstaat over een situatie. Dat levert nog meer
informatie op en het maakt agenten ook informatie-gevoeliger. En als de
backoffice bekend is bij de agenten, werkt het nog beter.
Bekend maakt bemind
In de tweede plaats, als we bezien op welke wijze agenten het beste van
informatie kunnen worden voorzien en worden afgetapt, dan valt op dat
niet alleen de kwaliteit van de informatie van belang is, maar ook de ervaren
betrouwbaarheid ervan. In het Noorden wordt veel gemopperd op
de Infodesk. Het RTIC in Rotterdam wordt door agenten nog nauwelijks
als toegevoegde waarde beleefd. Bij de pilot in Zuid Holland Zuid was
er een groot verschil tussen het beschikbaar zijn van een backoffice in
Dordrecht en het beschikbaar komen van een backoffice bij het wijkteam
zelf. In Rotterdam West, Oldenzaal en Noord-Nederland zit de backoffice
ook bij het team. Je drinkt samen koffie, je kletst over van alles en nog
wat. Zo was en is de situatie met de (assistent) wachtcommandant in
Rotterdam ook. Deze nabijheid geeft agenten en vertrouwenwekkend
gevoel. De mensen van de backoffice kennen de koppen, ze kennen de
lokale situatie, ze kunnen daardoor mogelijk makkelijker inschatten wat
de agenten nodig hebben aan informatie en vooral hoe je die het beste
kunt doorgeven. Het directe gesprek, de directe interactie tussen twee
mensen die elkaar kennen, blijkt van grote waarde.
We zien in het veldwerk dus een spanning tussen centrale functies en
standaardisatie van het werk, versus de behoefte om lokaal betekenis te
kunnen toevoegen in een vertrouwde setting (klik hier voor de reportage:
Een wapendiefstal in Schoonebeek). Een meldkamer, de informatieorganisatie,
ze zijn ver weg. Ze staan los van het werk op straat.

40 Landelijke invoering FoBo
Een assistent wachtcommandant, een FoBo-backoffice bij het team is
om die reden van waarde: het verbindt het systeem, dat op afstand staat,
met de straat. Tegelijkertijd kan dat wel leiden tot suboptimalisatie, omdat
het centraal organiseren van een backoffice tot nog toe beter garant
staat voor hoge kwaliteit en efficiency van de informatievoorziening. Bij
het RTIC kan men razendsnel in vele systemen zoeken en informatie
toegankelijk maken. Bij de assistent wachtcommandant gaat dat trager
en hij kan ook niet alle systemen raadplegen. Bovendien zit een FoBo
backoffice bij een team nog wel eens duimen te draaien als er geen meldingen
lopen of er weinig mensen op straat zijn.
Het ervaren belang van direct informatie uitwisselen
In eerste instantie vonden we het opmerkelijk dat de Voetbal Eenheid zo
‘Fobo-minded’ bleek te zijn. De agenten bleken graag bereid informatie
door te bellen en in de debriefing werd voluit gesproken over de ervaringen.
Aan de andere kant van het spectrum zagen we de wijkagenten, die zo
weinig mogelijk informatie leken te delen, terwijl je toch zou denken dat
hun wijkkennis voor een ieder van groot belang is. Ongetwijfeld heeft dit
in de onderzochte situaties ook te maken met de wijze van aansturing,
maar we vermoeden dat ook het ervaren belang van het geven en krijgen
van informatie een belangrijk aspect is. Bij de voetbaleenheid gaat het
dikwijls om potentieel explosieve situaties, met hoog risico voor eigen
lijf en leden. Daarmee groeit de bereidheid tot het delen van informatie.
(Ook bij AT’s zie je dat trouwens).
De wijkagenten zijn in de huidige setting dikwijls tamelijk solistische
functies. De verbindingen met het politieapparaat zijn zwak. De systemen
zijn er niet op ingericht om ‘wijkkennis’ productief te maken. En
sommige wijkagenten hebben liever niet dat anderen in hun keuken
kijken; ze hebben op hun eigen wijze een netwerk en informatierelaties
in de wijk opgebouwd. Op het moment dat een Backoffice medewerker
naast ze gaat staan, en deze medewerker vertrouwd is met hun werk (in
Zuid Holland Zuid is de FoBo medewerker een oud wijkagent), ontstaat
wel de bereidheid om informatie uit te wisselen. Dan spreekt er erkenning
uit van het belang van wijkkennis.

5 Hoe FoBo op de werkvloer het informatiebewustzijn kan versterken 41
Conclusie: uit handen nemen van administratieve last, lokaal nabij zijn
en het belang van directe informatie uitwisseling daadwerkelijk kunnen
ervaren; dat zijn drie succesfactoren die het informatiegestuurd werken
sterk bevorderen. En dat geldt zowel voor noodhulp, voor het werk in de
wijken als voor evenementen, en het geldt voor alle onderzochte regio’s.
Het is vervolgens wel een kwestie van doorzetten. Blijven steken op het
niveau van eenzijdige informatieoverdracht (niveau 1 hierboven), is op
de langere duur geen optie. Het levert weinig rendement, zeker niet
wat betreft kwaliteitsverbetering van informatie, en het kost veel capaciteit,
dus dat houdt niet lang. Het is zaak om uiteindelijk een robuuste
backoffice met interactieve informatie-uitwisseling dicht bij het team te
organiseren.

42 Landelijke invoering FoBo

Lessen uit de FoBo-pilots

6 Lessen
uit de FoBo-pilots
We kunnen nu de ervaringen rond het introduceren van het FoBoconcept
op de pilotteams systematisch beschrijven en in een breder
perspectief plaatsen. Nabijheid, betrokkenheid en ontwikkelruimte zijn
hierbij de sleutelwoorden. We formuleren de belangrijkste lessen die
getrokken kunnen worden.
De introductie van FoBo: ontwikkelruimte, betrokkenheid van leiding,
organiseren van nabijheid
Uit de pilots kunnen we concluderen dat FoBo veelal start met de wens
om administratieve lasten te verminderen en blauw meer op straat te
brengen. Als een backoffice eenmaal is ingericht, blijken teams vaak uit
zichzelf de verdere mogelijkheden van FoBo te verkennen. Soms door de
producten die de backoffice levert op te rekken (‘Ze bleken ook formulieren
voor de forensische opsporing op te kunnen maken’), maar ook
door de mogelijkheden voor het werken en sturen met informatie verder
te ontwikkelen in de teams. De pilots wijzen bovendien uit dat dit het
resultaat is van een leer- en ontwikkelproces, dat zich niet laat opleggen,
maar in de teams zelf tot ontwikkeling moet komen. Dit leer- en ontwikkelproces
beperkt zich overigens niet tot FoBo alleen. In de regio’s zien
we uiteenlopende pogingen om de uitwisseling van informatie tussen
straat en systeem te verbeteren. Vandaar dat FoBo soms ook kritisch
wordt bekeken. Zoals in de noordelijke regio’s, waarbij FoBo in samenhang
met andere concepten tot ontwikkeling wordt gebracht. Gebleken
is dat het niet zinvol en productief is om blind te staren op ‘de enige
juiste’ FoBo-wijze (‘het moet zoals in Hollands Midden’), maar om de
opgave te verbreden naar een samenhangende werkwijze om de directe
informatie-uitwisseling rond het werk van de agent in de frontlijn te
verbeteren en te vernieuwen.

46 Landelijke invoering FoBo
Les 1.
De eerste constatering is inmiddels gemeengoed: niet het uitrollen van een
FoBo-concept, maar het ontwikkelen van FoBo-werkwijzen vanuit het
team zelf met ruimte en steun van de leiding blijkt de opgave te zijn. Het
gaat immers om een gedrags- en bewustzijnsverandering: het doorbreken
van gevestigde gewoontes in het innemen en verschaffen van informatie
tussen mens en systeem. Het gaat daarbij niet om FoBo als model, maar
om de principes of functionaliteiten die daar achter liggen.
Deze ontwikkeling van een FoBo-concept dat aansluit bij lokale behoeften
zet zich door als FoBo eenmaal begonnen is. Van groot belang is
daarbij de wijze waarop de leiding op het team zich opstelt. De leiding
kan de ruimte bieden om met FoBo te experimenteren, zonder teveel in
beslag te worden genomen door de vraag of de hogere echelons in de
organisatie wel achter het experimenteren met FoBo staan.
Maar ook de leiding op eenheids- of korpsniveau blijkt van belang. Expliciete
steun van de strategische leiding creëert ruimte, zoals Hollands
Midden en later Haaglanden hebben laten zien; het ontbreken daarvan
zorgt snel voor onduidelijkheid en verwarring, ook dat hebben we rond
FoBo gezien.
Les 2
De wijze waarop de leiding van het team zich opstelt maakt een groot verschil.
Dat heeft te maken met:
a) het nemen van ruimte door de leiding van de basiseenheid om met FoBo
te experimenteren.
b) duidelijkheid vanuit de strategische leiding want dat geeft de ruimte
waarin medewerkers zonder voorbehoud aan een soms complex proces
van veranderen en leren kunnen meedoen.
Naast ontwikkelruimte en betrokkenheid van de leiding, is ook het organiseren
van nabijheid een bepalende factor gebleken voor een succesvolle
invoering van FoBo als nieuwe werkwijze. In Oldenzaal heeft de
backofficemedewerker er bij de start van de pilot op aangedrongen om
de backoffice een centrale plaats op het team te geven, vlak naast de
kantine annex briefingsruimte, in de looproute zodat agenten makkelijk
binnen vallen om een praatje te maken. In de praktijk blijkt het ook zo

6 Lessen uit de FoBo-pilots 47
te werken. Agenten weten de weg te vinden naar de backoffice, zowel
telefonisch als op het bureau, en vertellen hun verhaal.
Dikwijls met een melding als aanleiding, soms ook voor het doorgeven
van vrije waarnemingen. In het contact met de backoffice ontstaan
gesprekken zoals die anders ook tussen agenten op het team zouden
plaatsvinden – met dien verstande dat de backofficemedewerker direct
zorgdraagt voor het muteren van relevante gegevens in de systemen. Op
een heel vanzelfsprekende manier slaagt de backofficemedewerker er in
Oldenzaal in straatinformatie tot systeeminformatie te maken.
De verschillende functionaliteiten die de backoffice combineert (verstrekken
én verwerken van informatie) en de nabijheid op het team
maken dat er een intensief contact ontstaat. Dit lijkt een randvoorwaarde
om tot meer informatiegestuurd werken te komen, omdat er dan sprake
is van gezamenlijke betekenisgeving rond situaties op straat.
Overigens maakt het hierbij zeker ook uit wie er op de backoffice werkt.
Mensen maken het verschil. Agenten hebben vertrouwen nodig in de
persoon die op de backoffice werkt. Hij of zij is de verpersoonlijking van
de verbinding tussen straat en de informatiesystemen, moet daar gevoel
voor hebben en moet bovendien een zekere uitstraling hebben, zodat
agenten worden gestimuleerd de interactie op te zoeken. Een selectie
op basis van persoonlijke kwaliteiten lijkt daarom een must. Nabijheid (al
dan niet fysiek) en persoonlijkheid lijken daarmee bepalende factoren
om de verbinding tussen straat en systeem in de praktijk tot stand te
brengen.
Les 3
Dat brengt ons bij de derde les, die gaat over nabijheid en die twee accenten
kent:
- de nabijheid van de backoffice, met iemand die daar zeker overdag is, die
zekerheid biedt en voor de agent op straat klaar staat. Die zichtbaar is
zodat de agent weet dat hij niet voor niets belt en - een niet onbelangrijk
detail - waar hij eventueel op het bureau ook een praatje mee kan maken.
Zeker in de invoeringsfase is dit cruciaal.
- de persoonlijke invulling daarvan: de wijze van optreden door een
‘dragend’, ‘gezien’ en ‘bijdehand’ persoon op de backoffice, die in feite de
verpersoonlijking is van het schakelen tussen straat en systeem
(klik hier voor een voorbeeld: De paardenmarkt in Roden).

48 Landelijke invoering FoBo
FoBo en informatiesturing: hefboom, gezamenlijkheid
en alledaagse verbinders
FoBo draait om meer dan administratieve afhandeling alleen. Het
concept is oorspronkelijk ontwikkeld vanuit een visie op informatie-
gestuurde politie in volle omvang. Het concept blijkt vanuit dat perspectief
zeer relevant te zijn in alle regio’s waar pilots zijn gestart. De
directe uitwisseling van informatie in de frontlijn blijkt dikwijls nog
beperkt. Straatinformatie landt maar zeer gedeeltelijk in de politie-
systemen. Andersom bereikt systeeminformatie de straat lang niet altijd
in voldoende mate. Om met dit laatste punt te beginnen: agenten komen
lang niet altijd volledig geïnformeerd ter plaatse naar aanleiding van een
melding. De meldkamer, de informatieorganisatie, in de beleving van
agenten zijn ze vaak ver weg van het werk op straat. Het zijn verschillende
grootheden met elk een eigen organisatiewereld, waartussen op de
één of andere manier een verbinding gerealiseerd moet worden. En dat
gaat niet zomaar, al laten de pilots ook positieve ontwikkelingen zien: als
agenten extra informatie bij meldingen krijgen aangereikt, blijken zij
daar zonder uitzondering positief over te oordelen. Of deze informatie
nu verstrekt wordt door een backofficemedewerker op het team, zoals in
Oldenzaal of Sneek, of zoals in Rotterdam bij spoedeisende meldingen
vanuit het RTIC en anders door de wachtcommandant maakt hierbij
minder uit.
De introductie van een backoffice zorgt er weliswaar voor dat de drempel
om een waarneming in de systemen vast te laten leggen lager komt te
liggen – agenten hoeven immers niet zelf de invoer in de systemen te
verzorgen. Maar lang niet alle informatie waarover agenten beschikken
landt in de politiesystemen. Het veldwerk in de verschillende regio’s
wijst uit dat agenten slechts een deel van alle informatie expliciet vastleggen
of vast laten leggen. Voor het overige blijft het ‘koppenkennis’. De
verschillende FoBo-pilots maken duidelijk dat lang niet alle IGP-waarnemingen
ook doorgegeven worden aan de backoffice. Soms zijn agenten
zich niet bewust van het feit dat een bepaalde observatie waardevol is
om te (laten) muteren. De notie dat informatie die op het moment zelf
niet relevant lijkt, later toch van grote betekenis kan zijn, leeft lang niet
bij iedere agent. Andere agenten zijn zich wel bewust van het belang
informatie zoveel mogelijk vast te leggen, maar constateren dat het er
vaak toch bij inschiet. Om redenen die zij zelf niet altijd kunnen duiden.

6 Lessen uit de FoBo-pilots 49
Een hoofdagent uit Oldenzaal stelde zichzelf de vraag waarom hij een
waarneming niet even doorbelde aan de backoffice: ‘Ik weet dat het kan,
ik weet dat het belangrijk is. Ik weet eigenlijk niet waarom ik niet heb gebeld.’
Het consequent delen van straatinformatie met het systeem is dus geen
vanzelfsprekendheid. Dit geldt breed binnen ‘blauw’. Of het nu gaat om
agenten die een surveillancedienst rijden of om de leden van de Rotterdamse
voetbaleenheid: informatie wordt eerder tussen mensen gedeeld
dan met de systemen. Hieruit volgt dat het simpelweg inrichten van een
backofficefunctie alleen onvoldoende is om het delen van informatie en
het vastleggen daarvan in systemen op een structureel hoger niveau te
krijgen. Dat vergt een proces van gewenning en van continue aandacht
voor het belang van werken met en sturen op informatie. Als FoBo begint
te werken in een team, zo hebben we onder meer in het Noorden
gezien, dan worden agenten zich gaandeweg bewust van de hoeveelheid
informatie die ze hebben. Als de informatiestroom in een team gaat
lopen, krijgen mensen ook een terugkoppeling en dit helpt om in te zien
de informatie delen ook winst oplevert.
Les 4
Inrichting en invulling van een backoffice is een hefboom voor het verbeteren
van het informatiebewustzijn van agenten vanuit een perspectief van
IGP in volle omvang. Het prikkelt het informatiebewustzijn waarmee een
doorbreking van vaste gewoonten mogelijk wordt. FoBo vergt een andere
manier van werken, agenten moeten wennen. Informatiebewustzijn moet
geleidelijk kunnen groeien. Hoewel in de praktijk de drempel om te muteren
lager komt te liggen, wordt nog lang niet alles gedeeld. FoBo moet
gaan passen in de gewoontes en in de persoonlijke agenda’s van agenten.
Daarom is een ‘zoekende, experimenterende aanpak’ vanuit de mensen
zelf essentieel.
Het aanreiken en innemen van informatie zijn idealiter geen gescheiden
handelingen. Vanuit een integrale visie op het werken met informatie
gaat het om een continue stroom van informatie tussen straat en
systeem en andersom (klik hier voor een ordening van soorten informatie).
Dit werkt niet alleen door in het sturen in de uitvoering van het politiewerk,
maar ook in het sturen op het politiewerk. Het prioriteren van de
capaciteit op de basisteams op basis van analyses van een actueel veiligheidsbeeld
is in veel teams nog maar beperkt ontwikkeld.

50 Landelijke invoering FoBo
Prioriteiten vloeien dikwijls eerder voort uit jaarplannen en korpsprioriteiten
dan uit de actuele ontwikkelingen in het gebied. Een wijkagent
uit Zuid Holland Zuid vertelt dat de informatiedienst elk jaar een veiligheidsscan
voor zijn wijk maakt, maar dat daar voor hem niets nieuws in
staat. En tot gerichte opdrachten van zijn chefs leidt het ook niet. Tot een
meer structurele aanpak van de veiligheidsproblematiek in de probleemwijk
waar hij als wijkagent voor verantwoordelijk is, komt het daardoor
niet. Terwijl hij de spil zou moeten zijn, staat hij feitelijk alleen. Het
systematisch binnenhalen van informatie rond veiligheidsproblemen,
daar analyses op maken en vervolgens tot een besluit komen over de te
volgen aanpak – het gebeurt zelden of nooit. Daardoor is de dagelijkse
sturing via de briefing ook eerder incident gedreven dan gedreven door
een dieper inzicht in de aard van de veiligheidsproblematiek in een
gebied. Doordat de FoBo-pilots in de pilotregio’s tot nu toe overal los
van de informatieorganisatie zijn georganiseerd, is de verbinding met de
informatiespecialisten die informatie kunnen veredelen en analyseren
nog niet tot stand gekomen. Twee derde van de agenten uit Rotterdam-
West die in het algemeen zo enthousiast over FoBo zijn (zie hierboven),
geeft ook aan dat zij sinds de komst van FoBo niet noemenswaardig
meer informatie zijn gaan doorgeven. Ook geeft een meerderheid van de
agenten aan zich niet beter geïnformeerd te vinden als zij op straat gaan,
sinds de komst van FoBo. Hier ligt nog een groot ontwikkelpotentieel,
zowel voor de agenten op straat als voor de informatiediensten.
Les 5
Als methode om straat- en systeeminformatie dichter bij elkaar te brengen,
dient FoBo een gezamenlijke ontwikkelopgave van informatiedienst en
blauw te zijn.
FoBo heeft tijd en ontwikkeling nodig om volwassen te worden. Agenten
over de brug helpen zodat ze een beroep op de FoBo ondersteuning doen -
‘de gewoonte moet erin groeien’ -, dat is prima in die ontstaansfase. Dat is
de meer invoelende kant. Maar hoe voorkom je dat je onverhoopt in deze
(intake)fase blijft hangen bij het invoeren van mutaties voor hen die over
de brug geholpen zijn? Is er naast de invoelende kant ook niet de zakelijke
kant van het ‘experimenterend doorontwikkelen’? Experimenteren houdt
ook in: grenzen verleggen door snelle terugkoppelingen van informatie
uit systemen naar de straat te beproeven. De ontwikkelruimte die er is

6 Lessen uit de FoBo-pilots 51
‘grijpen’ voor de volgende stap, niet ogenschijnlijk blijven hangen in secretariaat-achtig
invoerwerk, hoe waardevol het ook is als dat kwaliteitsvol
gebeurt (klik hier voor de reportage: Een horecanacht in Sneek).
Laten we een voorbeeld geven. In een van de onderzochte teams is wel
geopperd om het werken en sturen met informatie verder te ontwikkelen
door acties in het systeem te zetten, die vervolgens te bundelen en
te analyseren, en die weer leidend te laten zijn bij het optreden in bijvoorbeeld
een hotspot, zoals een plein met jeugdoverlast. Dan zou je als
backoffice op die plek toegesneden informatie aan de agenten op straat
mee kunnen geven. Dan wordt het FoBo-concept ten volle ontwikkeld en
gebruikt en is de relatie met de informatieorganisatie ineens cruciaal.
Van belang is ook hier een ontwikkelperspectief te blijven hanteren –
om niet zozeer een FoBo-blauwdruk op te leggen maar om de kansen
in de specifieke situatie te benoemen en te versterken. Met deze opdracht
kan iemand in het team belast worden, een persoon waaraan de
teamleden zich kunnen optrekken en FoBo een stevige bedding krijgt,
zonder vrijblijvendheid. Iemand die er vanuit de leiding als ‘promotor’
of ‘everydaymaker’ bovenop zit, massa maakt naar het hele team door
te communiceren over verworvenheden en verbetermogelijkheden. En
die verbindingen legt met de informatieorganisatie. Zodat blauw en de
informatieorganisatie ‘met elkaar iets nieuws maken’, vanuit een basis
die is gelegd door de ‘persoonsgerichte nabijheid’ van FoBo tot het team.
Les 6
Zonder stevige relatie met de informatie-organisatie dreigt FoBo te blijven
hangen in secretariaatsachtig invoerwerk. Hoe belangrijk ook, voor een
duurzame ontwikkeling van FoBo is dit onvoldoende. Met het organiseren
van die relatie kan daarom niet te lang worden gewacht. Het optreden
van een projectleider die als ‘alledaagse verbinder’ functioneert, is daarvoor
cruciaal.

52 Landelijke invoering FoBo

Politie en verandering:
de bredere lessen van FoBo

7 Politie
en verandering: de bredere lessen van FoBo
Dit brengt ons bij het laatste thema van dit relaas: wat de FoBo-pilots
ons kunnen leren over hoe de politie verandert. Want het blijft fascinerend,
dat een jaar na de aangekondigde landelijke invoering van het
FoBo-concept, nota bene door het hoogste gezag, de minister zelf, er in
de praktijk een heel andere dynamiek tot stand is gekomen. Hoe is dit
te verklaren?
1. Beeldvorming
Een eerste factor betreft de beeldvorming die is ontstaan van FoBo als
middel om administratieve lastenreductie te realiseren voor agenten.
De aankondiging van de minister dat FoBo landelijk ingevoerd zou worden,
vond plaats in de context van het aanvalsplan op de bureaucratie.
Hoewel in dat plan ook genoemd wordt dat agenten door FoBo beter
geïnformeerd op straat komen en er meer en betere informatie in de
systemen komt, heeft de nadruk in de beeldvorming vanaf de start op
het terugdringen van administratieve lastendruk bij agenten gelegen.
Natuurlijk is dit een wezenlijk onderdeel van het FoBo-concept. Het
maakt het mogelijk dat agenten meer op straat kunnen zijn en het werk
kunnen doen waarvoor ze bij de politie zijn gaan werken.
De nadruk op de administratieve lasten heeft er echter toe geleid dat
nogal eens het beeld is ontstaan dat FoBo een concept is waarbij werk
verplaatst wordt, van de straat naar een backoffice. Dit roept als vanzelf
vragen op over de benodigde omvang van de backoffice en in het kielzog
daarvan meteen de vraag wie de formatie moet leveren. Het beeld is
ontstaan dat backofficeondersteuning voor grote aantallen agenten een
grote backoffice zou vergen, waardoor uiteindelijk capaciteit op straat
verloren zou gaan. De notie dat de backoffice in Hollands Midden goeddeels
binnen de bestaande formatie van de informatieorganisatie kon
worden ingericht, is daarmee volledig buiten beeld geraakt.

56 Landelijke invoering FoBo
Wat in de beeldvorming verder verdween, was het idee dat de backoffice
veel meer functionaliteiten vervult dan de administratieve ondersteuning
van het politiewerk alleen. Het verstrekken en uitwisselen van informatie,
het uitvragen van informatie bij agenten zodat er rijkere mutaties
ontstaan, het gevalideerd invoeren van de informatie in de systemen: al
deze aspecten zijn op de achtergrond geraakt. Aspecten die elk voor zich
raken aan de essentie van het FoBo-concept, dat erop gericht is het intelligencedomein
en de blauwe uitvoeringspraktijk met elkaar te verbinden
in de uitvoering van het werk. Door de nadruk op de administratieve
lastenverlichting is de logische koppeling met de informatieorganisatie
buiten beeld geraakt.
2. Richtingenstrijd
Een tweede factor die bepalend is geweest voor het verloop van de FoBopilots
sluit hier nauw op aan. Binnen het intelligencedomein lijkt sprake
van een richtingenstrijd. Er zijn mensen voor FoBo. En er zijn mensen tegen
FoBo. De beelden over de noodzakelijke omvang van de backoffice zijn
daar mede debet aan. Vanuit het intelligencedomein is het concept voor de
Real Time Intelligence Centers naar voren gebracht bij de voorbereiding
van het ontwerp voor de Nationale Politie. Deze ontwikkeling vond plaats
gelijktijdig met de start van de werkzaamheden van het landelijk programma
FoBo. Opvallend is dat de functionaliteit van de RTIC’s ook voorzien is
in het FoBo-concept, waarvan inmiddels was gesteld dat dit concept landelijk
ingevoerd zou moeten worden. De vorming van de RTIC’s is evenwel
ook als inrichtingseis geformuleerd bij de inrichting van de toekomstige
informatieorganisaties bij de eenheden van de Nationale Politie. Op ‘dag
één’, de dag waarop de Nationale Politie formeel van start gaat, moeten
de RTIC’s operationeel zijn. Dat heeft de informatieorganisaties door heel
Nederland een duidelijke stip op de horizon meegegeven, maar voor de
regio’s die ook met FoBo aan de slag wilden, leverde dit een worsteling op
hoe zij met de gelijktijdige ontwikkeling van beide concepten om zouden
moeten gaan. De vraag die hierbij speelt is of de concepten complementair
of concurrerend zijn. Het is de afgelopen periode niet gelukt het gesprek
over beide richtingen productief te maken. Een samenhangende ontwikkelaanpak
is daardoor niet van de grond gekomen. Wat resulteert, is een
gefragmenteerde (ontwerp)aanpak, waarbij een onderliggende visie op informatiegestuurd
werken door blauw en het intelligencedomein ontbreekt.

7 Politie en verandering: de bredere lessen van FoBo 57
3. Intrinsieke complexiteit van verbinden straat-systeem
Dit hangt niet alleen samen met een organisatorische en inhoudelijke
richtingenstrijd, maar ook met de intrinsieke complexiteit van het verbinden
van straat en systeem zelf. Uitvoerende agenten zijn doorgaans
liever op straat dan achter een scherm, ze zijn liever in actie dan bezig
met het aggregeren van informatie. Dat heeft te maken met hun actiegerichtheid,
dat zit in de aard van de functie en in de aard van de mensen
die deze functie uitoefenen. En dat heeft te maken met het ervaren belang
van direct informatie uitwisselen. Er bestaan weinig directe terugkoppelingsmomenten
in het geven en krijgen van informatie. De agent
ziet niet terug wat er met zijn informatie wordt gedaan. En de informatie
die hij krijgt vanuit de systemen en infodiensten is zelden op maat, gericht
op zijn handelingspraktijk. Doordat de meeste informatie anoniem
wordt verstrekt, is het vertrouwen beperkt dat deze informatie zinvol
wordt gebruikt. Een ‘warme’ overdracht van kennis, door iemand die je
kent en respecteert, is doorgaans vele malen effectiever. En andersom
zijn medewerkers bij de informatiedienst meer ‘geprogrammeerd’ op
aggregeren en veralgemeniseren dan op situationeel toepasbaar maken
van informatie.
In wezen gaat het om het verbinden van twee verschillende werelden.
Om het verbinden van leefwereld en systeemwereld, van situationele
logica en institutionele logica, of misschien nog mooier gezegd, in de
termen van Donald Schön (The Reflective Practitioner), om het werk in
de ‘safe highgrounds’ en het werk in de ‘swampy lowlands’. Er bestaat
een permanente drang om werkzaamheden de hoge droge gronden op te
trekken, te verbijzonderen van het complexe dagelijks leven. Werkzaamheden
worden dan vereenvoudigd, geformatteerd en gestandaardiseerd.
Opdrachten, instructies en trainingen worden ingezet om medewerkers
tot deze productie te brengen.
In het ‘moeras’ op de lage gronden is complexiteit en diffusiteit het uitgangspunt.
Elke situatie is anders. Situationeel handelen is geboden. Al
snel denkt een agent dat elke situatie zo uniek is dat leren niet mogelijk
is. Niet voor zichzelf en niet voor anderen. Dus het delen van deze situationele
kennis ligt niet voor de hand.
Een agent gaat elke situatie aan ‘als nieuw’. En een medewerker van
een informatiedienst vat elke nieuwe informatie op als te labelen en te
formatteren in bestaande bekende formats. Daarmee wordt een ieder
bevestigd in zijn eigen wereld en is een verbinding maken moeizaam.

58 Landelijke invoering FoBo
Het is deze intrinsieke complexiteit die het verbinden van straat en
systeem zo lastig maakt. Dat geldt voor FoBo, maar evenzeer voor IGP
(-opdrachten), voor RTIC en vele andere pogingen en manieren om
straat en systeem te verbinden.
4. De gehanteerde veranderaanpak
Een vierde factor die bepalend is geweest voor het verloop van de FoBopilots
is de gehanteerde veranderaanpak. Bij de start van de landelijke invoering
van het FoBo-concept is gekozen voor een implementatieproces,
gericht op het ‘uitrollen’ van het FoBo-concept. Er wordt een landelijk
programma en een programmateam ingericht om de landelijke invoering
van FoBo te bewerkstelligen. Er wordt een landelijk programma
en een programmateam ingericht om de landelijke invoering van FoBo
te bewerkstelligen. Hollands Midden geldt als basis. De pilots in de 3
nieuw te vormen eenheden moeten duidelijk maken of FoBo daar ook
zo werkt zoals in Hollands Midden is uitgedacht. FoBo zit echter niet
in de inrichtingsplannen voor ‘dag één’. De implementatie van FoBo
in de pilotteams blijft daardoor achter. Vanuit het landelijk programma
wordt volop overleg gevoerd, ook gewezen op de steun van de minister,
maar het lukt niet om de regio’s te bewegen FoBo volop te omarmen en
te implementeren. Het landelijk programma bevindt zich daarmee in
een lastige rol: verantwoordelijk voor de invoering van een concept waar
de regio’s in toenemende mate afhoudend of zelfs negatief tegenover
staan. Bovendien is het niet bevorderlijk dat de benodigde technische
randvoorwaarden door de vtsPN bij voortduring niet opgeleverd worden,
wat vertragend werkt voor die pilots die wel vaart willen maken. Na deze
ervaringen komt het landelijk programma tot de conclusie dat de top
down veranderaanpak niet productief is. Het landelijk programma kiest
er vervolgens voor om de invoering van FoBo via een radicaal andere
weg te benaderen. FoBo à la Hollands Midden zal dienen als inspiratiebron,
maar de nadruk komt te liggen op een ontwikkelingsgerichte
aanpak, waarbij de teams die met FoBo-achtige werkwijzen aan de slag
gaan ondersteund zullen worden in hun eigen ontwikkelproces. Dit leer-
en ontwikkelproces vergt tijd en kan niet makkelijk worden versneld.
Het organiseren van een nieuw werkproces vergt gewenning. Zeker als
het gaat om het verbinden van straat en systeem. Hoewel in de praktijk
de drempel om te muteren lager komt te liggen, wordt nog niet alles

7 Politie en verandering: de bredere lessen van FoBo 59
gedeeld. Agenten moeten wennen. Informatiebewustzijn moet geleidelijk
kunnen groeien. FoBo moet gaan passen in de gewoontevorming
en persoonlijke agendavorming van agenten. Daarom is een zoekende,
experimenterende aanpak vanuit de mensen zelf essentieel.
Grofweg is die ontwikkeling binnen FoBo te zien als die van een ontwerpaanpak
naar een ontwikkelaanpak. Een ontwerpaanpak veronderstelt
een helder beeld van het beoogde resultaat en het implementeren
van dat ontwerp vraagt een gedetailleerde specificatie van de benodigde
werkprocessen en competenties van medewerkers. Invoering in bestaande
werkprocessen vraagt top down sturing, de bevoegdheden om
de oude werkwijzen te stoppen en de nieuwe werkwijze op te leggen.
Orders, instructies en training zijn de middelen om medewerkers de
werkwijze eigen te maken. En dat vraagt een werkelijkheid die hier open
voor staat en geschikt voor is. In de complexe wereld van de politie is dat
zelden het geval.
Een ontwikkelaanpak veronderstelt dat het doel helder is, dat bekend is
wat de beoogde effecten zijn maar dat de weg daarnaartoe nog te ontwikkelen
is. Dat vraagt hard sturen op effecten, systematisch de werkwijze
ontwikkelen, medewerkers betrekken in het ontwikkelen, zodat ze zelf de
oude werkwijzen achter zich laten en de nieuwe werkwijzen zich eigen
maken. Deze aanpak vraagt enerzijds een hands on leiding die samen
met betrokkenen de nieuwe werkwijze ontwikkelt. Zij vraagt anderzijds
om een (hogere) leiding die ruimte en mandaat biedt en stuurt op de
beoogde effecten. Het is dus ook veel te simpel om een ontwerpaanpak
te zien als een top down-benadering en een ontwikkelaanpak als een
bottom-up werkwijze. Ook een bottom-up aanpak vereist een intensief
samenspel tussen leidinggevenden en medewerkers; behalve duidelijkheid
over steun vanuit de strategische leiding is met name de rol van een
projectleider als ‘everyday maker’ van groot belang: iemand die binnen
het team tussen leiding en uitvoering ‘carte blanche’ krijgt, het praktijkexperiment
structureert, het proces organiseert en bruggen bouwt - tussen
straat en systeem - naar de informatiedienst. Met andere woorden:
operationeel leiderschap in optima forma.

60 Landelijke invoering FoBo

Aangrijpingspunten voor
verdere ontwikkeling

8 Aangrijpingspunten
voor verdere ontwikkeling
Op basis van onze analyse komen wij tenslotte tot de volgende aangrijpingspunten
voor introductie en verdere ontwikkeling van FoBo:
1. FoBo richt zich op het verbeteren van de informatiefunctie: het
schakelen tussen straat en systeem. Met ‘IGP in volle omvang’ als
wenkend perspectief. Stel dit perspectief centraal.
2. RTIC en FoBo zijn beide waardevolle initiatieven om te komen tot
koppeling van systeem en straatinformatie; ontwikkel ze verder in
samenhang.
3. Geef als korpsleiding een duidelijk signaal af: versterking van de
verbinding tussen systeem- en straatinformatie is van groot belang,
RTIC en FoBo worden daartoe in samenhang ontwikkeld. Definieer
dit als een gezamenlijke ontwikkelopgave van de informatieorganisatie
en van ‘blauw’ (de robuuste basisteams).
4. Daar waar FoBo echt tot ontwikkeling komt, ontstaat op de werkvloer
veel steun en enthousiasme. FoBo is goed voor ´het moraal
van de troepen´. Dit schept ruimte voor positieve veranderingsprocessen.
5. Informatiebewustzijn moet kunnen groeien. FoBo moet gaan
passen in de persoonlijke agenda’s en de professionele ruimte
van agenten. Daarvoor is een zoekende, experimenterende aanpak
vanuit de agenten zelf essentieel.
6. FoBo heeft ook de informatieorganisatie veel te bieden: het is niet
alleen een hefboom voor versterking van het informatiebewustzijn,
het heeft (mede daardoor) ook de belofte in zich van verhoging van
de kwaliteit van informatie en verbetering van informatiesturing.
Systeem en straat raken dan werkelijk met elkaar verknoopt.

64 Landelijke invoering FoBo
7. FoBo is begonnen als uitrol- en invoeringsproject vanuit het ministerie
en de politie, met Hollands Midden als voorbeeld en een projectorganisatie
om pilots aan te sturen. Alleen een duwende benadering
(‘uitrollen’) blijkt niet te werken.
8. Het ‘lokaal uitproberen’ met de praktijk als bron van ontwikkeling, is
als invoeringsstrategie succesvol. Zonder duidelijke steun en inbedding
van bovenaf zijn deze ontwikkelingen echter kwetsbaar. Sturing
is ook noodzakelijk om te realiseren dat FoBo zich blijft ontwikkelen
tot informatiesturing in volle omvang.
9. De praktijkontwikkeling staat of valt met een zorgvuldige casting van
de backoffice. Nabijheid en persoonlijk contact zijn cruciaal, zeker
in de beginfase. De persoonsgerichte invulling door backofficers die
zichtbaar zijn, klaar staan voor de agenten en vertrouwd zijn met
systemen, is bepalend voor het succes.
10. Stel in de verdere ontwikkeling niet de concrete vorm, maar de
achterliggende functionaliteiten centraal. Als de term FoBo belast is
geworden, kies dan snel voor een ander label. Primair gaat het immers
om Directe Uitwisseling van Informatie in de Frontlijn of om
het Delen van Actuele Kennis.

Reportages

66 Landelijke invoering FoBo

1.
Landelijke invoering
Frontoffice/Backoffice
Nulmeting en veranderingsproces
Politieacademie, oktober 2012

68 Landelijke invoering FoBo

1 Inleiding 69
1 Inleiding
In opdracht van het ministerie van Veiligheid en Justitie voert de
Politieacademie onderzoek uit naar de implementatie van het Frontoffice/Backoffice-concept
binnen drie nieuw te vormen eenheden van
de Nationale Politie. Deze rapportage beschrijft de eerste resultaten van
dit onderzoek. Hieronder gaan wij eerst kort in op de essentie van het
concept, alvorens het onderzoek nader te introduceren.
1.1 Het Frontoffice/Backoffice-concept
Het Frontoffice/Backoffice-concept (‘FoBo’) is ontwikkeld in politieregio
Hollands Midden. De werking van het concept is simpel: in plaats
van dat een agent zelf verantwoordelijk is voor de administratieve afhandeling
van het politiewerk, kan hij hiervoor een beroep doen op een professionele
backoffice. Deze backoffice draagt zorgt voor de verwerking
van mutaties en meldingen en maakt de gewenste producten (bijvoorbeeld
een mutatie in BVH) in concept op, waarna de agent deze alleen
nog moet controleren en tekenen. Het contact tussen de backoffice en de
agent op straat verloopt telefonisch. De medewerkers van de backoffice
raadplegen daarbij integraal de politiesystemen. Daardoor kan de backoffice
de agent relevante (real time) informatie aanreiken voor de uitvoering
van het werk op straat. Voor agenten biedt FoBo een laagdrempelige
vorm om informatie in de systemen vast te leggen. FoBo kan beschouwd
worden als een methode om straatinformatie en systeeminformatie met
elkaar te verbinden.
Het concept is ontwikkeld als onderdeel van een visie van de informatieorganisatie
van Hollands Midden op ‘informatiegestuurde politie in
volle omvang’. FoBo maakt het mogelijk om informatie gevalideerd en
gecontroleerd in de politiesystemen op te nemen, doordat een professionele
groep van backofficemedewerkers zorg draagt voor de invoer in
de systemen. Doordat het telefoonverkeer tussen de agent op straat en
de backoffice wordt opgenomen en digitaal wordt opgeslagen, ontstaat

70 Landelijke invoering FoBo
bovendien de mogelijkheid om op ongestructureerde zoekacties uit te
voeren op deze gesprekken.
FoBo is sinds 2009 in Hollands Midden beproefd. De eerste ervaringen
waren meteen zeer positief. De tijd die agenten besteden aan administratieve
werkzaamheden bleek bij toepassing van het FoBo-concept ongeveer
met de helft te zijn gedaald, van 48,8% naar 23,5%. De benodigde
investering in de backoffice, die in Hollands Midden onderdeel uitmaakt
van de Dienst Informatie, bleek beperkt. Per saldo was daardoor sprake
van een forse doelmatigheidswinst ten gunste van blauw. De tijdsbesparing
bij blauw was echter niet de enige opbrengst van FoBo. Agenten
noemden ook expliciet de verbeterde informatiepositie als belangrijke
opbrengst.
1.2 Landelijke invoering
Vanwege de positieve resultaten die in Hollands Midden met FoBo
zijn behaald, heeft minister Opstelten van Veiligheid en Justitie besloten
tot landelijke invoering van het concept. De landelijke invoering van
FoBo is één van de maatregelen uit het actieprogramma ‘Minder regels,
meer op straat’, waarmee de minister beoogt om de administratieve lasten
bij de politie met een kwart te verminderen. FoBo wordt daarin als
inrichtingseis genoemd bij de invoering van de Nationale Politie. 1
De landelijke implementatie van FoBo wordt begeleid en ondersteund
door een landelijk programma. Bij de start van de landelijke invoering
is door de landelijke programmaorganisatie een programmaopdracht
geformuleerd, waarin de volgende doelstellingen voor het FoBo-concept
zijn geformuleerd:
• het verbeteren van de informatie in de politiesystemen
• het verlagen van de administratieve werkdruk binnen het primair
proces met 20%
• het vergroten van de werkvreugde van de politiemedewerkers
• het verhogen van het presterend vermogen van de politie. 2
1 Ministerie van Veiligheid en Justitie: Minder regels, meer op straat. Aanval op de bureaucratie
en versterking van vakmanschap in de basispolitiezorg en de recherche. Den Haag, maart
2011.
2 Landelijk Programma FoBo en ZSM: Programma FoBo en EVA. Landelijke implementatie
Frontoffice-Backoffice concept en Effectieve Verdachten Afhandeling.De Bilt, voorjaar 2011

1 Inleiding 71
Aan de korpschefs van de regiokorpsen is vervolgens een opdracht
verstrekt, waarbij de doelstelling van het FoBo-concept verder wordt
toegespitst. Als doelstellingen voor de implementatie van FoBo worden
genoemd:
• verbetering van de informatiepositie van het korps door meer gegevens
foutloos in de systemen vast te leggen en
• minder administratieve lasten voor blauw door het wegnemen van
administratieve taken bij de uitvoering van het politiewerk op straat 3 .
Het eerder genoemde landelijk programma is onder meer verantwoordelijk
voor het realiseren van de noodzakelijke randvoorwaarden (o.a.
technisch) voor grootschalige invoering. De daadwerkelijke implementatie
van het concept is evenwel de verantwoordelijkheid van de regionale
eenheden.
Hierbij dient te worden opgemerkt dat niet iedere regio even positief
staat ten opzichte van het concept, onder meer vanwege de formatieve
consequenties voor de inrichting van een backoffice. Ook wordt erop
gewezen dat het concept zich nog niet in stedelijk gebied bewezen heeft.
Daar staat tegenover dat er ook regio’s zijn waar het concept positief
wordt ontvangen. In sommige regio’s zijn vooruitlopend op landelijke
invoering van het concept, al pilots gestart met vormen van backofficeondersteuning
van het uitvoerend politiewerk.
Het landelijk programma heeft er voor gekozen de implementatie van
het concept gefaseerd op te pakken, te starten bij een drietal nieuw te
vormen regionale eenheden.
Bij de selectie van deze eenheden is de motivatie van de desbetreffende
regio om met het concept aan de slag te gaan een belangrijk criterium
geweest. Onderstaande tabel biedt een overzicht van de toekomstige
eenheden en huidige regio’s waar gestart wordt met invoering van FoBo.
3 Brief van de portefeuillehouder administratieve lastenverlichting in de RKC aan de korpschefs
d.d. 29 juni 2011 m.b.t. ‘Start landelijk programma FoBo’

72 Landelijke invoering FoBo
Toekomstige regionale eenheid Huidige politieregio’s
Noord Nederland Drenthe
Fryslân
Groningen
Rotterdam-Rijnmond Rotterdam-Rijnmond
Zuid-Holland-Zuid
Zeeland-West-Brabant Midden en West Brabant
Zeeland
1.3 Doelstelling onderzoek
Het ministerie van Veiligheid en Justitie heeft de Politieacademie verzocht
onderzoek uit te voeren rond de invoering van FoBo in de boven-
genoemde regio’s. Het onderzoek geschiedt onafhankelijk van het landelijk
implementatieprogramma.
De doelstelling van het onderzoek is tweeledig:
• Een eerste doel is het effect van de invoering van FoBo op de tijd die
agenten besteden aan de administratieve afhandeling van het politiewerk
door middel van tijdsbestedingsonderzoek in beeld te brengen.
De centrale onderzoeksvraag hierbij luidt:
Welke veranderingen treden er op in de tijd die medewerkers van de basisteams
besteden aan de administratieve afhandeling van de primaire processen?
Op een later moment, zodra het FoBo-concept daadwerkelijk is geïmplementeerd
in de betreffende regio’s, zal het tijdsbestedingsonderzoek
worden herhaald. Door die een-meting te vergelijken met deze nulmeting
wordt inzichtelijk in welke mate de invoering van het FoBo-concept
bijdraagt aan reductie van de tijd die agenten besteden aan de administratieve
afhandeling van hun werk.
• Een tweede doelstelling is het veranderingsproces rond de invoering
van FoBo te beschrijven en lessonslearnedte documenteren, zodat
andere eenheden daar gebruik van kunnen maken. Het onderzoek
is erop gericht te bekijken en te beschrijven op welke wijze de werk-

1 Inleiding 73
zame principes van FoBo het meest succesvol kunnen worden ingevoerd,
gegeven de specifieke setting van elke regio.
We merken op dat de berekening van de omvang van de benodigde
formatie van de backoffice in deze rapportage niet aan de orde komt.
Deze rapportage beperkt zich tot de nulmeting over de situatie waarin
het FoBo-concept nog niet geïmplementeerd is.
1.4 Leeswijzer
Deze rapportage betreft een nulmeting op beide onderdelen van het onderzoek
en markeert de stand van zaken in de verschillende betrokken
regio’s voorafgaand aan de feitelijke introductie van FoBo. De opbouw
van deze rapportage is als volgt:
• Hoofdstuk 2 betreft de rapportage over het tijdsbestedingsonderzoek.
Daarin bieden wij een nadere beschrijving van de opzet van
het onderzoek en presenteren wij de resultaten van de nulmeting in
de regio’s Midden en West Brabant, Zeeland, Rotterdam-Rijnmond
en Zuid-Holland-Zuid. In de noordelijke regio’s heeft de nulmeting
plaatsgevonden met uitzondering van de regio Groningen. We presenteren
de uitkomsten van de nulmeting op regionaal niveau.
• Hoofdstuk 3 richt zich op het tweede doel van het onderzoek: het
documenteren van het veranderingsproces. Daarbij ligt de nadruk op
het beschrijven van de huidige stand van zaken in de regio’s m.b.t.
de implementatie van FoBo. Daarbij gaan we nader in op de wijze
waarop de uitwisseling van informatie tussen straat en systeem in de
verschillende regio’s nu feitelijk vorm en inhoud krijgt. Vervolgens
beschrijven we de verandercontext vanuit landelijk perspectief.
• In hoofdstuk 4 formuleren we tot besluit conclusies op basis van de
voorgaande hoofdstukken.
• Als bijlagen bij deze rapportage zijn de resultaten van het tijdsbestedingsonderzoek
op teamniveau opgenomen. In de bijlage is tevens
een beschrijving van de startsituatie opgenomen voor elk van
de vier regio’s die in het tijdsbestedingsonderzoek aan bod komen.

74 Landelijke invoering FoBo
Deze bijlage is bedoeld om contextinformatie te bieden bij de resultaten
uit het tijdsbestedingsonderzoek. Ingegaan wordt op de wijze
waarop de basisteams en de informatieorganisatie georganiseerd
zijn, op de mate van informatiebewustzijn en op specifieke factoren
die relevant zijn vanuit oogpunt van het implementatie- en veranderingsproces.
Deze rapportage is oorspronkelijk gepubliceerd op 23 februari 2012. De
onderhavige versie is identiek aan die versie, met dien verstande dat de
oorspronkelijke rapportage is aangevuld met de resultaten van het tijdsbestedingsonderzoek
in Drenthe en Fryslân.

2 Tijdsbestedingsonderzoek 75
2 Tijdsbestedingsonderzoek
2.1 Onderzoeksopzet
Voor de beantwoording van de vraag naar de beleving van administratieve
lasten door executieve politiemedewerkers sluiten wij aan bij de
opzet van tijdsbestedingsonderzoek dat is uitgevoerd rond de introductie
van FoBo in politieregio Hollands Midden. 4 Hiervoor is gekozen zodat
sprake is van maximale vergelijkbaarheid tussen de uitkomsten van de
beide onderzoeken.
Definitie administratieve afhandeling
Voor de definitie van het begrip ‘administratieve afhandeling van de
primaire processen’ is, net als in het onderzoek in Hollands Midden,
aansluiting gezocht bij een in eerder onderzoek van TNO gehanteerd
begrip van administratieve lasten. 5 Hieronder verstaan we:
• Het vastleggen van informatie op papier of in digitale systemen.
Dit betreft:
- het registreren van informatie in systemen en het invullen van
formulieren
- het registreren van gegevens op papier en tekstverwerken in
Word of Powerpoint (zoals het maken van notities op straat, het
schrijven van tekst in Word als voorbereiding op netwerkcontacten,
verslagen van projectwerk)
- het maken van notities tijdens (ver)horen van slachtoffers, getuigen
of verdachten
• alle contact ten behoeve van het vastleggen van informatie op papier
of in digitale systemen via e-mail/ brief, telefoon en face to face
• het zoeken naar en het lezen van informatie ten behoeve van het vastleggen
van informatie in digitale systemen of papieren documenten
4 Zie verder: Straver, M.A., P. Meesters en I. van Duijneveldt: Informatiegestuurde politie van
en met blauw. Het Frontoffice/Backoffice-concept in politieregio Hollands Midden. Fase 2: verslag
districtelijke pilot. Apeldoorn, Politieacademie, 2011.
5 TNO: Tijdsbesteding en beleving administratieve lasten politie. Nulmeting 2008: profielen agent en
rechercheur.

76 Landelijke invoering FoBo
• alle overige handelingen die nodig zijn in het kader van het vastleggen
van informatie, zoals: printen, faxen, kopiëren, distribueren en
archiveren.
Methode
De gehanteerde onderzoeksmethode is zelfregistratie door agenten van
hun tijdsbesteding. De keuze voor zelfregistratie als onderzoeksmethode
komt primair voort uit de wens aan te sluiten bij de methode zoals deze
eerder in Hollands Midden is gehanteerd. Bij zelfregistratie speelt de
interpretatie van administratieve lasten zoals de medewerkers die zelf
ervaren dus een grote rol. Om die reden presenteren wij de resultaten
van het tijdsbestedingsonderzoek hieronder op regionaal niveau, waarbij
vanwege de omvang van het aantal geregistreerde diensten en het
aantal respondenten sprake is van een betrouwbaar beeld. Als bijlage
bij deze rapportage bieden wij tevens een nadere uitsplitsing op teamniveau.
Vanwege het geringere aantal registraties op teamniveau dienen
deze resultaten echter als indicatie te worden beschouwd, omdat de betrouwbaarheid
van de resultaten bij een geringer aantal waarnemingen
afneemt.
Werkwijze
Het tijdsbestedingsonderzoek is uitgevoerd door middel van een enquête
die online aan agenten beschikbaar is gesteld. Deze enquête is
eenvoudig en laagdrempelig opgesteld, om bereidheid tot deelname te
bevorderen. Als bijlage bij deze rapportage is een voorbeeld opgenomen
van het online-registratieformulier waarmee agenten hun tijdsbesteding
door konden geven. In de enquête is gevraagd naar de totale duur van de
dienst, de tijd die men op straat doorgebracht heeft en de tijd die men
op het bureau doorgebracht heeft. Eveneens is gevraagd naar de tijd die
daarbinnen is besteed aan administratieve afhandelingen, dat wil zeggen
administratieve afhandelingen van het primaire proces op straat en
op het bureau. Hierbij is geen specificatie gevraagd van diverse vormen
van administratieve afhandeling.
Iedere medewerker is middels een e-mail uitgenodigd om mee te werken
aan het tijdsbestedingsonderzoek. De medewerkers werd gevraagd
om voor hun eerstvolgende vijf diensten hun tijdbesteding bij te houden.
De spreiding van de dienstverbanden is ongelimiteerd: deze konden

2 Tijdsbestedingsonderzoek 77
overdag, in de avonduren, ’s nachts, doordeweeks en in het weekend
plaatsvinden. Op de dag dat zij een dienst ingevuld hadden ontvingen
zij een e-mail met daarin een link naar het tijdsregistratieformulier.
Respondenten kregen eerst de vraag voorgelegd of de registratie over
de desbetreffende dag betrekking had op een normaal dienstverband, of
een afwijkend dienstverband. Normale diensten zijn diensten waarbij:
• geen sprake is van Integrale Beroepsvaardigheids Training (IBT) of
andere verplichtingen
• geen sprake is van bijzondere omstandigheden, zoals grote evenementen,
ME-inzet, etc.
• geen sprake is een dienst waarin één specifieke activiteit centraal
staat, zoals een intake-dienst, een buurtonderzoek in het kader van
een TGO of het oprollen van een hennepplantage.
Als bleek dat geen sprake was van een normaal dienstverband, hoefden
de respondenten voor die dag verder niets in te vullen. Deze diensten
zijn ook niet betrokken in de dataset die bij de analyse van de tijdsbesteding
is gebruikt. Indien sprake was van een normale dienst is vervolgens
is in het tijdsregistratieformulier gevraagd:
• hoeveel tijd zij in dat dienstverband op straat en op het bureau hebben
gewerkt
• hoeveel tijd zij daarbij aan de administratieve afhandeling van het
politiewerk op straat en aan het bureau hebben besteed.
Samenstelling steekproef
In de politieregio’s waar het tijdsbestedingsonderzoek is uitgevoerd, is
gezocht naar een representatieve doorsnede van medewerkers die in de
teams belast zijn met de uitvoering van de basispolitiezorg op straat.
Dit kunnen medewerkers basispolitiezorg zijn, senior medewerkers uitvoering,
wijkagenten, motorrijders, bikers, surveillanten en studenten.
Medewerkers met ondersteunende of leidinggevende werkzaamheden
binnen de teams zijn buiten beschouwing gelaten, aangezien hun werk
niet door FoBo wordt beïnvloed. Per regio zijn een aantal teams geselecteerd
om mee te werken aan het tijdsbestedingsonderzoek. Naast de
teams die zullen starten met de implementatie van FoBo zijn per regio
een aantal controleteams bij het tijdsbestedingsonderzoek betrokken.
Het tijdsbestedingsonderzoek zal op een later moment, zodra het FoBoconcept
in de desbetreffende pilotteams is ingevoerd, herhaald worden.

78 Landelijke invoering FoBo
Dan zal ook opnieuw een tijdsbestedingsonderzoek plaatsvinden bij de
controleteams, zodat de resultaten van de nulmeting en de een-meting
met elkaar vergeleken kunnen worden voor zowel de groep agenten die
gebruik heeft gemaakt van het FoBo-concept, als voor groepen agenten
in teams waar nog niet met het FoBo-concept wordt gewerkt. Deze opzet
is gelijk aan die in Hollands Midden.
Onderstaande tabel toont per politieregio de teams die in het tijdsbestedingsonderzoek
betrokken zijn, waarbij een onderscheid wordt gemaakt
tussen teams waar gestart wordt met de introductie van het FoBo-concept
(de ‘pilotteams’) en teams waar FoBo pas in een later stadium zal worden
ingevoerd (de controleteams).
Huidige regio Pilotteam FoBo Controleteam(s)
Midden en West Brabant Breda Zuidoost Noodhulp District Tilburg
Tilburg West
Roosendaal
Zeeland Goes Middelburg / Veere
Schouwen Duiveland
Terneuzen
Rotterdam-Rijnmond Rotterdam West Rotterdam Oost
Zuid-Holland-Zuid Leerdam Gorinchem
Surveillanceteam District 2
Fryslân Snits en Wymbritseradiel Heerenveen
Smallingerland/
Opsterland
Wad en Land
Wâld en Wetter
Drenthe Coevorden/Borger- Assen
Odoorn
Hoogeveen/Midden-
Drenthe
Meppel/Westerveld/
De Wolden
Noordenveld/Tynaarlo/
Aa en Hunze
Validering onderzoeksresultaten
Teneinde de registraties van de tijd besteed aan administratieve afhandelingen
te valideren, zijn de data uitvoerig gecheckt. Hierbij is intensief
contact geweest met de desbetreffende teams. Indien geen sprake was
van een normale dienst kon men dit aangeven op het tijdsregistratieformulier
en werd deze registratie uitgesloten. Ook zijn de registraties

2 Tijdsbestedingsonderzoek 79
nauwkeurig bekeken op uitbijters. Indien sprake was van een opvallend
hoog percentage administratie lasten (> 90%) werd contact gezocht met
de respondent om na te gaan in hoeverre sprake was van een normaal
dienstverband. Als deze invulling afweek van de definitie van administratieve
lasten werd de registratie uitgesloten. Ook als respondenten
vanwege de aard van hun werk in een desbetreffende dienst niet in de
dataset betrokken zouden moeten worden, is de desbetreffende registratie
terzijde gelegd en niet in de analyse betrokken. Het gaat hierbij
bijvoorbeeld om diensten waarbij sprake is van specifieke inzet ten behoeve
van de opsporing, of om inzet ten behoeve van ondersteunende
functies op de teams.
Respons
Vanwege het belang om voor elk team een representatief beeld te kunnen
geven van de tijd die agenten besteden aan de administratieve afhandeling
van het politiewerk, is ook een minimumrespons gesteld als
voorwaarde om de resultaten van een team in de analyse te betrekken.
Hierbij is het uitgangspunt gehanteerd dat minimaal een kwart van de
agenten van een team die voldoen aan de eerder geformuleerde criteria
(executief blauw; geen leidinggevende of ondersteunende functies) in de
steekproef betrokken moet zijn. Dit uitgangspunt heeft ertoe geleid dat
de resultaten van één team (surveillanceteam District 2 in regio Zuid-
Holland-Zuid) vanwege een te lage respons niet betrokken is bij deze
analyse. De resultaten over het tijdsbestedingsonderzoek in de regio
Zuid Holland Zuid zijn dientengevolge gebaseerd op de resultaten van
de teams Gorinchem en Leerdam.
Onderzoeksverloop
In oktober 2011 is gestart met het onderzoek. De enquêtes in de regio’s
Midden en West Brabant, Zeeland, Rotterdam-Rijnmond en Zuid-Holland-
Zuid zijn ingevuld in de periode van 19 oktober 2011 tot 4 februari 2012.
In de regio’s Fryslân en Drenthe zijn enquêtes ingevuld in de periode
van 6 maart 2012 tot 5 juni 2012. De regio Groningen is tot op heden
nog niet gestart met het registreren van de administratieve lasten door
politiemedewerkers. Zie voor een nadere toelichting ook paragraaf 3.1.

80 Landelijke invoering FoBo
2.2 Beschrijving dataset en overzicht resultaten
Tabel 2.1 toont, op basis van de criteria die in de voorgaande paragraaf
zijn benoemd, de samenstelling van de dataset op basis waarvan de
resultaten van het tijdsbestedingsonderzoek zijn berekend. Op basis van
genoemde dataset is een analyse verricht naar de ervaren administratieve
belasting in het primaire politiewerk. Tabel 2.2 toont de resultaten
van deze analyse.
Tabel 2.1: Beschrijving dataset Midden
West
Brabant
A Totaal aantal registraties
per regio
B Geen registratie vanwege
ziekte of afwezigheid
C Geen registratie vanwege
IBT, sportdag of bijzondere
inzet, bijv. voor projecten
D Normale diensten (= A min
B min C)
E Registraties waarbij evident
sprake is van foutieve
invoer (bijv. % AL > 100%)
F Registraties waarbij
sprake is van afwijkend
werkaanbod (o.a. opsporing)
G Registraties voor analyse
(= D min E min G)
Aantal respondenten voor #
registraties bij G
Zeeland Rotterdam
Rijnmond
Zuid
Holland
Zuid
Fryslân Drenthe
254 268 315 107 303 268
11 16 18 6 6 4
11 8 14 5 18 14
232 244 283 96 279 250
12 19 21 8 11 14
13 5 30 2 48 28
207 220 232 86 220 208
59 58 73 24 59 57

2 Tijdsbestedingsonderzoek 81
TTabel 2.2: Resultaten tijdsbestedingsonderzoek
Gemiddelde van
de registraties (tijd in minuten)t
Midden
West
Brabant
Zeeland Rotterdam
Rijnmond
Zuid
Holland
Zuid
Fryslân Drenthe
A Duur dienst (incl. pauzes) 549 534 551 513 526 514
B Tijd besteed aan werk op
straat
C Tijd besteed aan werk op
het bureau
D Tijd besteed aan
administratieve afwerking
op straat
E Tijd besteed aan
administratieve
afwerking op het bureau
F Totale tijd besteed aan
administratieve afwerking
G Administratieve
tijdsbesteding als % totale
diensttijd(= F/A * 100%)
290 282 348 252 258 276
259 252 203 261 268 238
68 60 61 60 54 49
197 189 149 198 190 171
265 249 209 258 244 220
48,6% 46,7% 37,9% 49,5% 46,3% 42,7%
Om de resultaten te kunnen vergelijken met de resultaten uit Hollands
Midden, volgt hier een samenvatting van de resultaten van het tijdsbestedingsonderzoek
dat in Hollands Midden is uitgevoerd. In augustus
2009 is een korpsbrede nulmeting uitgevoerd bij de teams in District 1
(waar het FoBo-concept zou worden beproefd) en controleteams in elk
van de overige drie districten. In november 2010 is een evaluatiemeting
uitgevoerd, nadat het FoBo-concept in alle teams in District 1 was ingevoerd.

82 Landelijke invoering FoBo
Gemiddelde van de registraties
(tijd in minuten)
Korpsbrede
nulmeting
aug. 2009
(N= 166)
Hollands Midden
Evaluatiemeting
District 1 (FoBo)
nov. 2010
(N= 103)
Evaluatiemeting
Controleteams
nov. 2010
(N = 94)
A Duur dienst (incl. pauzes) 525 518 533
B Tijd besteed aan werk
op straat
257 336 300
C Tijd besteed aan werk op
het bureau
268 181 232
D Tijd besteed aan administratieve
afwerking op straat
56 39 61
E Tijd besteed aan administratieve
afwerking op het
bureau
200 83 173
F Totale tijd besteed aan
administratieve afwerking
257 122 234
G Administratieve tijdsbesteding
als % totale
diensttijd(= F/A * 100%)
48,6% 23,5% 43,0%
2.3 Interpretatie van de resultaten
De resultaten tonen dat de tijd die agenten besteden aan de administratieve
afhandeling van het politiewerk substantieel is. Er is echter ook
sprake van verschillen tussen de regio’s. Onderstaande tabel biedt een
samenvatting van de tijd die agenten besteden aan de administratieve
afhandeling van het politiewerk. Ter vergelijking zijn hieronder ook de
resultaten (voor en na implementatie FoBo) van Hollands Midden aan
toegevoegd.

2 Tijdsbestedingsonderzoek 83
Regio % adm.
afhandeling
N
(# reg.)
Rotterdam-Rijnmond 37,9% 232
Drenthe 42,7% 208
Fryslân 46,3% 220
Zeeland 46,7% 220
Midden en West Brabant 48,6% 207
Zuid-Holland-Zuid 49,5% 86
Hollands Midden korpsbreed
(augustus 2009)
Hollands Midden korpsbreed
(augustus 2009)
Hollands Midden FoBo-pilotteams
D1 (november 2010)
48,8% 166
23,5% 103
43,0% 94
• Een eerste conclusie die op basis van bovenstaande samenvatting
kan worden getrokken, is dat agenten een substantieel deel van
de diensttijd besteden aan de administratieve afhandeling van het
politiewerk. Het aandeel varieert van ruim een derde van de diensttijd
(Rotterdam-Rijnmond, 37,9%) tot bijna de helft van de diensttijd
(Zuid-Holland-Zuid, 49,5%).
• Vervolgens kan geconstateerd worden dat de resultaten van het
tijdsbestedingsonderzoek in Zeeland, Midden en West Brabant,
Rotterdam-Rijnmond, Zuid-Holland-Zuid, Fryslân en Drenthe het
beeld uit Hollands Midden bevestigen. Alhoewel de scores per regio
verschillen, is geen sprake van een sterk afwijkend beeld in andere
regio’s.
Opvallend is de relatief lage score van de regio Rotterdam-Rijnmond.
Deze lage score kan verklaard worden uit de procesgerichte organisatie.
In het Rotterdamse korps zijn wijkpolitie en noodhulp als aparte
processen ingericht. In het tijdsbestedingsonderzoek zijn alleen twee
DHV-teams (directe hulpverlening) betrokken. De wijkpolitie is dus
niet in het onderzoek betrokken.

84 Landelijke invoering FoBo

3 Veranderingsproces 85
3 Veranderingsproces
In dit hoofdstuk staat het veranderingsproces centraal. Daarbij gaat
het om de wijze waarop FoBo als nieuwe werkwijze in andere regio’s
dan Hollands Midden geïntroduceerd wordt. Eerst staan wij stil bij
de landelijke context waarbinnen de implementatie van FoBo gestalte
krijgt. Daarbij gaan we in op de vorming van de Nationale Politie en de
impact daarvan op de implementatie van FoBo. Vervolgens beschrijven
we bevindingen uit veldwerk in de regio’s Rotterdam Rijnmond en
Zuid-Holland-Zuid. Aan de hand van deze bevindingen duiden we de
wijze waarop informatie-uitwisseling tussen straat en systeem binnen de
politie momenteel vorm en inhoud krijgt. Het hoofdstuk besluit met een
korte beschrijving van de stand van zaken in het denken over de wijze
waarop de verschillende regio’s de implementatie van FoBo in willen
vullen.
3.1 Implementeren in een turbulente omgeving
Bevindingen
In de achterliggende periode is gebleken dat de implementatie van FoBo
niet vanzelf op gang komt. Een belangrijke reden hiervoor is dat de
invoering van FoBo plaatsvindt tegen de achtergrond van de vorming
van de Nationale Politie. Deze majeure veranderopgave brengt een geheel
eigen dynamiek mee. De integratie van de huidige politieregio’s
tot nieuwe eenheden van de Nationale Politie zet de toon. Onder hoge
druk is in de achterliggende periode gewerkt aan het ontwerp voor de
Nationale Politie, resulterend in het Ontwerpplan Nationale Politie, dat
in januari 2012 is verschenen. De vraag hoe FoBo een plaats zou moeten
krijgen in de nieuw te vormen eenheden van de Nationale Politie is in
de verschillende regio’s die in dit onderzoek zijn betrokken, voortdurend
aanwezig. FoBo is echter niet opgenomen in de inrichtingsplannen voor
de nieuw te vormen regionale eenheden. Wel staat vermeld dat de FoBoexperimenten
in de toekomst kunnen leiden tot aanpassingen in het
inrichtingsplan.

86 Landelijke invoering FoBo
Daarnaast is gebleken dat de implementatie van FoBo een andere implementatiestrategie
vergt dan in Hollands Midden is gehanteerd. Waarbij
in Hollands Midden binnen de boezem van het eigen korps een nieuw
concept beproefd en opgeschaald kon worden, bleek de landelijke introductie
een andere benadering te vergen. Aanvankelijk heeft het landelijk
programma de nadruk gelegd op het formuleren van kaders voor de
implementatie van FoBo in andere regio’s. Gaandeweg is echter gekozen
voor een benadering waarbij het landelijk programma ‘Hollands Midden’
als inspiratiebron is gaan beschouwen. Het landelijk programma richt
zich op de ontwikkeling van FoBo binnen de specifieke context van de
verschillende regio’s. Geconcludeerd kan worden dat in korte tijd een
omslag is gemaakt van een ontwerp-, naar een ontwikkelingsgerichte
benadering van het implementatieproces.
Deze omslag is ook kenmerkend voor de drie noordelijke regio’s, waar
het beeld van FoBo vooral bestond uit een systeem dat van bovenaf geimplementeerd
moest worden. Na overleg met de verschillende projectgroepen,
korpsleiding en Politieacademie, werd daar duidelijk dat men
FoBo meer als een onderdeel wil zien van een brede uitvoeringsaanpak
(gezamenlijk ontwikkeld met ZSM, RTIC en versterking van heterdaadkracht).
De nulmeting is hierdoor pas begin maart van start gegaan, met
uitzondering van de regio Groningen. Daar is men tot op heden niet
gestart met de nulmeting.
Beschouwing
Deze benadering is zinvol, omdat daarmee ruimte ontstaat om de implementatie
van FoBo te verbinden met ontwikkelingen in de verschillende
regio’s. FoBo is één van meerdere innovaties die een korps in grote
verandering te wachten staat. Elk korps tracht daar op haar manier een
verhouding toe te vinden en haar eigen ‘bedding’ voor te creëren. Dit
geldt in het bijzonder voor de ontwikkeling van concepten voor real time
intelligence. Een voorbeeld hiervan vormt het Real Time Intelligence
Centre, dat in politieregio Rotterdam-Rijnmond is ingericht. In dit RTIC
dragen medewerkers van de informatieorganisatie bij aan het veredelen
van meldingen op de meldkamer, zodat agenten op straat beter geïnformeerd
ter plaatse komen. Het in real time aanreiken van veredelde informatie
aan de operatie op straat zoals dit in het RTIC-concept gebeurt,
is vergelijkbaar met de werkwijze binnen FoBo, waarbij een backoffice-

3 Veranderingsproces 87
medewerker in het telefonische contact met de agent op straat informatie
uit de politiesystemen aanreikt.
Tegelijkertijd constateren we dat er binnen de Nederlandse politie uiteenlopende
beelden bestaan rond FoBo. Mede doordat in de communicatie
over FoBo vooral de reductie van administratieve lasten voor blauw
is benadrukt, bestaat het beeld dat ‘FoBo’ vooral een administratieve
backoffice is. De bijdrage van FoBo aan het verbinden van straat- en
systeeminformatie raakt daarbij uit beeld, terwijl dat de essentie van het
concept is. De beeldvorming van FoBo als ‘administratieve backoffice’
heeft mede voeding gegeven aan scepsis over nut en noodzaak van het
concept, met name vanwege de vraag waar de formatie voor de backoffice
gevonden zou moeten worden.
Voor de implementatie van FoBo is verder van belang dat in het Ontwerpplan
Nationale Politie als ontwerpeis is geformuleerd dat elke
eenheid van de Nationale Politie een Dienst Regionale Informatie Organisatie
inricht, met daarin een Real Time Intelligence Centre, dat 24/7
operationeel is. Hiermee krijgt de implementatie van een functionaliteit
uit FoBo feitelijk invulling binnen de kaders van de nieuwe te vormen informatieorganisaties.
In het Ontwerpplan Nationale Politie wordt FoBo
genoemd in relatie tot de inrichtingsprincipes voor de basisteams. Het
ontwerpplan stelt dat ‘het niveau van het district bijdraagt aan het meer
efficiënt en effectief inrichten van processen, door schaalvergroting te
benutten, denk hierbij bijvoorbeeld aan concepten zoals ZSM en FoBo’.
Geconcludeerd kan worden dat de vorming van de RTIC’s en de implementatie
van FoBo gescheiden plaatsvindt, terwijl er inhoudelijk sprake
is van overlappende concepten.
De keuze die in het Ontwerpplan Nationale Politie is gemaakt om RTIC
en FoBo gescheiden in te richten en FoBo invulling te geven vanuit
‘het niveau van het district’ wekt niet alleen verbazing omdat sprake is
van overlappende concepten, maar ook omdat hiermee impliciet wordt
gesteld dat de formatie voor de backoffice binnen blauw gevonden zou
moeten worden. In Hollands Midden is als uitgangspunt gehanteerd dat
de inrichting van de backoffice plaats vindt binnen de Dienst Informatie
en dat de benodigde formatie voor de backoffice niet ten koste moet gaan
van ‘blauw’. Dit heeft in belangrijke mate bijgedragen aan het draagvlak

88 Landelijke invoering FoBo
onder blauw. Verwacht mag worden dat het inrichten van een backoffice
vanuit blauwe capaciteit onder agenten ervaren zal worden als ‘een sigaar
uit eigen doos’. Een belangrijke opbrengst, namelijk het versterken
van ‘het moraal van de troepen’ dreigt daarmee verloren te gaan.
Hiermee willen wij uitdrukkelijk niet stellen dat blauw niet ook kan
bijdragen aan het inrichten van de backoffice. Uit oogpunt van leeftijdsbewust
personeelsbeleid kan dat mogelijk zelfs wenselijk zijn, omdat
oudere agenten dan ook (delen) van hun diensttijd kunnen vervullen
in de backoffice, en omdat in de backoffice behoefte bestaat aan blauwe
sensitiviteit, met name bij de backoffice-medewerkers die telefonisch
contact hebben met de agent op straat. Dit laat echter onverlet dat bij
het inrichten van een backoffice idealiter gezocht moet worden naar
manieren die ertoe bijdragen dat de operatie op straat maximaal wordt
ondersteund. Het slim organiseren van samenloop met bestaande backofficefuncties
in de korpsen, onder meer in de informatieorganisatie,
zou niet uit beeld moeten raken.
3.2 Informatie-uitwisseling in de politiepraktijk
In de regio’s Rotterdam Rijnmond en Zuid-Holland-Zuid is in de
periode oktober-december 2011 veldwerk uitgevoerd met als doel de
wijze waarop informatie-uitwisseling in de huidige politiepraktijk vorm
en inhoud krijgt te documenteren. Hieronder beschrijven wij de belangrijkste
bevindingen, die we illustreren aan de hand van concrete praktijksituaties.
Daarbij komen ook beelden over het FoBo-concept aan bod.
• Lang niet alle informatie landt in de systemen. Agenten voeren maar
een beperkt deel van de informatie die zij tijdens hun werk op straat
opdoen in de politiesystemen in. Voor een informatie verwerkende
organisatie als de politie is dat zacht gezegd niet optimaal. Bij de
noodhulp in Rotterdam Rijnmond zijn de agenten sterk gericht op
actie. Snel naar een melding, daar de zaak proberen goed aan te pakken,
en dan door naar de volgende melding. Het invoeren van gegevens
in het systeem kost vaak veel tijd. Als de agenten op het bureau
zijn, willen ze ook even kletsen met collega’s, de laatste nieuwtjes
uitwisselen.

3 Veranderingsproces 89
De wijkagent in Zuid Holland Zuid is gedurende zijn dienst in gesprek
met tientallen mensen in zijn wijknetwerk. Hij wisselt bijzonder veel
informatie uit met mensen van de scholen, de woningcorporaties, de
gemeente, met bewoners uit de wijk. Agenten hanteren in de praktijk
voor zichzelf criteria wanneer zij informatie wel en wanneer zij deze niet
in de systemen invoeren:
‘Wat ik net op straat heb gehoord en gezien, dat is allemaal niet ernstig
genoeg. Er is geen acuut gevaar. En dan noteer ik het alleen voor mijzelf in
mijn boekje.’ (wijkagent)
Bij de keuze om informatie wel of niet aan de systemen toe te vertrouwen,
blijkt de tijd die de administratieve afhandeling vergt een belangrijke
rol te spelen:
‘Een bekeuring geef ik niet zo vaak. Dat is erg veel werk, ter plekke en ook
op het bureau.’ (wijkagent)
‘Een aanhouding in het systeem verwerken, dat kost je per persoon zo een
uur.’ (agent)
• Agenten willen volledig geïnformeerd ter plaatse gaan, maar zijn dat
niet altijd. De informatie die agenten van de meldkamer ontvangen
als zij aanrijden op meldingen wordt door agenten als ‘vaak toch
wat summier’ ervaren. In Rotterdam Rijnmond is er op elk district
een wachtcommandant die agenten van extra informatie voorziet als
zij aanrijden op meldingen. Deze functie voorziet duidelijk in een
behoefte, geven de geïnterviewde agenten aan. De agenten hebben
gehoord over het RTIC dat de Rotterdamse informatieorganisatie bij
de meldkamer heeft ingericht en dat bij sommige meldingen extra
informatie verstrekt. Dat lijkt hen een goed idee.
• Informatiegestuurde politie kan verder ontwikkeld worden. Het
concept van informatiegestuurde politie is erop gericht om op basis
van informatie een beeld en oordeel te vormen van de veiligheidsproblematiek
in een gebied en om vervolgens daar gericht een keuze
te maken over de wijze waarop de politie daar op in kan spelen. De
wijkagent kan hier bij uitstek een belangrijke rol bij spelen. In de
praktijk blijkt hier nog volop ontwikkeling mogelijk. Een wijkagent

90 Landelijke invoering FoBo
uit Zuid-Holland-Zuid vertelt geen directe opdrachten van chefs te
krijgen. Er wordt elk jaar wel een veiligheidsscan gemaakt voor de
informatiedienst, maar wat daar in staat is voor de wijkagent al allemaal
bekend. Het leidt ook niet tot gerichte opdrachten van chefs:
‘Een actieplan voor de wijk? Nee, dat vraag ik niet. De infodienst maakt
wel elk jaar een gebiedsscan per wijk, maar dat staat er los van.’ (teamchef)
Het vastleggen en delen van informatie blijkt niet alleen voor individuele
agenten, maar ook voor de teamchefs problematisch:
‘Het vastleggen van informatie is verplicht, maar in de praktijk blijkt het
lastig. Debriefen doen we niet, dat lukt niet samen. En de infodesk levert
informatie waar we als executieven weinig aan hebben.’ (teamchef)
‘IGP is niet zo sterk hier. De beste uitwisseling van informatie vindt buiten
plaats, op de rookplek.’ (teamchef)
Het FoBo-concept kan het informatiegestuurd werken op een hoger plan
helpen tillen:
‘FoBo is niet alleen nuttig voor ondersteuning van de agent, maar kan
gebruikt worden om de briefing te verzorgen en te vertellen wat er gebeurd
is, liefst per wijk. Dat vergt wel dat agenten hun informatie ook echt doorbellen.’
(teamchef)
• Enthousiasme voor én scepsis over FoBo. Desgevraagd geven agenten
aan dat bij invoering van het FoBo-concept voor hen de drempel
om informatie aan de systemen toe te vertrouwen lager zou komen te
liggen. FoBo kan ook de drempel voor agenten verlagen om op straat
op te treden als zij een overtreding zien:
‘Als er FoBo zou zijn, dan zou ik het kunnen doorbellen, en dan kan het
wel ingevoerd worden. Dat zou heel nuttig zijn, dat zou ik graag willen.’
(wijkagent)

3 Veranderingsproces 91
‘Het helpt voor het veiligheidsgevoel van burgers. Je kunt er toch meer correcties
door doen.’ (agent)
In Zuid Holland Zuid wordt al gewerkt met het FoBo-concept bij de
noodhulp, zij het nog niet ‘s nachts en slechts voor een beperkt aantal
producten. Daar is iedereen overigens erg positief over. Binnen de regio
Rotterdam Rijnmond wordt FoBo toch meer beschouwd als iets ‘van
Hollands Midden’. Ook bestaat scepsis over de benodigde formatie voor
het inrichten van een backoffice:
‘Als we hier FoBo zouden doen zoals in Holland Midden, dan kost dat
300 formatieplaatsen ten koste van blauw. Dat doen we dus niet. Het zou
beter zijn als FoBo opgaat in het RTIC. Want daar gaat het toch om, om
intelligence.’ (strategisch leidinggevende)
3.3 Vormen van informatie-uitwisseling
De praktijk in de politieregio’s die in dit onderzoek betrokken zijn,
wijst uit dat er op verschillende manieren invulling wordt gegeven aan
de informatie-uitwisseling tussen agenten onderling en tussen agenten
en de politieorganisatie.

92 Landelijke invoering FoBo
Huidige regio Van systeem naar straat Van straat naar systeem
Zeeland Meldkamer geeft
meldingen uit.
Agenten kunnen voor
bevragingen terecht bij
informatieknooppunten
op districten
Midden West Brabant Meldkamer geeft
meldingen uit.
Agenten kunnen voor
bevragingen terecht bij
informatieknooppunten
op districten
Rotterdam Rijnmond Meldkamer geeft
meldingen uit. RTICfunctie
op meldkamer
voegt real time informatie
aan meldingen toe.
Wachtcommandant
op districten zoekt
aanvullende informatie
uit systemen. Voor
bevragingen kunnen
agenten terecht
bij meldkamer of
wachtcommandant.
Zuid-Holland-Zuid
(noodhulp)
(wijkteam)
Meldkamer geeft
meldingen uit. Backoffice
verstrekt real time
informatie bij meldingen
Meldkamer geeft
meldingen uit
Agenten muteren in
systeem
Agenten muteren in
systeem. In geografisch
team Waalwijk / Loon
op Zand loopt pilot
met administratieve
backoffice, die mutaties
voor agenten verwerkt.
Agenten muteren in
systeem
Backoffice werkt deel
mutaties uit
Agenten muteren in
systeem
Samenvattend kan de huidige wijze van informatie-uitwisseling tussen
straat en systeem als volgt worden gekarakteriseerd:
• De meldkamer vervult een belangrijke rol in de verbinding tussen
straat en systeem. De centralist van de meldkamer heeft echter (op
piekmomenten) maar zeer beperkt tijd om informatie te verstrekken.
Als er dus geen andere voorziening is getroffen, is de informatie bij
meldingen daardoor beperkt.
• Politiesystemen als BVH zijn weinig gebruiksvriendelijk en traag.
Dus het is lastig raadplegen en het is lastig invoeren.

3 Veranderingsproces 93
• De agent blijkt over het algemeen niet erg handig in het gebruik van
de systemen en hij wordt ook niet erg uitgenodigd door de aard van
de systemen om er slim gebruik van te maken.
• Echt systematisch met informatie omgaan als het gaat om de uitvoering
op straat lijkt niet sterk ontwikkeld. Sturing op informatie
vindt beperkt plaats. Het denken in afzonderlijke processen draagt
hier niet aan bij. Noodhulp en wijkzorg lijken daardoor gescheiden
werelden, terwijl deze elkaar juist zouden moeten voeden en versterken.
Bij diverse korpsen worden pogingen ondernomen om de verbinding
tussen straatinformatie en systeeminformatie te versterken en om de
concepten van informatiegestuurde politie en gebiedsgebonden politie
te verbinden. De huidige situatie, zoals deze hierboven beknopt is getypeerd,
wordt daarbij niet meer geaccepteerd. De ontwikkelingen binnen
de regio’s lopen uiteen, van het aanreiken van real time intelligence aan
agenten op straat, tot het bieden van mogelijkheden voor mobiele dataentry
door middel van tablets, tot het bieden van ondersteuning bij de
afhandeling van het administratieve werk. De ontwikkelingen beperken
zich dus niet tot FoBo alleen. Vandaar ook dat het FoBo-concept soms
kritisch wordt bekeken. De opgave bij de invoering van FoBo-achtige
werkwijzen is om deze zo vorm te geven dat deze leiden tot een samenhangende
benadering van de informatie-uitwisseling rond het werk van
de agent op straat en de doorwerking daarvan in de sturing in en op
het uitvoerend politiewerk. Het gaat er daarbij om niet alleen informatie
aan te reiken aan de operatie op straat, maar ook om straatinformatie
maximaal te ontsluiten voor de politieorganisatie.
3.4 Stand van zaken implementatie FoBo
Tot besluit van dit hoofdstuk beschrijven wij beknopt de wijze waarop
binnen de verschillende regio’s momenteel vorm wordt gegeven aan de
implementatie van FoBo. Deze beschrijving betreft de stand van zaken
ultimo januari 2012.

94 Landelijke invoering FoBo
Zeeland-West-Brabant
• Ingezet wordt op inrichting van een Real Time Intelligence Centre
(RTIC) binnen de te vormen Dienst Regionale Informatie Organisatie.
• Implementatie van FoBo vindt gescheiden plaats van de inrichting
van het RTIC.
• De bestaande pilot met FoBo in het huidige geografische team Waalwijk
/ Loon op Zand wordt gecontinueerd.
• FoBo wordt verder beproefd in pilots op teamniveau. Beoogde
pilotteams zijn Breda Zuidoost (in de huidige regio Midden en West
Brabant) en Goes (in de huidige regio Zeeland).
Rotterdam-Rijnmond
• Ingezet wordt op doorontwikkeling van een Real Time Intelligence
Centre (RTIC) binnen de te vormen Dienst Regionale Informatie
Organisatie.
• Implementatie van FoBo vindt vooralsnog gescheiden plaats van de
inrichting van het RTIC.
• Gestart wordt met een pilot bij het team West in district Rotterdam
West. De backoffice wordt ingericht bij het team zelf. Het wachten is
nog op de techniek (opnemen van gesprekken).
• Vervolgens is een tweede pilot beoogd bij team Oost in hetzelfde
district. Daar zal dan ook met mobiele tablets worden gewerkt.
• Tevens zal een proef plaatsvinden bij de voetbaleenheid, om te bezien
in hoeverre het FoBo-concept ook van nut kan zijn bij evenementen.
Zuid-Holland-Zuid
• Ingezet wordt op doorontwikkeling van een Real Time Intelligence
Centre (RTIC) binnen de te vormen Dienst Regionale Informatie
Organisatie ten behoeve van de nieuwe regio die zowel Rotterdam-
Rijnmond als Zuid-Holland-Zuid omvat.
• De bestaande FoBo-praktijk in Zuid-Holland-Zuid voor de noodhulp
wordt verder ontwikkeld.
• Ook de e-briefing is ter hand genomen in dit korps.
• Daarnaast zal een FoBo-pilot worden gedaan bij het wijkteam in
Leerdam. Indien deze pilot succesvol blijkt, zal vervolgens ook het
wijkteam in Gorinchem gaan meedoen.

3 Veranderingsproces 95
Noord Nederland
• Ingezet wordt op integrale benadering van innovatieve concepten die
gericht zijn op het versterken van het presterend vermogen en de
heterdaadkracht van de politie. Idee is om FoBo, RTIC en directe
verdachtenafhandeling (ZSM) in samenhang tot ontwikkeling te
brengen.
• De drie noordelijke regio’s wijzen een blauwdrukbenadering af en
geven de voorkeur aan een ontwikkelingsgerichte aanpak.
• Leidend principe bij dit integrale ontwikkelingsproces is de bijdrage
aan ‘werkvloerperformance’ en professionele ruimte voor dienders
op straat.
• FoBo wordt beproefd in pilot op teamniveau. De officiële pilots zijn
Sneek en Coevorden. Inmiddels (oktober 2012) zijn ook FoBo-initiatieven
opgestart in Roden en Assen. Groningen Zuid/Haren zou ook
een pilot opstarten, maar heeft in tweede instantie gekozen voor een
pilot met het ZSM-concept en dus niet met de FoBo-werkwijze. Om
die reden is er geen tijdsbestedingsonderzoek in de regio Groningen
uitgevoerd.
Bij bovenstaand overzicht dient te worden opgemerkt dat de voor de implementatie
benodigde technische infrastructuur in de achterliggende
maanden nog niet opgeleverd is. Dit blijft ook in de komende periode
een belangrijk aandachtspunt.

96 Landelijke invoering FoBo

4 Conclusies 97
4 Conclusies
Op basis van ons onderzoek rond de introductie van FoBo in de nieuw
te vormen eenheden Zeeland-West-Brabant, Rotterdam-Rijnmond en
Noord Nederland komen wij tot de volgende conclusies:
• Agenten besteden ruim een derde tot de helft van hun diensttijd aan
administratieve handelingen. Het tijdsbestedingsonderzoek wijst uit
dat politieagenten tussen de 37,9% (Rotterdam-Rijnmond) en 49,5%
(Zuid-Holland-Zuid) van de diensttijd besteden aan de administratieve
afhandeling van het politiewerk. Het tijdsbestedingsonderzoek
bevestigt daarmee de resultaten van eerder onderzoek in politieregio
Hollands Midden. Hierbij dient opgemerkt te worden dat politiewerk
in de kern ook administratief van aard is en dat niet alle administratieve
handelingen overbodig zijn. Een goed verbaal maken hoort bij
blauw vakmanschap. Het veldwerk voor dit onderzoek wijst echter
ook uit dat de registratie van informatie in systemen door agenten
als bewerkelijk en onnodig complex wordt ervaren. Het terugdringen
van de tijd die agenten besteden aan de administratieve afhandeling
van het politiewerk kan er direct toe bijdragen dat blauw meer op
straat kan komen en meer tijd kan besteden aan het echte politiewerk.
• Versterking vakmanschap en betekenisvolle interventies vormen het
kader. Het terugdringen van de administratieve handelingen van de
politie is geen doel op zich, maar dient het uitvoerend politiewerk te
versterken en daarmee bij te dragen aan het presterend vermogen
en de professionele weerbaarheid van de politie. Het vakmanschap
van de politie en de betekenisvolle interventies die zij pleegt, vormen
het kader waarbinnen het terugdringen van de administratieve lasten
zou moeten plaatsvinden.

98 Landelijke invoering FoBo
• Verbinding straat en systeem behoeft versterking. De verbinding tussen
het uitvoerend politiewerk op straat en de politieorganisatie en de
politiesystemen behoeft versterking. Informatie van de straat belandt
lang niet altijd in systemen, en agenten op straat beschikken lang
niet altijd over alle relevante informatie die binnen de politieorganisatie
voor handen is. In het verlengde hiervan verdient ook de sturing
op het uitvoerend politiewerk op basis van intelligence versterking.
• De politie ontwikkelt volop initiatieven om systeem en straat te
verbinden. Bovenstaande problematiek wordt ook binnen de politieorganisatie
onderkend. Binnen diverse regio’s worden initiatieven
ontwikkeld om de verbinding tussen straat en systeem te versterken.
Sprekende voorbeelden zijn FoBo en de inrichting van Real Time
Intelligence Centra.
• Integrale ontwikkeling is gewenst, maar komt moeizaam tot stand.
Alhoewel het positief is dat langs verschillende lijnen initiatieven
worden genomen om straat en systeem met elkaar te verbinden,
moet ook geconcludeerd worden dat een integrale ontwikkeling
moeizaam tot stand komt. Illustratief hiervoor is de keuze die in het
ontwerp voor de Nationale Politie is gemaakt om de Real Time Intelligence
Centra en FoBo separaat te benoemen, terwijl het feitelijk om
overlappende concepten gaat.
De opgave is om niet te vervallen in een conceptenstrijd, maar om innovaties
zoveel mogelijk te verbinden en te versterken. Wij raden dan
ook aan om niet blind te staren op ‘de enige juiste FoBo-wijze’ (‘het moet
zoals in Holland Midden’), of op een ‘RTIC-business case’. Het is verstandiger
om de opgave te verbreden naar een adequate invoering van
een samenhangende werkwijze om de directe informatie-uitwisseling
rond het werk van de agent op straat, de agent in de frontlijn te verbeteren
en vernieuwen. Het zou toegevoegde waarde hebben om de beoogde
werking en bijdrage van de verschillende innovatieve werkwijzen nog
eens te expliciteren, waarvan de werking erop gericht zou moeten zijn:
• het uitvoerend politiewerk te versterken en daarmee bij te dragen aan
het presterend vermogen en de professionele weerbaarheid van de
politie

4 Conclusies 99
• de concepten van gebiedsgebonden politie en informatiegestuurde
politie te verbinden, of in andere woorden: het verbinden van straatinformatie
en systeeminformatie
• een structurele verbinding tussen ondersteuners en werkers in de
frontlijn te realiseren
• bij te dragen aan de ontwikkeling van professionaliteit van uitvoerende
politiemensen, doordat ze in staat worden gesteld meer en
beter geïnformeerd hun eigenlijke werk op te pakken
• bij te dragen aan de satisfactie over het werk, oftewel ‘het moraal van
de troepen’.
Verbinding en integratie van bestaande praktijken in de verschillende
politieregio’s kan er toe bijdragen dat er een samenhangende benadering
ontstaat; een systematiek gericht op het optimaal verbinden van
straat en systeem. Deze bredere benadering zullen wij ook in het vervolg
van ons actieonderzoek rond de landelijke invoering van het Frontoffice/
Backoffice-concept voortdurend in ogenschouw houden.

100 Landelijke invoering FoBo

Bijlagen
Bijlagen 101

102 Landelijke invoering FoBo

1 Formulier tijdsregistratie 103
1
Verder »
Formulier tijdsregistratie
Registratie tijdsbesteding
Deze registratie is verzonden aan:
Het is helaas niet mogelijk uw registratie tussentijds op te slaan
U dient uw registratie dus direct af te ronden
TIP nadat u een veld heeft ingevuld, kunt u mat de tab toets naar het volgende veld springen
het betrof geen normale dienst (bijvoorbeeld als u IBT had, een sportdag had, of sprake was van bijzondere inzet,
bijvoorbeeld bij projecten)
ik was deze dag ziek of onverwacht afwezig
het betrof vandaag een ‘normale’ dienst
Hoe lang duurde uw dienst vandaag?
Hoe laat bent u uw dienst gestart (uren:minuten): :
Hoe laat heeft u uw dienst beeindigd (uren:minuten): :
Duur dienst (uren:minuten): 0 : 0
Op straat* (uren:minuten): :
Op het bureau(uren:minuten):
*alle werkzaamheden buiten het bureau
Datum dienst: Kenmerk:
Was u deze dag ziek of was sprake van geen normaal dienstverband? Geef dat dan hieronder aan:
Hoeveel tijd heeft u vandaag op straat* en op het bureau gewerkt?
Hoeveel tijd heeft u vandaag besteed aan administratieve
afwerking van het politiewerk?
Op straat (uren:minuten): :
Op het bureau(uren:minuten): :
:

104 Landelijke invoering FoBo
Het formulier eindigt met de definitie van administratieve afwerking
van het politiewerk, zoals deze in paragraaf 2.1 van deze rapportage is
opgenomen.

2 Resultaten op teamniveau 105
2
Resultaten op teamniveau
2.1 Midden en West Brabant
Gemiddelde van de registraties
(tijd in minuten)
Breda
Zuidoost
Roosendaal
Tilburg
Noodhulp
Tilburg
West
Aantal respondenten 19 11 16 9
Respons 67% 31% 73% 55%
Aantal geregistreerde diensten 66 43 64 34
A Duur dienst 540 558 545 565
B Tijd besteed aan werk op straat 231 298 338 305
C Tijd besteed aan werk op het
bureau
D Tijd besteed aan
administratieve
afwerking op straat
E Tijd besteed aan administratieve
afwerking op het bureau
F Totale tijd besteed aan
administratieve afwerking
G Administratieve tijdsbesteding
als % totale diensttijd(= F/A *
100%)
309 259 207 260
56 59 79 79
244 185 155 200
301 244 233 280
55,9% 43,8% 43,2% 50,5%

106 Landelijke invoering FoBo
2.2 Zeeland
Gemiddelde van de registraties
(tijd in minuten)
Goes Middelburg
Veere
Schouwen
Duiveland
Terneuzen
Aantal respondenten 20 10 14 12
Respons 34% 52% 61% 26%
Aantal geregistreerde diensten 75 54 49 42
A Duur dienst 537 527 539 532
B Tijd besteed aan werk op straat 239 309 325 276
C Tijd besteed aan werk op het
bureau
D Tijd besteed aan administratieve
afwerking op straat
E Tijd besteed aan administratieve
afwerking op het bureau
F Totale tijd besteed aan
administratieve afwerking
G Administratieve tijdsbesteding als
% totale diensttijd(= F/A * 100%)
298 218 215 256
67 55 54 64
228 154 170 185
295 208 224 249
54,9% 39,4% 41,5% 47,4%

2 Resultaten op teamniveau 107
2.3 Rotterdam-Rijnmond
Gemiddelde van de registraties
(tijd in minuten)
Rotterdam West Rotterdam Oost
Aantal respondenten 31 42
Respons 54% 86%
Aantal geregistreerde diensten 91 141
A Duur dienst 558 546
B Tijd besteed aan werk op straat 350 347
C Tijd besteed aan werk op het
bureau
D Tijd besteed aan administratieve
afwerking op straat
E Tijd besteed aan administratieve
afwerking op het bureau
F Totale tijd besteed aan
administratieve afwerking
G Administratieve tijdsbesteding als
% totale diensttijd(= F/A * 100%)
208 199
48 67
152 146
201 215
36,1% 39,1%

108 Landelijke invoering FoBo
2.4 Zuid-Holland-Zuid
Gemiddelde van de registraties
(tijd in minuten)
Gorinchem Leerdam
Aantal respondenten 18 6
Respons 72% 86%
Aantal geregistreerde diensten 70 16
A Duur dienst 512 516
B Tijd besteed aan werk op straat 266 191
C Tijd besteed aan werk op het
bureau
D Tijd besteed aan administratieve
afwerking op straat
E Tijd besteed aan administratieve
afwerking op het bureau
F Totale tijd besteed aan
administratieve afwerking
G Administratieve tijdsbesteding als
% totale diensttijd(= F/A * 100%)
246 324
67 31
181 275
247 306
47,1% 60,1%
• Het tijdsbestedingsonderzoek is ook uitgevoerd in het surveillanceteam
van District 2 binnen de regio Zuid Holland Zuid. De respons
vanuit dit team was echter dermate laag (8%), dat dit team niet in de
analyses voor deze rapportage is betrokken.

2 Resultaten op teamniveau 109
2.5 Fryslân
Gemiddelde van de registraties
(tijd in minuten)
Heeren-
veen
Smallinger-
land
Snits Wad en
Land
Wâld
& Wetter
Aantal respondenten 8 8 19 11 13
Respons 23,5% 16,3% 34,5% 23,9% 28,3%
Aantal geregistreerde diensten 22 25 91 40 42
A Duur dienst 525 508 540 506 528
B Tijd besteed aan werk op straat 251 212 255 266 288
C Tijd besteed aan werk op het
bureau
D Tijd besteed aan administratieve
afwerking op straat
E Tijd besteed aan administratieve
afwerking op het bureau
F Totale tijd besteed aan
administratieve afwerking
G Administratieve tijdsbesteding als
% totale diensttijd(= F/A * 100%)
274 296 285 240 241
40 35 56 73 51
250 224 198 140 170
290 259 254 213 222
54,1% 50,5% 47,0% 42,0% 42,1%

110 Landelijke invoering FoBo
2.6 Drenthe
Gemiddelde van de registraties
(tijd in minuten)
Assen Coevorden
Hoogeveen
Meppel Noordenveld
Aantal respondenten 9 22 10 5 11
Respons 18,0% 40,7% 21,3% 16,1% 25,0%
Aantal geregistreerde diensten 26 89 34 19 40
A Duur dienst 528 514 516 489 514
B Tijd besteed aan werk op straat 269 278 238 302 295
C Tijd besteed aan werk op het
bureau
D Tijd besteed aan administratieve
afwerking op straat
E Tijd besteed aan administratieve
afwerking op het bureau
F Totale tijd besteed aan
administratieve afwerking
G Administratieve tijdsbesteding als
% totale diensttijd(= F/A * 100%)
260 235 278 186 219
65 34 56 49 66
197 164 210 131 156
262 197 266 180 222
49,9% 38,3% 51,5% 36,6% 43,1%

3 Context 111
3 Context
3.1 Midden en West Brabant
Gebiedskenmerken
Het gebied van politieregio Midden en West Brabant strekt zich uit
van Bergen op Zoom in het westen tot voorbij Tilburg in het oosten.
Het gebied kenmerkt zich door een combinatie van verstedelijkt en
plattelandsgebied. Stedelijke centra zijn Bergen op Zoom, Roosendaal,
Breda, Etten-Leur, Oosterhout, Waalwijk en Tilburg. De Efteling en de
Biesbosch zijn grote toeristische trekpleisters. De regio grenst aan de
zuidkant aan de Belgische grens. Door het gebied lopen enkele belangrijke
verkeersaders, waaronder de snelwegen A16, A58 en A27. In het
noordoosten markeert het haven- en industriegebied van Moerdijk de
overgang naar de Rotterdamse zeehavens.
Onderzoek heeft uitgewezen dat de veiligheidsproblematiek in de regio
Midden en West Brabant vergelijkbaar is met die in de Randstedelijke
korpsen. De maatschappelijke verhoudingen krijgen steeds scherpere
randen en het aantal geweldsincidenten neemt toe. De druk vanuit de
samenleving en de politiek op het presterend vermogen van de politie is
dan ook groot.
Het werkaanbod van regio Midden en West Brabant wordt door het
samenkomen van vervoers- en handelsstromen niet alleen gekenmerkt
door lokale veiligheidsthema’s als jeugd, (huiselijk) geweld, woninginbraken
en overvallen, maar ook door de aanpak van (internationale)
georganiseerde criminaliteit. Een apart speerpunt vorm de aanpak van
productie van en handel in drugs. In 2010 werden in Midden en West
Brabant meer dan 600 hennepkwekerijen opgerold. Hiervoor is, mede
op initiatief van de minister van Veiligheid en Justitie, een taskforce
ingericht (Taskforce B5).
Basisteams
De basispolitiezorg is in regio Midden en West Brabant georganiseerd
in 16 basisteams verdeeld over 4 districten: Bergen op Zoom, Breda,

112 Landelijke invoering FoBo
Oosterhout en Tilburg. Na de vorming van de nieuwe regionale eenheid
Zeeland-West-Brabant zal het aantal basisteams terug worden gebracht
tot 9 robuuste basisteams in het gebied van de huidige regio Midden en
West Brabant en 3 in de huidige regio Zeeland. Ook zal het aantal districten
in het huidige grondgebied van Midden en West Brabant worden
teruggebracht tot 3, waarbij het huidige district Oosterhout op zal gaan
in de districten Breda en Tilburg.
Bij de politie Midden en West Brabant is gekozen voor een proces gestuurd
organisatiemodel, waarbij de noodhulp per district in afzonderlijke
teams is georganiseerd. Ten behoeve van de nulmeting voor het
tijdsbestedingsonderzoek vanwege de implementatie van FoBo is daarom
een noodhulpteam in de nulmeting betrokken. Overigens zal in de
nieuw te vormen robuuste basiseenheden de noodhulp integraal onderdeel
gaan uitmaken van de basisteams. De medewerkers van de huidige
noodhulpteams zullen naar rato over de nieuw te vormen basisteams
worden verdeeld. De opsporing is, net als de noodhulp, op districtelijk
niveau in vier aparte teams georganiseerd. Deze teams zijn verantwoordelijk
voor de afhandeling van veel voorkomende criminaliteit en lokaal
ernstige criminaliteit. Op de basisteams en binnen de noodhulp beperkt
de opsporing zich met name tot de afhandeling van zes-uurszaken. In de
robuuste teams komt ook de opsporing deels terug in de teams. Ook de
huidige, afzonderlijk georganiseerde teams Intake & Service zullen voor
een deel terugkomen in de robuuste basisteams.
Informatieorganisatie
Binnen politieregio Midden en West Brabant is de informatieorganisatie
decentraal, op de districten georganiseerd. De formatie bedraagt 150
fte’s, in de praktijk bedraagt de bezetting 173 fte’s. De overgang naar een
nieuwe regionale eenheid als onderdeel van de Nationale Politie markeert
voor het korps een breuk met het verleden: de opgave is een volledig
gecentraliseerde RIO in te richten, DRIO genaamd. Overigens was de
regio al voornemens de slag te maken naar een centrale RIO, maar deze
ontwikkeling is vanwege de invoering van de Nationale Politie in formele
zin on hold gezet. In de praktijk werken de informatiemedewerkers nu al
(gedeconcentreerd) onder centrale aansturing van de RIO. De voorbereidingen
voor de vorming van een eigen centrale RIO worden betrokken
bij de inrichting van de regionale eenheid Zeeland-West-Brabant.

3 Context 113
Uitdaging daarbij is voldoende verbinding met de operatie te houden.
Het decentrale organisatiemodel van de informatieorganisatie omvat in
Midden en West Brabant meerdere niveaus. Op korpsniveau richt de regionale
divisie recherche zich op het monitoring, veredeling en analyse
op regionaal niveau. De districtelijke informatieknooppunten (DIK’s)
zijn verantwoordelijk voor informatieproducten op districtsniveau. Daarnaast
beschikken de basisteams elk over eigen informatiemedewerkers,
de team informatiecoördinatoren, die onder meer verantwoordelijk zijn
voor de voorbereiding van de briefing en de veredeling van eenvoudige
zaken. Inmiddels is in de districten Breda en Tilburg al een omslag gemaakt
waarbij de informatiecoördinatoren op districtsniveau zijn gaan
opereren, als aanzet voor de vorming van een centrale RIO. Deze ontwikkeling
staat vanwege de vorming van de Nationale Politie on hold.
De regio Midden en West Brabant kent geen centrale infodesk. Eenvoudige
informatievragen kunnen agenten stellen via de meldkamer, of via
het DIK of de team informatiecoördinator.Relevant in verband met de
invoering van FoBo is het feit dat de operationele samenwerking tussen
meldkamer en informatieorganisatie nog zeer beperkt is. In de praktijk
is momenteel nog sprake van gescheiden werelden. De vorming van
de Nationale Politie biedt een uitgelezen kans om meer verbinding tot
stand te brengen en te komen tot integrale ondersteuning van het primaire
politiewerk.
Verandercontext
De invoering van FoBo in regio Midden en West Brabant start niet bij
nul. In 2010 is al een pilot opgestart in het geografische team Waalwijk/
Loon op Zand, in het kader van het programma ‘Proeftuinen voor contextgedreven
politiewerk’ van de Politieacademie. In deze pilot lag het
accent sterk op het ondersteunen van agenten bij de administratieve
afhandeling van het politiewerk. De mogelijke bijdrage van FoBo aan
het versterken van de informatiepositie van blauw, of de potentiële
hefboomwerking op informatiegestuurde politie, zijn niet actief gecommuniceerd.
Ten behoeve van de implementatie van het landelijke FoBoconcept
is ervoor gekozen de implementatie te starten in een ander team
(Breda Zuidoost). Binnen team Waalwijk-Loon op Zand wordt de inzet
van de backoffice gecontinueerd en te zijner tijd geïntegreerd bij de
verdere opschaling van het FoBo-concept binnen de nieuw te vormen

114 Landelijke invoering FoBo
regionale eenheid Zeeland-West-Brabant. Uit de eerste gesprekken binnen
piliotteam Breda Zuidoost blijkt dat medewerkers het FoBo-concept
vooral associëren met administratieve ondersteuning. Doel lijkt reductie
van de administratieve lasten te zijn. In de verdere uitrolstrategie verdient
de bijdrage van het FoBo-concept aan het versterken van de informatiepositie
specifieke aandacht.
De implementatie van het FoBo-concept vindt binnen regio Midden en
West Brabant momenteel gescheiden plaats van de inrichting van een
Real Time Intelligence Center (RTIC). Ook de vorming van het Operationeel
Centrum, waarbinnen onder meer de meldkamerfunctie zal
worden ondergebracht, vindt los van de implementatie van het FoBoconcept
plaats. Vanuit regio Midden en West Brabant is zowel vanuit
de blauwe teams als vanuit de informatieorganisatie aangegeven dat
het aanbeveling verdient om de functionaliteiten van FoBo, real time
intelligence en andere vormen van (informatie)ondersteuning van het
primair politiewerk in samenhang te bezien. Daar is ondertussen wel
een eerste aanzet voor geweest tussen korpsleiding, projectmanager
FoBo en leiding RIO i.o.
3.2 Zeeland
Gebiedskenmerken
Het werkgebied van de huidige politieregio Zeeland valt samen met de
provincie Zeeland (tevens het gebied van de Veiligheidsregio Zeeland).
Het korps werkt letterlijk ‘op de grens van land en water’. De Oosterschelde
en de Westerschelde verdelen het grondgebied in drie grote
brokken: Zeeuws Vlaanderen, Walcheren/Noord- en Zuid Beveland en
Schouwen Duiveland/Tholen. Kenmerkend zijn de relatief lage bevolkingsdichtheid
en de grote geografische afstanden. De meldingendruk
is relatief laag. Verstoringen van de openbare orde beperken zich tot de
vier steden Goes, Middelburg, Terneuzen en Vlissingen. Grootstedelijke
problematiek beperkt zich tot Terneuzen en Vlissingen. In de zomer
krijgt de provincie Zeeland een grote toeristenstroom te verwerken.
Voor de politie betekent dit vooral veel werk in de badplaatsen die grote
groepen jongeren en uitgaanspubliek trekken, zoals Renesse. Campings
rond Renesse trekken in de zomerperiode tot wel 5.000 jongeren. Ook
de harde kern van Feijenoord weet de weg naar Renesse te vinden.

3 Context 115
Basisteams
Van oudsher kenmerkt de Zeeuwse politie zich door een organisatiemodel
waarin een integrale taakuitvoering centraal staat. Op de teams
vervullen de basispolitiefunctionarissen een breed takenpakket, waar
noodhulp bij inbegrepen is. Agenten die een noodhulpdienst draaien
pakken tijdens hun dienst ook tal van andere werkzaamheden op, zolang
deze maar af te breken zijn zodra zich een incident voordoet.
De Zeeuwse politie heeft geleerd met een relatief krappe bezetting een
groot geografisch gebied te bedienen. In alle functionaliteiten is voorzien,
zij het in minimale uitvoering. Dat betekent concreet dat nieuwe eisen
aan de korpsen, zoals het inrichten van de dierenpolitie, of het schenken
van aandacht aan eergerelateerd geweld, lenig vanuit de bestaande formatie
wordt ingevuld. Net zo krijgt ook het wijkagentenwerk in Zeeland
invulling. Tot voor kort kende de Zeeuwse politie geen wijkagenten. Inmiddels
zij de eerste acht wijkagenten in functie. Dit aantal zal, binnen
de bestaande formatie, verder worden uitgebreid. Momenteel is er een
openstelling voor 9 wijkagenten.
Na een recente wisseling in de korpsleiding is de organisatie flink op de
schop gegaan. De districtslaag is verdwenen. De basispolitiezorg in regio
Zeeland is momenteel georganiseerd in een negental basiseenheden,
direct onder het regionale niveau, onder verantwoordelijkheid van een
hoofd politiezaken. Naar verwachting zal bij de vorming van de Nationale
Politie een drietal basiseenheden overblijven, die grofweg samenvallen
met de grenzen van de oude districten. Deze basiseenheden zijn Zeeuws
Vlaanderen, Walcheren en Oosterscheldebekken. Tholen gaat over naar
Bergen op Zoom.De huidige regio Zeeland zal naar verwachting één
district gaan vormen binnen de nieuw te vormen regio Zeeland-West-
Brabant.
De recherche is binnen het Zeeuwse korps centraal georganiseerd. Op
de drie (voormalige) districtsbureaus zijn drie gedeconcentreerde rechercheteams
ondergebracht. De afhandeling van veel voorkomende criminaliteit
vindt plaats binnen de basisteams. Binnen team Middelburg/
Veere is recent de lokale opsporing apart georganiseerd binnen het team.
In de nulmeting zijn de medewerkers die zijn belast met opsporingsactiviteiten
niet meegenomen. Dit is een factor die bijdraagt aan de relatief

116 Landelijke invoering FoBo
lage ervaren administratieve lastendruk op team Middelburg. Team
Goes, waar het FoBo-concept als eerste zal worden geïmplementeerd,
werkt momenteel ook aan het apart inrichten van de lokale opsporing.
Informatieorganisatie
De Zeeuwse politie kent een Regionale Informatie Organisatie die centraal
georganiseerd is. De formatie bedraagt ongeveer 55 fte’s. De RIO
is gehuisvest in Middelburg. De informatiedesk-functie wordt ingevuld
door de meldkamer en door Teleservice. Verspreid over de regio, op de
drie voormalige districtsbureaus, functioneren daarnaast informatieknooppunten.
Deze knooppunten zijn belast met het voorbereiden van de
briefing, met informatieverzameling en met case-screening. Op centraal
niveau bestaat de rol van informatiecoördinator, die in de praktijk ingezet
wordt ten behoeve van case-screening. De wisselwerking tussen de
informatieorganisatie en de blauwe teams is voor verbetering vatbaar,
met name waar het gaat om het tijdig aanreiken van actuele informatieproducten.
Bij de Zeeuwse politie is al weer geruime tijd geleden aandacht besteed
aan het concept van informatiegestuurde politie. Concreet heeft dit geresulteerd
in een briefingstool. Op de grotere bureaus verloopt het briefingsproces
aardig. Op de kleinere bureaus is de briefing, mede vanwege
de krappe bezetting, weinig ontwikkeld. Zeker op de kleinere bureaus
geldt dat informatie onderling wordt gedeeld. De stap om informatie
vervolgens ook in de systemen te verwerken wordt daardoor niet altijd
gezet. Het informatiebewustzijn wordt momenteel niet op een specifieke
wijze ontwikkeld of onderhouden.
Verandercontext
Bij de introductie van FoBo in Zeeland is het zaak rekenschap te geven
aan de specifieke kenmerken van dit gebied. Daarbij gaat het zowel om de
geografische kenmerken (lange aanrijtijden, lage bevolkingsdichtheid,
lage mate van verstedelijking), als om de specifieke cultuurkenmerken
van het Zeeuwse korps. De Zeeuwse politie is van oudsher gewend om
binnen de kaders van de beschikbare schaarse capaciteit ‘het zelf wel
op te lossen’. Implementatie van nieuwe concepten als FoBo betekent
daarmee vooral ook inpassing in de Zeeuwse context. Een nieuw concept
moet werken voor een politieman die noodhulp, gebiedsgebonden

3 Context 117
politiewerk en de afhandeling van veel voorkomende criminaliteit in
één dienst combineert. Zeeuwse politiemensen bevelen dan ook aan om
FoBo in kleine stapjes in te voeren en het vooral niet te ingewikkeld te
maken. Opschalen en verbreden kan altijd nog. Het is van belang bij de
implementatie die ondersteuning te bieden, die voor de blauwe teams
zichtbaar maakt dat FoBo voor hen meerwaarde kan bieden.
Bij de vorming van de nieuwe regionale eenheid Zeeland-West-Brabant
is de vraag of FoBo centraal of decentraal georganiseerd wordt vanuit
Zeeuws perspectief veel meer dan een ontwerpvraagstuk. Recent hebben
enkele grote overheidsorganisaties, waaronder de Belastingdienst
en het Kadaster, zich uit Zeeland teruggetrokken. De angst bestaat dat
nu ook gespecialiseerde en ondersteunende diensten voor de politie uit
de regio zullen verdwijnen. Vanuit Zeeland bestaat dan ook een voorkeur
om functionaliteit van de nieuwe regionale eenheid waar mogelijk
decentraal te organiseren. Daarnaast speelt ook het gevoel mee dat een
backoffice die bij buiten de provincie is gehuisvest mogelijk weinig feeling
zal hebben de specifieke kenmerken van het Zeeuwse politiewerk.
Ook dit is een factor die bij de implementatie van het FoBo-concept op
de achtergrond aanwezig zal zijn.
3.3 Rotterdam-Rijnmond
Gebiedskenmerken
De politieregio Rotterdam-Rijnmond bestaat uit de stad Rotterdam met
daarnaast nog aan de westkant Schiedam en Vlaardingen en aan de
zuidkant Barendrecht, Rhoon en Alblasserwaard. Dit vormt ongeveer
de helft van de regio. De andere helft wordt gevormd door Spijkenisse
en een aantal Zuid-Hollandse eilanden waaronder Goeree Overflakkee,
Bernisse en Zuidland. De regio kent, zeker voor het deel Rotterdam, de
problemen van de grote stad. Daarnaast heeft het andere deel van de regio
vooral te maken met plattelandsproblematiek. De prioriteiten van het
korps liggen op verschillende gebieden zoals geweld, jeugd, diefstal en
inbraak, drugs, verkeer en veiligheid en ernstige zaken zoals cybercrime
en terrorismebestrijding.

118 Landelijke invoering FoBo
Basisteams
Bij de politie in Rotterdam-Rijnmond werken ruim 5.000 mensen. De
regio is verdeeld over acht districten: Vlaardingen/Schiedam, Rotterdam
Centrum, Rotterdam West, Rotterdam Noord, Rotterdam Oost,
Feyenoord Ridderster, District Zuid en de eilanden. Elk van deze districten
omvat een onderdeel directe hulpverlening (DHV), gericht op
de noodhulptaken. De directe hulpverlening staat organisatorisch los
van de gebiedsgebonden politiezorg, die in elk district in een onderdeel
wijkpolitie is georganiseerd. Deze scheiding van noodhulp en wijkpolitie
brengt met zich mee dat politieagenten in Rotterdam een relatief smal
takenpakket hebben. De DHV rijdt de meldingen die binnen komen bij
112 en de wijkteams handelen de overige meldingen af en hebben hun
eigen projecten in de wijk. Met de komst van de Nationale Politie zal hier
verandering in worden gebracht: agenten zullen worden ondergebracht
binnen brede/robuuste basisteams. De recherche is zowel op regionaal
als districtsniveau georganiseerd. De grote zaken worden afgehandeld
door de Regionale recherche, terwijl de lokaal ernstige criminaliteit op
districtsniveau wordt afgehandeld. Overigens vindt er tussen districten
wel samenwerking plaats, maar in praktijk blijkt toch dat ieder district
zijn eigen zaken heeft die in het district spelen.
Tot slot is men in de regio ook aan de slag gegaan met directe verdachtenafhandeling
(ZSM), gericht op zo slim, snel en simpel mogelijk afhandelen
van verdachten. Dit is georganiseerd tussen het district- en het
regionale niveau in. Diverse districten werken samen in het project. In
de toekomst is het de bedoeling dat er een verbinding wordt gelegd met
het FoBo-concept.
Informatieorganisatie
De Regionale Informatie Organisatie (RIO) bestaat uit 265 fte’s verspreid
over vier onderdelen: Informatiedesk, Criminele Inlichtingen Eenheid
(CIE), de Regionale Informatie Dienst (RID) en de Operationele Analyse
Eenheid. De laatste driegenoemde onderdelen zijn centraal georganiseerd.
Naast een decentrale infodesk, is er ook een centrale infodesk
(RTIC en Frontoffice). De centrale FO is contactpunt voor andere regio’s
en centrale diensten. De belangrijkste taak van de decentrale informatiedesk
is in de eerste plaats om de briefings voor te bereiden voor de wijkteams
en de DHV. Daarnaast brengen zij ook trends in beeld, bijvoor-

3 Context 119
beeld een toenemend aantal woninginbraken in een specifiek gebied, en
geven zij hier ook presentaties over aan bijvoorbeeld de districtsleiding.
Verder maken zij weegdocumenten zodat met een verdachte aan de slag
kan worden gegaan en doen zij specifieke bevragingen die het team zelf
niet kan doen.
Naast de informatiedesk werken er in de districten ook nog een wachtcommandant
en een GMS’er, die meldingen uit het meldkamerscherm
veredeld met informatie uit de politiesystemen. Dit zijn mensen die onderdeel
uitmaken van het DHV-team en dus niet formeel op de lijst staan
van de informatieorganisatie, maar hier wel een belangrijke rol hebben.
Zij zijn namelijk vraagbaak voor de DHV-agenten op straat wanneer zijn
extra informatie wensen over een melding waar zij naar toe gaan. De
wachtcommandant heeft vooral een coördinerende taak en de GMS’er
zoekt naar informatie in de systemen (dit zijn overigens minder systemen
dan waar collega’s van de informatiedesk in kunnen kijken). Het
gaat dan bijvoorbeeld om de vraag of er op het adres waar de melding
betrekking op heeft, mensen wonen die al bekend zijn bij de politie.
Dit om de veiligheid van agenten op straat te bevorderen. In de nieuwe
politieorganisatie zal deze functie hoogstwaarschijnlijk verdwijnen.
Verandercontext
Bij de implementatie van FoBo zal rekening moeten worden gehouden
met de aard van het werk van de agent in de Rotterdamse regio: het werk
kenmerkt zich in een deel van de regio door veel meldingen en korte
aanrijdtijden. Dit is van invloed op de wijze waarop FoBo georganiseerd
moet worden, wil het daadwerkelijk effect hebben.
Ook organisatieontwikkelingen zijn van invloed op een succesvolle
invoering van FoBo. In de eerste plaats gaat het dan natuurlijk om
de komst van de Nationale Politie. Op dit moment bestaat er nog veel
onduidelijkheid hoe de organisatie er precies zal komen uit te zien en
welke positie men krijgt binnen het nieuwe bestel. Dat maakt dat de
implementatie van FoBo niet de enige prioriteit zal zijn.
Verder staat de invoering van FoBo in de regio niet op zichzelf, maar zal
moeten aansluiten bij het RTIC dat men aan het bouwen is op centraal
niveau. Het RTIC bevindt zich o.a. bij de meldkamer en de belangrijkste

120 Landelijke invoering FoBo
taak van het RTIC is om real timeagenten op straat te voorzien van informatie
zodat zij hun werk beter geïnformeerd en ook veiliger kunnen
doen. Dagelijks zijn hier twee mensen aan het werk. Uit onderzoek blijkt
dat dit rond de 14 meldingen per dag oplevert. De kans dat je als collega
een ervaring opdoet met het RTIC is dus gering. 6
De kunst zal zijn om in deze regio FoBo en het RTIC met elkaar te verweven.
Het idee op dit moment is om een deel van FoBo binnen het RTIC te
organiseren. Hierbij gaat het vooral om het verstrekken van informatie.
De verdere verwerking wil men op districtsniveau organiseren. Er wordt
op dit moment gewerkt aan één gezamenlijk projectplan waarin RTIC,
FoBo en nog een aantal andere zaken een plek zullen krijgen.
3.4 Zuid-Holland-Zuid
Gebiedskenmerken
De politieregio Zuid-Holland-Zuid ligt voor het grootste gedeelte in de
provincie Zuid-Holland en voor een klein deel in de provincie Utrecht.
De regio kenmerkt zich door zowel stedelijk als landelijk gebied. Daarnaast
ligt er in de regio een groot knooppunt van belangrijke doorgaande
snel- en waterwegen. Ook de Betuweroute en de Hogesnelheidslijn doorkruisen
een deel van het gebied.
De landelijke en stedelijke kenmerken van Zuid-Holland-Zuid maken
dat er sprake is van verschillende problematieken. Zo zijn er in Dordrecht
de typische problemen van de grote stad: jeugd, kansarme wijken,
huiselijk geweld, drugsoverlast. Daarnaast is er ook een groot gebied
waar het relatief rustig is: de criminaliteitscijfers zijn er laag, wel is er
zo nu en dan sprake van seriecriminaliteit, zoals diefstallen uit auto’s en
woninginbraken.
6 M. den Hengst, H. Regterschot en E. van der Torre: Real-Time Intelligence Center. Actieonderzoek.
Politieacademie, december 2011.

3 Context 121
Basisteams
Binnen Zuid-Holland-Zuid zijn ruim 1.200 mensen werkzaam. De
regio zelf bestaat uit drie districten: Dordrecht-Zwijndrechtse Waard,
Alblasserwaard-Vijfheerenlanden en de Hoeksche Waard. Net als in
Rotterdam-Rijnmond is de noodhulp apart georganiseerd. Per district is
een apart noodhulpteam actief. Daarnaast bestaat elk district uit een aantal
wijkteams. Het district Alblasserwaard-Vijfherenlanden is verdeeld
in tien wijkteams, waaronder het FoBo-pilotteam Leerdam. Dit team
bestaat formatiefuit 5 wijkagenten en vier wijkteamleden, de feitelijke
bezetting ligt momenteel lager vanwege ziekte. Wijkagenten en wijkteamleden
vormen samen de ogen en oren van de wijk en nemen het
wijkwerk voor hun rekening. Met de komst van de robuuste basisteams
zal een einde komen aan de scheiding tussen noodhulp en wijkteam.
Elke district kent een recherche-eenheid met een chef, een coördinator
en verschillende rechercheurs. Op regionaal niveau is er een afdeling
voor zware en ernstige criminaliteit. Op dit niveau zijn ook procescoördinatoren
en zaakvoorbereiders aanwezig die zich bezig houden met het
in kaart brengen van trends en naar aanleiding daarvan zaken aandragen
bij de districten die zij vervolgens moeten oppakken.
Informatieorganisatie
Het afgelopen jaar zijn er binnen Zuid-Holland-Zuid al diverse veranderingen
in gang gezet rond de informatieorganisatie. Deze zijn
nog in volle gang, vandaar dat in deze paragraaf de formele indeling
wordt geschetst van de informatieorganisatie. De informatieorganisatie
is zowel op regionaal als districtsniveau georganiseerd. Elk district in
Zuid-Holland-Zuid heeft een informatie- en coördinatiecentrum (ICC).
Daar worden hoofdzakelijk briefings en rapportages gemaakt en is ook
de proces-verbaal-administratie ondergebracht. Daarnaast heeft elk team
een Team Informatie Coördinator (TIC) die de IGP-opdrachten coördineert
en uitzet. Ook de divisie recherche kent een ICC. Deze houdt
zich bezig met zaken op regionaal niveau of de zaken die de politieregio
overstijgen. Verder zijn er binnen de regio nog een Regionale Inlichtingen
Dienst (RID) en een Criminele Inlichtingen Eenheid (CIE) die op
regionaal niveau zijn georganiseerd.

122 Landelijke invoering FoBo
Verandercontext
Zuid-Holland-Zuid staat niet geheel blanco ten opzichte van FoBo:
een deel van het korps, de noodhulp, werkt al met een vorm van FoBo.
Dat houdt in dat tussen 07:00 uur en 23:00 uur mensen beschikbaar
zijn die de noodhulp ondersteunen met het verwerken van informatie.
Daarnaast voegen zij ook informatie toe aan meldingen. Overigens is
de afspraak gemaakt dat blauw op straat zelf geen contact opneemt met
FoBo, maar dat de mensen van FoBo contact opnemen met hen zodra
zij klaar zijn bij een melding. Dit om te voorkomen dat de telefoon van
FoBo overbelast raakt. Er wordt op dit moment immers gewerkt met een
minimale bezetting die zich vrijwillig heeft opgegeven. De ervaringen
binnen het korps lijken positief te zijn. Er worden bijvoorbeeld minder
zaken in E-40 formulieren, een restcategorie in BVH, gezet waardoor
trends beter in beeld kunnen worden gebracht. Wel moet worden opgemerkt
dat andere afdelingen aangeven dat zij op dit moment te weinig
mensen hebben, omdat een deel van het personeel werk verricht voor
FoBo. De meningen zijn overigens verdeeld of dit aan FoBo ligt.
Omdat in Zuid-Holland-Zuid reeds een FoBo pilot liep in de noodhulp,
is besloten om deze pilot uit te voeren in een wijkteam, namelijk Leerdam.
Een belangrijk argument was ook dat daar op dit moment een
personeelstekort is waardoor een interventie als FoBo extra waardevol
zou kunnen zijn. Overigens blijkt uit onderzoek van het korps dat wijkagenten
in het pilotteam relatief weinig muteren, een extra aandachtspunt
voor FoBo. Dit kan uiteindelijk de gehele informatiepositie van het
korps verbeteren. Er wordt verder aangegeven dat FoBo er voor moet
waken dat de focus niet alleen bij de aanpak van kleine incidenten komt
te liggen ten koste van de ingewikkelde georganiseerde zaken.
Hoewel men in het korps positief staat tegenover FoBo, speelt ook hier
mee dat er meerdere veranderingen op stapel staan. Zo is men op dit
moment intensief bezig met het proces van e-briefing wat maakt dat niet
alle tijd aan FoBo kan worden besteed.
Verder geldt ook in deze regio dat verschillende mensen op verschillende
niveaus bezig zijn met concepten zoals FoBo. Bovendien loopt er vanuit
de regio zelf een traject waarin gekeken wordt op welke wijze de informatieorganisatie
het beste kan worden ingericht. FoBo zal daarbinnen
ook een plek moeten krijgen.

3 Context 123
3.5 Fryslân
Gebiedskenmerken
Het verzorgingsgebied van het korps Fryslân bevat de hele provincie
Friesland, waaronder ook vier Waddeneilanden vallen: Vlieland, Terschelling,
Ameland en Schiermonnikoog. Het totale oppervlakte van het
werkgebied van de politie bedraagt ruim 5.700 vierkante kilometer. De
provincie heeft een open landschap en is waterrijk. Een groot deel van de
provincie grenst aan het water. In het zuidwesten is dit het IJsselmeer,
in het westen en noorden de Waddenzee, daarboven de Noordzee. De belangrijkste
verkeersaders die door de provincie lopen zijn de A6, A7, A31
en A32. De A7 doorkruist de gehele provincie en loopt vanaf de Afsluitdijk
naar Groningen. Het werkgebied van basisteam Sneek (pilotteam
FoBo) wordt gekenmerkt door grote stukken uitgestrekt landschap met
veel water. Team Sneek heeft onder andere te maken met grootstedelijke
problematieken (horecaoverlast, drugshandel, extreem problematische
personen/ggz).
Friesland is een plattelandsregio met een aantal stedelijke kernen. De
grootste hiervan zijn Leeuwarden, Drachten, Sneek en Heerenveen. De
regio bestaat uit 31 gemeenten met in totaal ongeveer 625.000 inwoners.
In de zomerperiode is sprake van veel toeristen. Met name de Waddeneilanden,
het merengebied en het bosrijke gedeelte in het zuiden van de
provincie zijn in trek. Bijzondere vormen van politie-inzet zijn vereist
tijdens jaarlijkse evenementen als het Skûtsjesilen en de Sneekweek.
Jaarlijks wordt aangifte gedaan van ongeveer 28.000 misdrijven. Bij
de meldkamer van de politie worden 60.000 tot 70.000 incidenten
gemeld. Het politieservicecentrum ontvangt jaarlijks ongeveer 240.000
telefoontjes over niet spoedeisende zaken.
Naast de landelijke prioriteiten zoals geweld, veilige wijken, jeugdcriminaliteit
en gericht verkeerstoezicht is sprake van regionale speerpunten.
Dit zijn onder andere vakmanschap, gebiedsgebonden werken en het
Shared Servicecenter Noord (SSC-Noord).

124 Landelijke invoering FoBo
Basisteams
Binnen korps Fryslân werken ruim 1.600 medewerkers (ruim 1.200
fte’s). Ongeveer 80% hiervan is in het primaire proces werkzaam. Het
korps Fryslân bestaat uit een 2-lagen structuur: het korps kent geen districtelijke
laag, de basisteams zijn direct verantwoording verschuldigd
aan de korpsleiding.
De basispolitiezorg wordt verzorgd vanuit 11 politieteams: Noord-Oost,
Wâld en Wetter, Smallingerland/Opsterland, Heerenveen, Joure/Lemmer,
Stellingwerf, Leeuwarden, Wad en Land, Middelsee, Snits& Wymbritseradiel
en Iselmarkust. In iedere gemeente is een politiebureau
aanwezig. De teams handelen meldingen en incidenten af, zorgen voor
toezicht en controle en pakken lichtere vormen van criminaliteit aan
(zoals vernielingen en aanhoudingen van winkeldieven).
Noodhulp maakt integraal onderdeel uit van de teamwerkzaamheden,
tezamen met gebiedsgebonden politiezorg en opsporing in de vorm
van een Crimeteam (in geval van lichtere vormen van criminaliteit). Per
werkgebied rijden standaard 2 noodhulpauto’s, eventueel aangevuld
met extra auto’s die vanuit de teams ingezet worden om te kunnen ondersteunen.
De aanrijtijden kunnen door het grote werkgebied relatief
lang zijn (een ronde om het werkgebied van Sneek bedraagt bijvoorbeeld
ruim 2 uur). In de zomer is sprake van watertoezicht. Het KLPD heeft
hiertoe 3 boten tot haar beschikking. Sommige basisteams, waaronder
het team Sneek hebben eveneens een boot. In de zomer vinden bijna
dagelijks patrouilles op het water plaats. De capaciteit hiervoor komt niet
enkel vanuit team Sneek, maar wordt ook geleverd vanuit de omliggende
basisteams Bolsward en Joure.
Politiekorps Fryslân heeft 3 rechercheteams. Het korps werkt op dit
gebied sinds 2007 samen met de korpsen van Groningen en Drenthe
in de Noordelijke Recherche Eenheid (NRE). Misdrijven met een meer
ingewikkeld karakter of waarvan de behandeling veel tijd vergt en waarbij
speciale expertise nodig is worden door de recherche behandeld.
De NRE is opgestart om door middel van samenwerking een grotere
slagkracht te krijgen zodat sprake is van een efficiëntere werkwijze. Ook
streeft men naar een verbetering van de kwaliteit.

3 Context 125
Informatieorganisatie
Korps Fryslân beschikt overeen gecentraliseerde informatiedienst:de
Centrale Informatie Dienst (CID).Daarnaast zijn er op de teams Team
Informatie Diensten (TID’s). De CIE (Criminele Inlichtingen Eenheid)
is op bovenregionaal niveau georganiseerd binnen de SSC-Noord.
Korps Fryslân kent een zogenaamde ‘verkeerstoren’. Deze is opgezet om
de informatievoorziening te stroomlijnen. Steeds is sprake van positiebepaling:
wat is er binnen, wat is er gebeurd en wat betekent dat voor
de volgende 8 uur. Briefings vormen hierbij een belangrijke rol, met op
individueel niveau een belangrijke rol voor de Coördinator Operationele
Zaken (COZ), de chef van de dag en het wijksecretariaat (de prio 3 en
4 meldingen). De COZ bekijkt de informatie die door de BCI (Bureau
Coördinatie en Informatie) aangeleverd wordt. Dit is informatie uit de
omgeving: van gepleegde misdrijven tot signaleringen en aandachtsvestigingen.
De COZ selecteert hieruit de relevante gegevens voor het team
(op basis van nabijheid, prioriteit en hoe vaak het al vertoond is in de
briefing) en deze informatie wordt in de briefing gezet.
Verandercontext
In 2007 is politiekorps Fryslân samen met de korpsen Groningen en
Drenthe een grootschalige reorganisatie gestart teneinde efficiencywinst
te realiseren en de ondersteunende diensten te optimaliseren. Dit heeft
geresulteerd in het Shared Servicecenter-Noord (SSC-Noord). Een groot
deel van de ondersteunende diensten van de politiekorpsen is hierbij
geïntegreerd in één gemeenschappelijk onderdeel. Samengevoegd zijn
de financiële en facilitaire dienstverlening, personeelsondersteuning,
functioneel beheer, juridische dienstverlening, voorzieningen voor conflict-
en crisisbeheersing, het politieservicecentrum, de gemeenschappelijke
meldkamer en de rechercheondersteuning.
In de noordelijke regio worden voorbereidingen getroffen voor een
24 uurs infodesk in Drachten met een RTIC-opzet. Begin juni 2012 is
daartoe in Drachten bij de meldkamer een pilot gestart met een extra
informatiedesk met drie personen waar ‘droog geoefend’ wordt met
de mogelijkheden van extra informatieverschaffing bij meldingen. Die
maakt onderdeel uit van een ‘stap voor stap’ benadering om een zo breed
mogelijk draagvlak te ontwikkelen. In het kader van het implementatie-

126 Landelijke invoering FoBo
traject voor FoBo trekt de regio Fryslân samen op met de regio Drenthe.
Daar wordt na de zomer van 2012 een start mee gemaakt.
3.6 Drenthe
Gebiedskenmerken
Het verzorgingsgebied van politiekorps Drenthe bedraagt de gehele
provincie Drenthe. De provincie bestaat uit 12 gemeenten en telt bijna
500.000 inwoners. Het werkgebied van de politie omvat bijna 2.700
vierkante kilometer.Drenthe is de dunst bevolkte provincie van Nederland.
De provincie grenst in het noorden aan Groningen, in het westen
aan Friesland en in het zuiden aan Overijssel. Het oosten van de provincie
grenst aan de Duitse deelstaat Nedersaksen. Er is sprake van een
afwisseling van stedelijk en landelijk gebied. De grootste plaatsen uit de
provincie zijn Assen, Emmen, Hoogeveen en Meppel. Per basiseenheid
kan sprake zijn van een groot werkgebied en lange aanrijtijden. Door
de centralisering van de arrestantenzorg in Drenthe moeten sommige
basiseenheden veel tijd investeren in reistijd. De belangrijkste autosnelweg,
de A28, doorkruist de provincie van noord naar zuid. De A32 bij
Meppel en de A37 bij Hoogeveen zijn beiden afsplitsingen van de A28.
Toeristische trekpleisters in de provincie zijn het NoorderDierenpark in
Emmen en de TT-races op het circuit in Assen.
Het aantal prio-1- en 2-meldingen in de regio Drenthe is vrij laag. Het
korps heeft onder andere prioriteiten op het gebied van de aanpak van
overvallen en verkeer.
Basisteams
Korps Drenthe heeft een sterkte van ruim 1.300 medewerkers (ruim
1.200 fte’s). Het korps is verdeeld in drie districten: district Noord (met
de gemeenten Aa en Hunze, Assen, Noordenveld en Tynaarlo), district
Zuid-Oost (met de gemeenten Borger-Odoorn, Coevorden en Emmen)
en district Zuid-West (met de gemeenten Hoogeveen, Midden-Drenthe,
De Wolden, Meppel en Westerveld).
In 2011 is de regio Drenthe van negen naar zes basiseenheden terug
gegaan (twee per district). De noodhulp is binnen deze eenheden geregeld
en komt vanuit de basiseenheden van het betreffende district.
Er is sprake van een groot werkgebied voor de verschillende eenheden.

3 Context 127
Bij de vorming van de Nationale Politie zullen de noordelijke korpsen
Groningen, Friesland en Drenthe samengaan. Er zullen nieuwe robuuste
teams gevormd worden, die groter zijn dan de huidige basiseenheden.
Voor Drenthe betekent dit dat in een tijdsbestek van ruim een jaar van
zes eenheden vervolgens overgegaan wordt op drie basiseenheden (ZO,
ZW en Noord). In de huidige situatie is reeds sprake van ‘gedwongen
samenwerking’, voornamelijk omdat sprake is van capaciteitsproblemen.
Om de noodhulpbezetting rond te krijgen werken de verschillende
basisteams nu al samen.
Binnen de huidige basiseenheden zijn noodhulp, opsporing, gebiedsgebonden
politiezorg en de afhandeling van veel voorkomende criminaliteit
geregeld. Rechercheactiviteiten zijn georganiseerd op districtelijk
niveauin Assen, Emmen en Hoogeveen. Daarnaast zijn er binnen veel
basisteams crimeteams, die opsporingszaken oppakken. Het crimeteam
bestaat over het algemeen uit een aantal vaste medewerkers, afkomstig
uit de basiseenheid. Daarnaast worden aan noodhulpmedewerkers
eveneens opsporingszaken uitgereikt. Deze worden vervuld naast de reguliere
werkzaamheden in de noodhulp. Momenteel is de regio Drenthe
bezig met het samenvoegen van de opsporingseenheden in verschillende
basiseenheden, zodat een gezamenlijk crimeteam opgestart kan worden.
Informatieorganisatie
Net als de regio Fryslân is de regio Drenthe onderdeel van het SSC-
Noord. De CIE (Criminele Inlichtingen Eenheid) valt hier bijvoorbeeld
onder. Op korpsniveau is sprake van een RIK (Regionaal Informatie
Knooppunt) en de RID (Regionale Informatie Dienst). Op districtelijk
niveau vindt ondersteuning plaats door de afdeling bedrijfsbureau en
in de basiseenheden zelf.De producten en diensten die door de RIO
geleverd worden, worden samen met de regio’s Groningen en Fryslân
doorontwikkeld, omdat sprake is van samenvoeging van de parketten
van het OM.
De werkvoorbereiding zorgt onder andere voor aanlevering van het
materiaal voor de briefing en het verzamelen van informatie. Het standaard
briefingsmateriaal wordt aangeleverd door het Infohuis in Assen.
De werkvoorbereiding houdt soms zelf informatie bij over bijvoorbeeld
personen in mappen op de computer (bijvoorbeeld foto’s), zodat dit ge-

128 Landelijke invoering FoBo
bruikt kan worden in de briefing. Ook levert zij soms informatie aan de
meldkamer bij ad hoc situaties waar zij aanvullende informatie kunnen
verschaffen.Na de vorming van de Nationale Politie is het de bedoeling
om in elke basiseenheid een informatieknooppunt te hebben (BIK). Die
ontwikkeling is feitelijk begonnen. Zo wordt na de zomer van 2012 voor
wat straks de nieuwe basiseenheid ZO Drenthe is, de BIK vorming al in
gang gezet.In de noordelijke regio’s als geheel worden voorbereidingen
getroffen voor een 24 uurs infodesk in Drachten met een RTIC-opzet.
Begin juni 2012 is daartoe in Drachten bij de meldkamer een pilot gestart
met een extra informatiedesk met drie personen waar ‘droog geoefend’
wordt met de mogelijkheden van extra informatieverschaffing bij
meldingen. Die maakt onderdeel uit van een ‘stap voor stap’ benadering
om een zo breed mogelijk draagvlak te ontwikkelen.
Verandercontext
Binnen het korps Drenthe is een team van District Noord al op zelfstandige
basis gestart met een FoBo-achtige werkwijze, gestimuleerd door
de projectleider FoBo voor de noordelijke regio’s. Die is aangesteld om
het implementatietraject van FoBo te ondersteunen en te begeleiden. In
de huidige situatie vindt incidenteel ondersteuning aan de hand van het
aanleveren van informatie plaats door bijvoorbeeld een medewerker van
de werkvoorbereiding die meeluistert met de meldkamer.
Het FoBo-concept wordt primair geassocieerd met administratieve ondersteuning
en de reductie van administratieve lasten voor de dienders
op straat. Door de ontwikkelingen in de afgelopen maanden op het gebied
van RTIC en FoBo lijkt er wat scepsis (geweest) te zijn over FoBo als
‘instrument dat uitgerold wordt’. Vanuit operationeel leidinggevenden
bestaat dan ook de wens om klein met FoBo te beginnen: op gezette
tijden bij enkele teammedewerkers ondersteuning door middel van de
backoffice te genereren. Er is behoefte om de backoffice (in ieder geval in
het eerste stadium) in het basisteam zelf te plaatsen. Dit omdat sprake is
van directe nabijheid en het bevorderen van de positieve houding jegens
het werken met FoBo van de teamleden. Een belangrijke ontwikkeling
is om ervaring met FoBo op te doen tijdens grootschalige evenementen,
bijvoorbeeld bij de TT in Assen, eind juni 2012, gekoppeld aan ZSM.

3 Context 129
In het kader van het implementatietraject voor FoBo, trekt de regio Drenthe
op met de regio Fryslân. In de oorspronkelijke plannen is na de zomer
van 2012 de start van FoBo voorzien. Er vinden in het aanlooptraject
gesprekken plaats over de bezetting van de backoffice. Hoe komt deze
eruit te zien, waar haalt men de capaciteit vandaan (afspraak is dat deze
niet uit de basiseenheden gehaald zullen worden). Ook wordt gesproken
over een competentieprofiel van de medewerkers van de backoffice en
waar de backoffice geplaatst dient te worden. Dit moet mogelijk in lijn
gezien worden met de ontwikkelingen van het RTIC bij de vorming van
de Nationale Politie.
Andere ontwikkelingen die in het licht van FoBo gezien kunnen worden
zijn onder andere ZSM en Meer Heterdaadkracht. In Drenthe is
iedere basiseenheid in bezit van een PROGIS-zuil (ten behoeve van de
identificatie van verdachten). Het kost extra tijd om verdachten door de
PROGIS-zuil te voeren, zonder dat hier capaciteit voor is vrijgemaakt.
De behoefte aan werkwijzen die de lastendruk kunnen verminderen
wordt in dit kader dus alleen maar groter.

130 Landelijke invoering FoBo

2 Het geladen alarmpistool in Coevorden 131
2 Het
geladen alarmpistool in Coevorden
Maart 2012
Geïnformeerd op straat komen
‘Ik heb eerst maar wat informatie bij elkaar geschraapt’ zo vertelt
Meindert. Samen met Anja bemant hij deze middag en avond de Noodhulp
in de late dienst. Meindert heeft zo’n 10 jaar ervaring, Anja is in de
laatste fase van haar opleiding.
Ze hebben net de briefing gehad van de Chef van Dienst en van de Werkvoorbereider.
Nu zijn ze nog even voor de laatste loodjes op het Bureau.
Martijn verzamelt de adressen van de ‘aandachtsvestigingen’ die net op
de briefing gepasseerd zijn. Daar wil hij langs rijden. ‘Dan ben ik er
op voorbereid als ik er later snel heen moet. Ik kan altijd nog horen via
de Meldkamer, wat er in de briefing gepasseerd is, maar ik ben liever
eerst op de aangegeven plekken geweest. Daarnaast ga ik naar een paar
mensen met een PAPOS, een openstaande boete. En mij is gevraagd
een dagvaarding langs te brengen. Zolang ik geen opdrachten van de
meldkamer krijg.’ Meindert: ‘Zo breng ik structuur in mijn werk aan.
Wat mij betreft zou meer sturing vanuit de briefing prima zijn.’
Terug naar de briefing. Wat is gepasseerd? De chef van Dienst heeft
geen uitgesproken opdrachten maar meldt wel enkele laatste nieuwtjes,
zoals een aangifte, een illegale bomenkap en een getuige die zich heeft
gemeld n.a.v. een inbraak. Dan is de Werkvoorbereider, Harmen, aan de
beurt met incidenten in het afgelopen weekend, zoals vernielingen, en
een tiental ‘aandachtsvestigingen’. Personen, soms met foto, om wier
aanhouding verzocht wordt of auto’s met kenteken. Bij een enkele wordt
toegevoegd dat zij mogelijk een vuurwapen bij zich kunnen hebben. Ik
zie Meindert en Anja druk in hun notitieboekje schrijven en vraag me af
hoe ze deze informatie, al is het niet allemaal nieuw voor hen, onthouden
c.q. paraat hebben als het op handelen aankomt.

132 Landelijke invoering FoBo
We stappen in de auto, ruim een half uur na de briefing. Anja heeft ondertussen
een mutatie ingevoerd van iemand die aan de balie is geweest
met een klacht, waarbij zij de assistente daar te hulp is geschoten. ‘Ik zal
het noteren maar ik kan er zo nog niets mee doen’.
Van systeem naar straat
We beginnen met het langsbrengen van de dagvaarding bij een eengezinswoning
in een buitenwijk. Ondertussen pratend over de twee
kanalen bij de Meldkamer in Drachten.
Het 1e kanaal is het Noodhulpkanaal dat in ‘de oortjes’ van Meindert zit
en de opdrachten geeft. Het 2e kanaal is het Informatiekanaal. Dat kanaal
is naast de Meldkamer gevestigd. Daarop zit een aparte gespreksgroep
waar o.a. kentekens opgevraagd kunnen worden of persoonsgegevens.
Erg enthousiast zijn Meindert en Anja er niet over. Het ernaartoe schakelen
kost tijd en zeker als je alleen bent, heb je die niet; dat moet dan door
de collega gebeuren. ‘Vroeger zat het in Assen, bemand door mensen die
onze taal spraken en de lokale situatie kenden. Dat scheelt.’
Van een collega van Meindert en Anja, hoor ik die middag op het bureau
overigens dat het 2e kanaal niet in alle systemen kan. Hij had iemand
aangehouden die naar later bleek ook voor vernieling en brandstichting
werd gezocht, maar dat kon men hem bij het 2e kanaal niet vertellen. En
die tot zijn frustratie nu, vrij rondlopend, weer in de briefing voorkomt.
Inmiddels zijn we op het te bezoeken adres beland voor het langsbrengen
van de dagvaarding. Een vrouw doet open en zegt dat haar man al
in de gevangenis zit en noemt de datum waarop hij moet voorkomen.
‘Moeten jullie daarvoor met z’n drieën langskomen?’ Meindert voelt zich
voor joker staan en biedt zijn excuses aan voor deze communicatiestoornis.
‘Dat komt niet erg professioneel over’, zegt hij weer terug in de auto
tegen mij. ‘Dan zie je dat ook ‘s.’

2 Het geladen alarmpistool in Coevorden 133
Een toevallige aanhouding: een alarmpistool
We vervolgen onze route naar een PAPOS klant, die op zijn laatste adres
in het centrum niet meer aanwezig blijkt te zijn. Twee buurvrouwen noemen
een huis in de buurt waar hij zal zitten, ondertussen aangevend dat
zij veel overlast van hem hebben gehad en dat ze blij zijn dat hij weg is.
Dus gaan we door naar de aangegeven plek in het centrum. Maar dan
gaat alles anders. Op de Markt zien Meindert en Anja een auto met Duits
kenteken en drie jonge jongens erin. Meindert doet het Stoplicht aan. ‘Er
is hier nogal wat drugshandel van jongeren vlak over de grens’, zo weet
Meindert. Twee jongens stappen uit, Meindert en Anja erheen. Ik zie
een druk geredeneer. Ik blijf op een afstand, bij de politieauto, zoals we
hebben afgesproken.
Wat blijkt? Anja ziet een van de jongens wat wegmoffelen in de console,
waarop Meindert de berijder verzoekt het dashboardkastje te openen.
Dat doet hij. Meindert ziet een doosje knalpatronen en daarachter een
doos met het merk Rohm erop: een alarmpistool. De jongens worden
aangehouden en verzocht - achter de politieauto - in hun eigen auto mee
te gaan naar het bureau.
De afhandeling
Rijdend naar het bureau vertelt Meindert dat hij vroeg het dashboardkastje
te openen mede omdat Anja dacht dat een van de jongens wat
wegmoffelde. Maar de auto doorzoeken daar heeft hij geen bevoegdheid
toe. Het openen van het dashboardkastje deed de berijder uit vrije wil.
‘En dat alarmpistool, daar gaat het me om, dat moet van de straat af.’
Anja vraagt zich af in hoeverre dit rechtmatig zal blijken en vermoedt
dat ze de komende uren hier wel zoet mee zullen zijn. En dat ze dus
hun plannen voor hun dienst zullen moeten omgooien en niet meer
opgeroepen kunnen worden door de Meldkamer.
Op het bureau wordt de dienstdoende hulpofficier van justitie gebeld.
Die verschijnt na een uur vanuit Assen. Het wapen blijkt overigens geladen
te zijn. Heeft Meindert rechtmatig van zijn bevoegdheden gebruik
gemaakt in hun auto? ‘Ja, niets mis mee’, vindt de hulpofficier, die de
verdachte kort verhoort en beslist tot voorgeleiding. Inmiddels is het

134 Landelijke invoering FoBo
ruim na 17.00 uur, is het bureau dicht en zijn Meindert en Anja met z’n
tweeën over om het verder af te handelen.
Nu begint het opmaken van een proces verbaal via de tolkentelefoon,
die onmiddellijk beschikbaar blijkt. Meindert verhoort de Duitse jongen
uitgebreid (zijn kornuiten zijn in de auto achtergebleven) terwijl Anja
zijn antwoorden intypt, een klus die ruim een half uur in beslag neemt.
Hij antwoordt niet te weten dat het wapen in Nederland verboden is.
In Duitsland is dat niet zo. Als hij eraf komt met een transactievoorstel
zal hem dat zo’n € 200, - kosten, maar hij heeft slechts € 40, - bij zich.
De Duitser zegt geen advocaat nodig te hebben, gaat akkoord met het
in beslag nemen van zijn wapen en vernietiging daarvan, en tekent een
verklaring daarover.
Tot slot belt Martijn de piketofficier van justitie voor de toetsing en
vertelt het hele verhaal, ook over zijn eigen twijfel over zijn rechtmatig
handelen. Ook als hij de bestuurder staande houdt in het kader van de
Opiumwet, zoals nu is gebeurd, had de bestuurder kunnen weigeren het
dashboardkastje open te maken. Maar hij deed het vrijwillig. Intussen
heeft het informatiekanaal bij de Meldkamer in de systemen gezien dat
hij niet in Nederland gesignaleerd staat en dat er geen internationaal
opsporingsbevel is uitgevaardigd. Maar in de Duitse systemen kan men
niet, en die relatie is kennelijk ook niet gelegd.
De piketofficier beschouwt de dagvaarding als OK en besluit niet tot
strafvervolging over te gaan. ‘Laat het een goede waarschuwing voor
hem zijn; de volgende keer wordt het een strafvervolging’. Meindert
vindt het prima. De Duitser wordt met het uitgeprinte proces verbaal
heen gezonden.
Terugblik/discussie
- ‘Het was een setting met weinig keuzes’, vertelt Meindert. ‘Ik wil dat
wapen beslist van de straat, en dat is gelukt. Ik vind het opzoeken van
de grenzen hartstikke leuk. Dat alarmpistool wordt hier in 9 van de
10 gevallen bij overvallen gebruikt, ik vermoed dat ze dat niet in de
zin hadden, maar je weet het nooit. Het houdt wel in dat je samen
voor de afhandeling minstens twee uur kwijt bent, de voorgenomen
route die avond maar gedeeltelijk kan afwerken en niet meer beschikbaar
bent voor oproepen.’ Achteraf blijken er in die tijdsperiode twee
geweest te zijn: huiselijk geweld en een brand. Daar zijn de collega’s
van de andere Noodhulp auto’s in Exloo en Emmen op afgegaan.

2 Het geladen alarmpistool in Coevorden 135
- Er is dus geen ondersteunende capaciteit voor de afhandeling - het
bureau is al dicht, de mensen naar huis - , waardoor de Noodhulp de
straat niet op kan. ‘Daar hebben we de mensen niet voor.’
‘De waan van de dag’ zoals dat genoemd wordt, doorbreekt alles en trekt
een sleepnet vol administratieve werkzaamheden achter zich aan. Zo
kan het gebeuren dat beiden nog 2 x ¾ uur rijden naar Assen voor de
kiezen hadden gehad, als de overtreder naar een cel gebracht had moeten
worden. Meindert: ‘Dat betekent dat als je ’s ochtends om 6.00 uur
iemand aanhoudt, je zeker weet dat je om 08.00 uur niet thuis bent van
de nachtdienst.’
- Een gedegen kennis/inschatting van de justitiële voorwaarden en
praktijken blijkt essentieel te zijn voor een kwaliteitsvolle vakuitoefening
op straat.
- Zou, op grond van de geluiden van vandaag, de betekenis voor blauw
van het informatie kanaal als bruikbare backoffice niet vergroot moeten
worden als we FoBo-achtige voorzieningen willen treffen?

136 Landelijke invoering FoBo

3 Een dag noodhulp in Sneek 137
3 Een
dag noodhulp in Sneek
april 2012
07.00 uur aan de koffie
Pech gehad op deze maandagochtend. De Noodhulp van de vroege
dienst waarmee ik vandaag meega, is 20 min. geleden al weggegaan voor
een inbraakmelding. De auto is bemand met Auke en Barteld. Met hen
zal ik vandaag optrekken. Het is de enige auto in de vroege dienst. Het is
even wachten op hen tot ze terugkeren.
Ik zit met vier man die op weg gaan naar IBT (Integrale Beroeps Training
in Drachten) aan de koffie. De stemming is jolig. Ondertussen passeren
wat belevenissen de revue als ik kenbaar heb gemaakt als actieonderzoeker
voor FoBo te komen.
Er wordt verteld dat in Almere waarmee iemand contacten heeft ‘de
afhandeling makkelijker is geworden’ doordat blauw mutaties kan doorgeven.
Of er ook ‘aanvoer van informatie naar de auto is’ is niet bekend.
Een heeft laatst op zondagochtend geklokt hoe lang het opvragen van
informatie duurt bij het informatiekanaal in Drachten: ‘6 ½ minuut
wachten op het opvragen van een kenteken. Er zit maar 1 man, veel te
weinig.’ Een ander: ‘je kan er net zo goed naar toe rijden’. Grote hilariteit.
Belevenissen in de vroege dienst
Er zullen voor Auke en Barteld deze dag vier oproepen vanuit de Meldkamer
komen en een situatie die ter plekke actie vraagt. Als het even kan
zullen die tussen de bedrijven door en anders na afloop administratief
door hen afgehandeld worden op het bureau. Ik ga deze dag vooral letten
op de informatie die vanuit hen naar het systeem gaat en omgekeerd, zo
licht ik toe. En ik zal hen zo nu en dan vragen of ze baat gehad zouden
hebben met een FoBo achtige backoffice constructie en hoe dat dan zou
kunnen. Dat vinden ze prima.

138 Landelijke invoering FoBo
Laat ik bij het begin beginnen en de situaties en bezigheden schetsen op
deze dag. Gevolgd door een weergave van de discussies en reflecties met
Auke en Barteld, en met Douwe, een student waarop zij zo nu en dan
een beroep doen. Aan het slot maken we de balans op.
7.45 uur
Melding 1: Auke en Barteld keren terug van een oproep voor een inbraak
de afgelopen nacht bij een Groenvoorzieningsbedrijf. Zij gaan die
muteren vanuit informatie opgeschreven in een notitieboekje. Jammer:
de Meldkamer heeft geen tel. nr. genoteerd van de melder.
Melding 2: Een wandelaar die zijn hond uitlaat heeft een fiets met een
tas achterop aangetroffen langs de weg. Er zit o.a. gereedschap in. Aan
een student, Douwe, wordt gevraagd met een medestudent de fiets op te
halen. Auke maakt na hun terugkeer een foto van de machine in de tas;
er zitten ook handschoenen in en een trainingsbroek.
De Meldkamer heeft van beide voorvallen een registratie aangemaakt
met tijdstippen, zit in de Meldkamerbak. Nog niet in BVH met een nummer,
dat doen Auke en Barteld. Zij typen een ‘Toelichting’ in. Barteld:
‘We moeten de aanhoudingen zelf afhandelen in de tijd dat er geen oproep
vanuit de Meldkamer is. In Leeuwarden is dit ook zo. In grotere plaatsen
wordt dit opgepakt door crimeteams.
De meeste tijd gaat zitten in minderjarigen die bijvoorbeeld voor een diefstal
worden aangehouden. Met een advocaat erbij en de ouders.’
Tegen 09.00 uur: op weg naar twee nieuwe meldingen
Melding 3: Naar iemand thuis in IJsbrechtum na een ongeval. Twee fietsers
zijn op elkaar gebotst, de aangever heeft letsel opgelopen.
En naar Melding 4: een inbraak in een busgaragebedrijf
Auke en Barteld berichten de Coördinator Operationele Zaken (COZ)
dat ze opgeroepen zijn, en hup, de auto in.

3 Een dag noodhulp in Sneek 139
‘De briefing om 09.00 uur gaat gewoon door, terwijl die eigenlijk voor
de Noodhulp is, zou je zeggen. In kleinere plaatsen met minder mensen
verplaatsen ze het tijdstip wel, hier niet.’
Hebben jullie nog vragen meegekregen van de COZ ergens op te letten?
‘Nee. Als er niets van de Meldkamer komt, dan zal er wel niets zijn.’
In IJsbrechtum, vlakbij Sneek gelegen, blijkt de man die 112 gebeld heeft
wat in de war te zijn van het fietsongeval. Het letsel valt mee, maar hij
moet wel naar de EHBO. Er moet straks alleen een mutatie opgemaakt
worden, geen aanrijdingsverbaal. Dus snel naar de vierde melding, het
garagebedrijf.
Bij het busgaragebedrijf, gelegen op een bedrijventerrein in Sneek, is een
ruit stuk geslagen waardoor de inbreker naar binnen is gekomen. Er
is geen camerabeveiliging.Tussen de scherven ligt troosteloos een lege
doos. De chef zegt een magneetboormachine te missen, en de doppen
uit de lege doos. Met Auke, Barteld en de chef loop ik de werkplaats door,
met allerlei metalige geluiden om ons heen van werkzaamheden aan
bussen. De chef kan moeilijk aangeven of hij nog meer mist.
Auke laat de chef op zijn smartphone de foto van de die ochtend gevonden
machine zien. Dat is hem! Gegevens worden door Auke in zijn
boekje genoteerd. Barteld tegen de chef:
‘We zullen de aangifte opmaken, die is om 15.00 uur klaar, dan kunt u
hem goedkeuren/ophalen en uw handtekening eronder zetten.’
We vertrekken, een stuk glas met een voetafdruk, gaat mee. Bij het wegrijden
zegt Auke bij de eerste inbraak een BMW te hebben gezien met
jongen met petje, die nu hier wegreed toen zij kwamen. Verdacht? Auke
herinnert zich een kenteken. Barteld toetst het in op een apparaatje op
het dashbord, maar geen resultaat.
We rijden door Sneek, terug naar bureau. Opeens ontstaat zomaar
situatie 5:

140 Landelijke invoering FoBo
Auke en Barteld zien een jongen en meisje (een meisje uit de vorige
briefing, zo zeggen ze), die het op een rennen zetten met een fiets,
Auke geeft gas, we scheuren er vandoor achter de twee aan. Na 100 m.
wil Barteld eruit en hollend verder. Zo geschiedt. Auke verder scheurend
via bochtjes in oud-Sneek om de twee aan de andere kant van het water
de pas af te snijden. Daar zijn ze niet, omkeren, weer terug. Dan zien we
Barteld rustig staan praten met het duo. We stappen uit.
Auke gaat de fiets onderzoeken. De meldkamer wordt gebeld. Van het
meisje is een opsporingsbevel omdat ze nog boetes heeft openstaan. En
volgens het informatiekanaal van de Meldkamer heeft de jongen niet voldaan
aan hem opgelegde schorsende voorwaarden na een veroordeling
en is niet teruggekeerd van verlof. Dus: aanhouding, want gesignaleerd
in OPS.
Auke heeft inmiddels vastgesteld dat de code van de fiets is weggevijld.
Is de fiets gestolen? Barteld later:
‘Die jongen is net als het meisje een bekende gebruiker, vaak lastig, ik heb al
eens met hem gevochten.’
Het hele vrachtje moet naar het bureau. De COZ komt ter assistentie
aanrijden met een auto waarin de fiets kan. Ik rijd met hem mee. Er
arriveert nog een auto met een Wijkagent die de dame meeneemt, Auke
en Barteld nemen de jongen.
Tegen 10.30 uur: Kleine dingetjes die fout kunnen gaan
Weer terug op bureau blijkt de opgepakte dame die ochtend niet meer
op de briefing te hebben gestaan. De boete bleek inmiddels geregeld te
zijn. Dus zij kon naar huis, met excuses. Auke belt de parketpolitie in
Leeuwarden voor haar vriend. Van hem was het opsporingsbevel sedert
2010 door de OVJ niet ingetrokken, wat wel gemoeten had. Dus hij was
bij Justitie vergeten en stond onterecht in OPS. Blijft over: hij wordt verdacht
van heling van de fiets. Auke gaat hem verhoren en vraagt intussen
de student na te gaan of hij een streepjescode van de fiets kan ontdekken.
De streepjescode wordt niet gevonden. Auke:

3 Een dag noodhulp in Sneek 141
‘De jongen en het meisje zijn beiden met excuses heengezonden, ze stonden
onterecht in het systeem. Alleen de verdenking van heling blijft over;
daarin is de jongen als verdachte verhoord. De fiets had hij aangetroffen
bij de Jumbo, zonder slot. Hij doet afstand van de fiets; die wordt in beslag
genomen, evenals een mes dat hij bij zich had.’
Auke en Barteld zijn er koel onder:
‘Zoiets kan gebeuren.’
Het loopt tegen 11.30 uur. Verdere afhandeling, alles op papier
Tot nu toe zijn Auke en Barteld ca. 2 ½ uur op straat geweest. Na de uitzoekpartijen
en het verhoor van de jongen moet alles op papier komen.
Auke zet zich aan de Toelichting in de mutaties voor alle vijf gebeurtenissen
van die ochtend: ‘Papierwerk hoort er ook bij.’
Tussendoor wordt door Douwe en de medestudent de foto’s gebracht
van de eerste inbraak, op een usb stick. Ze worden naar boven gebracht,
naar BCI, om uit te lezen. Er blijken ook auto’s op het terrein te zijn
doorzocht, maar er wordt niets vermist.
Vervolgens komt er ook aanvullende informatie van de tweede inbraak
in de busgarage: er is een trainingsbroek gevonden met een drugsdoosje
en een portemonnaie. De studenten worden weer op pad gestuurd om
de spullen op te halen.
Het is 13.30 uur.
Stilte, alleen het drukke en snelle getyp van Auke en Barteld. Het wordt
nu racen tegen de klok om alles af te krijgen voor het einde van de dienst,
15.00 uur.
‘Als we nu opgeroepen worden, verschuift alles naar morgen. De mutaties
doen we in straattaal, de aangiftes gedetailleerder. Na het opmaken van de
aangifte komt er een aanhoudingsverzoek van het CrimeTeam (CT), dat
ook de foto’s bekijkt en het in de briefing brengt.’

142 Landelijke invoering FoBo
De studenten arriveren vanaf de busgarage met het gevonden trainingsjack
met portemonnaie, waaruit Auke met plastic handschoenen een
bankpasje haalt. Hij gaat de eigenaar na in BVH: een veelpleger uit een
andere provincie. Het wordt steeds voor de hand liggender dat de twee
inbraken van die ochtend met elkaar te maken hebben; morgen gaat het
CT ermee verder.
Auke gaat naar achteren om de tas verder te onderzoeken die achterop de
fiets zat, want alles moet precies omschreven worden.
Vervolgens wordt de Technische Recherche (TR) gebeld voor het sporenonderzoek
op de tas met de boormachine, de handschoenen en de trainingsbroek.
Plus het glas dat Auke heeft meegenomen uit het garagebedrijf;
er staat een voetafdruk op, die niet afkomstig is van iemand uit
de garage. De TR neemt het verzoek in beraad. Kort daarna bellen ze
terug dat de handschoenen in een DNA kit opgestuurd kunnen worden,
voor de rest is geen capaciteit. Auke:
‘Dat is wel ’s frustrerend, Friesland mag maar x dingen per maand opsturen’
Auke en Barteld besluiten de handschoenen gewikkeld in de trainingsbroek
op te sturen.
Barteld muteert nu de man van de aanrijding in IJsbrechtum, Douwe is
ook ingeschakeld en bezig met het PV bevindingen van de vondst van
het jasje/drugs/portemonnaie. Het resultaat laat hij aan Auke zien. Een
minimale aanvulling volgt.’Prima werk’, vindt Auke.
Het is inmiddels 14.30 uur.
De late dienst is gearriveerd. Als er een oproep komt van de Meldkamer
zullen zij dat doen. Auke en Barteld kunnen zich nu concentreren op
de afronding van de vijf gebeurtenissen, ze verdelen die onderling en
handelen ze niet na elkaar maar springend van de een naar de ander
af. Steeds bij de mutaties beginnend. Er moet ook nog een overdrachtsformulier
gemaakt worden voor de volgende ploeg.

3 Een dag noodhulp in Sneek 143
De COZ komt aan de bureaus. Hij zal in de briefing van die middag om
15.00 uur melding maken van de diefstallen. Helaas, geen foto van de
inbreker bij de eerste inbraak, want BCI kan de foto’s niet uitlezen. De
usb stick gaat naar een specialist in Wolvega.
Balans, richting FoBo
We gaan tellen: vijf gebeurtenissen. Mutaties, aangiftes, PV’s, kennisgevingen
van in beslag names (KVI’s), bij elkaar zo’n 10-15 stukken. En
allerlei handelingen en contacten er tussendoor. Voor 15.00 uur zal niet
alles meer afkomen: de KVI’s, de afwikkeling van de gevonden portefeuille
met het pasje en de drugsdoos, en het opsturen naar de TR gaat
morgen gebeuren dan hebben Auke en Barteld samen weer dienst. En
dan hebben zij er elk 2 ½ uur straatdienst opzitten en 5 ½ uur op het
bureau, resp. ruim 30% en bijna 70%.
Vraag: ‘wat had vandaag door een backoffice gedaan kunnen worden,
hoe hadden ze ondersteund kunnen worden?’ Auke:
‘Wellicht de mutaties en de KVI’s. De aangiftes en PV’s zal toch op
ons neerkomen. Een situatie omschrijven als je er zelf niet bij bent geweest
is best lastig’.
Barteld is iets optimistischer over die ondersteuningsmogelijkheden
dan Auke:
‘Je wilt het als politieman toch een beetje bij jezelf houden. Jammer dat
er niet zoveel actietijd op straat was vandaag. We zijn vandaag niet naar
Drachten gereden om arrestanten weg te brengen. Dat is één uur heen
en weer rijden. Aan het aanhoudings PV zou op de backoffice gewerkt
kunnen worden als wij op weg terug zijn, dan wordt die tijd benut.’
We raken in discussie of de tweede inbraak, in het garagebedrijf, niet
door iemand op een backoffice verder verwerkt had kunnen worden naast
de mutatie, als die mogelijkheid er zou zijn. Auke:

144 Landelijke invoering FoBo
‘Het zou mooi zijn als het kan, maar bevindingen op straat en in die
garage zijn moeilijk te omschrijven. Ik zet steekwoorden in mijn notitieboekje
en werk het op het bureau verder uit.’
Ik vraag Auke wat hij in die garage nu precies heeft aangetroffen. In vier
zinnen weet hij mij dat kort en bondig te vertellen. Ik: ‘Als je het zo doet,
had je dat dan niet uitstekend kunnen doorbellen?’
Douwe stelt tot slot dat sommigen er een eer in stellen om een mooi stuk
af te leveren:
‘Een PV maken is helemaal niet erg, alles netjes op orde en overdragen aan
Justitie. Je maakt iets. Maar je zit wel 2/3 van de tijd op kantoor, het is
roeien met de riemen die je hebt. Maar iemand anders zal zeggen: ‘ik zit
3 uur achter een beeldscherm.’
Reflectie: wat valt op?
1. Van straat naar systeem:
• Een basis om een FoBo-constructie op te zetten bij Noodhulp, is er
zeker. Ook bij de Noodhulp van de late dienst als ik die bij hun binnenkomst
spreek, zeker wat betreft wat eenvoudiger mutaties. Er is
nog enig ongeloof bij de hulp bij het opmaken van een PV.
• Wellicht moeten we de werking van een backoffice ondersteuning
en ‘de kunst van het doorbellen’ een keer in een proef laten ervaren?
Kleine stapjes nemen, geleidelijke ontwikkeling entameren, ‘laten
ontstaan in plaats van invoeren’ lijkt op basis van het meelopen op
deze dag het meest aangewezen.
• Auke is zich kennelijk niet bewust hoe hij in bondige zinnen zijn
waarnemingen weet te formuleren. Gewenning aan ‘het gaat zoals
het gaat’? Of wordt de afhandeling toch als ‘werk van de agent zelf’
gezien?
• Ook de perceptie van het bureauwerk is derhalve van belang. Wordt
het gezien als ‘iets dat erbij hoort, een noodzakelijk kwaad’ of juist als
‘iets wat je maakt en voldoening uit haalt’?

3 Een dag noodhulp in Sneek 145
2. Van systeem naar straat
Het gebruik van het infokanaal in Drachten voor het geïnformeerd op
straat zijn, lijkt geavanceerder te kunnen. Haar status lijkt op basis van
de ervaringen vandaag niet erg hoog. In bewoordingen van Auke: ‘ach,
ik red me wel, ook met de simpele informatiebevraging op het scherm
in de auto. Soms heb ik pas na 10 minuten contact met het infokanaal,
dan is het te laat.’
Barteld: ‘Met het apparaatje in de auto om bv kentekens op te zoeken kan
ik niet werken, erg onhandig in het gebruik.’
3. Van straat naar afhandeling: bewerkelijkheid
Mooi om een hele dienst mee te maken en te zien hoe allengs bij zoveel
afhandelingen voor een toch beperkt aantal gevallen, de snee er
het laatste half uur wat uitgaat. Je merkt aan hen en aan jezelf dat de
concentratie afneemt. Dat kan ook niet anders: heel veel door elkaar
heen, met steeds weer nieuwe impulsen zoals ophalen spullen, er iets
mee doen, contact met Justitie, de TR etc. Allemaal kleine - veelal niet
administratieve - handelingen die secuur uitgevoerd moeten worden,
maar met elkaar veelomvattend. Auke en Barteld: ‘je vindt het vast saai
er bij te zitten.’ Ik: ‘integendeel, ik heb bewondering hoe jullie je kunnen
concentreren op precieze bewoordingen voor de stukken, met alle
praktische afhandelingsonrust er omheen.’
4. Basiskracht
Er lijkt een sterke ondersteuning van elkaar binnen het team te bestaan,
zoals bijvoorbeeld de hulp bij het ophalen van het tweetal. Een kracht die
als basis kan dienen om een appel te doen op de energie van de BPZ-ers
bij de ontwikkeling in FoBo-richting?

146 Landelijke invoering FoBo

4 Over Roemenen en parkeermeters in Sneek 147
4 Over
Roemenen en parkeermeters in Sneek
mei 2012
Het gebeurt in een smalle steeg in Sneek om 05.00 uur in de nacht van
zaterdag op zondag. De zomertijd is net ingegaan, het uitgaanspubliek
begeeft zich langzamerhand richting bedstee.
Tsjassing en Jabik, twee bikers, hebben nachtdienst. Op hun snelle
bikes schieten zij de steeg in. Zij zien twee mannen die zich in de steeg
ophouden, schrikken. Kennelijk hebben die op die plek op dat tijdstip
geen politie verwacht. De bikers vertrouwen het niet helemaal - ‘in die
steeg komt geen uitgaanspubliek, dan weet je dat het niet goed zit’ - en
vragen naar hun legitimatie. Het blijken Roemenen te zijn. Navraag bij
het informatiekanaal van de meldkamer leert dat hun namen niet in
BVH staan.
Geïnformeerd op straat
Op dat moment herinnert Tsjassing zich dat hij op het bureau iets over
Roemen gelezen heeft in relatie tot het legen van parkeermeters. Heel
toevallig, toen hij in de BVH bak van een collega iets moest opzoeken.
Voorzover hij weet is het niet op de briefing geweest, althans hij herinnert
zich dat niet.
Wat is het geval? Een paar nachten eerder heeft een ambtenaar van
de gemeente, 112 gebeld. Op zijn smartphone is een inbraakalarm
afgegaan ten teken dat een parkeermeter - voorzien van een sensor -
geleegd wordt. De ambtenaar spoedt zich naar die plek en ziet dat het
onheil al geschied is. De meldkamer maakt van de melding echter
geen prio 1/2 melding voor de Noodhulp, maar een 3/4 melding. Een
heterdaad in die nacht zit er dus niet meer in. Het wijksecretariaat
dat die ochtend dienst doet, noteert de melding van de afgelopen
nacht en maakt een mutatie aan.

148 Landelijke invoering FoBo
De bikers vermoeden dat het een wel eens met het ander te maken zou
kunnen hebben. Zij bellen voor assistentie waarop de mensen van de
Noodhulp zich naar de steeg spoeden. Er volgt een fouillering, waarbij
boortjes uit een jaszak komen en de sleuteltjes van een Peugeot. De agenten
besluiten de omgeving te doorzoeken: staat de Peugeot in de buurt, is
er in de buurt een poging tot inbraak van parkeermeters geweest?
Ondertussen houden twee man de wacht bij de Roemenen in de steeg.
Zo’n 1 ½ uur zal het duren. Maar dan is er ook resultaat! Twee parkeermeters
blijken van onder open geboord te zijn - het vijlsel ligt nog op
straat -, en er wordt een boormachine gevonden, verstopt onder een geparkeerde
auto. En er is vlakbij een Peugeot met een Iers nummerbord
gesignaleerd, waarop de sleutels passen. Onder de achterbank wordt
later een tweede accu voor de boormachine gevonden.
Het een leidt tot het ander. De forensische opsporing, technische recherche,
is inmiddels gebeld en voegt zich bij hen. Zij onderzoeken de automaten,
de boortjes die bij de fouillering gevonden zijn, en ook in de auto
gevonden boortjes. ‘Wij doen het tactische gedeelte, zij het technische;
we vullen elkaar perfect aan.’
Genoeg aanleidingen om de Roemenen als verdachten aan te houden; zij
worden in de arrestantenwagen door 2 man overgebracht naar Drachten.
De afhandeling
Het is inmiddels zondagochtend 6.30 uur. Tsjassing en Jabik spoeden
zich naar het bureau. Zo kan het gebeuren dat zij op een tijdstip dat
de dienst eindigt en anderen de slaap uit de ogen wrijven of nog lang
niet uit hun bed komen, de afhandeling ter hand nemen. Zij hebben de
meeste bevindingen gedaan en spelen de hoofdrol in de verdere administratieve
afhandeling.
Drie collega’s op het bureau, deels nog van de nachtdienst en betrokken
bij het Roemenenvoorval, springen bij. Mutaties, PV’ s bevindingen
en in beslagnames, aanhoudingsverbalen, het is allemaal precisiewerk.
Om 9.30 uur moet er tussendoor nog even bijgesprongen worden bij de

4 Over Roemenen en parkeermeters in Sneek 149
Noodhulp: een reanimatie van een man in Woudsend. Dat kan er ook
nog wel bij. Maar om 12.30 uur zijn de documenten gereed: klaar en
naar huis!!
Hoe het verder gaat/ het resultaat
Het TR onderzoek zal zeker een paar weken in beslag nemen. Vastgesteld
wordt dat het ijzervijlsel uit hun kleren overeenkomt met dat onder
de parkeermeters. Maar de TR laat vervolgens weten dat zij zich terugtrekt.
Er is geen voldoende capaciteit om het technische bewijs verder op
te pakken. ‘Er is alleen capaciteit voor moord en doodslag.’
De Roemenen die alles ontkennen worden na twee nachten vrijgelaten.
Tsjassing: ‘Wij hebben twee boeven van straat gehaald. Ik heb er een
goed gevoel aan overgehouden. Je hoopt op een leuke straf, maar het zij
zo. Daar hebben wij op straat geen invloed op. Van de teamleiding hebben
we een waardebon gekregen vanwege het getoonde eigen initiatief.
Op de volgende zaterdagnacht hebben we daarvan met de collega’s lekkere
dingen van de catering laten aanrukken en met elkaar opgegeten.’
Discussie/ terugblik/ reflectie
Ik zit ’s middags aan de thee aan de grote tafel met Tsjassing - bij het
begin van de late dienst. Tsjassing doet bovenstaand verhaal. Een aantal
collega’s aan tafel luisteren zo nu en dan mee en doen soms een duit in
het zakje. ‘Die Roemenen hebben twee nachten lekker geslapen en gaan
na de douche met gekamde haren weer de straat op. Als het niet hier is
, dan is het wel ergens anders. En als het eenmaal tot een veroordeling
komt, is het een boete. Die lui vinden ze niet meer terug.’ Tsjassing:
‘Dat mag zo zijn, wij hebben er het maximale uitgehaald, meer was niet
mogelijk.’
We raken in discussie over de informatiekant in dit verhaal. Hoe kan
je ernaar kijken met een FoBo bril: dus de informatiestroom van
front-office naar backoffice (van straat naar systeem) en vice versa (van
systeem naar straat)?
Van straat naar systeem
- Tsjassing: ‘het zit allemaal in je hoofd, kan je al die bevindingen wel
waarheidsgetrouw doorbellen als er een backoffice zou zijn?’
- De bikers hebben relatief veel aanhoudingen in het weekend in Horeca-
gebieden omdat ze op de fiets zitten. ‘Je bent wendbaar en men ziet

150 Landelijke invoering FoBo
en hoort ons vaak niet aankomen. Vrijwel altijd gaat het om een
heterdaad.’ Dan gaat het om voorspelbare vergrijpen als: wildplassen,
geweld, overtredingen van de APV of geen legitimatie. ‘Het zou
geweldig zijn als je dan iemand op het bureau (backofficeondersteuning)
zou kunnen hebben om dat af te handelen.’
- Hoe zijn de inspanningen van de bikers in dit geval qua tijd verdeeld,
als we die spreiden over de actietijd en de afhandelingstijd op het
bureau? Dan komt die globaal uit op 1 : 3.
Van systeem naar straat
- Het infokanaal bij de Meldkamer kan niet in BlueView kijken, een
database die over de regio’s reikt. Anders hadden zij kunnen zien
dat de Roemenen ook bij een verdachte situatie in Zwolle betrokken
waren geweest. Dit real time intelligence element is node gemist. ‘In
de nachtelijke uren heb je weinig informatie waardoor het een in verband
kan worden gebracht met het ander. Dat is een grote frustratie.’
- Tussen 09.00 uur en 17.00 uur is dit soort informatie bij recherche
onderzoek wel mogelijk via BCI, boven in het bureau. ‘Bij grote
zaken wordt er buiten die tijden wel ’s iemand van de piketdienst
opgeroepen voor BCI.’
- Er is zo’n twee maanden geleden een pilot geweest waarbij een BCIer
een tijdje bij de meldkamer is geposteerd.‘Maar over de resultaten
heb ik niets gehoord. Je zou iemand van de Meldkamer moeten autoriseren
om in BlueView te kunnen.’
Van straat naar uitspraak
- ‘We hebben het onderling wel over ZSM gehad, dat ze meteen straf
zouden krijgen.’
- ‘Dan zou heel veel winst behaald kunnen worden.’

5 Een wijkagent in Zuid Holland Zuid 151
5 Een
wijkagent in Zuid Holland Zuid
April 2012
Jeffrey is een wijkagent in een middelgrote stad. Hij heeft een wijk
met veel armoede, huiselijk geweld, drugshandel. Het is er lastig samenleven
tussen mensen van Turkse, Molukse en Hollandse afkomst. Deze
wijk heeft één wijkagent, net als de andere wijken. We gaan op de fiets
de wijk in. Jeffrey groet vele mensen. Hij kent de plekken, hij kent veel
mensen, ook de probleemklanten. Met de coördinatrice van de vmboschool
neemt hij door hoe het gaat met de ‘bekende’ klantjes en of er nog
nieuwe ontwikkelingen zijn. Een leerling van 14 is net opgepakt omdat
hij heel zwaar vuurwerk in huis had. Een nieuwe dealer (broertje van)
lijkt actief te worden. ‘Je ziet het aankomen met zo’n jongen’, verzucht
ze. Met de wijkbeheerders bespreekt hij een aantal recente meldingen.
Een burenruzie, gedoe over een container, een aanhangwagen die al lang
in de straat staat. Vervolgens gaat hij langs bij de ruziemakers, twee alleenstaande
mannen met beperkte sociale vermogens. Hij bezoekt ook
de mogelijke eigenaar van de aanhangwagen. Het lukt hem overal om
binnen te komen en op de bank of aan tafel een gesprek te voeren.
Hoe beslist hij wat hij gaat doen op zo’n dag? Voor een deel gaat het
om terugkerende zaken, zoals gesprekken met de gemeente, scholen
of de woningcorporatie. Voor een deel gaat het om het afhandelen van
meldingen. Niet per se via de meldkamer, dat kan ook via een school of
huismeester. Soms geeft de noodhulp ook zaken door aan de wijkagent,
na een melding: ‘de wijkagent belt je wel’. Dat is niet altijd even prettig.
Agenten uit de basispolitiezorg kennen de situatie niet altijd en wekken
dan soms verwachtingen die een wijkagent niet kan maken. Een
voorbeeld is een melding van geluidsoverlast door een notoire klager. Of
een melding van een mogelijke aanranding op straat, zonder getuigen.
Jeffrey vindt het belangrijk om steeds goed te bepalen wat mensen van je
mogen verwachten. In de gesprekken is hij hier ook zeer zorgvuldig in:
‘Mevrouw, ik zal met de café-eigenaar contact opnemen en melden dat er
een klacht is binnengekomen, ik kan u niet beloven dat het niet meer zal

152 Landelijke invoering FoBo
voorkomen.’ Veel terugkoppelen helpt, dus gaat hij regelmatig langs bij
mensen die een melding hebben gedaan om te vertellen wat er na hun
melding is gebeurd. Tijdens het fietsen wijst hij mensen op verkeersovertredingen.
Een bekeuring geeft hij niet vaak: ‘Dat is erg veel werk,
terplekke en op het bureau.’ Opdrachten van zijn chefs heeft hij niet. Er
wordt wel elk jaar een ‘veiligheidsscan’ voor de wijk gemaakt door de
informatiedienst, maar de inhoud is voor Jeffrey al bekend. Bij zijn chefs
leidt het bovendien ook niet tot gerichte opdrachten. Jeffrey onderkent
de beperkingen: ‘Ik ben zelf ook niet in staat tot een meer structurele
aanpak. Ik heb niet de lead bij veel problemen. Soms doet de gemeente
dat of een woningcorporatie en dan doe ik mee.’ Zo is er discussie over
de Molukse wijk, waar aparte toewijzingsregels gelden. De burgemeester
wil die regels wellicht veranderen. Dat kan tot veel spanningen en gedoe
leiden, denkt Jeffrey, ‘die wijk is een kruitvat’. Hij geeft zoiets uit handen
aan zijn chefs, anders zit hij voortdurend daarover te praten in allerlei
vergaderingen. ‘Bovendien, ik heb nou net wat vertrouwen bij een aantal
Molukse voormannen, dat wil ik graag zo houden.’
Als we tussendoor terugkomen op het bureau om te eten, gaat Jeffrey de
nieuwtjes uitwisselen met zijn collega’s. Hij voert niets in de systemen
in van wat hij heeft gehoord of meegemaakt. ‘Dit is allemaal niet ernstig
genoeg, hier is geen acuut gevaar, en dan noteer ik het alleen voor mezelf
in mijn boekje. Als er FoBo zou zijn, dan zou ik het kunnen vertellen en
dan kan het wel ingevoerd worden. Dat zou heel nuttig zijn.’

6 Een avonddienst in Rotterdam-West 153
6 Een
avonddienst in Rotterdam-West
April 2012
‘Waarom moeten jullie altijd ons hebben? Jullie discrimineren
gewoon. Het is altijd hetzelfde, als je zwart bent, ben je de klos.’ Een
groepje mannen is aangehouden door twee agenten te paard. We zijn er
hee gescheurd om assistentie te verlenen. ‘Zo jullie durven wel, met z’n
vijven maar liefst’. Het gesar en gescheld houdt aan terwijl de identiteitspapieren
van een ieder worden gecontroleerd.
Vorige week liep ik een avonddienst mee met twee agenten in Rotterdam
West. Eerder zijn we naar een huis geracet, waar een beroving is gemeld.
Allerlei jonge mensen bevinden zich in en bij de woning. De bestolen
jongeman is bijzonder opgewonden. Onderling ruziën ze in straattaal.
Het kost moeite om een beeld te krijgen wat er mogelijk is gebeurd. De
agenten blijven rustig en de gemoederen bedaren langzaam.
De diensturen vullen zich met allerlei incidenten. Ik zit achterin en tussen
de bedrijven door bevraag ik de agenten. De ene agent, Rinus, is
een oude rot, hij zit al dertig jaar in het vak, al die tijd in dit deel van
Rotterdam. De ander, Gregory, is nog jong, wel volleerd als straatagent.
De dienst start met een korte briefing, ongeveer tien mannen en vrouwen
zijn aanwezig. De wachtcommandant vertelt wat zich de vorige dienst
heeft afgespeeld (‘niets bijzonders’), er passeren een aantal foto’s van
gezochte personen op het scherm, er wordt verteld dat er een aparte actie
is rond de winkels, en de teamindeling wordt gemaakt met bijbehorende
autonummers. Ik mag met Rinus en Gregory op de 431.
Rinus rijdt. De eerste melding betreft een verzoek om assistentie te
verlenen aan een verkeersagent op een motor die een overtreder aan
het volgen is. De meldkamer geeft steeds door waar de motoragent is.
Uiteindelijk weet de agent de overtreder staande te houden in een industriegebiedje
in Spaanse Polder. Wij komen enkele minuten later ter
plaatse. De straat zit vol met kleine garages. Rinus en Gregory praten

154 Landelijke invoering FoBo
met de motoragent en met de toegestroomde garagehouders. Ze kennen
de overtreder blijkbaar. Onder zwaar protest van de overtreder maakt de
motoragent een proces verbaal op. Ze melden via de tweede portofoon
aan de wachtcommandant wat ze hebben meegemaakt. Aan de Meldkamer
geven ze door dat ze weer beschikbaar zijn. Ze zeggen blij te zijn
met de aparte lijn die ze met de wachtcommandant hebben, en die hen
van extra informatie voorziet. ‘De Meldkamer is toch vaak summier.’
Ze hebben gehoord van het zogenaamde RTIC, en dat bij sommige meldingen
extra informatie wordt gegeven. Lijkt ze een goed idee.
Bij een volgende melding wordt assistentie gevraagd bij een aanhouding
door twee wijkagenten van een stel jongeren. Agenten en jongens worden
in de auto meegenomen naar het bureau. De jongens hebben geen
identiteitsbewijs en bevonden zich op een bekende hangplek bij een
school. De wijkagenten hebben deze maand een actie om die plekken
‘schoon’ te houden. Rinus en Gregory hebben te doen met de jongens
en de wijkagenten. ‘Dit kost ze uren’. Zo’n aanhouding in het systeem
verwerken, kost je per persoon zo een uur.’ En die jongens zitten hier
maar, in afwachting van hun vader of moeder.
De wijkagenten blijken inderdaad anderhalf uur later nog steeds achter
de schermen te zitten tikken.
We scheuren naar de volgende melding. Een berovingszaak. Een chaotische
onduidelijke situatie. Gregory vraagt via de wachtcommandant
allerlei persoonsgegevens op. Sommigen blijken bekenden te zijn in de
systemen. Ze vragen de beroofde om aangifte te komen doen en vertrekken
weer. Op het bureau voert Gregory in BHV een mutatie in, bedoeld
voor de wijkagenten. ‘We voeren nu in, want we weten niet of die aangifte
echt wel zal plaatsvinden. ‘
Het is even een halfuurtje rust na de hectische situatie bij het betreffende
pand.
Het invoeren kost een halfuur. Rinus checkt ondertussen zijn mail en
praat met andere collega’s over een binnengebrachte arrestant.

6 Een avonddienst in Rotterdam-West 155
Allebei zouden ze het fijn vinden als iemand anders de gegevens alvast
in het systeem zou inkloppen. ‘maar niet alles hoor, sommige dingen
moet je echt zelf doen, zoals huiselijk geweld, dat komt zo precies allemaal’.
We rijden weer over straat. Foutparkeerders worden aangesproken.
Een handbellende vrouw wordt even tot een stop gedwongen en ernstig
toegesproken. Assistentie wordt verleend bij twee agenten te paard, de
landing van een traumahelikopter wordt begeleid door het terrein vrij te
maken van voetballers.
De laatste melding van de avond betreft geluidsoverlast in een wijkje
vlakbij Overschie, een rij duplexwoningen. Een wijkteam vanuit Overschie
blijkt ook op de melding afgekomen te zijn. Met de vermoede overlastgever
wordt een gesprek gevoerd. Hij zegt ruzie te hebben gemaakt
met zijn vriendin aan de telefoon. Als de agenten vertrekken ontstaat er
discussie tussen het wijkteam en noodhulpteam over de vraag; wie gaat
dit incident in het systeem zetten? Ze hebben er allemaal duidelijk geen
zin in.
Ik neem afscheid en praat na met de chef van dienst, Mat. In zijn team
wordt tamelijk veel geregistreerd, denkt hij. Met name door de noodhulp.
‘Daar krijgen ze tijd voor en de meeste DHV’ers zijn er ook wel vaardig
in.’ Bij de wijkteams is dat anders. Die handelen alles direct op straat
af, zetten bijna niks in de systemen. ‘De wijkpolitie zou ook opdrachten
moeten geven aan DHV, maar dat gebeurt maar zelden.’ ‘IGP is niet zo
sterk hier’. De beste uitwisseling van informatie ‘vindt buiten plaats, op
de rookplek’.
De systemen kunnen veel meer dan de mensen aankunnen. De helft
wordt niet gebruikt.
Mat laat me zien wat er allemaal zou kunnen. Zo kun je de melding van
de MK als agent direct overzetten naar je fomutra, maar dan moet je wel
weten hoe. De systemen werken tergend langzaam.
Zijn team werkt met wachtcommandant en assistent, iemand van het
team die als ‘GMS’er’ de meldingen vanuit het bureau begeleid en van

156 Landelijke invoering FoBo
verdere informatie voorziet. Het is een soort FoBo’er waar het gaat om de
informatie voorafgaand aan het aanrijden ter plaatse.
Verwerken van gegevens doet deze GMS’er niet. Volgens Mat kan een
GMS’er bij het team beter mee-ademen met de agenten dan een RTIC’er
of Fobo’er bij de meldkamer dat zou kunnen.
Ik schuif aan bij de dienstdoende GMS’er: ‘als een auto vragen heeft,
wij zoeken in BHV in eerste instantie, op adres, op telefoonnummer,
soms op naam, maar dat is lastig, zo vaak fout gespeld.’ ‘de systemen
zijn heel erg traag’. ‘sommige systemen mogen we ook niet in, zoals
Integraal Bevragen.’ We moeten natuurlijk heel snel zijn. De aanrijtijd is
hier gemiddeld negen minuten.’
Naar zijn idee wachten veel collega’s tot einde dienst voor ze gegevens
gaan inkloppen. En veel meldingen worden er dan toch niet ingezet, met
name prio 3 en 4. Als ik met Mat in het systeem kijk, blijken inderdaad
alle 7 meldingen van een auto nog niet in het systeem te zitten. Overall
wordt bij 4 op de 10 meldingen niets gemuteerd, zo stelt hij. ‘Dat zouden
ze eens goed moeten uitzoeken’.
‘Een goede RTIC er kan natuurlijk veel beter en sneller zoeken, en in
veel meer systemen tegelijk, dat is ook een vak toch’, zo zegt de GMS’er.
Het is wel belangrijk vinden ze dat zo iemand kennis van blauw heeft,
dat je weet wat er op straat kan gebeuren. Kennis van de wijk is niet
nodig, maar wel van het type werk dat een agent doet.
Volgens Mat kan een Fobo’er niet al het werk overnemen. Met name
de ‘bevindingen’ bij lastige zaken, dat moet een agent toch zelf blijven
doen. Goed ordenen wat ze hebben gezien en gehoord en daar een goed
verhaal van maken. Belangrijk dat ze die vaardigheid ook behouden. Dit
gaat om 10 tot 15% van alle zaken, de rest, ‘minstens 80% kan FoBo’.
Daar zit wel een risico in; hoe behoudt de agent de vaardigheid om die
goede bevindingen te schrijven als hij het niet vaak meer hoeft te doen.
Liever nog dan een FoBo’ er apart zou je het de agenten in de auto laten
doen, als ze weer afrijden. Dan kan prima, als ze het goede systeem hebben,
met goede ondersteunende hulpvragen.

6 Een avonddienst in Rotterdam-West 157
Allen zien de toegevoegde waarde van door FoBo, GMS’er, RTIC, of
je het ook noemt. Het maakt het mogelijk dat agenten meer op straat
zijn. Dat leidt tot meer aanwezigheid, veiligheidsgevoel, tot een snellere
aanrijtijd en het aankunnen van meer meldingen. Bovendien zal de informatie
een stuk beter in de systemen komen dan nu. Want ‘zeker met
dit systeem’ is het een ramp om alles in te moeten kloppen.
Maar je kunt niet altijd op straat zijn. ‘af en toe moet je wel even kunnen
uitblazen, dat blijft wel’.

158 Landelijke invoering FoBo

7 FoBo in Oldenzaal: observaties en interviews 159
7 FoBo
in Oldenzaal: observaties en interviews
Verslag observaties en interviews
Aanleiding
Het cluster Noordoost van de politieregio Twente experimenteert sinds november
2011 met de toepassing van het Frontoffice/Backoffice-concept, kortweg FoBo.
De Politieacademie verricht onderzoek naar de toepassing van het Frontoffice/Backoffice-concept
in de basispolitiezorg. In de zomer van 2012 is ook
bij het cluster Noordoost van de politieregio Twente onderzoek verricht naar
de toepassing van het FoBo-concept. Het betreft een kwalitatief onderzoek, op
basis van participerende observatie en op basis van interviews met agenten, de
backofficemedewerker en de leiding van het cluster. Dit memo vat de belangrijkste
uitkomsten van het onderzoek bij het cluster Noordoost kort samen.
• Agenten enthousiast over backoffice. Agenten oordelen positief over
de ondersteuning die de backoffice hen biedt. FoBo stelt hen in staat
de administratieve afhandeling van het politiewerk (gedeeltelijk) over
te dragen. Dat scheelt tijd, die beschikbaar komt voor het politiewerk
op straat:
‘Het neemt je het werk uit handen. Blauw op straat kan echt blauw op
straat blijven. Als je aan het einde van een dienst eens laat binnen komt,
is het meeste werk al gedaan. Agenten hoeven niet meer in de overuren te
zitten. FoBo doet goed werk, zonder meer.’ (hoofdagent)
‘Het is heel makkelijk. In het begin voelde het wel een beetje als schuiven.
Dan denk je: ach, dat doe ik zelf wel even, terwijl dat helemaal niet nodig
is. Met elke melding is het makkelijker. Je kunt op straat blijven en als je op
het bureau komt heb je niets meer te muteren. Even nakijken en aanvullen.’
(wijkagent)
De waardering voor de backoffice-ondersteuning hangt ook samen met
de bewerkelijkheid van het muteren in BVH. Meerdere agenten geven
aan dit een ‘drama’ te vinden. De backoffice stelt hen in staat informatie
snel in het systeem te laten zetten.

160 Landelijke invoering FoBo
• Tijdswinst half uur tot twee uur per dienst. Op team Oldenzaal heeft
geen kwantitatief tijdbestedingsonderzoek plaatsgevonden, waardoor
het effect van de backoffice-ondersteuning op de tijdsbesteding van
agenten niet exact gekwantificeerd kan worden. Wel is aan agenten
gevraagd hoe groot zij de tijdsbesparing door FoBo inschatten. Agenten
geven aan dat zij door de backoffice een half uur tot twee uur per
dienst besparen, afhankelijk van het werkaanbod tijdens een dienst.
De tijdsbesparing is uiteraard ook een functie van de mate waarin
agenten de backoffice bellen. Uit observaties blijkt dat de mate waarin
agenten een beroep doen op de backoffice per persoon verschilt.
Gesteld kan worden dat zeker bij agenten die de mogelijkheden die
de backofficeondersteuning hen biedt consequent benutten, een substantiële
tijdsbesparing mogelijk is. Ervaringen uit eerder onderzoek
wijzen uit dat toepassing van het FoBo-concept de tijd die agenten
besteden aan de administratieve afhandeling van hun werk met de
helft kan reduceren, wat overeenkomt met een tijdswinst van zo’n
20% van de netto diensttijd.
• Agenten blijven beschikbaar voor het hele verzorgingsgebied. Bij de
inschatting van de tijdsbesparing is door meerdere agenten aangegeven
dat het met name ook scheelt dat men niet meer na één of
meerdere meldingen naar het bureau terug hoeft om af te muteren.
Agenten kunnen op straat blijven. Zeker gezien de uitgestrektheid
van het werkgebied (zo’n 50 bij 25 kilometer) en de daarmee samenhangende
lange aanrijtijden draagt het werken met FoBo ertoe bij dat
agenten in het hele gebied hun werk kunnen doen:
‘Het is een ontzettend groot gebied. Oldenzaal / Losser is heel groot. Soms
kom je door de hoeveelheid meldingen maar aan één ronde’ door het gebied
toe. Er zijn ook diensten waardoor ik in bepaalde plaatsen niet kom omdat
het gebied te groot is.’ (hoofdagent)
• Aanwending extra tijd verschilt per persoon. Gevraagd hoe
agenten de extra tijd aanwenden, die vrij komt doordat de backoffice
hen ondersteunt bij de afhandeling van het schriftelijk werk,
geven zij unaniem aan dat die voor het straatwerk beschikbaar
komt. De precieze invulling verschilt vervolgens per collega.
Sommige agenten stellen in algemene zin dat zij ‘gewoon, meer

7 FoBo in Oldenzaal: observaties en interviews 161
surveilleren’ of dat ze ‘noodhulp hebben’. Andere agenten zijn veel
explicieter over hun opdracht in het gebied. Zij refereren aan de
wijkaandachtspunten, noemen jeugdgroepen, hangplekken, overlastlocaties:
‘Wat ik met die extra tijd doe? Extra surveilleren. Jeugdplekken, hangplekken.
Ik pak meer de jeugd en de hangplekken waar overlast is. Een andere
collega zal misschien meer andere dingen oppakken. Met een bepaalde collega
surveilleer ik meer op de snelweg, vanwege drugshandel. Het is maar
met wie je dienst hebt.’ (hoofdagent)
De extra tijd blijkt ook van pas te komen voor activiteiten die agenten
eigenlijk van belang vinden, maar die er in de drukte van het werk en
door de waan van de dag wel eens bij in schieten:
‘Ik heb mijn eigen zaken. Ik neus veel rond. Jeugdgroepen toch wel waar
je meer aandacht aan besteed. Of als een student een aantal jeugdgroepen
moet bezoeken voor de studie, daar kunnen we echt tijd aan besteden.’
(hoofdagent en coach)
‘Ik merk dat je meer buiten kunt zijn. Het is niet dat ik bewust extra
verkeerscontrole ga houden. Ik kan me overigens wel voorstellen dat je toch
meer projectjes kunt gaan oppakken. We hebben best veel mensen die in
de hennep tijd willen besteden. Surveilleren alleen is ook maar saai. Er
gebeurt niet zo gek veel, dus je hebt veel tijd om zaken zelf op te pakken.’
(hoofdagent)
• Kwaliteit backofficemedewerkers cruciaal voor acceptatie blauw. De
geïnterviewde agenten oordelen in grote meerderheid zeer positief
over de ondersteuning door de backoffice. Dat is in belangrijke mate
te danken aan de inzet van backofficemedewerker Gunvor, voor wie
‘niets te veel is’, om een wijkagent te citeren. Maar betrokkenheid
alleen is niet genoeg. Meerdere agenten geven aan dat het van belang
is dat ‘de backoffice’ de taal van blauw spreekt (‘er is net een matje
geweest – sorry een aanrijding materieel’). Het feit dat de backofficemedewerker
bij de start van het FoBo-project zelf meerdere diensten
mee heeft gedraaid, heeft hier in positieve zin aan bijgedragen.

162 Landelijke invoering FoBo
• Nabijheid backoffice draagt bij aan betrokkenheid bij team en gebied.
De nabijheid van de backoffice op het team werkt positief: front- en
backoffice kennen elkaar persoonlijk. De aanwezigheid op het team
draagt er ook toe bij dat de specifieke veiligheidsitems op het team
scherp op het vizier van de backoffice staan. De backofficemedewerker
heeft meerdere voorbeelden beschreven waarbij zij haar kennis
van wat er speelde op het team en in het gebied heeft kunnen benutten
bij nieuwe meldingen en situaties.
• Drempel om te muteren komt lager te liggen. Meerdere respondenten
geven aan dat de ondersteuning door de backoffice ertoe bijdraagt
dat de drempel om informatie te muteren voor hen lager komt te
liggen:
‘Ik vind FoBo ook makkelijk als ik iets signaleer. Als ik een draaideurcrimineel
zie, dat ik even kan bellen, ik zie ‘m, dat is het signalement, dat
soort dingen, voordat de FoBo er was, dan kwam het er niet meer van aan
het einde van een dienst.’ (hoofdagent)
‘Wat ik ook goed vind is dat veel informatie die anders in de haarvaten
blijft zitten, je ziet iemand op straat, een bekende van ons, dat je even
doorgeeft ik zie die en die met zulke kleding aan. Anders denk je bij einde
dienst – doe ik morgen wel en dan komt het er niet van. Het gaat echt
om bepaalde klanten in ons werk – als ik die zie lopen, dan zou ik dat
doorgeven.’ (wijkagent)
Overigens geven sommige agenten ook ruiterlijk toe dat zij de backoffice
nog lang niet altijd bellen als zich een situatie voordoet die zich leent
voor een IGP-mutatie:
‘De FoBo wordt wel onder de aandacht gebracht, maar niet heel diepgaand.
Dat altijd doorbellen aan FoBo dat gebeurt ook niet altijd. Nog niet
iedereen is zich volledig bewust van de FoBo.’ (hoofdagent)
‘Je geeft wat makkelijker door. Ik ben zelf wat laks geweest, ik kan nog veel
meer doorgeven. In het team wordt daar niet op gestuurd.’ (wijkagent)

7 FoBo in Oldenzaal: observaties en interviews 163
Koppeling met informatieorganisatie ontbreekt nog. Het FoBo-concept
in cluster Noordoost is ontwikkeld op initiatief van het blauwe team
zelf. Van een koppeling met de informatieorganisatie is geen sprake.
De nadruk in de contacten tussen blauw en de backoffice ligt dan ook
hoofdzakelijk op de administratieve afhandeling van het politiewerk.
Het actief aanreiken van informatie bij meldingen kan volgens sommige
agenten nog beter:
‘Ik merk wel dat de backoffice meeluistert met de meldingen. Dat is goed. Het
zou nog beter zijn als zij ook nog info even belt. Het zou winst zijn als zij uit
zichzelf nog met achterliggende info belt. Info is soms wel actief bezig achter
de schermen, maar niet altijd.’ (hoofdagent)
De backofficemedewerker, afkomstig van Intake en Service, is evenwel
voor slechts een beperkt aantal informatiesystemen geautoriseerd. Hierin
is verdere ontwikkeling mogelijk, juist om het perspectief van ‘blauw
beter geïnformeerd op straat brengen’ verder in te vullen. Bij verdere
opschaling van het concept is het zinvol na te gaan hoe een dergelijke
ontwikkeling, mede in relatie tot de te vormen RTIC’s mogelijk is.
• FoBo: graag ook ’s nachts en in het weekend. Op de vraag wat er nog
verbeteren kan aan ‘de FoBo’, geven agenten aan dat de backoffice
bij voorkeur ook in de nachtelijke uren en tijdens de weekeinden
beschikbaar zou moeten komen:
‘Wat ik hoop te zien is dat ze ook op andere tijden aanwezig kunnen
zijn. Ook ’s avonds en ’s nachts. En bij evenementen, zoals laatst bij de
Boeskool-feesten, waar tussen de 5 en 10.000 mensen op afkomen. Dan
was het wel mooi geweest als je ’s nachts kan opbellen. Doordeweeks tijdens
kantooruren gebeurt er niet zoveel.’ (hoofdagent)
‘Kom maar op voor de FoBo in de weekenden. Kijk FoBo overdag en ’s
avonds tot 20.00 uur is mooi, maar na 20.00 uur gebeurt er ook wat.
Vrijdagavond en zaterdag, dat zijn hier de uitgaansavonden. En met festiviteiten
en zo. Met laatste Boeskool, vorige week, hebben we van vrijdag
op zaterdagnacht, dat we toch heel druk waren. Dan staan hier duizenden
man op de markt, FoBo kan dan mooi beginnen met een algemene muta-

164 Landelijke invoering FoBo
tie te maken. Dan kun je aan einde dienst gewoon naar huis terwijl je nu
nog tot zeven uur zit te tikken.’ (hoofdagent)
• Klein beginnen blijkt effectieve veranderstrategie. De invoering van
het FoBo-concept betekent een wezenlijke verandering in het werk
van agenten. In cluster Noordoost is de nieuwe werkwijze omarmd
door blauw. Dit is in belangrijke mate te danken aan het feit dat het
een verandering door en voor blauw zelf is. FoBo wordt gedragen
door het team. De veranderstrategie van kleine stapjes en telkens
kijken of het werkt en of blauw echt geholpen is, blijkt zeer effectief,
en verdient navolging bij verdere opschaling.

8. Koppenkennis 165
8. Koppenkennis
De FoBo-ervaringen van de Rotterdamse voetbaleenheid
April 2012
‘Richard is de hele wedstrijd geen vijf meter bij Dennis vandaan
geweest, het leek zijn schoothondje wel.’ Hoofdagent Martin maakt
deel uit van de voetbaleenheid van de Rotterdamse politie. Tijdens de
debriefing vertelt hij wat hij gezien heeft bij vak III op de tribune tijdens
de avondwedstrijd Feijenoord-NAC. Het is rond middernacht. Energiedrankjes,
Marsen en Nutsen, kaas en worst zijn uitgedeeld en in hoog
tempo ingenomen door de ruim veertig mannen en vrouwen die vanaf
half vijf ’s middags in touw zijn geweest. Een reeks incidenten passeert
de revue: drank- en drugsgebruik en bezit, vechtpartijtjes, de wijze van
fouilleren.
‘We hebben gelukkig weer gewonnen,’ vat de teamchef samen. Als iedereen
verslag heeft gedaan, na ongeveer een uur, krijgt Wil het woord. Hij
is projectleider FoBo en projectleider Informatie Hooliganisme. Wil vertelt
dat er deze keer beter gebruik is gemaakt van FoBo. Hem valt wel op
dat er tijdens de debriefing nog veel meer informatie op tafel komt dan is
doorgebeld: ‘Jongens, dit is real time intelligence, maak er gebruik van.’
Voor de tweede keer is bij een wedstrijd de ‘FoBo-service’ ingericht. Drie
mensen zitten op het bureau klaar voor de agenten in de operatie om
informatie op te zoeken of juist informatie van agenten in de systemen
te zetten. Dat bespaart de agenten de moeite om het zelf te moeten doen
en het levert naar verwachting meer informatie op. Het is van twee
kanten nog wennen, zowel voor de agenten in de operatie als voor de
FoBo-politiemensen op het bureau.
In de briefing voor de wedstrijd wordt heel kort aangegeven dat FoBo
beschikbaar is. ‘Je kunt je informatie doorgeven.’ Nadere toelichting over
welke informatie met welk doel blijft achterwege. ‘Dat kun je vooraf niet
in instructie gieten, dat moet in de loop der tijd blijken,’ zo geven de
projectleider en de chef Informatie van de Voetbaleenheid beiden aan.

166 Landelijke invoering FoBo
‘Ter plekke moeten ze zelf kunnen bepalen wat ze zinvol vinden om door
te bellen. Zij moeten die inschatting maken.’
De FoBo’ers hebben ook nog geen duidelijk beeld wat hun bijdrage zou
kunnen zijn. Ook de instructie aan hen is open: ‘Meld je bij je operationele
teams en zeg dat je beschikbaar bent om informatie op te nemen.’
Om het werk te vergemakkelijken is een digitaal formulier gemaakt waar
alle informatie eenvoudig in op te nemen is, en in één keer doorgezet
kan worden als Fomutra in BVH.
Een van de drie FoBo’ers is al jaren als analist bezig met voetbalzaken
(en Ajax fan). Hij kent tientallen namen en gezichten van hooligans.
Hij helpt de andere twee FoBo’ers als ze informatie doorkrijgen. Zijn
opvatting over het nut van FoBo is eenvoudig: ‘Hoe meer informatie we
hebben, des te beter het is.’
Voor aanvang van de wedstrijd lopen we buiten en zien we het publiek
toestromen. De operationele teams staan strategisch verspreid rond het
stadion. Een burgerteam heeft een aantal cafés bezocht waar leden van
de harde kern zich regelmatig verzamelen. Tijdens de wedstrijd komen
de teams in het stadion en vindt de aansturing plaats vanuit de commandokamer.
Met behulp van alom aanwezige camera’s kun je bij wijze
van spreken bij mensen in de broekzak kijken. Primair doel van al het
handelen is het beheersen van de situatie, het bewaren van de (openbare)
orde. Zoveel mensen bij elkaar op een kluitje, waar velen hebben
gedronken of anderszins hebben ingenomen, is een potentieel kruitvat.
Dat vraagt voorzichtigheid, en bij voorkeur niet rechtstreeks interveniëren
in een groep supporters.
Gedurende de avond bellen de operationele teams 12 keer naar FoBo, met
name met informatie over de bekende hooligans. Waar ze zijn, met wie
ze verkeren, in welke auto ze rijden. Daarnaast krijgen de FoBo’ers een
aantal incidenten door, waar ze personalia e.d. bij zoeken. Alles wordt
verwerkt in fomutra’s. De enkele arrestaties worden direct afgehandeld
en direct teruggekoppeld aan de voetbalclubs, die de seizoenkaart kan
innemen en een stadionverbod kan geven.

8. Koppenkennis 167
Er blijkt nu geen directe toegevoegde waarde van de FoBo-service voor
de operationele teams. De informatie die wordt doorgegeven heeft geen
directe invloed op het handelen van de agenten ter plaatse. Dit is een
wezenlijk andere situatie dan bij de inzet van FoBo op het Rotterdamse
basisteam West in district West. Het vraagt van de agenten dus dat ze inzien
dat de door hen verstrekte informatie bijdraagt aan een breder beeld
van de ‘doelgroep’ en op termijn ook kan bijdragen aan de individuele
aanpak van deze of gene. Gezien de sterke focus op beheersing van de
openbare orde op dat moment op die plek, is dat een lastige slag om te
maken. De agenten krijgen niet direct een ‘beloning’ voor hun inspanning
om informatie door te geven, het leidt eerder af van hun ‘echte’
werk. Bovendien is veel van waar zij tegen aanlopen in de loop der jaren
zo vanzelfsprekend geworden dat het moeilijk is om het belang van het
doorgeven van informatie te zien.
De voetbaleenheid heeft zijn eigen systemen, niet in de computer of op
papier, maar vooral in het hoofd. Niet iedereen kan dus beschikken over
die kennis. Bij de voetbaleenheid gaat het vooral om koppenkennis, om
het weten wie tot een risicogroep behoort en deze goed kunnen herkennen.
Deze gegevens zijn niet systematisch gekoppeld aan de kennis over
deze personen in de andere politiesystemen. Zo staan de hooliganinformatie
en de crimineleninformatie nu nog los van elkaar. Een koppeling,
ook real time, tijdens de goede vindplaats, het Feijenoordstadion, zou
voor beide doeleinden zinvol zijn, denken voorstanders van FoBo en real
time intelligence. Ook de achterkant van deze koppelingen wordt beseft:
handhaven van een wankele openbare orde kan andere actie vragen dan
boeven vangen.
Er is gestart met het in kaart brengen van de netwerken, waarin de informatie
uit de verschillende systemen wordt gekoppeld. Dat staat echter
nog in de kinderschoenen, ook methodisch. Men beschikt nog niet over
een adequate methodiek om (criminele) netwerken zodanig in kaart te
brengen dat ze van operationeel nut kunnen zijn. De bereidheid van de
agenten om informatie door te geven is ondanks het beperkte directe
nut, groot te noemen. Dat kan komen doordat de leiding zegt dat het
moet, maar eerder lijkt het voort te komen uit het beleefde groepsdoel:
we staan hier samen voor de klus om de boel hier rustig te houden, daar
helpen we elkaar maximaal in. Dat de debriefing aan het einde van de

168 Landelijke invoering FoBo
avond, het begin van de nacht, meer dan een uur mag duren en dat men
al zijn best doet om naar elkaar te luisteren, is daar ook een illustratie
van.

9 Enquête resultaten Rotterdam-West 169
9
Enquête resultaten Rotterdam-West
November 2012
In de afgelopen periode is Rotterdam-Rijnmond als een van de pilotkorpsen
aan de slag gegaan met FoBo, eerst bij de DHV van team West
en later ook bij de Voetbaleenheid. Op dit moment worden ook de mogelijkheden
verkend om FoBo uit te breiden naar de DHV van Oost en één
van de wijkteams in district West.
Een aantal weken geleden heeft de Politieacademie een enquête uitgezet
binnen de DHV van Team West. Belangrijkste doel was om te onderzoeken
hoe het team aankijkt tegen FoBo: wat vinden zij ervan?, Is het
bruikbaar voor hun werk en zijn er nog verbetermogelijkheden?
Het responspercentage is 42%: de enquête is verspreid onder 73 politiemensen.
Van deze groep hebben 31 mensen de enquête volledig of voor
een deel ingevuld.
In deze enquête zijn zowel open als gesloten vragen gesteld. In de volgende
paragraaf komen de resultaten en conclusies aan bod. In bijlage 1
staan tabellen met antwoorden op gesloten vragen.
Resultaten en conclusies
Team West is tevreden over FoBo. Ze geven gemiddeld een 7,5 voor
de ondersteuning die zij via de backoffice ontvangen. Ruim driekwart
geeft aan meestal tot altijd gebruik te maken van de backoffice. Dit doen
zij vooral voor het afmuteren van meldingen (97,6%), informatievraag-
en verstrekking (53,3%) en kentekenmutatie bij een aanrijding (47,7%).
61,3% van de agenten geeft verder aan dat zij meer plezier in het werk
ervaren door FoBo. Voor 38,7% is het plezier in het werk hetzelfde gebleven.

170 Landelijke invoering FoBo
Als grootste voordeel van het werken met het FoBo concept noemt een
groot deel van de agenten dat zij meer tijd op straat door kan brengen.
Agenten schatten dat dat ongeveer 1 uur per dienst scheelt. Daarnaast
geven ze aan het prettig te vinden hun informatie kwijt te kunnen en
daarnaast ook informatie te kunnen vragen. Overigens is dit deel van
het FoBo concept in Rotterdam nog niet volledig doorontwikkeld. Veel
informatieverstrekking gaat nu via de wachtcommandant. Je ziet dat ook
terug uit de cijfers van de enquête. Wanneer gevraagd wordt of agenten
beter geïnformeerd de straat op gaan sinds FoBo dan zijn de antwoorden
verdeeld. Ongeveer eenderde geeft aan wel beter geïnformeerd de straat
op te gaan, eenderde staat er neutraal tegenover en eenderde is het oneens
met de stelling dat zij beter geïnformeerd de straat opgaan.
Een belangrijk aandachtspunt dat uit de enquête naar voren komt is dat
67,7% van de agenten aangeeft dat zij niet meer informatie zijn gaan
doorgeven dan zij voor de invoer van FoBo deden. Overigens geeft
93,6% aan dat zij informatie doorgeeft wanneer dat voor de veiligheid in
Rotterdam-Rijnmond belangrijk is.
Als belangrijkste reden om iets niet te muteren noemen de agenten dat
zij een waarneming niet altijd belangrijk genoeg vinden om in te voeren.
De vraag is natuurlijk of het altijd zo is dat informatie niet belangrijk
genoeg is. Het kan ook zijn dat niet elke agent zich beseft welke informatie
wel en niet belangrijk is. Dit verdient in de komende periode nog
aandacht.
Over de invoering van het FoBo concept zijn de agenten meer dan tevreden.
71% vindt dat de invoering goed tot zeer goed is verlopen. Ze geven
aan dat ze blij zijn met FoBo. Een van hen merkt wel op dat, doordat
eerst bij een klein aantal ambassadeurs is begonnen, niet iedereen zich
betrokken voelden vanaf het begin.
Als mogelijk risico van FoBo wordt genoemd dat er fouten zouden kunnen
ontstaan in de mutaties door miscommunicatie tussen frontoffice
(Fo) en backoffice (Bo). Meer dan de helft geeft aan het werk van de
Backoffice meestal tot altijd te controleren (60%). 30% van de agenten
geeft aan soms te controleren.

9 Enquête resultaten Rotterdam-West 171
De agenten noemen ook een aantal verbeterpunten. Deze hebben vooral
betrekking op het meer beschikbaar zijn (vooral tijdens de drukke momenten)
en het actiever meekijken wanneer er een melding is zodat er
al wat voorwerk kan worden gedaan. Daarnaast wordt aangegeven dat er
meer duidelijkheid zou moeten zijn over de beschikbaarheid. Eén respondent
merkt nog op dat er soms beter gemuteerd zou kunnen worden.
Tot slot, wat zou het voor agenten voor gevolgen hebben wanneer FoBo
er niet meer is? Alle respondenten geven aan dat ze dan minder tijd
op straat kunnen zijn. Eén van hen merkt op dat hij dan ook minder
geïnformeerd op straat zou zijn.
Bijlage 1: Reacties gesloten vragen in tabelvorm
Kunt je met een rapportcijfer (1-10) aangeven in hoeverre je in je werk wordt
ondersteund door FoBo?
Cijfer Aantal Percentage
1 0 0
2 0 0
3 0 0
4 0 0
5 1 3,3
6 1 3,3
7 11 36,7
8 8 26,7
9 8 26,7
10 1 3,3
Totaal 30 100,0
Gemiddeld rapportcijfer: 7,5

172 Landelijke invoering FoBo
In welke mate maak je gebruik van FoBo?
Gebruik FoBo Aantal Percentage
Nooit 1 3,2
Zelden 0 0,0
Soms 6 19,4
Meestal 19 61,3
Altijd 5 16,1
Totaal 31 100,0
Waarvoor gebruik je FoBo? ( Je kunt meerdere antwoorden aankruisen)
Aantal Percentage
Afmuteren van meldingen 29 96,7
Veredelen van meldingen 4 13,3
Muteren IGP-mutatie 1 3,3
Informatievraag-/verstrekking 16 53,3
Kentekenmutatie bij aanrijding 14 46,7
Anders, nl. 3 10
FoBo geeft mij:
Cijfer Aantal Percentage
Meer plezier in mijn werk 19 61,3
Minder plezier in mijn werk 0 0,0
Evenveel plezier in mijn werk 12 38,7
Totaal 31 100,0
Door FoBo ga ik beter geïnformeerd de straat op:
Aantal Percentage
Zeer mee eens 1 3,3
Mee eens 9 30,0
Neutraal 10 33,3
Oneens 9 30,0
Zeer mee oneens 1 3,3
Totaal 30 100,0

9 Enquête resultaten Rotterdam-West 173
Voldoet de informatie die je van de backoffice krijgt aan je verwachtingen?
Aantal Percentage
Geen mening 7 22,6
Ja 18 58,1
Nee, omdat...... 6 19,4
Totaal 31 100,0
Kun je door FoBo meer tijd op straat doorbrengen?
Aantal Percentage
Ja 28 93,3
Nee 2 6,7
Totaal 30 100,0
Heeft het gebruik van FoBo ertoe geleid dat je meer informatie bent gaan
doorgeven in vergelijking met de situatie waarin je zelf alles moest muteren?
Aantal Percentage
Ja 6 19,4
Nee 21 67,7
Weet niet 4 12,9
Totaal 31 100,0
Als ik in mijn werk op straat iets zie wat voor belang zou kunnen zijn voor de
veiligheid in Rotterdam-Rijnmond, dan muteer ik dit………….
Aantal Percentage
Nooit 0 0,0
Zelden 1 3,2
Soms 1 3,2
Meestal 14 45,2
Altijd 15 48,4
Geen mening 0 0
Totaal 31 100,0

174 Landelijke invoering FoBo
Wat is voor jou persoonlijk een belangrijke reden om een waarneming niet
vast te leggen?
Aantal Percentage
Ik vind een waarneming niet altijd belangrijk
genoeg om vast te leggen
17 65,4
Het kost me te veel tijd om een waarneming vast
te leggen
6 23,1
Ik weet niet waar ik een waarneming moet
vastleggen
0 0,0
Ik vond het te veel rompslomp om een
waarneming vast te leggen
3 11,5
Anders, nl…. 7 26,9
Totaal 26 100,0
Hoe vaak controleer je het werk dat de Backoffice op jouw naam doet?
Aantal Percentage
Nooit 0 0,0
Zelden 0 0,0
Soms 12 40,0
Meestal 8 26,7
Altijd 10 33,3
Totaal 30 100,0
Hoe is de invoering van FoBo in jouw team verlopen?
Aantal Percentage
Zeer slecht 0 0,0
Slecht 0 0,0
Neutraal 9 29,0
Goed 18 58,1
Zeer goed 4 12,9
Totaal 31 100,0

10 Een wapendiefstal in Schoonebeek 175
10
Een wapendiefstal in Schoonebeek
April 2011
‘Dat was een hectische dag, gisteren’ verzucht Meindert. ‘Eerst een
wapendiefstal en daarna het oprollen van een hennepkwekerij’. ‘Een
gecontroleerde chaos’.
Ik zit ’s ochtends vroeg op deze goede vrijdag 5 april aan het bureau van
Meindert, die vandaag in Coevorden Noodhulp dienst heeft, samen met
Ilse. Hij heeft een papiertje voor zich met een paar punten. De avond
tevoren thuis gemaakt: dingen die hij vandaag beslist moet doen.
Eerst maar even de eerste hectische gebeurtenis van de vorige dag
doornemen. Later aangevuld in een gesprek met de chef van dienst van
gisteren, Doude, en met werkvoorbereider Harmen.
Wat is het geval?
Er komt om 8.30 uur op de ochtend van 4 april een 112 melding binnen.
Het begin van een actie die uiteindelijk 2 ½ uur in beslag zal nemen.
Actie
In Schoonebeek is een man in onderbroek met een paar geweren bij een
school waargenomen. Eerste idee: een gestoorde idioot die amok maakt.
Indachtig de schietincidenten in Alphen a/d Rijn en op scholen in de VS
is iedereen in rep en roer. Minstens zeven politieauto’s gaan op de plek
des onheils af. Meindert:
‘Je vliegt eruit, sommigen zonder ingelogde portofoon. In een onduidelijke
beginfase gaat iedereen erop af. Ikzelf in een onopvallende auto,
zonder aansluiting op het AVLS systeem waarmee ik gevolgd kan worden
door de centralist op de meldkamer’.

176 Landelijke invoering FoBo
Maar bij de school die op het punt van het begin van de lessen staat, is
niets aan de hand. Wat blijkt: bij een man die een paar straten verder
woont, is ingebroken en zijn een paar antieke wapens gestolen. Die man
is na het ontdekken van de diefstal – hij heeft twee indringers herkend
en wist hun namen – in onderbroek de straat opgerend. Kennelijk zijn
bij de melding aan 112 de waarnemingen ‘mensen met wapens’ en ‘man
in onderbroek’ door elkaar gaan lopen. Want de man in onderbroek blijkt
juist het slachtoffer van de inbraak. Meindert:
‘Op het 1e kanaal van de Meldkamer die aanspreekpunt is en de leiding
heeft, ontstaat ruis op de lijn. Collega’s vullen van alles in, relevante en
irrelevante informatie lopen in elkaar over. Er zou zelfs sprake zijn van
geladen uzi’s. Er is geen visuele waarneming en dan ontstaan dit soort
beelden. Maar het blijken later ongeladen antieke wapens te zijn, wel
bruikbaar als je over munitie beschikt.’
Er blijken uiteindelijk twee vluchtauto’s in het spel. De Mercedes van
één der door de bestolene genoemde verdachten, die ook al eens in de
briefing was gepasseerd, wordt bij een woning in Coevorden gesignaleerd.
Daarop wordt een door Meindert geleid ‘motorkapoverleg bij de
Coöp’ georganiseerd om een inval in het huis voor te bereiden. Een inval
die beloond wordt met een drugsvangst.
Elders wordt in een passerende auto door een der agenten van de betrokken
politiewagens een van de andere verdachten herkend. Die wordt
achtervolgd, maar raakt eventjes uit beeld. Een moment dat een der
verdachten benut heeft om eruit te springen en zich in een bosje langs
de weg te verschansen. Daar is hij later opgespoord. ‘Er werd nog overwogen
een helikopter in te schakelen maar die had geen tijd’. Uiteindelijk
worden drie verdachten aangehouden.

10 Een wapendiefstal in Schoonebeek 177
Administratieve afhandeling
Om 13.00 uur, twee uur na de actie, wordt door de chef van dienst in Emmen
een debriefing gehouden. Schoonebeek, de plaats waar de melding
vandaan kwam, ligt immers in de basiseenheid Emmen. Tijdens die debriefing
werd ook de dank van de burgemeester van Emmen overgebracht.
Daarna begint het opmaken van het proces verbaal met het verdachtenverhoor
- een der verdachten wilde verklaren - , de getuigenverklaringen,
het buurtonderzoek, het plaatsen in cellen etc. Alles moet op papier ook
de rapportages van alle betrokken agenten. De volgende dag moet voor
12.00 uur het PV ingeleverd zijn bij de rechter commissaris. Een paar
uur tevoren was het klaar. Doude: ‘Nu heeft de recherche het overgenomen’.
‘Mijn mensen zijn gisteren tot na 21.30 uur bezig geweest met de
afhandeling.’
Balans: mogelijk interessante punten rond de informatieverschaffing
Vanuit het perspectief van blauw
- Chef van dienst Doude rekent snel voor: ‘er zijn 18 man betrokken
geweest bij 2 ½ uur actie, dus zo’n 40 uur bij elkaar. En daarna nog
zo’n 120 uur voor schriftelijk werk en het heen en weer rijden van de
verdachten naar cellen in Assen.’ Dus 3/4 van de tijd is in de administratieve
afhandeling gaan zitten.
Van systeem naar straat. Chef van dienst Doude:
- Het tweede kanaal van de meldkamer, het informatiekanaal, blijkt
geen rol van betekenis te spelen. ‘De meldkamer neemt het over.’ ‘De
meldkamer heeft goed gekozen door vrij snel van het open kanaal
naar het incidenten kanaal om te schakelen met alleen de mensen
die erbij betrokken zijn - radiostilte - , zodat je je beter op de zaak kon
concentreren en de druk er wat afging.’
- ‘De meldkamer kent de geografische situatie minder goed dan de
dienders in de werkeenheid. Zij zien wel waar de auto’s rijden, maar
hebben er geen beeld bij. Zo dacht de meldkamer dat de afspraak
voor ‘het motorkapoverleg’ bij de Coöp in Schoonebeek zou zijn,
maar het was bij die in Coevorden, in de buurt van de woning waar
de Mercedes van een der verdachten stond.’

178 Landelijke invoering FoBo
- ‘De situatie is niet zo dat de meldkamer de auto’s dirigeerde: die gaat
hierheen en die daarheen. Zo had er eigenlijk meteen een auto naar
de 112 aangever/melder moeten gaan om precieze informatie te krijgen,
dan was een hoop verwarring en geruchtvorming voorkomen.
Dat is pas na de actie gebeurd. De aangever en de melder bleken
twee verschillende personen te zijn, waardoor de melding verwarrend
werd.’
- ‘Een schermpje in de auto waar je gezichten op kan zien of e-mail
kan openen zal geld kosten, maar je krijgt er wel bedrijfszekerheid
voor terug.’
- ‘Het gaat bij zoiets om het organiseren van systematische en geografische
nabijheid. Ook met een plaatselijk bekende wijkagent.’
En vanuit het perspectief van informatievoorziening:
Van systeem naar straat. Werkvoorbereider Harmen:
- Harmen biedt zich tijdens de actie aan bij de chef van dienst, die
daar maar al te graag gebruik van maakt. Dan kan er ook goede relevante
informatie gegeven worden op de mailbox van het infokanaal.
Harmen: ‘Voeding met essentiële informatie waar men wat mee kan,
zoals bij deze wapencase, het is vanzelfsprekend dat je dat oppakt.
Vanuit mijn straatervaring weet ik hoe nodig dat is.’ Doude, de chef
van dienst: ‘Hij is een systeemzoeker en gewend snel dingen op een
A-4tje weg te zetten. Die aansturing heb je nodig’.
- Zo heeft Harmen de naam en de foto naar Drachten toegestuurd van
de bewoner van de woning waar de Mercedes heenreed. Want toen
hij de namen van de dieven hoorde vermoedde hij dat ze wel ’s naar
hem zouden kunnen gaan. Maar hij kreeg een ‘no delivery’ op het
bericht naar Drachten. Er was een software wijziging opgetreden, het
was een ander e-mailnummer geworden. Harmen: ‘Aan die informatie
hadden ze veel gehad als het op tijd was geweest’, zeiden ze in
Drachten later, toen hij belde.

10 Een wapendiefstal in Schoonebeek 179
Vanuit het perspectief van blauw
Van straat naar systeem. Chef van dienst Doude:
- ‘Het ging er in de debriefing vooral om de gebeurtenissen met elkaar
chronologisch door te lopen zodat er geen van elkaar verschillende
rapportages van de 18 betrokken mensen zouden komen. We hadden
tijdens de actie iemand moeten hebben die ondertussen meeschreef.’
- ‘Ik heb 1 uur een mutatie zitten maken. Als we iemand als meeschrijver
hadden gehad was dat niet nodig geweest en kan je bovendien
snel omschakelen naar een actiekanaal waarop je alles zegt.’
Hierbij zij aangetekend dat naar inschatting van een aantal betrokkenen
dit soort complexe situaties als de Wapendiefstal, - spectaculair of minder
spectaculair, maar wel met dezelfde impact - zich ca. eenmaal per
maand voordoet in de basiseenheid Coevorden/Borger-Odoorn.

180 Landelijke invoering FoBo

11 De paardenmarkt in Roden 181
11
De paardenmarkt in Roden
September 2012
Het belooft een drukke maandagnacht in Roden te worden voorafgaand
aan de 4e dinsdag van september. Het is het hoogtepunt van een van
origine vee- en paardenmarkt alsmede een warenmarkt waaromheen
in de loop der jaren een hele feestweek is ontstaan. Zo’n 4000 bezoekers!
Maar deze maandagnacht is traditioneel de drukste uitgaansnacht:
horeca, muziek, kermis, tot in de vroege uurtjes.
Angela (22 jaar), zit deze nacht op de FoBo backoffice van het politiebureau
in Roden, met een grote doos soesjes voor zich om uit te delen.
Apetrots: ze heeft haar eigen feestje want ze is die middag beëdigd! Ze
heeft nu de BOA afgerond. En straks over drie maanden bezit ze ook een
juridisch secretaressediploma.
Samen met collega Carola is zij een jaar geleden geselecteerd als instromer
in de regio Groningen/Assen, na eerst bij een bank gewerkt te hebben,
maar dat vond ze saai. Samen geselecteerd uit 600 kandidaten. En
daarna werd het FoBo. Eerlijk gezegd wist toen nog niemand of het wel
van de grond zou komen, dat FoBo, en hoe het zou uitpakken, spannend
om zo van nul af te beginnen!
Wat is FoBo? De kern waar het bij FoBo om draait, is: proberen de systemen
een directere entree op straat te laten krijgen en de administratieve
lasten te verminderen, door onder meer een ‘backoffice op maat’ in te
richten met personen die die wisselwerking faciliteren. Waardoor de performance
van de agenten op straat uitgebreid en verbeterd kan worden.
Doorgaans bemant ze samen met collega Carola overdag de backoffices,
in Roden en in Vries. Bij uitzondering werkt Angela nu twee nachten
in de feestweek om de agenten op straat te ondersteunen. Zij heeft de
organisatoren van deze nachten voorgesteld of het niet handig was als
er een backoffice zou zijn. Daar is uitgekomen dat zij graag wilden dat
Carola en zij ook werkten.

182 Landelijke invoering FoBo
We gaan eerst naar de briefing voor deze nachtdienst. Volle bak. Er zijn
geen halve maatregelen genomen, zo’n 14 man politie is die nacht op
straat. Van het team Roden/Gieten/Vries aangevuld met enkele anderen
uit de omgeving. Het is drie dagen na ‘het Facebook feestje in Haren’,
dat smeult nog een beetje na: enkelen zijn er als ME’er geweest, laten
een paar schrammen zien, doen daar luchtig over, maar zijn er vanzelfsprekend
nog vol van.
Twee agenten in burger weten van de hoed en de rand in Roden. Zij
geven toelichting tijdens de briefing wie er zoal uit de omgeving op af
kan komen, zo’n 15 koppen passeren de revue, ook wie met wie omgaat.
Sommigen met een centrum verbod, anderen met een voetbalstadionverbod
op de Z-side van FC Groningen, anderen hebben een lange staat
van dienst wat betreft openbare ordeverstoring of hebben nog boetes
uitstaan. ‘Als je een van de mannen ziet, zelf niks doen, dat is te link,
alleen doorgeven. Wij gaan er eerst met ons tweeën in burger op af. Jullie
blijven op de achtergrond, maar wel in de buurt.’ Een potentieel kruitvat
lijkt me, als er om een of andere reden een mix ontstaat. De agenten
aan tafel vragen zo nu en dan wat of voegen wat toe, ondertussen van
de soesjes etend die Angela heeft aangeprezen. Van alle kanten wordt ze
gefeliciteerd. Ze legt kort uit dat ze er deze nacht is om mutaties door te
bellen en dat de agenten dat vooral moeten doen. De chef van de eenheid
wenst iedereen sterkte, einde briefing.
Opmerkelijk, zowel voor als na de briefing komen agenten spontaan op
me af om te zeggen dat ze FoBo erg waarderen omdat het muteren hen
uit handen wordt genomen: ‘dat geeft rust’ en ‘per dag scheelt me dat 2
uur werk op het bureau, prima’. Later in de nacht krijg ik te horen hoe
kranig Angela zich op de backoffice heeft gehouden bij de ontruiming
van een drugspand: ‘ze was niet van de wijs te brengen, ondanks erg veel
gedoe’.
Angela ‘is iemand geworden’ in het team kennelijk.
Na de briefing ontmoet ik Angela weer op haar kamer. Met drie computerschermen
op haar bureau (met BVH, Meldkamer en een navraagsysteem)
en met een recorder waarop gesprekken opgenomen worden met
de agenten die haar bellen. De nacht kan beginnen. Angela, fors postuur,

11 De paardenmarkt in Roden 183
beminnelijk, zit in opperste concentratie achter haar schermen. Razend
snel en niet van de wijs te brengen, zoals inderdaad zal blijken.
Ik raak in gesprek met haar over haar werk. Wat doet ze zoal? Allereerst:
mutaties in BVH zetten. Angela: ‘De meeste agenten bellen uit zichzelf
gegevens door, ruim 90% van dit bureau. Ze weten dat ik hier sinds een
paar maanden zit, soms komen ze voor hun dienst langs om dat zeker te
weten of om even een praatje te maken en een dropje te halen. Het gekke
is, dat er vanuit Gieten veel minder gebeld wordt, vermoedelijk omdat ze
ons daar dan niet persoonlijk aantreffen.’ Er zijn altijd een paar agenten
die niet bellen, die het lastig vinden dingen uit handen te geven. ‘Laatst
zei iemand tegen me: gek, het voelt als afschuiven als ik zelf de mutaties
niet maak’.
Nu wordt Angela onrustig. Ze heeft net gehoord dat agenten een paar
jongens hebben aangehouden en meegenomen naar het bureau wegens
openbare ordeverstoring. Er zijn ook een stel meisjes op het bureau
komen vertellen dat ze mishandeld zijn. ‘Ik moet de agenten achter de
kont gaan aanzitten dat ze gegevens doorgeven, dit is niks zo, afgelopen
zaterdagnacht had ik alle gegevens al in het systeem staan voordat ze
hier kwamen met arrestanten.’ En ze beent naar het gestommel beneden.
Terugkerend: ‘De gegevens gaan komen, nu kan ik alleen nog een
BVH nummer aanmaken. Soms is het erg rommelig, nu zijn er beneden
zeven mensen, dan schijnt het kennelijk zo te gaan. Maar soms gaat het
ook omgekeerd, dan vraag ik of ik iets voor hen kan uitzoeken. Ja, ik
neem initiatief’.
Informatie toevoegen, dat is een tweede bezigheid. Zowel het aanvullen
van mutaties als het - steeds meer - real live zaken doorgeven aan
agenten. ‘Vanuit collegialiteit doe ik er dingen bij voor hen; ik houd
nu eenmaal van uitzoeken.’ Door de verschillende systemen lopen,
bijvoorbeeld in ‘Zoeken in formulieren’, een BVH onderdeel, waar ze
veel uithaalt. Angela: ‘Ik trek de adressen of auto kentekens na waar de
Noodhulp heenrijdt. Laatst kon ik de Noodhulp die op een auto afging,
waarover gemeld was dat die 30 km op de autoweg reed, vertellen dat de
vader van de eigenaar die auto gebruikte en al eens jonge kinderen los
in de laadbak vervoerd had. Zulke informatie is belangrijk, bijvoorbeeld
ook om op een adres mee te geven dat er wapens in huis zouden kunnen

184 Landelijke invoering FoBo
liggen. Of van Facebook, daar kan je zoveel vinden. Jammer dat de vaste
koppen hun profiel geblokkeerd hebben, maar voor een sfeerplaatje
werkt het prima. Bij het overlijden van een bekende van ons uit Roden
heb ik Facebook in de gaten gehouden. Hij had een open profiel en op
die manier konden we kijken wie allemaal een condoleancebericht op
zijn profiel gezet hadden. Kan je meteen zien met wie hij allemaal omging.
Toen ik later hoorde dat het Heterdaadteam hier ook mee bezig
was, ben ik gestopt.’
Ondertussen is het een komen en gaan van collega’s die naar het bureau
komen om te eten, even bij Angela langs komen om een mutatie door
te geven of een praatje te maken, waaronder de teamchef. Een van de
agenten in burger weet ondertussen te melden dat alle in de briefing
getoonde ‘koppen’, inmiddels op straat gesignaleerd zijn. Het is wachten
op de dingen die komen gaan.
Ik ga met Angela door over haar derde bezigheid: de prio 3 en 4 meldingen
bijhouden. Doorgaans gaat het om ‘het veredelen van informatie’
in opdracht van Werkvoorbereiding. Bijvoorbeeld een melding over het
verkopen van pannensets vanuit de achterbak van een auto, waarbij
Angela er achter kwam dat de dader dat ook elders had gedaan.
Omdat Angela de meldkamer direct op een scherm kan volgen, kan
er altijd iets tussen de 3 en 4 meldingen zitten dat er op een bepaald
moment op locatie toe doet. Angela: ‘Laatst was er een prio 3 melding
vanuit Assen over huiselijk geweld, die 20 minuten open stond. Ik heb
het adres nagetrokken en zag dat we daar alert moesten reageren. Ik
heb het bureau in Assen gebeld, daar hadden ze het erg druk. Op hun
verzoek heb ik de meldkamer gebeld met de vraag of het toch niet op de
portofoon gegooid kon worden. Dat is gebeurd. De meldkamer heeft me
dat niet in dank afgenomen, geloof ik.’
Wat is er nog meer te doen? De administratieve dossiervorming bijhouden.
Angela: ‘De collega’s vullen het arrestantenbord in, de dossiervorming
moeten zij doen, maar ik zorg dat alles getekend en wel netjes in
mappen zit zodat morgenochtend het Crimeteam er meteen mee aan de
slag kan.’

11 De paardenmarkt in Roden 185
Wat is tot slot belangrijk om haar werk goed te kunnen doen? Angela:
‘Collega’s die me echt nodig hebben gehad, die onthouden dat en vertellen
het door. Dat is - naast dat ze me hier zien zitten - erg belangrijk.
Verder word ik net als mijn collega Carola erg gesteund door mijn baas,
Yvonne, en door de projectleider Irina. Die komt vaak langs, toont persoonlijke
belangstelling dat ervaar ik als erg ondersteunend, want het is
toch allemaal nieuw, FoBo. Erg belangrijk is ook dat je steun krijgt van
collega’s, aan wie je dingen kan vragen of die je ’s een schouderklopje
geven. Trouwens, over een jaar loopt mijn contract af; ik heb het erg naar
mijn zin en hoop dat ik kan blijven.’
Een paar dagen later blikt Angela terug: ‘Er zijn zo’n acht aanhoudingen
geweest die nacht, waarbij een der arrestanten die niet wilde wachten
op zijn bon de verhoorkamer verbouwd heeft. Met de afhandeling van
de aanhoudingen heb ik het het drukst gehad. Ik heb nauwelijks mutaties
per telefoon gekregen. Wel kwamen collega’s bij mij op de kamer
langs om signaleringen op straat door te geven, of vertelden die mij in
de kantine, bijvoorbeeld over een gesprekje met een van de ‘koppen’; die
informatie heb ik gemuteerd. Achteraf blijken er die nacht veel telefoons
uit tassen en jassen gestolen te zijn, waarvan ik nu de gegevens aan het
verzamelen ben.’

186 Landelijke invoering FoBo

12 Soorten informatie-uitwisseling tussen straat en systeem 187
12
Soorten informatie-uitwisseling tussen straat en
systeem
Augustus 2012
Informatie meegeven
wel
niet
(systeem -straat)
Noodhulp
Winkeldiefstaf
bijvoorbeeld
simpel
Informatie innemen
3 4
1 2
‘Alle hens
aan dek’
Evenement
(TT)
complex
Een ordening om meegemaakte situaties in te delen naar de mate waarin
een te starten FoBo aanpak door betrokkenen als relevant wordt gezien.
Wellicht handig als handvat bij discussies: hoe starten we FoBo op, waar
beginnen we mee en hoe? Belangrijk keuze vraagstuk. Er is een zekere
neiging om FoBo louter als info-inneem vehikel te zien en dan ook zo
te beginnen. Op gevaar af dat je dan een soort call center krijgt dat geen
lang leven beschoren is?
Cel 1: inneem georiënteerd, simpele kwesties
Situaties waarvan iedereen het er wel over eens is dat het doorgeven aan
een backoffice gemakkelijk zou zijn. Veel voorkomende simpele zaken
als een winkeldiefstal of een aanhouding in een Horecagelegenheid,
waarbij niet veel uitgelegd hoeft te worden. Of omdat je toch in de auto
zit. Het belang van informatie meegeven of verrijking door een backoffice
wordt (nog) niet als erg relevant gezien
Cel 2: inneem georiënteerd, complexe kwesties
Complexe situaties waarbij geëxperimenteerd wordt met een FoBo aanpak.
Het accent ligt zwaar op het zoveel mogelijk ophalen van informatie

188 Landelijke invoering FoBo
voor snelle afhandelingstrajecten, in het Noorden in combinatie met
ZSM, bv bij de TT. Het omgaan met de hooligans bij Feyenoord –NAC
is ook een voorbeeld.
Evidentiegevoel bij betrokkenen dat dit nuttige ontwikkeling is. Maar:
het belang van informatie meegeven of verrijking door een backoffice
wordt net als in cel 1 (nog) niet als erg relevant gezien of is (nog) niet
aan de orde. De balans slaat zwaar door naar info opvragen en in het
systeem zetten.
Cel 3: minder inneem georiënteerd, wel geïnformeerd willen zijn, relatief
simpele kwesties
De lastigste cel, met een belangrijke persoonlijke component. Gaat
om situaties waar blauw het er niet over eens is of men die wel goed
aan een backoffice kan uitleggen. ‘Een PV moet ik zelf doen’. Het zijn
tegelijkertijd ook situaties waarbij blauw zo geïnformeerd mogelijk op
straat wil zijn en waar het meegeven van informatie of op z’n minst het
goed doorvragen zinvol kan zijn. Parate ervaringskennis en contacten
met collega’s spelen een belangrijke rol. Maar het zijn wel situaties waar
wellicht de meeste administratieve tijdsbesparing en productieve effectiviteit
op straat te realiseren zou zijn.
Cel 4: inneem en meegeef georiënteerd, complexe kwesties
Situaties waarbij het voor blauw (en de werkvoorbereiders) evident is
dat een FoBo backoffice goede diensten had kunnen bewijzen, zowel
van straat naar systeem als v.v. Bijvoorbeeld de twee ‘alle hens aan
dek situaties’: de Wapendiefstalcasus in Coevorden en de Roemenenparkeermeter
casus in Sneek.
Evenwichtige balans tussen info meegeven en innemen.

13 Een horecanacht in Sneek 189
13
Een horecanacht in Sneek
December 2012
Een ‘gewone’ zaterdagnacht in winters Sneek.
Als ‘niet Snitser’ sta je er een beetje van te kijken: elke zaterdagnacht zijn
er twaalf kroegen open waarvan tien met een vergunning tot 04.00 uur.
Daar komen wekelijks zo’n 3000 tot 5000 bezoekers op af.
‘Zonder deze openingstijden op zaterdag hebben de kroegen geen bestaansrecht’,
zo weet Feike, de wijkagent van het centrum van Sneek,
die deze nacht Coördinator Operationele Zaken is. De politie is met zo’n
tien man op straat om deze ‘Horeca-nacht’ in goede banen te leiden,
compleet met een hondengeleider. Gemiddeld zijn er zo’n zes aanhoudingen
per keer.
De strategie bestaat eruit zich met voetsurveillance van 23.00 - 0.30 uur
te laten zien, wanneer de cafégangers komen en vanaf 02.30 uur weer
zichtbaar aanwezig te zijn, wanneer de eersten naar huis gaan. Om het
preventieve accent te benadrukken is een aantal jaren geleden de geuzennaam
‘Stappen zonder klappen’ geïntroduceerd.
Feike: ‘Uitgaand publiek is gewend aan zoveel blauw op straat, maar de
buitenstaander staat er van te kijken. We treden op tegen alcoholgebruik
op straat, lopen met glazen of flesjes op straat, wildplassen, beledigingen
en verkeersovertredingen.’
De berichten van de vertrekkende dienst liegen er niet om: het is op dit
uur spiegelglad op de weg door intredende dooi met regen. Er is code
oranje afgegeven door het KNMI, en bij de politie zijn tal van glijpartijen
met auto’s gemeld. Feike verwacht dat de weersomstandigheden deze
nacht de animo voor cafébezoek wel zal drukken en dat men wat geld
voor de kersttijd wil overhouden.

190 Landelijke invoering FoBo
De start als FoBo
Het is deze decembernacht voor de eerste keer dat FoBo, dat nu bijna
drie maanden in touw is, aan de dienst is toegevoegd. Bowina en Jellina
(B&J) die samen de FoBo backoffice vormen, zitten om 21.00 uur verwachtingsvol
aan hun bureau in een eigen zeer gunstig gelegen kamer
waar iedereen die het bureau in- en uitgaat, langskomt.
Wat zal deze nacht brengen? Wat kunnen zij als FoBo betekenen voor de
dienstdoende agenten?
Wat is FoBo? De kern waar het bij FoBo om draait, is: proberen de
systemen een directere entree op straat te laten krijgen, en informatie
direct in te voeren (real time). Door onder meer een ‘backoffice op
maat’ in te richten met personen die die wisselwerking tussen straat
en systeem faciliteren. Waardoor de performance van de agenten
op straat uitgebreid en verbeterd kan worden en de administratieve
lasten voor hen verminderd kunnen worden.
De computerschermen staan open, links de berichten van de Meldkamer
op het Kladblok, rechts de systemen waar zij in kunnen. Voor hun eigen
overzicht hebben zij via Google Maps een op de tafel pronkend kaartje
gemaakt met alle café’s erop.
Op tafel ligt tevens een extra Horeca-telefoon klaar. Deze is doorgaans in
bezit van coördinator Feike, zelf op straat, maar is nu in hun - FoBo - handen
gegeven. De telefoon heeft een apart nummer (met in de toekomst
wellicht een eigen kanaal), waarop de café’s en hun uitsmijters zijn aangesloten,
zodat ze in direct contact staan met de politie nachtdienst. Als
het uit de hand loopt wordt er overgeschakeld op het Noodhulpkanaal.
Maar eerst naar de briefing. Coördinator Feike toont op het scherm enkele
‘koppen’ als aandachtsvestiging, laat B&J vertellen wat ze als FoBo
doen (‘alles doorgeven aan de FoBo telefoon wat jullie tegenkomen, dan
maken wij de mutaties klaar, bereiden een aanhoudings PV voor, schrijven
bonnen uit, en halen prio 3, 4 en 5 meldingen uit de meldkamerbak’)
en verzoekt zijn collega-agenten daar dan ook gebruik van te maken.

13 Een horecanacht in Sneek 191
FoBo als werkplaats van ‘makers’
De agenten gaan de straat op. ‘Bellen hè’, drukken B&J hen op het
hart als zij langs hun FoBo kamer komen. ‘Ze willen wel, maar denken
er niet allemaal aan’, verzuchten B&J.
Bowina , eind dertig en Jellina, eind twintig, zijn verguld dat ze dit FoBo
werk samen kunnen doen. Jellina werkt drie dagen en Bowina vier dagen
per week op de backoffice waarvan twee dagen samen. ‘Geweldig om dit
te mogen opzetten, en dat ons deze kans is geboden.’ Het enthousiasme
straalt van hun gezichten af. Ze hebben nooit eerder samengewerkt,
maar elkaar ontmoet bij de BOA cursus. Bowina met o.a. ervaring in het
opzetten van een wijksecretariaat in team Heerenveen houdt van ‘uitpluizen’.
Ook de ervaring die ze bij bureau Zedenzaken heeft opgedaan,
kan ze nu goed gebruiken, zoals ‘het omgaan met heftigheid en hectiek’.
Jellina is sterk in het ingrijpen in lastige situaties en in het contact leggen
met mensen, zo bleek tijdens haar – niet afgeronde – opleiding tot
hoofdagent. Ze heeft een jarenlange ervaring in Sneek en Drachten met
BPO werk aan de balie. ’We vullen elkaar heel gemakkelijk aan, vooral
de ondernemende kant van het FoBo werk spreekt ons aan. Zorgen dat
FoBo groeit en dat steeds meer collega’s gebruik gaan maken van onze
dienstverlening. Dat maakt het zo mooi! ‘Mensen voor ons winnen. We
kunnen maken zoals we het willen maken, maar tegelijkertijd willen we
ook niet teveel op onze schouders nemen.’
Op dit ‘maken’, waarbij je FoBo als een ambachtelijke werkplaats tussen
straat en systeem kunt zien waar geleidelijk producten ontwikkeld worden
in interactie met de agenten op straat en de informatieorganisatie,
zullen we later in de nacht terugkomen.
Aanloop
De eerste mutaties druppelen binnen. Jellina heeft twee van een melding
van de meldkamer naar het bureau terugkerende agenten ontmoet,
toen zij buiten stond te roken, en afgesproken dat zij die melding voor
hen uit de meldkamerbak haalt en afmuteert. En twee anderen keren
terug van een controle van een jeugdkeet, waar vaak clandestien drank

192 Landelijke invoering FoBo
wordt ingenomen en geven briefjes af met namen van jongeren die daar
zijn aangetroffen. ‘Dan hoeven we dat muteren zelf niet te doen en kunnen
we weer de straat op’, zo klinkt het.
Vervolgens lopen twee andere agenten binnen, die Bowina een bon laten
invullen met een boete van € 85,-. Het betreft een arrestant op het
bureau, een jongen van 17 jaar, die op de openbare weg in staat van dronkenschap
is aangetroffen. In zijn cel spuugt hij de boel onder. Bowina
belt een aantal malen zijn ouders om hem op te halen maar krijgt geen
gehoor, hetgeen op dit uur van de nacht niet verwonderlijk is. Uiteindelijk
zal de jongen toch thuis gebracht worden.
En zo gaat dat door. FoBo wordt niet alleen telefonisch benaderd, dat is
wel duidelijk. Er is veel aanloop, ook van agenten die FoBo nog niet goed
kennen en poolshoogte komen nemen. Met de nabijheid op het team
lijkt het wel snor te zitten. ‘Even binnen komen lopen heeft ook een
functie’, zo wordt gezegd. Verder is er niemand op het bureau, tenzij de
chef van dienst er is.
Je vraagt je eigenlijk af hoe het zonder zo’n ‘warm en nabij’ FoBo ontmoetingspunt
tussen straat en systeem moet en elke agent op zichzelf
is aangewezen om informatie op te halen en in te voeren in BVH, zo
vanzelfsprekend lijkt de FoBo aanwezigheid.
Bowina houdt voortdurend haar oog gericht op het linkerscherm waarop
zij de kladblokteksten van de meldkamer en het RTIC ziet staan. Als ze
bovendien ‘over de ether meeluisterend’ hoort dat een van de agenten
naar een adres gaat voor een familie ruzie, belt ze hem meteen: ‘kan ik
wat voor je betekenen bij de registratie?’ Ze belt zelf. ‘Daarin zijn wij
heel fanatiek, want de agenten staan er niet bij stil, de gewoonte moet
erin groeien. Het is heel leerzaam voor mezelf hoe ik mensen benader,
ook qua woordkeus.’
Ineens om 03.00 uur volop geren en gedraaf, iedereen rent het gebouw
uit na het gezamenlijke eten. Er is een inbraakmelding; iemand heeft
verdachte geluiden gehoord in een huis aan de overkant van de straat
en 112 gebeld. Zou ‘een heterdaadje’ aanstaande zijn? Maar na een tijdje
blijkt er toch wat anders aan de hand: het lawaai was afkomstig van plak-

13 Een horecanacht in Sneek 193
ken ijs die van het dak naar beneden vielen in deze dooinacht. Een van
de agenten belt daarover om een mutatie te maken: ‘goh, wat handig is
dat’, krijgt Bowina als reactie.
De reikwijdte van FoBo
We komen tijdens het invoeren van de mutaties te praten over de
reikwijdte van het FoBo werk en de mate van belasting van de backoffice.
Blijft het voornamelijk bij het innemen van informatie of kunnen B&J
de agenten ook voorzien van op de situatie toegesneden informatie? ‘Dat
zouden we graag willen, bijvoorbeeld het ophalen van foto’s bij 3,4 en
5 meldingen’. B&J noemen het gevaar dat ze veel tijd kwijt zijn aan de
postbus legen en e-mails lezen, werkzaamheden die zij bij de FoBo start
erbij kregen omdat het toen nog relatief rustig was. ‘Maar nu de agenten
ons steeds beter beginnen te vinden, worden die werkzaamheden ons
teveel en gaan die de FoBo ontwikkeling in de weg staan. Na 1 januari
gaat het Wijksecretariaat dat werk weer doen. De meldingen uit de GMS
bak halen blijft wel bij FoBo zo is de gedachte, maar of de GMS bak
bij FoBo blijft, zal nog nader worden bekeken.’ ‘We kunnen FoBo ook
functioneler maken als we meer thuis raken in de systemen en zo de
agenten rijker kunnen voorzien van informatie.’
Erg in hun schik tonen zij zich met de apparatuur die hen verschaft is
om binnenkomende gesprekken op de FoBo telefoon op te nemen en af
te luisteren. (We herinneren ons de dag dat de bazen van het landelijke
FoBo Programmateam onder de bureaus lagen om de apparatuur aan
te sluiten, een mooi voorbeeld van ‘zelf maken’.) Van deze apparatuur
wordt bij twijfel regelmatig gebruik gemaakt opdat de in BVH ingevoerde
informatie geen fouten bevat. Weer een mooi pluspunt van FoBo:
een goede kwaliteit van de invoer van informatie.
Verrijking en rugdekking in het team
In het holst van de nacht komen we te praten over wat nodig is om
FoBo tot 1 april te versterken nu B&J de eerste schreden hebben gezet.
Want 1 april 2013 is het tijdstip waarop FoBo in breder verband, ook bui-

194 Landelijke invoering FoBo
ten de huidige teamgrenzen, moet kunnen worden ingezet. ‘Dan treden
we buiten de vissenkom, waarbinnen we kunnen experimenteren’, zoals
de teamchef het uitdrukte.
B&J zijn nu bijna drie maanden bezig. FoBo heeft tijd en ontwikkeling
nodig om volwassen te worden, natuurlijk. Agenten over de brug helpen
dat ze een beroep op de FoBo ondersteuning doen - ‘de gewoonte moet
erin groeien’ -, dat lijkt prima. Dat is de meer invoelende kant. Ook het
ondernemende, ambachtelijke uitgangspunt: FoBo willen ‘maken’, lijkt
prima. Maar hoe voorkom je dat je niet onverhoopt in deze (intake)fase
blijft hangen bij het invoeren van mutaties voor hen die over de brug
geholpen zijn? Is er naast de invoelende kant ook niet de zakelijke kant
van het ‘experimenterend doorontwikkelen’? Experimenteren houdt ook
in: grenzen verleggen door snelle terugkoppelingen van info uit systemen
naar de straat te beproeven, met mogelijk het opzoeken en opsturen
van foto’s als begin. De ontwikkelruimte die er is ‘grijpen’ voor de
volgende stap, niet ogenschijnlijk blijven hangen in secretariaat-achtig
invoerwerk, hoe waardevol het ook is als dat kwaliteitsvol gebeurt. En
een stevige bedding krijgen binnen het team, zonder vrijblijvendheid.
Laten we een voorbeeld geven. Zo is in het team wel eens geopperd het
werken en sturen met informatie binnen het team verder te ontwikkelen
door acties in het systeem te zetten, die vervolgens te bundelen en te
analyseren, en die weer leidend te laten zijn bij het optreden bij b.v. een
hotspot, zoals een plein met jeugdoverlast. Dan zou je als backoffice op
de plek toegesneden informatie aan de agenten op straat mee kunnen
geven.
Als je vanuit zo’n ‘inneem en aanreik ambitie’ wil werken zouden B&J
dan niet gebaat zijn met iemand uit het team aan wie zij zich in dit
opzicht kunnen optrekken? Die er vanuit de leiding als ‘promotor’ of
‘everydaymaker’ bovenop zit, massa maakt naar het hele team door te
communiceren over verworvenheden en verbetermogelijkheden? En
verbindingen legt met de informatieorganisatie? Zodat je ‘met elkaar iets
nieuws maakt’? Vanuit een basis, die lijkt gelegd: de ‘persoonsgerichte
nabijheid’ van FoBo tot het team?

13 Een horecanacht in Sneek 195
B&J willen er samen verder over doordenken en met anderen over hebben.
Slot
Een paar dagen later blikken B&J terug. De nacht is vrij rustig verlopen
met zo’n twaalf mutaties en zeven bekeuringen, door FoBo behandeld.
Tijdens de debriefing is naar voren gekomen dat het uitgeven van meldingen
via de Horecatelefoon - die deze nacht nauwelijks is afgegaan - te
allen tijde prioriteit heeft boven andere FoBo werkzaamheden. En dat
de chef van dienst graag aan het einde van de dienst een journaal wil
van FoBo welke meldingen er allemaal zijn geweest. Een leerpunt voor
oudejaarsnacht want dan is FoBo weer actief!

196 Landelijke invoering FoBo

Over de auteurs
Debby van Arkel is young professional aan de Politieacademie
Ivo van Duijneveldt is senior adviseur bij Andersson Elffers Felix (AEF)
Casper Hartman is onderzoeker in Amsterdam en voormalig directeur
van Publiek Domein
Peter van Os is waarnemend directeur Onderzoek, Kennis &
Ontwikkeling aan de Politieacademie
Maartje van Rossum is organisatieadviseur bij Van Vieren
Willem van Spijker is historicus en partner bij Van Vieren
Anne van Uden is junior-onderzoeker aan de Politieacademie
Pieter Tops is lid van het College van Bestuur van de Politieacademie en
hoogleraar bestuurskunde aan de Tilburg University

198 Landelijke invoering FoBo

Colofon
Uitgave Politieacademie
Datum april 2013
Productiebegeleiding Communicatie & Marketing Politieacademie
Fotografie Archief Politieacademie
Vormgeving CLIC-soft & design BV, Enschede
c 2013 Politieacademie
Behoudens door de wet gestelde uitzonderingen mag niets uit deze
uitgave worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder
schriftelijke toestemming van de Politieacademie, die daartoe door de
auteurs met uitsluiting van ieder ander onherroepelijk is gemachtigd.

Vanaf het voorjaar van 2009 is bij de politie een nieuwe werkwijze
beproefd voor het uitvoerend politiewerk. Deze nieuwe werkwijze
is bekend geworden als het Frontoffice/Backoffice-concept, kortweg
FoBo. Het idee is simpel: agenten kunnen voor de afhandeling
van het politiewerk een beroep doen op een professionele backoffice
die hen ondersteunt bij het verwerken van meldingen en bij
het opstellen van de noodzakelijke producten, zoals een procesverbaal
of een mutatie. Dit bespaart agenten tijd. Zij hoeven
immers niet meer zelf al het bureauwerk te doen, dat kunnen zij
eenvoudig telefonisch overdragen aan de backoffice.
Tijdbesparing en vermindering van de administratieve lastendruk
waren echter niet de enige redenen om met het FoBo-concept te
starten. Het concept past in een bredere visie van de informatieorganisatie
van het korps op informatie gestuurde politie.
Uitgangspunt van deze visie is de notie dat het politiewerk in hoge
mate om informatie draait. Het gaat erom straat en systeem te
verbinden. Daarmee gaat FoBo in zijn kern om een van de cruciale
vraagstukken voor de politie van dit moment.
www.politieacademie.nl