ournalist

1 JT AUG. .-SEPT. 1949
De l\aiJiolieke „
Jaargang - Maandblad 1 en 2
INZENDINGEN AAN HET* SECRETARIAAT:
K0NINGSSTRAAT22B.TEU.6529
HILVERSUM
It E D A C T I El
J. W. L. VAN MASTRIGT
A. L. G. M. VAN OORSCHOT
S. H. A. M. ZOETMULDER
ournalist
ORGAAN VAN DE KATHOLIEKE
NEDERLANDSE JOURNALISTENKRING
DE PERS IN HET BRANDPUNT
rVIT J aar zal in de historie van de
•^ pers ongetwijfeld met meer dan
een nietszeggende phrase worden afgedaan.
Het is het jaar, waarin hier
in Nederland het wetsontwerp op de
journalistieke verantwoordelijkheid
bij de iStaten-Generaal is ingediend;
het jaar, waarin de kwestie van
het journalistieke verschoningsrecht
in een uitermate acuut stadium is
getreden; \ •
het jaar, waarin de Ned. Juristenvereniging
het vraagstuk van de
persvrijheid heeft behandeld;
het jaar, waarin in Engeland het
rapport van de Royal Commission on
the Press is verschenen. De pers, die
er niet tegen op ziet om het gehele
maatschappelijke leven in zijn rijke
schakeringen in haar gezichtskring
te betrekken, is in 1949 dus zelve in
het brandpunt der publieke "belangstelling
komen te staan. Dit is op
zich zelf verheugend, want op al deze
discussies is toepasselijk het gevleugelde
woord: „Du choc des opinions
jaillit la vérité". En de waarheid 'is,
dat de persvrijheid een goed van zo
uitzonderlijke waarde is, dat elke poging
tot opheffmg van deze vrijheid
met kracht moet worden afgeslagen.
Men kan onderling nog zozeqr van
mening verschillen over de vraag, op
welke wijze deze vrijheid moet worden
bevestigd, hierin stemmen vrijwel
alle meningsuitingen met elkaar
overeen, dat de vrijheid in geen geval
mag worden opgeofferd.
Dit kan worden geconstateerd zo-
Wel in vakkringen als daarbuiten. En
de mondelinge gedachtenwisseling
zowel als die in geschrifte heeft
bovendien de grote verdienste, 'dat
men zich op de fundamentele problemen
van de pers bezint en dat van
allerlei zijden kostbare bijdragen
Worden geleverd voor de verdieping
v an inzicht. '
ZOALS ik bij de opening van het
Congres te Utrecht reeds mocht
constateren, blijken de gemoederen
door het bewuste wetsontwerp zodanig
te zijn beroerd, dat daarmede in
de belangstelling der leden de ideële
2i
Jde van het journalistieke beroep
de ongetwijfeld ook belangrijke ma­
teriële kant is gaan overschaduwen.
Deze beroering heeft dit grote voordeel,
dat de massa der leden, na een
soms wat verontrustende periode van
inertie, in beweging is gekomen. We
kunnen in onze organisaties van deze
activiteit slechts vruchten plukken.
De onderlinge verbondenheid wordt,
ondanks alle verschil van inzicht,
door deze ontwikkeling versterkt.
Overigens zal ieder mij ten goede
houden, dat ik tot het wetsontwerp
in kwestie thans het zwijgen doe, nu
de Commissie van de Federatie nog
in conclave is.
Waarover ik niet mag zwijgen, is
de stand van zaken met betrekking
DOOR
Mr. M. ROOY
tot het verschoningsrecht. Na het
Federatiecongres in Den Haag, dat
aan dit onderwerp was gewijd, zijn
er weer enige strafprocessen geweest,
welke tot veroordeling van
collega's, die zich op hun zwijgplicht
hebben beroepen, hebben geleid. Ik
heb dus op het genoemde congres
geen woord te veel gezegd, toen ik
constateerde, dat de kwestie van het
verschoningsrecht een zeer actueel
karakter voor de Ned. journalisten
had, Prof. Van Oven, die ons in Den
Haag reeds van voorlichting had gediend,
vond aanleiding in het Ned.
Juristenblad de zaak nog eens te behandelen
naar aanleiding van de indiening
van het wetsontwerp (met
veen vooralsnog negatieve conclusie)
en de presidente van de Ned. Juristenvereniging,
mevr. prof. mr. D.
Hazewinkel-Suringa wijdde aan hetzelfde
onderwerp haar openingsrede
voor het te Maastricht gehouden
congres dezer vereniging. Deze -bekwame
juriste kwam daarbij tot de
conclusie, dat de ethische beroepsplicht
van de journalist nog geen
verschoningsrecht schept, doch dat
de rechter in concreto zal hebben uit
te maken, of het offer van het erkennen,
van een zwijgrecht gerechtvaardigd
wordt door een groter maatschappelijk
voordeel. Het arrest van
de Hoge Raad in de zaak-Lunshof
achtte spr. juist gewezen. Deze belangen-afwe^ing
zou zij in geen geval
aan de journalist zelf of aan een
commissie van beroepsgenoten willen
overlaten.
Zoals bekend, heeft de commissie,
welke door de N.D.P. en de Federatie
onder voorzitterschap van jhr.
mr. G. W. van Vierssen Trip na het
Haagse congres was ingesteld, met
bekwame spoed een advies uitgebracht,
waarin déze belangenafwe-
1 ging juist wel aan een speciaal college,
t.w. het door de journalistenwet
gedachte Persgerecht, zou worden
opgedragen. Dit voorstel ontleende
zijn bijzondere waarde aan de
instemming van de voorzitter, die
oud-journalist en oud-rechter is. Doch
dit verschil van inzicht met mevrouw
Hazewinkel daargelaten, was haar
rede hierom van bijzondere waarde,
omdat zij een practische oplossing
van de moeilijkheden ook onder de
huidige omstandigheden aanwees, nl.
de erkenning van een beperkt verschoningsrecht,
indien het- algemeen
belang zulks vordert. Op het juristencongres
werd er op gewezen, dat
ook in het arrest van de Hoge Raad
deze mogelijkheid „duidelijk" was
aangewezen. Ik heb dat ter vergadering
bestreden en als mijn overtuiging
uitgesproken, 'dat de lagere
rechter er zich onvoldoende van bewust
is, dat de belangenafweging als
>bedoeld door mevr. Hazewinkel, door
de rechter dient te geschieden, in elk
geval, waarin een journalist wegens
het weigeren van getuigenis terecht
staat. De nu gewezen uitspraken geven
in hun motivering weinig blijk
van de geneigdheid van lagere colleges
om deze weg te bewandelen.
Alleen heeft het Haagse gerechtshof
in de zaak tegen collega's Kruiderink
en Corstiaanse de betrekkelijk
lage straf bevestigd met verwerpingvan
de overweging van de rechtbank,
volgens welke een lage straf op haar
plaats was, omdat de betrokken journalisten
het bewuste arrest van de
Hoge Raad nog niet hadden kunnen
kennen, toen zij getuigenis weigerden;
het Hof heeft de pleiter voor
deze collega's'in zoverre gevolgd, dat
het een lage straf gerechtvaardigd
1

achtte wegens de aard van het bewuste
geval. Dit wijst, althans bij de
bepaling van de strafmaat, op een
zekere belangenafweging. Het is echter
nog niet een aanvaarding van de
gedragslijn, welke . tot erkenning
zelve van het verschoningsrecht kan
leiden en dus een veroordeling kan
uitsluiten. Het is te wensen, dat de
discussie op het Juristencongres op
den duur een gunstige uitwerking zal
hebben en die collega's van een veroordeling
zal vrijwaren, die met hun
publicaties waarvan zij de bron desgevraagd
niet kunnen mededelen,
kennelijk het algemeen belang op het
oog hebben gehad.
ERHEUGEND is de duidelijke
V, uitspraak, welke de Ned. Juristenvereniging
op haar jaarlijkse congres
te Maastricht t.a.v. de persvrijheid
heeft gedaan. Met de grootst
mogelijke meerderheid werd de mogelijkheid
van preventief toezicht op
uitingen door middel van de drukpers
afgewezen. En al evenmin verbloemd
was de uitspraak, dat de lagere
wetgevers t.a.v. de inhoud van
geschriften geen beperkingen bij verordening
mogen uitvaardigen: een
persoonlijk succes Voor prof. mr. G.
van den Bergh, die een andersluidende
uitspraak van de Hoge Raad ter
vergadering nogmaals had gewraakt.
De prae-adviseur, onze oud-collega
Tammes vond de vergadering achter
zich, met betrekking tot het punt, of
de persvrijheid in onze Grondwet .—
als tot dusverre — negatief dient te
worden omschreven dan wel in een
positieve formulering moet worden
bevestigd; prof. Tammes had het
laatste bepleit en, met de bedachtzame
vooruitstrevendheid, hem eigen,
een nieuwe redactie ontworpen, welke
de geijkte terminologie van art. 7
ten,' dele combineert met een positieve
uitdrukking van het beginsel der
persvrijheid. En wel als volgt:
,,De vrijheid van drukpers is
erkend.
„Niemand heeft voorafgaand
verlof nodig om zich door schrift,
afbeelding of tekening jegens anderen
vrij te uiten.
,,De wet bepaalt welke uitingen
als zodanig onrechtmatig zijn (met
inachtneming van de bijzondere
taak van de periodieke pers tot
vorming van de openbare mening)".
Zonder dat de Juristenvereniging
zich heeft vastgelegd op deze redactie
heeft zij zich met grote meerderheid
voor een positieve formulering
uitgesproken, daarmede een krachtig
pleidooi voor de persvrijheid leverende...
De debatten droegen een bijzonder
geanimeerd karakter. Het praeadvies
van prof. Tammes vond meer
instemming dan bestrijding. Het tegendeel
was het geval met het omvangrijke
stuk van zijn mede-praeadviseur,
prof. Duynstee, dat soms
zelfs felle en emotionele kritiek uitlokte.
Ook van katholieke zijde onder
de sprekers distancieerde men zich
van de strekking van dit prae-advies.
2
Bij de beantwoording van de vraagpunten
bleek dit prae-advies geen
weerklank te vinden, ja veeleer de
overtuiging van het tegendeel bij
verschillende aanwezigen te hebben
versterkt. Het is te wensen dat bij
voorkomende gelegenheid in de toekomst
van katholieke zijde een meer
representatieve omschrijving van in
Katholieke kring levende opvattingen
met betrekking tot dit onderwerp zal
worden gegeven.
Het was wijs beleid van de vergadering,
dat zij de vraagpunten
over het wetsontwerp op de journalistieke
verantwoordelijkheid niet in
stemming wenste te laten komen;
ondanks de aandacht, welke de praeadviseurs
daaraan hadden gewijd, leek
het onderwelrp voor een uitspraak,
waaraan het gezag van de Juristenvereniging
toekomt, toch niet voldoende
voorbereid.
Zo is deze Maastrichtse bijeteSnkomst
een kostbare bijdrage geworden
tot de algemene gedachtenwisseling
over de betekenis van de persvrijheid.
,
VER het rapport van de Engelse
O Royal Commission on the Press
zou zeer veel te zeggen zijn. De Nederlandse
pers past echter een zekere
terughoudendheid daaromtrent in deze
zin, dat men met lof of blaam spaarzaam
omspringt. Kostbaar studiemateriaal
levert het rapport echter zeker
op, gegrond als het is op uitvoerige,
stenografisch opgenomen „hearings",
welke reeds eerder waren gepubliceerd.
Wie over de Engelse pers
in het bijzonder en over de persproblemen
in het algemeen, zoals zij
zich in Groot-Brittannië voordoen,
zich wil oriënteren, moet in dit rapport
duiken.
Eén ding is door dit rapport wel
duidelijk geworden en dat is, dat het
uitgangspunt Van degenen, die tot
het onderzoek de stoot hebben gegeven,
geen bevestiging heeft gevonden.
Omtrent de kritiek op de pers,
dat zij „vercommercialiseerd" zou
zijn, merkt de commissie op, dat het
haar voorgelegde materiaal „geen
samenhangend en alomvattend beeld
gaf en geen middel om tot algemene
conclusies -te komen over de omvang
en de aard van de misbruiken, waarvan
het bestaan was beweerd".
Dit betekent intussen niet, dat de
commissie de pers, vooral do populaire
bladen — welke worden geplaatst-
tegenover de „kwaliteitsbladen"
— de critiek zou sparen. Deze
hebben harde noten te kraken gekregen,
aldus de pLondense correspondent
van de N.R.C, over de neiging
om aan de publieke smaak te voldoen:
„In de populaire bladen werkt de
beoordeling van de nieuwswaarde als
een verwringend medium zelfs los
van enige politieke overweging: de
hoogste betekenis wordt gehecht
aan het nieuwe, aan het uitzonderlijke
en aan het „menselijke!' en deze
elementen worden in het nieuws
onderstreept tot schade en zelfs tot
uitsluiting van het normale en blij­
vende. Consequently the picture is
always out of focus".
Het is in dit verband merkwaardig
kennis te nemen van de aanhef van
het hoofdartikel van het Zondagsblad
de Observer — met de Economist
het enige blad waarvan de
hoofdredactie een statutair geregelde
onafhankelijkheid heeft! , —; deze
aanhef luidt:
„Dat kranten in staat zijn tot onnauwkeurige
weergeving van feiten
werd aardig gedemonstreerd Donderdag
j.1., toen bijna elk populair dagblad
de resultaten van de Royal
Commission on the Press samenvatte
op een wijze, welke voor henzelf
gunstig was. Niemand, die op
deze bladen steunde voor zijn voorlichting
kon hebben gegist, dat veel
van het Commissierapport ongunstig
was voor onze industrie of ons beroep."
Het blad wijst er op, dat de Commissie
met name het vraagstuk, hoe
nieuwe bladen een „start" kan worden
gegeven in de concurrentiestrijd
met de zeer kapitaalkrachtige bladen
ter zijde heeft gelaten. En het
blad is al evenzeer sceptisch over het
effect van de positieve aanbeveling
van de Commissie tot vorming van
een Persraad, op grondslag van vrijwilligheid
en zonder sancties.
iZo blijkt er, van het standpunt van
een onafhankelijk persorgaan in Engeland,
wel grond voor critiek aan-
.wezig te zijn. En waarover een Ned.
journalist zich vooral verwondert is,
dat de Commisie het logisch schijnt
te vinden, dat degene, „die de muzikant
betaalt, ook het deuntje bepaalt."
Intussen toont de (Commissie
wel voldoende begrip voor de roeping
van de pers in de maatschappij!
vandaar ook haar voorstel voor een
Persraad, die mede moet werken aan
de problemen van de opleiding van
journalisten — alsmede aan formulering
en effectief maken hoge standaarden
van beroepsgedrag. De
meeste Engelse bladen betuigen tamelijk
platonische instemming niet
een en ander, doch het tevens blij'
kend scepticisme over de mogelijk'
heid practische resultaten te bereiken
is veelzeggend. De Engelse vrijheidszin
doet de betrokkenen in het
bijzonder afkerig zijn van enige wettelijke
dwang. Bij de strijd om het
wetsontwerp op de journalistieke
verantwoordelijkheid is eenzelfd e
stroming hier te lande aan- de dag
getreden. Persoonlijk blijf ik mij echter
afvragen, of de in Engeland nu
door een onpartijdige instantie g e '
constateerde ontwijfelbare misstanden
ooit uit de weg zullen worden
geruimd, indien men blijft staan M
deze constatering. Er liggen in de
pers, juist als commercieel geëxploi-,
teerde ondernemingen, ook voor de
journalistieke gedragingen gevaren,
welke langs de weg der vrijwilligheid
niet zijn te keren. Het Engelse rapport
is daarvan een waarschuwenu
voorbeeld. Wie Vindt de steen der
wijzen? Het is m.i. nog steeds a
moeite waard daarnaar te blijve
zoeken, in het belang van een vrO;
tevens zuivere pers.
RO

Onze internationale samenwerking
\7AN 8 tot 12 September zullen te
* Bonn de besprekingen worden
voortgezet, die verleden jaar Mei op
de Walberberg zijn begonnen. Ook
nu worden publicisten uit de westelijke
landen van Europa verwacht.
Het algemeen onderwerp is: „Wirkung
und Versagen der Gesinnungspublizistik".
Deze werkweek begint met een
pontificale H. Mis, op te dragen door
Kardinaal Frings te Keulen. Over
de „Publizistische Verwirklichung"
spreekt dr. Walter Dirks uit Frankfurt
M., dr. Otto Roegele te Koblenz
over „Absicht und Wirkung in der Publizistik",
waarbij dr. Walter Frings
meer in het bijzonder de moderne
nieuwsberichtgeving in de radio zal
bespreken. De bekende professor in
de journalistieke wetenschap, dr. Emil
Dovifat te Berlijn, komt ook deze
keer en heeft als onderwerp van zijn
te houden voordracht gekozen: „Zur
Praxis der Meinungsbildung". Dr.
Max Jordan, van de Universiteiten
te Bazel en Washington, zal spreken
over „Die acies ordinata der Katholischen
Publizistik". Tot slot zal een
internationaal gesprek worden gevoerd
tussen de buitenlandse deelnemers.
De congressisten zullen door het
gemeentebestuur van Bonn worden
ontvangen.
De Leidse Courant 40 jaar
KTU pas veertig jaar?" zal de
tt* * scherpzinnige collega vragen,
die ooit op de Vaticaanse perstentoonstellimg
een exemplaar van de
Leydsche Courant zag uit het jaar
zeventiënhonderd en zoveel.
Maar dat was de neutrale voorganger
van een orgaan, dat begin October
1909 op de Oude Singel te Leiden
onder Katholieke vlag en mét medewerking
van wijlen professor Aalberse
is gestart. Sindsdien heeft de
Leidse Courant haar plaats veroverd
J
n de rij van toonaangevende dagbladen,
van welk feit de redactionele
leiding van onze collega Th. B. J.
filmer (reeds enkele jaren na de
oprichting hoofdredacteur) zeker niet
yreemd is. Indien één krant betrouwbaar
en bedachtzaam is in haar leidinggevende
beschouwingen, dan ongetwijfeld
de Leidse Courant.
Met de redactie van deze veertigjarige
had onze Katholieke Journalisten-organisatie
ooit bijzondere
re
laties, want de redacteur-buitenland
? lr - H. Geise was de laatste voorziter
van de Ned. R.K. Journalistenvereniging,
en de hoofdredacteur Th.
Wilttier was enkele jaren redacteur
Va
n het orgaan.
. ^ij menen te weten, dat het 40-
; ari g feest niet opvallend naar buiten
zal worden gevierd, maar dat
het in elk geval interne betekenis zal
Rebben. Aan redactie en directie de
e
ste wensen van ons hoofdbestuur!
v. O.
Geloofsafval
INNIGE tijd geleden werden alarmerende
cijfers gepubliceerd
over de geloofsafval in onze grote
steden. Al moge het waar zijn, dat
buiten de grenzen op veel plaatsen
deze cijfers nog ontstellender zijn,
zeker is er voor ons geen enkele
reden om in zelfgenoegzaamheid, te
constateren, dat het in vergelijking
met andere landen in ons vaderland
„toch nog zo erg niet is".
Ook bij ons zijn er tallozen, voor
wie het Geloof niet is een verankerd
zijn in God. Het licht, dat de geheimenissen
Gods, Zijn oneindig
wezen in de vruchtbaarheid der ondeelbare
Drieëenheid en Zijn afdalen
tot de zondige mens in medelijden
door de Menswording van Gods Zoon,
ons openbaarde, schijnt voor velen
niet meer. Het voortleven en voortwerken
van Christus onze Heer in
de Kerk, die het heilbrengend werk
der verlossing bestendigt, gaat langs
hen heen. Het huis op de berg zien
zij niet meer.
LS van zelf speuren wij naar de
A oorzaken van dit verontrustend
verschijnsel. We staan voor een ontzettende
crisis, resultaat van een
lange ontwikkeling van ontkerstening;
de ongekende vlucht van de
techniek, de industrialisatie, liberalisme
en socialisme, sociale wanverhoudingen,
waartegen de Paugen der
laatste decennia zo krachtig zijn opgetreden
in hun sociale Encyclieken,
dit alles heeft een verwereldlijking
veroorzaakt, waardoor de (bovennatuur
lijke waarden niet meer aanspreken
en het gebed der Kerk op
het feest van 's Heren Hemelvaart
„dat wij, die het opstijgen van onze
Zaligmaker ten hemel gelovend aanvaarden,
ook zelf met de geest in de
hemel mogen verblijven", volkomen
onbegrepen blijft.
npAL van vragen doen zich voor. Is
*• onze zielzorg wel voldoende aangepast
aan de gewijzigde omstandigheden
en de mentaliteit van de moderne
mens? Heeft het devotie-leven
niet een te individualistische inslag
gekregen, in zoverre het bijna uitsluitend
een persoonlijke houding
tegenover God kent, terwijl het ontwend
is aan het gemeenschapsbewustzijn
der Kerk en dit nauwelijks
als levende werkelijkheid ervaart?
Is ons geloofsonderricht niet te intellectualistisch
geweest en hebben
wij de aankomende jeugd opgevangen
in een levenssfeer met uittingsvormen,
waarin zij hun geloof religieus
kunnen beleven? Heeft men er
voldoende rekening mee gehouden,
dat de cultus der christelijke gemeenschap
het normale werktuig is
tot opvoeding der jeugd? Of zijn er
nog andere oorzaken voor de betreurenswaardige
onwetendheid in geloofszaken,
die zeker een rol van
betekenis speelt bij het proces van
de geloofsafval?
T\IT zijn slechts enkele vragen om-
9S trent één aspect van het vraagstuk
— waaruit wel blijkt, dat éen breed
opgezet en diepgaand onderzoek
noodzakelijk is, om voldoende inzicht
te verkrijgen in het complex van
oorzaken.
Eén punt is zonder studie wel duidelijk:
hoeveel beter zouden we er
voor staan, wanneer er meer zulke
mannen waren, als die onlangs hun
prachtbrief aan Mgr. Paolo Giobbe
schreven. „Bewogen door de smaad,
* welke onze Moeder de H. Kerk moet
ondergaan van hen, die Christus niet
kennen of die door hun materialistische
levenshouding de liefde van
Christus versmaden, is er in ons het
verlangen gegroeid ons geheel in te
zetten voor de verdediging van de
H. Kerk, de Bruid van Christus", aldus
het begin van hun schrijven aan
de Internuntius. Deze jonge mannen
willen zich geheel inzetten en beseffen-maar
al te goed wat dit betekent.
„Wij verklaren U hierbij,
volledig de consequenties van deze
daad te kennen en te aanvaarden.
Wij blijven steeds in afwachting van
de opdrachten, welke Z.H. de Paus
ons zal willen geven, maar trachten
intussen door onze dagelijkse handel
en wandel, door de stipte vervulling
van onze plichten van staat,
door de beoefening der deugden —
in het bijzonder van de liefde — door
een ijverig en eucharistisch godsdienstig
leven, door de training van
onze wil in verstervingen en offers,
door het bereidwillig aanvaarden
van Gods H. Wil, door ons tmedeleven
met de Kerk, door onze zo
breed mogelijke apostolische arbeid,
voor God en de wereld te tonen,
dat wij afstand van ons leven deden
in dienst van Christus en Zijn Kerk."
r\IT is inderdaad de alleruiterste
"^ consequentie! Een prachtig ideaal,
dat alleen geroepenen kunnen
nastreven.
Maar ons allen spoort dit heerlijk
voorbeeld aan om door intens beleyen-
van het geloof een steun te zijn
voor onze zwakkere broeders. „Samengegroeid
en samengehouden door
de steun van ieder gewricht en door
de eigen werking van ieder lichaamsdeel
voltooit het Lichaam van Christus
zijn eigen groei in liefde" (Ep"h.
4, 16).
P. HEYMEIJER S.J.
Geestelijk Raadsman.

DE FEDERATIE IN 1948
N de op 16 Juli jl. te Utrecht ge­
I
houden vergadering van de Federatieraad
(zie het verslag elders in
dit nummer), werd o.m. het door de
secretaris over 1948 uitgebrachte
verslag goedgekeurd. Aangezien
publicatie in extenso te'veel plaats
zou vergen, volstaan wij met een
samenvatting.
Het eerste deel van het verslag
geeft een overzicht van de bestuursr
organen der Federatie, de functionnering
van het Federatiebureau, de
ontwerpwijzigingen der statuten, het
nieuwe Huishoudelijke Reglement,
de besprekingen met de P.C.J.V. en
de voorbereiding van verschillende
nieuwe secties.
Behandeling van klachten en
conflicten
In de loop van het verslagjaar
werden een groot aantal klachten
van particulieren en overheidsinstanties
over het optreden van
bepaalde bladen of journalisten behandeld,
evenals een reeks meningsverschillen
tussen redacties en collega's
onderling. Deze kwesties hadden
in de regel betrekking op
schending of beweerde schending
van het persfatsoen. In een deel der
gevallen kon het twistpunt na ingesteld
onderzoek tot tevredenheid van
partijen worden opgelost. Meermalen*
moest een afkeurend oordeel over
het optreden, van een lid, of een
andere betrokkene, worden geuit.
Ook na de instelling van de Raad
van Tucht werden gevallen als
de bovenbedoelde behandeld. Volgens
een afspraak met tleze Raad, werd
in alle kwesties, die zich daartoe
leenden, door de Federatie een voorlopig
onderzoek ingesteld. In verscheidene
gevallen leidde dit onderzoek
tot intrekking van de gedane
klacht, daar de klagers alsnog
genoegdoening werd verschaft of
omdat zij bij nader inzien van een
formele behandeling van de zaak
afzagen: Enige klachten bleken niet '
voor een afdoende behandeling vatbaar,
daar degenen over wie geklaagd
werd, geen lid van een bij de
Federatie aangesloten vereniging
waren.
In conflicten tussen de pers en
overheidsinstanties werd meermalen
bemiddelend opgetreden. In het bijzonder
wordt herinnerd aan de
werkzaamheid der commissie, inge-
Eteld door de Federatie en de
Nederlandse Dagbladpers 1945, bestaande
uit Mr. M. Rooy en Mr.
W. G. J. Veenhoven, die een belangrijke
principiële uitspraak deed in
een conflict tussen het gemeentebestuur
van Groningen en het
Nieuwsblad van het Noorden (waar-
. in dit blad in 't gelijk werd gesteld)
en aan het rapport der Commissie
van Onderzoek i.z. een verslag, door
coll. R. Kiek voor het Persbureau
Aneta gemaakt van een in het begin
van het jaar gehouden persconfe­
rentie van de' Commissie van Goede
Diensten inzake het Nederlands-
Indonesische geschil. Het onderzoek
dezer commissie (samengesteld uit
de heren Prof. Mr. A. J. P. Tammes,
voorzitter; R. W. P. Peereboom, Dr.
E. van Raalte en Mr. A- E. van
Rantwijk, secretaris) leidde tot een
rehabilitatie van coll. Kiek.
Ontslagen en vorderingen enz.
In tal van gevallen werd advies
verstrekt aan óf opgetreden namens
leden, die op te korte termijn of op
anderszins onjuiste wijze door de
directie van het blad, waaraan zij
verbonden waren, ontslagen werden,
of die moeite hadden de hun als
medewerker'v toekomende honoraria
te innen. De behaalde resultaten
waren in het algemeen, niet onbevredigend;
de behoefte aan een
betere regeling van de rechtspositie,
in het bijzonder van de nietdagbladjournalisten,
deed zich echter
meermalen gevoelen. De ontslagen
Van dagbladjournalisten, die vóór de
invoering van de C.A.O. voor deze
groep journalisten, ten dele door de
„Ontslagcommissie" van de N.D.P.
1945 en van de Federatie i(waarin
laatstgenoemde organisatie door
coll. J. J. F. van den Bergh en de
secretaris was vertegenwoordigd)
waren behandeld, vielen nadien
onder de competentie van de Raad
van Uitvoering.
Spoedig na, de invoering van de
C.A.O. werd overgegaan tot instelling
van de Raad van Uitvoering. In
deze Raad hebben zitting voor de
Federatie: coll. Mr. M. 'Rooy en
L. S. J. Hanekroot, leden; K. Voskuil
en S. H. A. M. Zoetmulder, pl.v.
leden. De N.D.P. is vertegenwoordigd
door de heren Mr. H. M. Planten en
J. Groenewegen, leden; Mr. H.
Dikkers en J. Kuypers, pl.v. leden.
Het secretariaat wordt waargenomen
door Mr. C. A. Steketee, adj. secretaris
van de N.D.P. en Mr. A. E. van
Rantwijk. Sinds zijn. instelling heeft
de Raad geregeld vergaderd ter
behandeling, van de hem voorgelegde
aangelegenheden en. geschillen. Eind
1948 werd door de Raad een reglement
voor de te volgen procedure
vastgesteld. In dit reglement is o.m.
voorzien de instelling van een ontslagkamer
voor het uitbrengen van
door de Gewestelijke Arbeidsbureaux
gevraagde adviezen i.z. ontslagen
van dagbladjournalisten.
In de korte periode, waarin de
Raad in 1948 zijn taak verrichtte
— melding moet worden gemaakt
DEGELIJK JOURNALIST,
36 j., ongeh., ervaren in redactieen
reportagewerk, zoekt verandering
van werkkring.
Brieven onder No. 835 ' aan Bur.
„De Katholieke Journalist", Koningsstraat
22B, Hilversum.
van de aangename sfeer waarin de
vertegenwoordigers van beide zijden
samenwerkten. — is reeds gebleken,
dat nog v'eel werk verzet zal moeten
worden voordat de bepalingen van de
C.A.O. in alle opzichten toepassing
vinden. Helaas zijn er nog altijd
journalisten, die blijkbaar niet de
moed kunnen vinden, meningsverschillen
met hun directie aan de
Raad voor te leggen. Indien zij er
niet toe overgaan hun zaak bij de
Raad aanhangig te maken, kan deze
uiteraard geen voorziening treffen
t.a.v. mogelijke onjuiste toepassing
der bepalingen, te hunnen aanzien.
Persconferentie-commissie
f Deze commissie, samengesteld uit
vertegenwoordigers van de N.D.P.
1945 en van de Federatie, kwam
veelvuldig bijeen ter behandeling van
de gevallen, waarin dagbladen advies
vroegen omtrent de wenselijkheid
van het al of niet bijwonen van persconferenties,
of waarin de uitnodigende
instanties zich vooraf van de
goedkeuring der commissie wensten
te verzekeren. In ca. 40 voorgelegde
gevallen werd advies uitgebracht.
Het secretariaat dezer commissie
werd in 1948 waargenomen door het
Federatiebureau.
Perslegitimatiekaarten N.S.
De Adviescommissie Perslegitimatiekaarten
N.S., waarin alle
betrokken persorganisaties vertegenwoordigd
zijn, had evenals in voorgaande
jaren tot taak te adviseren
over een zo bevredigend mogelijke
verdeling over de verschillende
sectoren van de pers der door de
Nederlandse Spoorwegen welwillend
ter beschikking gestelde kaarten,
die het recht geven op enkele reizen
tegen. 50 % van de normale prijs. In
overleg met de Nederlandse Spoorwegen
werden in het schema van
verdeling der kaarten enkele verbeteringen
aangebracht, o.a. voor
free lances. De administratieve uitvoering
der regeling en het overleg
ter zake met de Nederlandse Spoorwegen
geschiedde door 't Federatiebureau.
•
Kadiotoestellen
De Adviescommissie Radiotaestellen
Pers, die op soortgelijke wijz e
als de Adviescommissie Perslegitimatiekaarten
NS. is samengesteld
en v/aarvan het secretariaat even '
eens door het Federatiebureau wordt
waargenomen, heeft verschillende
aanvragen voor radiotoestellen ten
behoeve van persdoeleinden behandeld.
Internationale perskaarten
In de loop van 1948 werden door
het Federatiebureau ca. 150' m .^t
nationale perskaarten uitger jeZé
Daar de verstrekking van

REKENING 1948 EN BEGROTING 1949 DER FEDERATIE.
Hieronder laten wij een samenvatting volgen van de afrekening over 1948 en
de begroting 1949 van de Federatie. Met het oog op de plaatsruimte moest
van publicatie der uitvoecige, voor de Federatie bestemde toelichting worden
afgezien.
Omschrijving:
Salarissen, sociale lasten en vereveningsheffing
Inventaris-aanschaffingen
Drukwerk en kantoorbehoeften
Porti
Telefoon en telegrammen
Huur kantoorlokaliteit
Onkosten secretaris j
Algemene Bestuurskosten
Subsidie aan Secties der Federatie
Contributie I.O.J. ...^
Uitvoering C.A.O. Dagbladjournalisten
Raad van Tucht
Subsidie Persbibliotheek
Accountantscontrole
Algemene onkosten
Uitgaven
1948
16.444.77
1.294.44
1.434.92
1.090.12
502.38
1.180—
748.53
1.283.77
800—
—
—•
—
—
—
• 382.95
Betaalde kosten dienst 1947 1.852.41
TEZAMEN 27.014.29
Te verminderen met (te) ontvangen administratieve
vergoedingen AF 394.42
TOTAAL UITGAVEN 26.619.87
Begroting
1949
17.950.—
750—
1.500—
1.100—
500—
1.750—
600—
1.700—
1.500.—i)
700—
1.350—
100—
250—
750—
400.—
30.900—
400—
30.500—
J ) Het Federatiebestuur zal omtrent de toewijzing vani en de verdeling over de
verschillende Secties van dit bedrag nader beslissen.
kaarten door het secretariaat van de
I.O.J. te Praag aanvankelijk geruime
tijd duurde, werden aan leden,
die daaraan behoefte- hadden, vanwege
de Federatie verklaringen in
verschillende talen gegeven, die bij
buitenlandse reizen konden dienen.
Van deze faciliteit werd ook door
leden, die geen I.O.J.-kaart wensten,
een vrij druk gebruik gemaakt.
Persregeling Schiphol
Daar zich bij de vertegenwoordiging
van de pers op Schiphol enige
moeilijkheden voordeden en* de
bestaande regeling voor het verkrijgen
van de voor toegang nodige
vergunningen vrij omslachtig was, is
van de zijde der Federatie enige
malen overleg gepleegd met de
betrokken autoriteiten. Deze besprekingen
hebben geleid tot het vaststellen
van een bevredigender regeling
door het Ministerie van Financiën.
De uitvoering hiervan, die bij
het Federatiebureau berust, was
einde 1948 nog in voorbereiding.
Vertegenwoordiging van de pers
Herhaaldelijk werd door overheidsdiensten,
bedrijven en andere
particuliere instellingen aan de
Federatie advies gevraagd omtrent
de uit te nodigen bladen bij gebeurtenissen,
waarbij ten gevolge van de
geringe beschikbare ruimte of
Wegens andere omstandigheden
slechts een beperkt aantal journalisten
kon worden toegelaten.
Harerzijds heeft de Federatie
Verscheidene malen, en, meestal met
succes, bij overheids- en andere
"chamen aangedrongen op een rui­
mere vertegenwoordiging van de
pers bij bepaalde belangrijke gebeurtenissen.
Als voorbeeld van de' regelende en
bemiddelende arbeid op dit gebied,
zij vermeld de persregeling bij het
regeringsjubileum, waar de Regeringsvoorlichtingsdienst
nauw met
de Federatie samenwerkte.
Internationaal contaqt
Hoewel met enkele buitenlandse
zusterverenigingen rechtstreekse betrekkingen,
bestaan, werd het voornaamste
internationale journalistieke
contact toch gevormd door het
aandeel in de werkzaamheden van de
International Orga'nization of Journalists.
In het voorjaar kwam de
Executive der I.O.J. te Brussel bijeen,
in het najaar vergaderde deze
te Boedapest. In de eerste bijeenkomst
werd de Federatie vertegenwoordigd
door de coll. Mr. M. Rooy,
J. J. F. v. d. Bergh en L. Fréquin, in
de tweede bijeenkomst trad coll.
Drs. A. Wijffels als gedelegeerde op.
De bestaande politieke tegenstellingen
tussen het „Westen" en het
„Oosten" vonden een sterke weerslag
in de internationale organisatie.
Op de bijeenkomst te Brussel konden
nog compromis-oplossingen bereikt
worden, doch te Boedapest bleken er
ernstige meningsverschillen te bestaan.
Met de mogelijkheid van een
komende splitsing in de organisatie
moest reeds in 1948 rekening worden
gehouden. De buitenlandse commissie
der Federatie kwam in 1948 een
tweetal malen bijeen ter behandeling
van punten, die zich i.v.m. de I.O.J.
voordeden. Zij was samengesteld uit
I
de coll. Mr. M. Rooy, L. S. J. Hanekroot,
Mevr. W. M. van Meurs—
v. d. Burg, L. Fréquin en J. J. F.
van den Bergh. Als secretaris der
commissie trad 'de Federatie-secretaris
op. Enige malen werden buitenlandse
collega's door de Federatie
ontvangen. Herinnerd wordt aan de
ontvangst van een. aantal Zuid-
Afrikaanse collega's, aan wie te
Amsterdam een cocktail-party werd
aangeboden en aan het diner te
'iS-Gravenhage ter ere van de buitenlandse
journalisten, die het Congres
van Europa bijwoonden. Beide ontvangsten
werden in samenwerking
met de N.D.P. 1945 georganiseerd.
Contact met overheid en
maatschappij
Het contact met overheidsinstanties
en particulieren kwam ten
dele reeds ter sprake bij de regelende
en bemiddelende arbeid van de
' Federatie i.z. een. goede vertegenwoordiging
van de pers bij belangrijke
gebeurtenissen. Aan overheidsdiensten
en andere instellingen
werden desgevraagd meermalen
inlichtingen op het gebied der pers
verstrekt. Overdrukken van het
artikel van Mr. Rooy over de verhouding
tussen de pers en maatschappij
werden ter voorlichting op
ruime .schaal toegezonden aan vakgroepen,
grote bedrijven en andere
instanties, die met de pers in aanraking
komen.
Persinstituten en persbibliotheek
Eerst te Nijmegen en vervolgens
te Amsterdam werden Persinstituten
geopend, aan welker tot standkoming
resp. de K.N.J.K. en de
N.J.K. medewerkten. De oprichting
van de Stichting Nederlandse Persbibliotheek
te Amsterdam, in wier
curatorium zowel de universiteiten
van Amsterdam en Nijmegen, als de
Nederlandse Dagbladpers 19415 en de
Federatie vertegenwoordigd zullen
zijn, kan men beschouwen als een
gelukkig teken van het op dit gebied
bestaande streven naar samenwerking.
In afwachting van de instelling
van het curatorium der Persbibliotheek
werd in de herfst van
1948 een voorlopig bestuur gevormd;
de Federatie-secretaris fungeerde als
secretaris van dit bestuur.
Contact met andere organisaties
NJXP. 1945. Het contact met de
organisatie van dagbladuitgevers
was zeer intensief (C.A.O., Raad
^van Uitvoering enz.). De z.g. „Contact-commissie",
waarin de Federatie
vertegenwoordigd is door coll. Rooy,
Hanekroot, Van Oorschot en Van
den Bergh, kwam echter slechts een.
enkele maal bijeen ter bespreking
van gemeenschappelijke aangelegenheden.
Het welhaast dagelijks contact
tussen beide secretariaten,
waarin tal van kleinere aangelegenheden
op bevredigende wijze konden
worden geregeld, was steeds van
bijzondere aangename aard.
N.N.P. In het contact met de
5

JOURNALISTIEK JOURNAAL
% Zonder een spoor van behoefte
aan zelfkastijding wilde ik toch nog
eens de vraag stellen: is de Nederlandse
dagbladpers inderdaad zo
slecht (althans: zoveel minder goed
dan vóór de oorlog) als sommige
bromberen binnen en buiten onze
professie, wel eens beweren ?
• Ik stel deze vraag, omdat ik,
dit schrijvende, juist ben teruggekeerd
van een journalistieke rondreis
door Frankrijk, die mij — als
lezer — in, aanraking heeft gebracht
met de Parijse en vooral de grote
provinciale pers en omdat ik aan den
lijve heb mogen ondervinden dat die
pers (met twee uitzonderingen:
Monde en Figaro) abominabel is en
onvergelijkelijk veel slechter dan de
onze. Zelfs in Frankrijks vierde stad
(Toulouse) las ik kranten, zó slecht,
als zij, zelfs theoretisch, in Nederland,
onbestaanbaar zouden zijn. Een
Franse collega zeide mij: „behalve
Le Monde en behalve Le Figaro
moet hier in Frankrijk altijd bloed
op de voorpagina vloeien) du sang
sur le premier".
0 Het is altijd alom moord en
doodslag, schandaal en sex die ge
in Frankrijks pers ziet bloeien op
alle vier pagina's. Voor het nieuws
zijt ge er absoluut aangewezen op
de continentale edities van N. Y.
Herald Tribune, N. Y. Times en de
(Londense) Daily Mail. Wanneer wij
de Franse pers met die van ons zelve
vergelijken, behoeven wij zeker niet
beschaamd te zijn. Wanneer wij de
Nederlandse ' Nieuwsbladpers trad
een nieuwe phase in, toen in het
voorjaar van 1948 een inleidende
bespreking tussen, delegaties van
beide organisaties werd gehouden
betreffende de sociale positie van de
nieuwsbladjournalist. Deze bespreking,
waarin wederzijds het nodige
begrip voor eikaars wensen bleek te
bestaan, was voor de N.N.P. aanleiding
om te besluiten tot een
enquête onder haar leden o.a.
betreffende het aantal en de positie
van, de bij hen in dienst zijnde jouranalisten.
Het verzamelen en verwerken
dezer gegevens door de N.N.P. ,
nam geruime tijd in beslag, zodat
eerst aan het teinde van 1848 uitzicht
bestond op het openen van
onderhandelingen over een collectieve
arbeidsovereenkomst voor nieuwsbladjournalisten.
N.O.T.U. Hoewel vrij sporadisch,
was het contact met de Nederlandse
Organisatie van Tijdschriftuitgevers
van prettige aard. Bij 't verzamelen
van gegevens ter voorbereiding van
de oprichting van een Sectie Tijdschriftjournalisten,
werd van het
6
Britse pers (met enige uitzonderingen)
met de onze vergelijken evenmin.
Maar wanneer wij onze eigen
voor-oorlogse pers met onze eigen
huidige pers vergelijken? Het zou
interessant' zijn wanneer men daarover
eens in dit, ons vakblad, een
oordeel zou kunnen vernemen uit
onze eigen kring. Wie wil ons daarover
eens schrijven?
• Ik sprak onlangs met een bekende,
vooraanstaande Engelsman,
over een bekend, vooraanstaand
Engels dagblad. Hij zeide: „het is
een uitmuntende krant, die slechts
één fout heeft: Zij is van vervelendheid
onleesbaar." De man had het
overvde Times. En hij vertelde mij
dat hij de Daily Express „onzegbaar
slecht" vond. Hij vertelde mij bovendien
dat hij iedere dag zowel de
Times als de Daily Express koopt.
Hij vertelde mij ten slotte dat hij
iedere dag de onzegbaar slechte
Express van a tot z leest en dat hij de
uitmuntende Times iedere dag weer
van a tot z ongelezen laat. — Ik
vond dat een miserabel-nuttig lesje;
dat ik in verband wil brengen met
het hierboven geschrevene.
9 Een ander punt dat met deze,
veelomvattende vraag in nauw verband
staat is de dikwijls, van ouderen
vernomen, opmerking ;dat het met
de jongeren in ons vak „niet veel
gedaan" is. En (in dit verband) de
constaterende opmerking: „er zijn
bijna geen jongeren meer". Ik ben
niet geneigd beide opmerkingen voet-
secretariaat van de N.O.T.U. alle
medewerking ontvangen.
B.P.V. Met de Buitenlandse Persvereniging
in Nederland werd in
voorkomende gevallen overleg gepleegd
omtrent de behandeling van
gemeenschappelijke aangelegenheden.
De betrekkingen, met deze
vereniging lieten niets te wensen
over.
N.V.F. De Nederlandse Vereniging
van fotojournalisten stelde tezamen
met persorganisaties, w.o. ook de
Federatie, een commissie in, welke
tot taak heeft een regeling te treffen
voor de representatie van de fotopers
bij belangrijke gebeurtenissen,
plechtigheden, e.d. Uit deze commissie
werd een „werkcommissie"
gevormd, waarin namens de Federatie
Mr. A. E. van Rantwijk zitting
had.. Tegen de financiële consequenties
van de door déze commissie
ontworpen regeling, hadden enkele
uitgeversorganisaties bezwaar, zodat
het zeer de vraag is of de regeling in
,deze vorm ooit tot uitvoering zal^
komen.
van den
H+\fl
P' , Dag
HU HUURDE ZUN KLEEDING BU:
Gebr. Lokhoff
GERARD DOUSTRAAT 88
AMSTERDAM ZUID
TROUW-, ROUW- EN
AVONDKLEEDING
stoots te aanvaarden, ook al heb ik
mijzelf óók wel op deze gedachten
betrapt. Mijn ervaring is dat een deel
der jongeren meer pretenties en minder
werklust heeft; dat zij minder
geneigd zijn van-onder-op als manusje-
van-alles te beginnen; dat zij
alleen maar (en dan onmiddellijk) als
grote reporter of als grote litteraricus
in het vak willen treden. Ik zeg:
een deel der jongeren en ik wil in
geen geval generaliseren. Hoe denken
de oudere collegae hierover? En
vooral: wat zeggen de jongeren
hiervan ?
• Zijn onze huidige dagbladen
minder goed dan die van vóór de
oorlog? Die vraag betrekt ook het
hoofdartikel In zijn veelomvattendheid.
Ik hoor herhaaldelijk ouderen
zeggen, dat er géén Abraham Kuyper,
géén Van der Hoeven, géén
Boissevain, géén De Roode, géén De
Koo meer bestaat. Ik heb onlangs in
een gezelschap van felle anti-communisten
niet-vakgenoten, dat dit onderwerp
besprak, de bijna-algemene
mening horen verkondigen, dat „de
enige voortreffelijke hoofdartikelen,
die na de oorlog in de Nederlandse
pers verschenen zijn, die van Koejemans
in De Waarheid waren en, zü
het in mindere mate, die van mr.
Bruins Slot in Trouw.". — Ik zie er
geen been in, in dit maandelijkse
subjectieve praatje, dat geheel voor
rekening van de schrijver blijft, man
en paard te noemen, ook wanneer
het tijdgenoten betreft. Maar de
vraag blijft open: is het dagblad in
Nederland gedaald, is ook het hoofdartikel
gedaald? Ik meen dat het
nuttig is deze vragen onomwonden
aan de orde te stellen in onze vakkring.
"En dat meningsuitingen hierover
in ons vakblad interessante
lectuur zouden vormen.
ELIA.S

WELKE TAAK HEEFT
DE PERS?
MISSCHIEN vindt u het een
vreemde vraag voor een vakblad
van journalisten: Welke taak heeft
de pers?
De vraag is gesteld door de dameskappers.
In hun vakblad Nieuws
van de N.E.V.O.K.
Het gaat natuurlijk over de „home
permanent", of thuispermanent, zoals
het in dat vakblad heet. En de
pers wordt daarbij danig gekapitteld
over de wijze waarop ze over deze
zaak heeft geschreven.
In één opzicht moeten wij de
dameskappers gelijk geven. Ook wij
hebben de indruk dat tal van collega's
zich wel wat erg gewillig voor
het Unilever.-karretje hebben laten
spannen.
De „home permanent" was nieuws
en er diende dus over te worden geschreven.
Maar er had over geschreven
moeten worden met het
oordeel des onderscheids, na kennisneming
en onderzoek, zoveel mogelijk,
van alle daarop betrekking hebbende
feiten. Het was in elk geval
onjuist, juichkreten zonder voorbehoud
aan te heffen naar aanleiding
van een — zij het nóg zo indrukwekkende-
— persconferentie met
demonstratie van een belanghebbende.
Ik ben er van. overtuigd dat de
Nederlandse bladen hierbij te goeder
; trouw hebben gehandeld. Journalisten
zijn ook maar mensen. Ze zien
Iets nieuws, dat hun op enthousiaste
Wn'ze wordt gedemonstreerd; ze zijn
verrast; ze bewonderen het resultaat;
ze worden er zelf warm voor
en in die geest gaan ze schrijven.
• Pas achteraf bedenken ze misschien,
• dat ze op die wijze de objectiviteit,
die hun als voorlichters geboden is,
i toch wel een beetje uit het oog hebben
verloren.
Deze neiging moet Humbert Wolfe
i pp het oog hebben gehad toen hij
in zijn „Uncelestial City" een van
z
Ön personages deze woorden in de
mond legde (u kunt ze vinden in
^Vickham Steed's „Penguin Special"
°ver „The Press", een boekje dat in
tiw vakbibliotheek sfiet mag ontbreken):
You cannot hope
to bribe or twist,
thank God! the
British journalist.
But, seeing what
the man will do
unbribed, there's
no occasion to.
„Volkomen normaal" ...
Maar wanneer we aldus Nieuws
Va
n de N.E.V.O.K. het volle pond
^an gelijk hebben gegeven, moeten
*e ons ten scherpste verzetten tegen
de voorstelling die dit blad geeft van
5* e taak die de pers dan wél zou
hebben. Want het schrijft:
„Wij kunnen ons volkomen begrijpen
dat de Dagbladen en Illustraties
in verband met de geweldige adver*
tenties verplicht zijn om een bepaald
artikel in hun redactionele kolommen
te bespreken.
Dat dit in prijzende vorm geschiedt
is ook te begrijpen, dat hoort nu
eenmaal zo indien men ook de courant
commercieel beziet.
Een blad kan niet alleen van de
abonnementen bestaan, advertenties
zijn nodig ...
Het is dus volkomen normaal indien
een advertentie gepaard gaat
met een loffelijk artikel.aan het adres
van de adverteerder."
Het is voor iedere journalist zonder
meer duidelijk dat dit niet normaal
is, dat het integendeel volkomen
ongeoorloofd is op een dergelijke
wijze verband te leggen tussen'
de inhoud van de redactiekolommen
en die • van de advertentiepagina's.
En het is in hoge mate bedenkelijk
dat bij het publiek — in dit geval:
bij een groep adverteerders maar
het misverstand bestaat ook elders
— het denkbeeld heeft kunnen postvatten,
dat een andere opvatting
journalistiek aanvaardbaar zou kunnen
zijn.
Het komt mij voor, dat het juist
hierom geboden is, de objectiviteit
van de pers onder alle omstandigheden
tot het uiterste te handhaven
en ons te verzetten tegen elke poging,
daarop inbreuk te maken.
Gratis kopij
In dit verband lijkt het me ook'
noodzakelijk dat wij ons, individueel
en collectief, te weer gaan stellen
tegen de toenemende {neiging van
allerlei zaken en instellingen, de pers
van kant-en-klare artikelen en communique's
te voorzien.
Voor mij ligt een perscommuniqué
over de Landbouwtentoonstelling te
Eindhoven (23 Aug.—2 Sept.), in
Juni uitgegeven- en opgesteld door
een rijkslandbouwconsulent, agrarisch
leider van de tentoonstelling.
Dit (tamelijk uitvoerige) stuk is bedoeld
om zó in de krant te worden
gezet. De schrijver zal er wel. rekening
mee hebben gehouden dat gebrek
aan ruimte in tal van gevallen
tot bekorting zou. moeten leiden
maar goed: wat er in komt is meegenomen,
en hij heeft op die manier
tenminste de zekerheid dat hetgeen
wordt afgedrukt, (voor hem) verantwoord
is.
Dat het geheel een erbarmelijk
stukje journalistiek is, mag de schrijver
niet worden aangerekend: het
krantenvak leert men nu eenmaal
niet aan de Landbouwhogeschool.
Wél moét hem worden verweten dat
hij, in plaats van de journalisten van
voorlichting te dienen, in hun schoenen
wilde gaan staan. Wat wij nodig
hebben is het nieuws^ zijn de. feiten;
de verwerking van die feiten voor
de krant, de vormgeving aan het
nieuws, is onze taak, die wij onder
geen beding, niet in tijdnood en veel
minder uit een soort van gemakzucht,
uit handen mogen geven.
Ik denk ook aan de artikelen die
de laatste tijd uitgaan van het Informatie-Centrum,
Herengracht 382,
Amsterdam. Dit Informatie-Centrum
(het was vermeld in-een begeleidende
brief bij de eerste zending, maar niet
op de „kopij" en op geen enkele wijze
bij een tweede zending) is een onder-
' deel van het Centraal Brouwerijkantoor.
De bedoeling heet te zijn,
„op Se beste en snelste wijze alle inlichtingen...
naet betrekking tot het
verbruik en/of de productie van bier
in Nederland en in het buitenland"
. aan de redacties te verschaffen, en
komt er natuurlijk op neer, de belangstelling'
voor en daarmee het
.verbruik van bier te stimuleren.
In tegenstelling met het communiqué
van de Landbouwtentoonstelling
zijn de artikelen van het Informatie-Centrum
met bekwaam vakmanschap
geschreven. Men zou ze
zó aan de zetterij kunnen doorgeven.
Ik ben er van overtuigd, dat er
weinig kranten zullen zijn die dit
,doen. Maar het feit dat ze in deze
vorm worden .verspreid, is al bedenkelijk
genoeg. En ik geloof dat we
er op den duur niet mee zullen kannen
volstaan, dergelijke „kopij" naar
tie prullemand te verwijzen.
Het lijkt me nodig dat we ons uitdrukkelijk
gaan verzetten tegen elke
poging om op deze wijze invloed te
oefenen op de inhoud van onze bla-
. den.
Ik geloof dat wij er toe moeten
overgaan, elke poging in deze richting
te beantwoorden met een vriendelijk
briefje: „Mijne Heren, wij erkennen
uw goed recht, het belang
van uw zaak onder de aandacht van
de pers en via de pers onder de aandacht
van haar lezers te brengen,
maar verschaf ons dan de feiten en
alle feiten en niets dan de feiten, en
laat de verwerking van de feilen tot
berichten en artikelen aan ons over!"
Waarbij wij er uit de aard van de
zaak voor zullen moeten zorgen, dat
wij ons niet baseren op de feiten
van één kant alleen.
Dat is de taak van de pers. En dat
dit haar taak, onze taak, is, daarvan
zijn wij allen doordrongen, maar
daarvan is de buitenwacht blijkbaar
nog lang niet doordrongen.
Het ligt op onze weg, haar dit
ondubbelzinnig duidelijk te maken.
- ' YGE FOPPEMA
Wij vestigen er nogmaals de aandacht
op, dat het Federatiebureau
is verhuisd naar:
Prinsengracht 876, Amsterdam.
Het nieuwe telef.nummer is 42566

DE FEDERATIERAAD VERGADERT
P 16 Juli j.1. kwam de Federatie-
O raad te Utrecht bijeen.
In zijn openingsrede sprak de voorzitter,
coll. Mr. M. Rooy, een bijzonder
woord van welkom tot de coll.
Veerman en Scheps, die als vertegenwoordigers
van de P.C.J.V. voor
deze vergadering waren uitgenodigd.
Hij gaf in overweging om, in afwachting
van de definitieve goedkeuring
der gewijzigde statuten door de
ledenvergaderingen, reeds thans tot
een feitelijke samenwerking met de
P.C.J.V. te besluiten, nu tussen de
betrokken besturen overeenstemming
was bereikt omtrent de vorm waarin
toetreding van de P.C.J.V. tot de
Federatie zou kunnen geschieden.
Het deed hem des te meer genoegen,
dat de P.C.J.V. van de Federatie deel
zou gaan uitmaken, omdat het afgelopen
jaar getoond heeft, dat de
plaats van de Federatie in het geheel
van de pers steeds belangrijker
wordt; dit is mede te danken aan
het feit, dat t.a.v. de gemeenschappelijke
belangen der journalisten de
Federatie naar buiten als een zelfstandige
eenheid kan optreden.
Vervolgens gaf de voorzitter een
overzicht van de belangrijkste punten,
die thans de aandacht van het fee-'
stuur hebben. In het najaar zal over
de voortzetting van de CA.O. voor
dagbladjournalisten onderhandeld
moeten worden; met het oog hierop
is besloten omtrent de toepassing van
de C.A.O. en de desiderata bij vernieuwing
daarvan een enquête onder
de redactie-vertegenwoordigers der
dagbladen te houden. Met de N.N.P.
zijn onderhandelingen over een C-A.O.
voor nieuwsbladjournalisten aangevangen;
aan de Raad van Beheer van
het A.N.P. is voorgesteld om tot besprekingen
betreffende een C.A.O.
voor de A.N.P.-journalisten over te
gaan. De ingestelde studie-commissie
i.z. het wetsontwerp op de journalistieke
verantwoordelijkheid komt geregeld
bijeen ter voorbereiding van
het door haar te brengen rapport.
Met de verschillende uitgevers-organisaties
is nader overleg gepleegd omtrent
de invoering van een perskaart;
het ligt in de bedoeling om
behalve tot een algemene kaart voor
de beroepsjournalisten, ook te komen
tot een uniforme kaart voor medewerkers.
Nadat de voorzitter enkele verdere
plannen had ontvouwd, die nog in
een voorbereidend stadium verkeren,
en mededeling had gedaan van een
nieuwe werkwijze, die het contact
tussen het dagelijks bestuur, het
Federatiebestuur en de verenigingsbesturen
zal bevorderen, stelde hij
het jaarverslag 1948, en in verband
daarmede tevens het beleid van het
Federatiebestuur, aan de orde.
Het jaarverslag-1948
Het jaarverslag van de secretaris
werd zonder opmerkingen goedgekeurd.
(Zie het uittreksel uit dit verslag
elders in dit nummer.) Enkele
8
leden stelden vragen betreffende
wenselijk gebleken veranderingen in
de C.AJO. dagbladjournalisten; de
voorzitter zegde toe, dat hiermede
, bij de onderhandelingen betreffende
de hernieuwing van de 'C.A.O. rekening
zou worden gehouden.
Afrekening 1948 en
begroting 1949.
Daarop stelde de voorzitter de
afrekening 1948 en de begroting
voor 1949 aan de orde. In de
vergadering van de Federatieraad
in 1948 meende men, dat, volgens
de toen bekende gegevens
betreffende de contributie-opbrengst,
1948 ee.n belangrijk .tekort zou opleveren.
In de verwachting, dat de invoering
van de C.A.O. tot verhoging
en betere inning van de contributie
zou leiden, is niettemin de toen ingediende
begroting, die in totaal
ƒ 25.700' beliep, aanvaard. Dit optimisme
is niet beschaamd: De uitgaven
over 1948 ten belope van ƒ 27.000
konden alle uit de gewone middelen
worden voldaan.
De thans ingediende begroting
beloopt, tengevolge van diverse factoren,
ƒ 30.500. Gelet op de door de
kringen voor 1949 ten behoeve van
de Federatie uitgetrokken bedragen
en rekening houdende met een zekere
bijdrage van de P.C.J.V., zou 1949
een tekort van ca. ƒ 3000.— opleveren.
De door de N.J.K. en K.N.J.K.
vastgestelde begrotingen laten echter
nog. enige speling toe, terwijl er
perspectieven t.a.v. verruiming der
inkomsten, o.a. door te verwachten
toeneming der te ontvangen administratieve
vergoedingen, bestaan.
Nadat de voorzitter deze punten
nog nader heeft toegelicht, wordt de
ingediende begroting met algemene
stemmen goedgekeurd en wordt de
secretaris der Federatie tevens décharge
verleend over het boekjaar
1948.
Naar aanleiding van een opmerking
van een der leden, dat bij
sommige leden van zijn vereniging
twijfel bestaat of de kosten en de
omvang van het Federatiebureau verantwoord
zijn, geven verscheidene
leden te kennen dat zij dit bureau,
gelet op de taak daarvan, geenszins
te omvangrijk of te kostbaar achten.
De voorzitter zet aan de hand van
enkele gevallen, waarmede hij persoonlijk
bemoeiing heeft gehad, de
omvang van de werkzaamheden uiteen.
Besloten werd in de toekomst
meer te publiceren omtrent het werk
van dit bureau.
De organen.
Op voorstel van de voorzitter besloot
de Raad over te gaan tot instelling
van een commissie uit de
redacties der organen (met inbegrip
van het P.C.JV.-orgaan), waarin mede
de secretaris der Federatie zitting
zal hebben, om de mogelijkheid van
één gemeenschappelijk blad te bestuderen.
Deze commissie zal tot taak
hebben om na te gaan: 1. de verhouding
tussen het algemene gedeelte en
de specifieke gedeelten; 2. de wijze
'van samenwerking van de redacties
en de arbeidsverdeling t.a.v. de verschillende
rubrieken; 3. de kosten; 4.
de taak van het Federatie-secretariaat
in de redactionele en administratieve
organisatie. De commissie
zal er naar moeten streven om zo
tijdig tot een resultaat te geraken,
dat met de nieuwe opzet op 1 Januari
1950 begonnen zou kunnen worden.
Huishoudelijke Commisie.
De voorzitter zette uiteen, dat behoefte
is gebleken aan de instelling
van een commissie bestaande uit de
secretarissen en penningmeesters der
kringen met de Federatie-secretaris,
waarin overleg kan worden gepleegd
omtrent kwesties op lidmaatschap,
contributie e.d. betrekking hebbende.
Het vaststellen van vaste en uniforme
gedragslijnen in dezen zal het werk
van het personeel van het Federatiebureau
vergemakkelijken. De vergadering
hecht haar goedkeuring aan
de instelling dezer commissie, waarvan
ook de P.C.J.V.. deel zal uitmaken.
Nieuwe statuten; P.C.J.V.
De voorzitter gaf een overzicht van
de in het oorspronkelijk ontwerpwijziging
der statuten en het overleg
met de P.C.J.V. alsnog aangebrachte
veranderingen. De gewijzigde statuten
in definitieve lezing zullen thans
door de algemene vergaderingen
moeten worden goedgekeurd; het ligt
in de bedoeling deze vergaderingen
in het najaar te doen houden en deze
te laten samenvallen met het tweede
congres over het wetsontwerp op de
journalistieke verantwoordelijkheid.
De Federatieraad keurde de g e '
wijzigde ontwerp-statuten goed en
bsloot voorts tot feitelijke deelneming
van de P.C.J.V. aan de werkzaamheden
van de Federatie op de voorlopige
basis van de gewijzigde statuten.
Samenstelling Bestuur
Coll. Hanekroot, die als vice-voorzitter
het voorzitterschap thans van
coll. Rooy zou moeten overnemen'
gaf te kennen, dat er z.i.' aanleiding
was om gebruik te maken van o e
mogelijkheid, die de gewijzigde statuten
bieden, om van de rooster voO
het voorzitterschap af te wijken, y®
voortdurende wisseling van voorzitterschap
achtte hij weinig nuttig e
voor de buitenwereld verwarrend. Re
voorzitterschap is bij coll. Rooy m
zeer goede handen; tussen voorzitte^
en vice-voorzitter bestaat een g ere '
gelde en nauwe samenwerking.
Nadat coll. Rooy zich bereid verklaard
had om voor een periode va^
één jaar opnieuw als voorzitter
fungeren, werd hij door de Raad a
zodanig aangewezen. o0
Het Federatie-bestuur werd, ^
basis van de nieuwe statuten, sam

Een woord van dank
\JU het mij, na een schier wonder-
" ' bare genezing, waarvoor ik God
niet genoeg kan danken, gegeven is
dezer dagen mijn werk te hervatten,
doe ik dat met een gevoel van grote
erkentelijkheid voor de grote hartelijke
belangstelling en het daadwerkelijk
medeleven, welke ik in de
zwarte dagen, die achter mij liggen,
uit de kring der collega's mocht ondervinden.
Bij de tragische ziekte en
dood van mijn lieve jongen eerst en
in de lange, donkere maanden daarna,
dat ik zelf in het Maria Paviljoen,
thuis en ten slotte in het Binnengasthuis
moest worstelen om behoud,
zijn mij die vele blijken van
vriendschap een sterke steun geweest.
En mij niet alleen, maar ook
mijn gezin, mijn dappere vrouw in
het bijzonder. Ik denk daarbij ook
aan de instantie, die mij deze winter
in staat stelde het genadeoord Lourdes
te bezoeken. En pas na mijn herstel
heb ik geweten hoever de vriendschap
en hulp wel hebben gereikt,
gesteld als volgt: coll. Rooy, voorzitter;
Hanekroot, vice-voorzitter;
Mevr. Brautigam, Van den Bergh,
Bruna, Van Oorschot en Veerman.
Het Dagelijks Bestuur zal thans bestaan
uit coll. Rooy, Hanekroot,
Veerman en de secretaris.
Als plaatsvervanger in het Federatiebestuur
voor coll. Veerman, werd
c oll. Scheps aangewezen.
Buitenlandse Commissie en
I.O.J.
Nadat de voorzitter gewezen heeft
°p het belang van de internationale
commissie der Federatie, vooral nu
Waarschijnlijk binnenkort beslissingen
t.a.v. de I.O.J. zullen moeten
Worden genomen, worden de reeds
zitting hebbende leden herbenoemd
e n wordt als nieuw lid gekozen coll.
veerman. Deze laatste aanvaardt
voorlopig de benoeming.
I>e Buitenlandse Commissie, die
*net het oog op het I.O.J.-congres te
Brussel, vermoedelijk begin September
bijeen zal komen, werd gemachtigd
om de uittreding uit de I.O.J.
e n de toetreding tot een eventueel
n ieuw op te richten democratische
internationale organisatie (waar ook
Verschillende andere landen voor
*üjken te voelen) voor te bereiden.
u e commissie werd eveneens belast
^et de aanwijzing van gedelegeerden
Voor het congres te Brussel.
Gezien de weinig bevredigende
gang van zaken in de I.O.J., die een
u %esproken politiek karakter heeft
gekregen, en het te verwachten uiteenvallen
dezer organisatie, werd be-
*°ten de betaling der contributie over
i94 9 aan te houden.
Nieuwe Secties
. De door de nieuw opgerichte seces
van Tijdschrift-journalisten en
r le nwsblad-journalisten vastgestelde
e glementen werden ongewijzigd
&0e dgekeurd.
zelfs tdt het inroepen van medische
interventie uit Amerika.
Zo wacht mij na meer dan een jaar
weer het werk aan de krant, het
werk waar men tussen ziekenhuismuren
zo hevig naar verlangen kon,
in lange, doorwaakte nachten over
tobde: iets ver en onwezenlijks, dat
verloren scheen en waar men nooit
deel meer aan hebben zou. Tot op het
diepste dieptepunt bleef je grijpen
naar dagblad en tijdschrift; de wil om
te leven was in feite 'n hunkering om
weer er bij te zijn, het verlangen
naar het werk met zijn jacht en drift,
zijn vreugden en voldoening. En nu
is het dan zover; als het waarmerk
van genezing was de eerste reportage,
die weer uit de machine kwam en „la
joie de se voir imprimé" smaakte
opnieuw als het leven zelf. Als de
geweldige ervaring van weer de zee
te zien flikkeren in de zon, te ruiken
en te horen ruisen, de spiegeling der
gevels te zien in de gracht voor je
huis, de ruimte van de polder te
ondergaan of te tasten in het bos
naar de zilveren stam van de boom
van je dromen. En het erg menselijke
van de blijdschap van weer in
het oude kroegje met je vrinden om
de stamtafel te zitten, duizend maal
liever dan na een wel voorbereide
dood te zweven met de zaligen in de
hemel, iets wat immers altijd later
nog kan.
Teruggekeerd uit de schemer van
de dood in het volle, heerlijke leven,
moge ik dan allen danken, die mij en
de mijnen in donkere dagen tot steun
zijn geweest. Die donkere dagen mogen
nu terug wijken tot ver aan gene
Mijnheer de
WAT NEN BOER NICH. KèèNT ...
...„-.dat et 'e nich, zeggen ze in de
buurt van Enschedé, en wat een journalist
niet kent, dat drinkt ie wel,
maar onder protest: „Want theezetten
is iets, waarvan een Brit geen
verstand heeft, al gaat hij nog so
prat op de Engelse tea-parties,"
schreef een collega in een van de
provinciale bladen toen hij een paar
dagen gast van de Engelsen was
geweest. *
Wij hebben nog nooit een Engelsman
ontmoet die prat ging op teaparties;
Engelsen hebben trouwens
over 't algemeen niet de neiging,
tegenover buitenlanders prat te gaan
zelfs op belangrijker nationale instellingen.
Wél plegen ze de voorkeur te
geven aan thee zoals zij — theedrinkers
bij uitnemendheid! — die thuis
gewend zijn, maar als ze hadden geweten
dat een van hun gasten ze liever
anders dronk, zouden ze ongetwijfeld
hun best hebben gedaan om hem
ter wille te zijn. Zo zijn ze namelijk
wel.
Diezelfde journalist ontmoette daar
jiog meer dat hij moeilijk kon slikken.
Er was n.1. een collega die
Afrikaans sprak, „hoewel sijn Engels
vlotter begrepen. werd door ons Ne-
Persregeling Schiphol
Van de zijde van de K.L.M, vestigt
men er de aandacht op, dat enkele
journalisten, die houder zijn van een
identiteitskaart voor de douaneterreinen
Schiphol, zich niet voldoende
houden aan het bepaalde in punt 3
van de voorwaarden, die op deze
kaart vermeld staan.
Het is enige malen voorgekomen,
dat journalisten zich zonder voorkennis
van de K.L.M.-Persdienst naar
niet openbare gebouwen of andere
installaties van deze maatschappij
begaven, i
Naar aanleiding hiervan menen wij
goed te doen nog eens te wijzen op
het bepaalde in genoemd punt 3, dat
als volgt luidt:
„Houder verplicht zich om zich
niet zonder voorkennis van de Luchthaven-Directie
van Schiphol, van de
K.L.M, en van buitenlandse maatschappijen
te begeven naar of in
vliegtuigen, hangars, niet-openbare
gebouwen of andere installaties,
welke zich op Schiphol bevinden."
In het belang van de goede gang
van zaken worden de betrokkenen
vriendelijk, doch dringend, verzocht
zich aan de voorgeschreven regeling
te houden.
zijde van de Lethe, de rivier der vergetelheid,
behouden wil ik slechts de
herinnering aan alle vriendschap en
goede gezindheid, die mij van dichtbij
en van ver door mijn collega's zijn
Amsterdam, Augustus 1949.
betoond. FRED THOMAS
Redacteur...;
derlanders dan sijn ivonderlijk kinderlijk
aandoende Afrikaans."
Dat rare Afrikaans toch! Wat nen
boer nich kèènt
Maar intussen: wat slaan we met
zo'n opmerking een figuur bij onze
vrienden en stamverwanten in Zuid-
Af rika ! We, want daar is het niet
een individuele Nederlandse journalist
die een demonstratie heeft gegeven
van zijn particuliere onkunde,
nee: in „de" Nederlandse pers heeft
gestaan dat Afrikaans een wonderlijk
kinderlijk taaltje is.
Om de maat vol te maken, besloot
bedoelde collega met een grappig:
„Want daaruit kan ek nie wijs wor
nie."
Het is natuurlijk bizonder geestig,
een taal die men niet kent, na te
bootsen, en dus te radbraken. De
Vlamingen hebben het ook altijd zo
pret,tig gevonden als wij begonnen
uit te pakken met „Awel menierke,
zulle". Dat schijnt (gelukkig) wel
zowat voorbij te zijn, maar nu krijgen
dan de Afrikaanders een beurt
In ernst: laten we proberen, ook
als we nog niet geheel aan de klei
ontwassen zijn, ons niet te gedragen
als die spreekwoordelijke boer.
Spreekwoordelijke boer: de echte
plegen hoffelijker te zijn. K/F.
9

WIST U DAT...
== te Amsterdam is opgericht -de
N.V. Uitgeversmaatschappij „Salatiga"
met een maatschappelijk kapitaal
van ƒ 120.000, welk kapitaal
geheel is geplaatst en volgestort?
= als oprichters mevrouw H. Kok-
Holdert, Amsterdam, K. van der
Blonk, Ain Harrouda (Marokko),
M. E. Borrius Broek en H. F. Borrius
Broek, beiden te Amsterdam,
(die hebben deelgenomen voor resp.
ƒ 40.000, ƒ 20.000, ƒ gO.000 en*
ƒ 30.000) optraden?
= het doel van de N.V. is het uitgeven
van een of meer dagbladen in
de meest uitgebreide zin des woords.
De vennootschap is bevoegd tot het
stichten en aankopen van — en het
op enigerlei wijze deelnemen in —
andere ondernemingen met een gelijk
of aanverwant doel als dat der vennootschap
of waarvan het doel geheel
of ten dele kan strekken tot
bevordering van , het doel der vennootschap
?
= het in de bedoeling ligt, dat deze
N.V. zal optreden als uitgeefster van
het Dagblad De Telegraaf en men
'voornemens is de naam van de N.V-,
welke als voorlopig moet worden
beschouwd en waarvoor de geboorteplaats
van de heer Holdert werd
gekozen, binnenkort te wijzigen in
N.V. Dagblad De Telegraaf?
= de redacties van Telegraaf en
Nieuws van den Dag vrijwel in
elkaar zitten?
= wij, als speurders voor dit ons
aller vakblad, tussen waarheid, verdichting,
gerucht en gefluister verkeren,
zoekend naar die samenstelling?
= wij menen de waarheid en niets
dan de waarheid te verkondigen
wanneer wij zeggen dat Aad (O.V.N.)
van Leeuwen hoofdredacteur van het
Nieuws van den Dag en Stokvis
(Philips) hoofdredacteur van de
Telegraaf zal worden; dat Jan Heyn
junior hoofd-Kunst van de Telegraaf
zal zijn en dr. Leerink de muziekman
derzelve?
= wij een naam of veertig kunnen
noemen bfj wijze van gerucht, doch
dat wij te consciëntieus zijn om dat
te doen?
= wij wèl zeker weten wie „het niet
gedaan hebben" (zoals men dat bij
Scheltema, N.Z. Voorburgwal uitdrukt)
, doch dat wij te zeer positivist
zijn om ons met dat spelletje onledig
te houden ?
= in ieder geval het „komtienou?
of komtienouniet?" geen vraag meer
is omdat-ie komt?
— Raymond Gauntlett, die in Den
Haag pers-attaché bij de Britse Ambassade
was en vervolgens „Chief of
information Services of the Control
Commission for Germany", hoofd is
geworden van de Britse Consulaire
dienst in Bagdad?
= collega Jongedijk het Noorden en
ztjn Nieuwsblad heeft verlaten om bij
de Nieuwe Courant in Den Haag een
nieuwe betrekking te aanvaarden,
10
hetgeen weer iets anders is dan Bagdad,
overigens?
= Utrechtsch Nieuwsblad (oplaag:
4)3.000) al-maar geheel-Engelse kranten
heeft uitgegeven „special sol
justitae editions", teneinde in 't zonlicht
der rechtvaardigheid de Engels
sprekende studiegasten aan Utrechts
alma mater zowel wereldnieuws als
artikelen en informaties te verschaffen?
= dit een treffelijk staaltje van
journalistieke activiteit is?
= „Kijker" van het Rotterdams
Nieuwsblad onlangs schreef: „...zo'n
Amerikaans journalist pakt de dingen
anders aan dan een Nederlands
krantenman het zou doen. Het zou
ook een wonder zijn als het niet zo
was?"
P= wij dat wonder (terwille van de
Nederlandse krantenman) toch wel
zouden willen beleven?
= die zelfde Kijker het in dat zelfde
stukje óók nog heeft over de geringe
diepgang bij de Amerikaanse journa^
listiek en dat Kijker (onzes inziens)
naar zich moet laten kijken of anders
eens een tijdje de New York Times
(en zo) moest gaan bekijken?
bs L.W.B. Bridge (van Die Burger)
pers-attaché bij de Zuid-Afrikaanse
legatie in Den Haag is geworden?
== de Generale Synode der Ned. Hervormde
Kerk collega Johan Winkler
heeft benoemd tot lid van de Hervormde
Raad voor Kerk en Publiciteit?
= wij de grote prijs voor actualiteit
zullen uitkeren aan de Amsterdamse
editie van de N.R.C, voor het bericht
over de Belgische onderscheidingen
aan Nederlandse Cultuurlingeh, dat
zij op Zaterdagavond 6 Aug. plaatste
terwijl het op Donderdag 28 Juli door
het A.N.P. was doorgegeven?
= wij de Oscar voor Orthographie
plechtiglijk zullen overhandigen aan
de hoofdredactie van De Volkskrant
voor de (tweemalige) spelling: Dauphile
in 'n bericht over de Aga Khan
in haar nummer van 8 Augustus?
(Wij wachten nu op Purrès...).
= A.N.P.'s Van de Pol op Curacao
was en daar door onze in 't zweet
huns aanschijns zwoegende Collegae
hartelijk en gastvrij aan een maaltijd
is verwelkomd?
= Halbo C. Kool riu werkt bij de
Wereldomroep P.C.J. ?
= Collega Vermeulen Trouw heeft
verlaten en bij Elsevier werkzaam
is?" ,
= ook collega Vrooland bij Elsevier
komt ?
= vanwege de rijksrecherche op last
van de procureurs-generaal een uitgebreid
onderzoek wordt ingesteld
naar journalistieke functies en werkzaamheden,
welke in strijd met uitspraken
der perszuiveringsorganen
door veroordeelden, die zich op eni-'
gerlei wijze in de bezettingstijd misdragen
hebben, worden verricht?
= dit uitgebreide onderzoek moet
samenhangen met het feit, dat in de
Tweede Kamer bij de behandeling
van de begroting van verschillende
zijden, o.a. door de fractie van de
P. v. d. A., ernstig is geklaagd over
het gebrek aan enige controle op de
naleving van de door de perszuivefingsinstanties
gewezen vonnissen?
= er reeds vele processen-verbaal
zijn opgemaakt zowel tegen uitgevers
als tegen journalisten?
= de heer J. R. Klinkert uit Rotterdam
als eerste Nederlander, op het
proefschrift „Verschillen tussen de-
Nederlandse en de Amerikaanse pers"
zijn graad in journalistiek, master
of arts (summa cum laude) aan de
universiteit van Minnesota heeft behaald?
En het geld voor deze studie
werd beschikbaar gesteld door Prins
Bernhard ?
= de Prot. Chr. Journalistenvereniging
zich heeft aangesloten bij het
Christelijk Nationaal Vakverbond?
= u hierover precies denken moogt
wat u denken wilt, omdat gedachten
tolvrij zijn?'
= mr. W. P. A. van Heusde de heer
J. J. Bijl opvolgt als culturele- en
pers-attaché aan de Nederlandse
ambassade te Washington?
= onze Haagse collega De Ru veroordeeld
is tot ƒ 15— boete of 10
dagen "hechtenis, omdat hij zijn bron
niet wilde noemen?
= dus het arrest van de Hoge
Raad, dat geen beroepsgeheim voor
de journalist erkent, reeds (wrange)
vruchten gaat dragen ?
= in dit verband' vermeld moge
worden dat onze collegae van „De
Kruidenier" hun beroep op een vonnis
van de Haagse Rechtbank door
het Haagse Hof hoorden verwerpen?
= in stede van de Hilversumse
Radio-Nieuwsdienst het A.N.P. (per
1 October) de dagelijkse radionieuwsuitzendingen
voor de Radio
Unie zal gaan verzorgen?
= de „Chicago Tribune" onlangs is
uitgekomen met een pagina, niet van
papier, doch van een dunne soepele
stof, waarop de tekst was gedrukt-
Na lezing de lezers de bladzijden van
de drukinkt konden ontdoen door haar
te wassen, en dan een aardig doekje
overhielden? Dit een reclame was
van de fabrikant van deze stof, di e
er de „Chicago Tribune" 40.000 dollar
voor betaalde?
= op deze wijze althans de lezer»
geen gebrek aan stof behoeven te
hebben ? .,
= wij ons afvragen, wanneer WV
onze neus zullen kunnen gaan snuiten
in óns lijfblad?
= het Algemeen Handelsblad oe
eerste krant in Nederland is, die een
mobilofoon in gebruik heeft genomen?
. , n
= wij het zo prettig zouden vin(3 lj
wanneer wij berichtjes toegestuurd
kregen over mutaties in de Nede
landse journalistiek? ..^
= zulke persoonlijke nieuwtjes altJ
lezenswaardig zijn? J
== wij er nóóit één« toegestuur
krijgen T

Dr* Bonaventura Kruitwagen
HULDIGING VAN ONZE OUD-ADVISEUR
In Rotterdam is pater Bonaventura
Kruitwagen O.F.M., oud-adviseur
van de Ned. Kath. Journalistenvereniging,
tweemaal gedoopt. In 1874,
nadat hij er als zoon van een eenvoudige
bakker was geboren en later
nog eens bij wijze van vuurdoop tijdens
het bombardement van; Rotterdam,
waarbij zijn kostbare biblio-,
theek en onvervangbare manuscripten
verloren gingen. ,
Onlangs heeft hij weer een grote
dag beleefd, toen zijn vrienden hem
kwamen huldigen bij gelegenheid van
zijn naamdag, die dit jaar tussen zijn
gouden priesterfeest en zijn 75ste
verjaardag in viel. Het is een bijeenkomst
geworden, waarbij vele vonken
van geest en humor rondspatten,
waarbij men in kort bestek hoorde
welk een veelzijdig geleerde de père
is en waarbij de minister van Onderwijs
hem de ridderorde van de Nederlandse
Leeuw kwam brengen.
Voor de vonken van geest zorgde
allereerst de voorzitter van het huldigingscomité,
professor Rogier, dïe
een overzicht gaf van de geleerde,
de Rotterdammer en de priester
Kruitwagen. De geleerde: dat is de
onbegrijpelijke veelzijdige geest, die
als autodidact de wetenschap is binnengekomen
langs een zijdeur, maar
die in vele opzichten aan de top
kwam te staan met zijn internationale
faam op het gebied van de incunabelen
en post-incunabelen. Met zijn
kennis van paleografie en paleotypie,
van geschiedenis en liturgie, van kalendalia
en grammaticalia, maar die
nooit een boekenwurm is geworden.
Wiens belangstelling uitging naar
alles wat actueel was. Die kernachtige
dingen heeft geschreven over
sociaal-economische onderwerpen, die
iets te zeggen had over de missionering
van Indonesië, die reeds 27
jaar geleden voorzag, dat de journalistiek
academische opleiding eist, die
over windhozen en aflaten, over katholieke
hekjeszetterij, over tante
Betjes en over de prae-romaanse
bouwkunst uit de hoek kon komen
en wiens artikelen in tal van bladen
en tijdschriften van allerlei richting
verschenen zijn.
Dan is er de Rotterdammer Kruitwagen,
wiens naam riekt naar speculaas
en bitterkoek, maar die het
bracht tot een historische kennis van
Zijn stad, die de gedachten onwillekeurig,
terugvoert naar die andere
grote stadgenoot, Erasmus, wiens
zon — wij nemen aan, aldus Rogier,
dat pater Kruitwagen hem daarin
niet volgt — in Bazel onderging.
Ten slotte de priester, in welke
Waardigheid hij steeds een opvallend
oecumenische geest aan de dag heeft
gelegd. Niet alleen verdraagzaamheid
was hem eigen, maar aanvaarding
van andere meningen, zoals de Christelijke
liefde dit wil, zonder dat ooit
iemanjd daarbij een moment heeft
kunnen twijfelen aan zijn goede katholieke
gezindheid.
PATER KRUITWAGEN 0>.M.
Prof. Rogier bood de jubileerende
Franciscaan een gouden huldeboek
aan, waarin' 41 medewerkers bijdragen
hebben geschreven. Bijna alle
universiteiten zijn onder die medewerkers
vertegenwoordigd. Had men
de ruimte gehad voor alle gegadigden,
dan was het een hulde-encyclopedie
geworden '.
Tot slot sprak de „broeder elephans"
zelf, zoals hij zich wel noemde.
„Ik ben het met die hulde wel
eens. Ik wil zelfs wel inzien, dat het
me in zekere zin toekomt. Maar
eigenlijk, als er gehuldigd moet worden,
dan hebben daarop ook allen
reofct, die op ander terrejn, dat minder
opvallend is, minstens even hard
geploeterd hebben", was het sympathieke
antwoord.
JAN WESTERWOUDT.
(Op de huldigingsplechtigheid was
ook het hoofdbestuur K.N.JK. vertegenwoordigd).
D
Beroepshalve
E internationale- broederschap onder
journalisten is zeer groot. Ze~
zeggen wel eens graag, dat als z ij
het voor het zeggen hadden, elk internationaal
vraagstuk met wat interviews
en verklaringen vanachter
'n schrijfmachine zou kunnen worden
' opgelost. Hun problemen zijn overal
hetzelfde: wanneer vertrekt mijn
trein, boot, vliegtuig, waar is hier de
telefoon, hoe laat sluit je krant, wie
vertelt nier de waarheid, we moeten
vrijuit kunnen zeggen wat we vernemen
en wat we er van vinden, we
hebben 'n oprecht plichtsbesef tegenover
de gemeenschap, we hebben een
moeilijk vak, we hebben een fijn vak,
een gevaarlijk vak...
Vandaar dat de dood — „tijdens de
uitoefening van hun beroep" — van
dertien voortreffelijke verslaggevers
van internationale faam vandaag alle
krantenmannen ter harte gaat als
ware het een man van de eigen krant.
Ieder denkt: dat had i k kunnen zijn,
i of mijn buurman. Want vliegen doen
we allemaal.
Het was een stel aardige kerels
waarmee we in kasteel oud-Wassenaar,als
gasten van minister Stikker
gebekvecht hebben. Het was 'n stel
'knappe kerels. Ze wisten veel van
Azië af, ze wisten overal veel van en
ze konden er aardig van vertellen, ze
waren overal geweest, en ze kenden
iedereen persoonlijk, van Stalin tot
Truman, van Gandhi tot Shaw. En ze
waren leergierig. Mijn buurman van
de Chicago Daily News — Nat Barrows
van Lake Success — was in de
oorlog aan a 11 e fronten: in Birma
evengoed als in Moermansk, op het
strand van Normandië, maar ook op
de Dam op 5 Mei '451 Én diens buurman,
de vlijmscherpe Tom Falco van
Business Week, heb ik in Washington
Paul Hofmann aan het blozen zien
maken. Ze lieten ons foto's van de
kinderen zien (op vacantie nu daddy
er weer eens van door was) en dollarbiljetten
met een eigenhandige opdracht
van Roosevelt. Ze maakten sarcastische
opmerkingen over het „aardige
stukje", dat we zouden moeten
maken wanneer één van hen iets
overkwam...
Met z'n dertienen zijn ze nu gevallen,
voor hun beroep, in regen en
vuur, voor de vrijheid, van het ware
woord. Over alle lijnen ter wereld
tikten de telexen de afgelopen vieren-twintig
uur hun namen, op alle
krantenzetterijen werden hun levendige
levens in regels lood gegoten.
Er is geen lezer, die dit leest, wiens
mening in de weken die voorbij zijn
niet mede dank zij hün werk werd
gevormd. Overal herdenken de krantenmannen
in hen het mooie vak, het
gevaarlijke vak. Maar morgen vliegen
we weer de wereld rond: leden
van een internationale broederschap
•— gedragen door onze vrienden: de
vakbekwame en verantwoordelijkheidsbewuste
verkeersvliegers — één
in lood en in dood.
Hun herinnering ter ere zij hier
dan de ereschuld ingelost: het „aardige
stukje". Zij zijn aan hun laatste
karwei begonnen: interview met God.
(„Tinnegieter" in de Volkskrant)
GEROUTINEERD
R.K. JOURNALIST,
30 jaar, met grote ervaring als
zelfstandig rayon-directeur bij
dagbladbedrijf van betekenis,
zoekt directe plaatsing bij landelijk
of groot provinciaal dagblad.
Hij is onlangs als dpi. militair uit
Indonesië gerepatrieerd. Wegens
overbezetting redactiestaf heeft
oude werkgever geen direct emplooi
voor hem.
Brieven onder No. 131/48, Bureau
„Katholieke Journalist", Koningsstraat
22B, Hilversum.
11

„TERECHT GEVREESD"
Dit is het slot van een artikel in
Het Binnenhof over „Onteigening
. der persen".
De uitspraken van de Centrale
Raad van Beroep voor de Perszuivering,
die dezer dagen zijn
gepubliceerd en waarbij goedkeuring
wordt onthouden aan de desbetref- .
fende adviezen van de _ perszuiveringscommissie,
bevestigen, dat wij
terecht gevreesd hebben, dat in ons
rechtsysteem van een onteigening
van de persen, van gecollaboreerd
hebbende bedrijven wel niets zou
komen. Deze gang van zaken heeft
echter een opmerkelijk maatschappelijk
gevolg.
Direct na de oorlog, toen de
gecollaboreerd hebbende dagbladen
niet meer mochten verschijnen, ten
minste niet die dagbladen, die na 1
Januari 1943 dit nog hadden gedaan,
is aan de bij Persnoodwet opgerichte
Persraad de bevoegdheid gegeven bepaalde
persen van dagbladen in
gebruik te vorderen voor- de illegale
bladen en de bladen, die direct na de
bevrijding zijn opgericht. Op grond
hiervan kunnen deze laatstgenoemde
bladen verschijnen. Nu echter lang-
. zamerhand het noodrecht zijn einde
heeft, de distributie in het algemeen
wordt afgeschaft, dreigt natuurlijk
ook deze herdistributiemogelijkheid
te verdwijnen en zal er door de
eigenaren der persen op de overheid
wel aandrang worden uitgeoefend
om langzamerhand weer in het algehele
en vrije gebruik van hun
eigendommen te worden hersteld.
De dagbladen, die de laatste vier
jaar hun bestaansrecht door harde
arbeid hebben bewezen, zullen, hiervan
mogelijk de dupe worden. Deze
bladen hebben vanaf het moment
dat zij vrij konden verschijnen, ten
gevolge van de ontwikkeling der
prijsverhoudingen in ons land al
uitzonderlijke lasten moeten opbrengen
niet steeds ten nadele van
de gewraakte bladen en door de
vigerende deviezenbepalingen zijn ze
waarschijnlijk nog lange tijd in de
onmogelijkheid zich geheel zelfstandig
te maken.
m
ONVERBETERLIJK
De Engelse perscommissie is tot
de eindconclusie gekomen* dat de
vrijheid der Engelse dagbladen niet
op verontrustende wijze door commerciële
factoren wordt belaagd. En
speciaal de conservatieve pers heeft
deze vrijspraak onder het licht in de
vitrine gezet.
Doch wie het rapport der perscommissie
wat nauwkeuriger beschouwt,
moet nogal vitale delen van
zijn geestdrift over boord zetten.
Daar is bijv. het door Lord Kemsley
beheerste deel van de Engelse pers.
Het is niet kinderachtig: behalve het
algemene dagblad Daily Graphic behoort
een groot deel van de provinciale
pers tot het domein van deze
typisch-Angelsaksische krantenmagnaat.
En van zijn uitgebreide schare
van journalisten nu bewijst het
rapport met een vloed van voor­
12
beelden, hoe zij systematisch
„distortion" (verwringing, verdraaiing)
toepaste op feiten, die een
objectieve weergeving vereisten. De
meest gebezigde methode is het
dooreenhutselen van passages uit
een bericht en vindingen van de
eigen redactie, zodat de lezer niet
weet, wanneer hij met objectieve 'en
wanneer hij met subjectieve reportage
te doen heeft. De pers van Lord
Kemsley schijnt dit ambacht meesterlijk
te verstaan en krijgt dat ook
in het commissoriale rapport menige
harde noot te kraken..
Het resultaat? De Daily Graphic
jubelde het uitbundigst over het vrijsprekend
vonnis en schrapte uit zijn
publicaties over het rapport iedere
zin, die op de gedragingen van de
Kemsley-pers sloeg. Waarom ook
niet? Mundus vult decipi, ergo
decipiatur.
(Vrij Nederland)
OP LOSSE SCHROEVEN
iNaar aanleiding van de wapenstilstandsovereenkomst
in Indonesië
schrijft Robert Peereboom in zijn
Haarlems Dagblad:
Het moet mij van het hart, dat een
punt in de proclamatie van de
wapenstilstand mij zeer heeft verbaasd.
Namelijk punt 4a, waarin
„iedere betrokkene wordt gelast:
a. Zich te onthouden van radiouitzendingen,
persberichten of van
enige andere vorm van propaganda,
gericht op het uitdagen of verontrusten
van de strijdkrachten van de
wederpartij". In punt 4e wordt „een
ieder gewaarschuwd, dat iedere daad
of handeling van schending van
deze proclamatie streng zal worden
gestraft". Nu voelt dit blad niet de
geringste neiging tot het uitdagen of
verontrusten van de strijdkrachten
of de burgers van de wederpartij en
hoopt dat zowel de bladen aan die
zijde als de Nederlandse Pers er zich
van onthouden zullen. Onze regering
mist evenwel ingevolge art. 7 van
de Grondwet de bevoegdheid om zoiets
aan de Pers te gelasten en. er
straf op te stellen. Art. 7 van . de
Grondwet, dat de persvrijheid waarborgt,
zegt: „Niemand heeft voorafgaand
verlof nodig om door middel
van de drukpers gedachten of
gevoelens te openbaren, behoudens
ieders verantwoordelijkheid voor de
wet". En ieders verantwoordelijkheid
voor de wet houdt wel in, dat men
geen belediging, laster, smaad,
opruiing en aantasting van de openbare
• moraal mag begaan, maar er
staat nergens in de wet dat men
iemand niet mag „uitdagen of verontrusten".
Een dergelijke omschrijving,
waaronder. alles en nog wat
zou kunnen vallen, zou dan ook de
persvrijheid volkomen op losse
schroeven zetten. Verder uit te
weiden over dit zonderlinge punt in
de proclamatie schijnt niet nodig. Ik
wens evenwel mogelijk misverstand
bij diegenen onder de lezers, die wel
eens blijk hebben gegeven dat zij de
regeling der persvrijheid in ons land
niet begrepen, te voorkomen. En
verder alleen mijn verbazing, over
zulk een uiting te herhalen. Dat deze
proclamatie niet alleen voor het
gebied van Indonesië maar ook wel
degelijk voor Nederland en dus
tevens voor de Pers in dit land geldt
is bij nadere informatie in Den Haag
gebleken. Welnu: ik herhaal het:
onze regering is niet bevoegd tot
zulk een lastgeving.
KLOMPEN EN CROQUETTEN
De Haagse correspondent van De
Tijd schrijft aan zijn blad:
Een vriendelijke jongedame heeft
onlangs een resoluut optredende
persfotograaf uit de Verenigde
Staten het genoegen gedaan in Alkmaar
voor zijn lens te poseren met
een. Edammer kaas in de ene hand
en een Goudse in de andere. De consequentie
van de lieve glimlach, bij
die* gelegenheid weggegeven, heeft
het charmante kind op dat moment
bepaald niet voorzien: tot op heden
kwamen er reeds een vijfhonderd
brieven bij haar thuis van Amerikanen,
die de vader om de hand van
zijn dochter vroegen ofwel rechtstreeks
aan de schone van 't plaatje
hun aanzoek deden.
De zakelijke verklaring van het
bovenstaande is deze: in opdracht
van de Algemene Nederl. Ver. voof
Vreemdelingenverkeer voorziet een
Amerikaans bureau de persdiensten
in de Ver. Staten van gegevens en
fotomateriaal over Nederland; deze
op hun beurt bedienen de bladen.
Voor Nederlandse journalistieke begrippen
is het een nogal vreemde
gang van^aken, maar het werkt!
Het Alkmaarse meisje, wier foto
Jangs deze weg terecht is gekomen
in een enorm aantal kranten, heeft
het ondervonden en de klompenmaker
in Lekkerkerk, die dezelfde
fotograaf knipte op het — vanzelfsprekend
geënsceneerde — moment,
dat hij- zijn dochtertje een veel te
grote klomp aanpaste, deed een
soortgelijke ervaring op: driehonderd
brieven met de merkwaardigste
reacties; men wilde het arme kind
van schoenen voorzien en een geinteresseerde
Amerikaanse lezer
begon zelfs over adoptatie.
Wat wij interessant vinden aan
ons land doet weinig ter zake,
blijven de mensen herhalen, wie f
taak het is toeristische reclame te
maken, voor Nederland in den
vreemde.
Daarom komt er telkens een
andere Amerikaanse fotograaf naar
ons land, die onbevangen zijn indrukken
opdoet. Wij zouden misschien
met een braaf overzichtsplaatje
van het plein voor het
Centraal-Station zijn aan komen
zetten — hij koos er de P.T.T.-man
uit, die de brievenbus van een tram
leegt. Ons oog zou aan een croquetten-automaat
in Zandvoort voor een
buitenlander weinig interessants
hebben ontdekt, maar juist hiervan
zijn toch een. paar honderd foto's
doorgedrongen in de Amerikaanse
bladen*).
In een reusachtig plakboek vindt
men deze plaatjes terug: pagina's
vol met dezelfde foto's, afgedrukt in
telkens weer andere kranten, de
Stenberville Ohio Herald Star, de
Dyserburg Tennessee State Gazette,
de Hackersack New Jersey Record
en hoe al deze onbekende groot- en
kleinhèden verder mogen heten.
Tezamen bereikt men er een zeer
groot publiek mee. Deze lezersmassa
komt aan de weet hoe een Hollands
draaiorgel er uit ziet — „The music
that comes from this contraption is
not swing, jam of jive, but it sounds
just as bad" — ze krijgt een
poltie-agent te zien, die een Zeeuwse
boerin de kap recht trekt en (een
doortastend fotograaf staat voor
niets!) twee Amerikaanse meiskes
bij hun ontwaken in een Nederlandse
jeugdherberg.
Natuurlijk ontbreken de Gouden
Koets, een parkeerterrein vol fietsen,
wasdag in Volendam en de molengroêp
bij kinderdijk evenmin in deze
publiciteitsactie, doch de klap op de
vuurpijl is toch wel de Albert Cuypfriarkt
in Amsterdam. De meest
chauvinistische Amsterdammer kan
er niet zo mee weglopen als de
Amerikaanse pers het deed.
Om in stijl te blijven even het
bewijs in cijfers: in wachtkamers, bij
[*) Hoe zonderling dat onze geachte
collega niets bijzonders
ontdekt aan onbizondere doch
typerende dingen. 'Welk een miskenning
van zijn — en ieder —•
publiekj Wanneer zullen wij eens
uit onze professionele miskenning
van de wensen van (ook,) óns
lezerspubliek treden om te begrijpen
dat de kleine, dagelijkse, menselijke
dingen voor negentig procent
van alle krantenlezers — óók
de Nederlandse — interessanter
zijn dan de adembenemende
wereld-politieke gebeurtenissen ?
Hoeveel mensen — óók in Nederland
— lezen alles van het huwelijk
van Rita Hayworth en slechts een
(zullen wij zeggen: een tiende f)
gedeelte van wat er over Indonesië
in de krant staat? — È.J
banken en andere instellingen, waar
zo een vijf millioen mensen per week
vertoeven, is dit plaatje geafficheerd.
Doch dit is nog maar kinderwerk —
de gezamenlijke oplage van de dag-,
week- en andere bladen, waarin de
foto van deze markt verschenen is,
beloopt driehonderd millioen . .. Dat
4s een tikkeltje meer dan de gehele
bevolking van de Vear. Staten en het
houdt dus in dat vele lezers in meerdere
kranten, deze foto moeten zijn
tegengekomen.
Wanneer één procent van deze
imenigte inderdaad eens zijn dollars
bij ons komt verteren, zal dit land
«Spoedig te klein zijn.
ERNSTIG PROBLEEM
Het ontbreken van een of meer
goed geredigeerde en aantrekkelijke
katholieke dagbladen (in Argentinië)
kan in de toekomst ernstige
gevolgen hebben. Hoofdzakelijk ten
gevolge der immigratie neemt de
bevolking van Argentinië snel toe.
Het is van het grootste belang deze
groepen geestelijk te bereiken, willen
zij niet verloren gaan in de
stroom van godsdienstige onverschilligheid,
die vooral het leven in; de
grootste steden reeds sterk kenmerkt.
Hier ligt een ernstige probleem.
In sommige kringen ziet men
de ernst van het gevaar wel in, doch
er schijnt een figuur te ontbreken,
die over voldoende moed en doorzettingsvermogen
beschikt om de bakens
radicaal te verzetten. Ieder
initiatief wordt in de kiem gesmoord
met de helaas niet geheel van waarheid
ontblote redenering, dat een
katholiek blad in Argentinië geen
bestaansmogelijkheid heeft. Ér zijn
reeds heel wat teleurstellingen geboekt
en dan wordt het steeds moeilijker
competente figuren te vinden,
die bereid zijn hun krachten en begaafdheden
in dienst te stellen van
dit veel offers eisende ideaal.
(Katholiek Cultureel Tijdschrift)
VEEHOUDER EN JOURNALIST
De Typhoon heeft een aantal vrouwen
gevraagd wat zij denken van het
beroep van haar man. Mevrouw
Meyer-Schagen uit Zaandam schreef:
voor een man kan het een mooi
beroep zijn, maar het moest bij de
wet verboden worden dat journalisten
trouwen! Als vrouw voel je je
alleen een soort kindermeisje, dat op
moet letten dat je man niet helemaal
als een op hol geslagen paard doorwerkt
dag en nacht. Het is apart
werk, dat een man nooit loslaat. Hij
Staat er mee op en gaat er mee naar
bed. Maar weinigen weten hoe
enerverend het is en wat er komt
kijken eer een krant elke dag weer
klaar is. Wat het opstaan betreft is
er maar weinig verschil met een
veehouder, 's Winters en 's zomers
even vroeg, want de krant moet om
12.30 uur al draaien. Onlangs belde
iemand me 's morgens om half negen
om m'm man te spreken. „Maar
meneer", zei ik, hoogst verbaasd,
„m'n man is al bijna drie uur op de
krant!"
„Is er nog nieuws?" vraag ik
meestal aan tafel (als de telefoon
ons met rust laat). „Nee, niet veel",
hoor ik dan, zodat ik me afvraag
, hoe die krant dan wel is vol gekomen.
Wat lijkt het me ideaal
vrouw te zijn van een dominee of
onderwijzer! Die moeten volgens mij
een veel rustiger en meer geregeld
leven hebben.
U vraagt wat m'n echtgenoot op
het ogenblik (10.15 uur 's avonds
doet? Werken natuurlijk!
En toch — dit vorige Iijjtt nu wel
zuur — heeft zijn vak aantrekkelijke
kanten, en ben ik er (niet tegen hem
zeggen, hoor!) ook wel trots op de
vrouw te zijn van een krantenman.
GRAMOPHOON-JOURNALISTD3K
NU OOK IN OOSTELIJK
DUITSLAND
In de Russische zone van Duitsland
is een nieuw soort journalist
geboren. Men duidt hem aan met de
naam Volkscorrespondent. Zo iemand
is geen beroepsjournalist, maar in
de regel een arbeider, die voor communistische
bladen schrijft over hetgeen
er in zijn fabriek gebeurt.
Als voorbeeld van hetgeen zo'n
volkscorrespondent (hoe aardig past
die naam bij volksgerecht, volkspolitie,
volksaanklager en volksrechter)
geven wij het volgende bericht:
„De voorzitter van het tractorenverhuurkantoor
MAS te Osterburg
heeft bekend gemaakt, dat er groot
gebrek is aan machine-olie voor de
tractoren. Verder werd op een districtsvergadering
te Osterburg medegedeeld,
dat er een groot tekort was
aan bindtpuw. De vertegenwoordigers
van de MAS en de VDGB (vereniging
voor onderlinge boerenhulp) besloten,
dat de MAS alle bindtöuw, welke
het nog in, voorraad had, beschikbaar
zou stellen. Daardoor werd de
MAS in staat gesteld de werkende
boeren te helpen".
Volkscorrespondenten behoren niet
tot het soort journalisten dat lastige
vragen stelt. Meestal staat er bij
persconferenties een op, haalt een
papier uit zijn zak en zegt, stram in
de houding staande: „Ik juich uw
mededelingen zeer zeker toe en ik
ben van mening, dat het bijzonder
nodig is om er op te wijzen, dat Karl
Marx heeft gezegd, dat het kapitalistische
systeem enz. enz."
(Algemeen Dagblad)
SPORT-
CORRESPONDENTSCHAP
gevraagd door journalist in Zuiden
des lands. Eventueel ook
plaatselijk nieuws.
Brieven No. 113/48, Bur. v. d:*Bf.
13

Een groot katholiek journalist
werd tachtig jaar
JAN VESTERS werd 31 Juli tachtig
jaar. Tientallen jaren prijkte zijn
naam in de kop van de twee dagbladen,
waaraan hij tijdens zijn veeljarige
journalistieke loopbaan was
verbonden: het R.K. Dagblad „Het
Huisgezin" en ' „De Volkskrant".
Maar aan die vermelding alleen ontleende
hij niet alleen zijn naam en
faam. Die sproten voort uit zijn superieur
journalistiek natuurtalent,
want Vesters was een journalist par
droit de naissance. Hij had het van
thuis meegekregen. Zijn vader J. A.
Vesters, die in 1881, terugkerend van
zijn verslaggeverswerk in de Nieuwkuijkse
hei door een sneeuwstorm
werd overvallen en doodvroor, was
hem voorgegaan,. De jonge Crbmvoirtse
onderwijzer Jan Vesters volgde
hem op als redacteur van De Katholieke
Illustratie en het driemaal
per week verschijnend „Huisgezin",
welke beiden in Den Bosch verschenen.
Romancier en journalist
De journalistiek van die tijd, die het
tampo van onze tijd niet had, liet de
jonge Vesters gelegenheid zich op de
literatuur te werpen. Hij schreef
enige romans en novellen. Het was
literatuur met een romantische inslag,
maar het publiek kreeg er niet
genoeg (van.
.Toen Van der Lans naar Nijmegen
vertrok als hoofdredacteur van „De
Gelderlander" en J. B. Vesters zich
meer voelde aangetrokken tot de
journalistiek, kwamen dr. C. R. de
Klerk en zijn vrouw Maria Viola aan
de K. I., waardoor J. B. Vesters zijn
handen vrij kreeg. Dit was vooral in
1908 gewenst, toen de krant dagblad
werd. Van die tijd af tot aan de
door de Duitsers gedwongen stopzetting
van „De Volkskrant" bleef Vesters,
eerst in Den Bosch, later in
Utrecht, in de dagbladjournalistiek
werkzaam. Hij werkte zich daarin op
tot een figuur van nationale betekenis;
hij was wellicht de meest gelezen,
en zeker de meest geciteerde
entrefiletschrijver, die onze journalistiek
ooit heeft gekend. Altijd actueel,
puntig, scherpzinnig en heetvan-de-naald
schreef hij in een geheel
eigen stijl, kort, bondig en onze
taal en de portee van elk woord beheersend,
dag aan dag zijn eigen
mening neer. Hij wachtte niet op die
van andere en hij hoefde dit niet te
doen, omdat zijn visie op de politiek
en de dingen van de dag steunde op
een brede ontwikkeling, een universele
geest en een schier encyclopedische
kennis.
Vesters hoefde nooit iets op te
zoeken of na te snorren; zijn phenomenaal
geheugen speelde hem nooit
parten. De belangrijkste figuren en
gebeurtenissen van uit de vele parlementaire
perioden had hij in zijn
14
hoofd. Duizenden markante persoonlijkheden
lagen daarbij met naam en
toenaam gerangschikt. Zijn talenkennis
ontwarde de meest verwarde
Reutertelegrammen, nadat zijn redacteuren
er tureluurs van geworden
waren. De journalist, die hem op
een correctie- of schrijffout kon betrappen,
is nooit geboren.
Dit maakte J. B. Vesters tot een
ideale chef en een eminent leermeester.
Zijn werklust kende geen grenzen
— hij betreurde het vaak, dat een
dag maar 24 uren telde —; zijn geduld
en liefde voor het vak geen
moeite om zijn redacteuren voor te
gaan, te vormen, te leiden en te
leren. Als eerste en laatste op het
bureau kon men steeds collegiaal en
vriendschappelijk bij hem te rade
gaan en als ieder man, die het werkelijk
druk heeft, wist hij altijd tijd
te vinden om anderen van dienst te
zijn.
Voor alles en allen ttfd
Daarom kon hij ook vele jaren op
markante wijze het voorzitterschap
van de Ned. Katholieke Journalistenvereniging
met alle daaraan verbonden
werkzaamheden en represen-,
taties vervullen; kon hij in zijn woonplaats
Vught de katholieke kiesvereniging
leiden en zich van harte en
ambitieus geven aan alles, waarom
men hem vroeg. Sober levend — zijn
pijp was zijn enige luxe — kon hij, zij
hét dan op een afstand, het volle
leven proeven en verstaai\. Hij zag
de wereld via de letters der krantenartikelen,
berichten en telefonades.
En als hij verzadigd was, liep hij,
zonder ooit gebruik te maken van
de tram — weer of geen weer — van
zijn Bossche bureau naar zijn huis
aan de Helvoirtse weg om, na gegeten
te hebben zich weer direct in zijn
lectuur te verdiepen. •
En de volgende morgen liep hij dan
weer van Vught naar Den Bosch en
onderweg bouwde hij dan in gedachten
zijn artikel van die dag op. Zgn
stelregel was: eerst denken, rustig
denken en dan pas schrijven. En zo
gij schrijft en polemiseert, overweegt
dan de betekenis van elk woord,
schrijft kort, omdat elk overbodig
woord de tegenstander stof tot repliek
kan geven en kwetst nomt,
zelfs niet degene, die oneindig ver
van je afstaat, want elke andere
mening of elk ander beginsel verdient
dezelfde waardering, w0ke gij
van je tegenstander ten opzichte van
uw eigen principes wilt verwachten.
J. B. Vesters moge wellicht geen
groot geleerde zijn geweest, in algemene
kennis, in beginselvastheid, in
het juist aanvoelen en vooruitzien
heeft hij in de katholieke journalistiek
tot heden zijn evenknie nog niet
gevonden" en blijft hij een unicum,
die met minder realiteitszin en nuch-
JAN VESTERS
terheid begaafd en behept met meer
zin om zich te laten gelden en van
zich te laten spreken, tot posities
had kunnen komen, welke hem aan
de journalistiek hadden ontroofd.
Hij heeft daarnaar nooit gezocht
en gestreefd. Beter: hij heeft dat niet
gewild.
Tot het bittere eind ,
Ve'sters is tot het laatst op zijn
post gebleven. Blokzijl ontbood hem
enige malen op zijn dictatoriaal
matje. Uitspraken als: „de slechtste
Nederlandse regering is nog altijdbeter
dan de beste uit Berlijn", duldde
men in Den Haag van de bezettingsjaren
niet: Zijn sarcastische
toon tegen de N.S.B, kon niet gewaardeerd
worden. En hij werd verboden;
de machines van de Utrechtse
Volkskrant verhuisden naar het
Oosten.
Toen de oorlog voorbij was, was
Vesters te oud geworden. De jaren
van kneveling en Haagse verplichte
opnamen, de jaren van afbraak,
knechting en verval der Nederlandse
journalistiek tot Kadaverdiscipline,
en erger, verdroten en bezwaarden
hem, de strijder voor vrijheid van
woord en geschrift. Lichamelijk kon
Vesters na de bevrijding het werk
niet meer aan en het 80ste levensjaar
ziet een gebroken man, die in Tuindorp
Utrecht zich geheel heeft teruggetrokken.
Zijn kranten zijn zijn vrienden gebleven.
En hij is dankbaar en tevreden
ook al is het lichaam wrak.
W. B.
Op de dag van zijn 80ste verjaring
heeft het hoofdbestuur K.N.J.K. ten
huize van de oud-voorzitter der
vroegere Ned. Kath. Journalistenvereniging
dank betuigd voor alles
wat Jan Vesters heeft gedaan in het
belang van de Katholieke journalistiek,
in krant en in organisatie. WO
vergeten daarbij niet, dat oud-col^
Vesters tot in hoge ouderdom de belangen
van vakgenoten heeft v ^°ï'
gestaan. Verleden jaar, toen n Ü *,
een vergadering van ons hoofd"**
stuur was uitgenodigd, is dat te
overvloede gebleken.

Nieuws uit
NIEUWE LEDEN
Aangenomen per 1 Augustus 1949
Als gewone leden:
L. N. Kuys, Spoorstraat 74, Tegelen,
(Tegelsche Courant).
W.J. Poulssen, Tuddernweg 16 G,
Sittard. (Sportblad Marathon).
J. J. B. Wintraecken, Scharnerweg
45, Maastricht. (Sportblad Marathon).
J. P. A. Martens, Baronielaan 78,
Breda. (Dagblad „De Stem").
Als Adspirantleden:
B. Engel, Anna van Engelandstraat
23, .Eindhoven. (Eindhovens Dagblad).
R. F. J. H. van Rooi), „Peterhof",
Vught. (Het Huisgezin).
J. A. N. Termos, Ministerpark 38,
Hilversum. (Dagblad „De Gooi").
WEERSTANDSKAS
Dezer dagen kunnen de leden de
aanbieding verwachten van een kwitantie
ten bedrage van ƒ 2.50, als
verplichte bijdrage aan de Weerstandskas,
waaruit bijstand wordt
verleend aan leden, die zich in financiële
moeilijkheden bevinden. De
Kringkas draagt jaarlijks 10% 'van
haar inkomsten aan de Weerstandskas
af, terwijl elk lid reglementair
verplicht is per jaar ten minste ƒ 5.te
storten. In 1948 is deze bijdrage
van de leden niet geïncasseerd, doch
't Kringbestuur vertrouwt, dat thans
alle leden hun verplichting zullen
nakomen.
DE B.Z.K.-PERS NAAR OSS
ERWACHTEN jullie daar een
V paar mooie politienieuwtjes of
is-het om iets aan die plaats te gaan
goedmaken?"
Aldus het commentaar, dat diverse
leden van de afdeling Brabant-Zeeland
gekregen hebben, toen zij hun
voornemen bekend imaakten om in
Oss hun zomerzitting te gaan houden.
Hetgeen Zaterdag 16 Juli gebeurd
is, zij het ook niet met dat
ledental, dat het bestuur, gezien het
aantrekkelijk programma —• doch
blijkbaar niet rekenend met de laksheid
van bijna driekwart van het
ledental, dat zelfs een bericht van
verhindering te veel moeite vindt —
verhoopt had daar te ontmoeten. De
twintig die er wèl" waren, hebben er
kennelijk geen spijt van gehad. Voorzitter
Bruna, een recent heelkundig
ingrijpen gelukkig te boven gekomen,
kon in hotel Van Alem na de
gebruikelijke stukken allereerst een
discussie leiden over het eren van de
nagedachtenis van de vroegere voorzitter
van de Brabantse afdeling, Dr.
Hein Hoeben, die als leider van de
Kath. Wereldpost en naaste medewerker
van de door de Duitsers zo
gehate Dr. Friedrich Muckermann
S.J. reeds vroeg in de bezetting was
gevangen genomen en in een Berlijnse
gevangenis bet leven heeft gelaten.
Men besloot samenwerking te
de K-.NJ.K.
zoeken met de Kath. Dagbladpers en
het Kath. Ned. Persbureau ten
einde in overleg met mevrouw
Hoeben te komen tot een waardig
teken op zijn laatste rustplaats te
Teteringen. Ons priester-lid Woutker
Lutkie zou daartoe de tekst ontwerpen,
waarbij mede eer bewezen zou
worden aan Hoeben's eveneens in
Duitsland omgekomen medewerker,
kapelaan Van Lierop, wiens stoffelijk
overschot nooit is gevonden kunnen
worden.
Inmiddels was de vertegenwoordiger
van' het gemeentebestuur van
Oss, wethouder J. H. H. Maseland,
ter vergadering gekomen, wien de
voorzitter enige verwelkomende
woorden toesüerde. Collega Nico de
Rooy, chef-redacteur »van „Het
Huisgezin", doch meer "nog bekend
als auteur van de jaarlijkse Bossche
revue, wijdde daarop een aan humor
en satyre overrijk betoog aan Toneel
en Journalistiek, waarin hij de overeenkomsten
en tegenstellingen van
deze kunstvormen onder een scherp
en niet zelden gekleurd licht stelde
met Bengaals vuur toe. De amusante
voordracht lokte nog enige discussie
uit met name over de verhouding
van de plaatselijke pers tot de plaatselijke
overheid en het erkennen van
het recht op een primeur, een gedachtenwisseling,
waarvan het vlotte
,speechje van de wethouder een verlengstuk
was.
De heer Maseland geleidde nu de
leden naar het stadhuis, waar burgemeester
Delen, de overige wethouders
en de secretaris der gemeente
hen ontvingen in de raadszaal, die het
uiterlijk van een gezellige, zij het
instructieve foyer had gekregen' met
een grote uitstalling van relieken
uit de praehistorie en van de plannen
voor de naaste en verre toekomst. De
burgemeester hield, nadat de koffie
was rondgediend, een hartelijke toespraak,
die allengs een overzicht
werd van het met kracht aangepakte
werkprogram van deze energieke
industrieplaats. De aanwezige
hoofden van takken van dienst lichtten
diverse onderdelen nader toe en
collega Bruna sprak een dankwoord.
Wederom in hotel Van Alem volgde
een uitvoerig borreluur, waarna
het bestuur van de'stichting der Osse
Eeuwfeesten — de plaats vierde
juist die weken uitbundig haar
550-jarig bestaan — alle deelnemers
aan een welverzorgde lunch noodde,
tijdens welke er over en weer nog
geanimeerd getoast is.
Nadien stelden onze gastheren ons
in de gelegenheid enkele aspecten
van Oss nader te leren kennen. Zij
voerden ons naar het verbazingwekkend
seizoenbedrijf van de inmaak
van sohokkererwten, waardoor het
taalkundig en psychologisch afstotende
begrip „volautomatisch" werkelijkheid
voor ons werd. Maar er
was nog meer te zien, behalve dan
de enpassant en met tersluikse blikken
opgenomen residentie van Toon
' de Soep, weleer de grote leverancier
van gemengd nieuws „in de criminele
sector". Oss heeft de primeur
voor Nederland van een Zwitserse en
niet minder ,;volauto,matisch" dan
het erwten-inblikken werkende ontsteking
van zijn straatverlichting
door middel van een foto-electrische
cel, zodra de lichtsterkte buiten beneden
een bepaalde graad daalt, een
installatie, waarmee tevens.de brandweer
gealarmeerd kan worden. Met
knarsende hersens hebben we de
technische uiteenzetting daarover
gevolgd en vervolgens de meer begrijpelijke
en voor velen zélfs benijdenswaardige
woningbouw voor onderscheidene
bevolkingsgroepen temidden
van een riante aanleg bewonderd.
Waarna een goed bevochtigd slotsamenzijn
een -waardige bekroning'
van deze echt Brabantse gastvrijheid
van gemeente en feestcomité werd.
S. Z.
Wat ons
25 JAAR GELEDEN
bezig hield
O Het bestuur van de Ned. R.K.
Journalistenvereniging deelde in het
maandblad het volgende mede: „Over
te nemen maatregelen om onze vereniging
algemeen te doen erkennen,
worden besprekingen gevoerd." Dat
ging moeizaam in die dagen. Gelukkig
staan wij er nu beter voor, dank
zij omstandigheden, die zich allengs
wijzigden.
• Z. H. de Paus ontving vijf
Belgische journalisten in audiëntie,
die de opbrengst kwamen overhandidig'en
van de jaarlijkse inschrijving
van de Katholieke Belgische bladen
voor de Heilige Vader.
Dsze inschrijving dateert van het
jaar 1899 en wordt ook nu nog jaarlijks
gehouden. Dan brengt een deputatie
de gelden naar het Vaticaan en
keert terug met een pauselijke onderscheiding.
Overigens hoort men weinig
omtrent activiteit van cnze Belgische
Katholieke collegae.
9 De voorzitter van the British
National Union of Journalists heeft
de aandacht gevestigd op de verschijning
in een naaste toekomst van de
radio-journalist, die een nieuwe techniek
zal toepassen, in het bijzonder
op -het gebied van de reportage. De
radio-reporter zal worden uitgerust
met een microfoon inplaats van met
het conventionele notitieboekje en de
vulpen.
Nu, na 25 jaar, is het allang zo ver,
en mogen we tevens de radio-journalist
begroeten als lid van onze organisatie,
v. O.
GEDEMOBILISEERD
JOURNALIST,
21, jaar, zoekt plaatsing op redactie
van dag- of weekblad,
waar gunstige perspectieven aanwezig
zijn. In bezit van Uitstekende
getuigschriften.
Brieven No. 112/48, Bur. v. d. BI.
15

•
BOEKEN ^ JOURNALISTEN
VOOR
Samenwerking in de bedrijven,
door F. J. Burns Morton; uitgave
H. L. Smit & Zn, Hengelo.
Geb. ƒ 11.50; 310 blz.
In deze, door ir B. W. Berenschot
Ingeleide, vertaling van „Teamwork
in Industry", heeft de schrijver twee
actuele punten behandeld, n.1. efficiency
in het bedrijfsleven en werk
voor allen in positieve zin. Het gaat
er volgens Burns Morton om, dat de
bedrijfsleiding de juiste toon weet té
treffen en streeft naar ideale arbeidssfeer.
Hier is een psycholoog aan het
woord, die van zijn ondergeschikten
practische en positieve discipline verlangt,
die meent, dat de wijze, waarop
een opdraqht wordt gegeven, belangrijker
is dan de strekking van die
opdracht, en dat opleiding en opvoeding
in, voor en door het werk voornamer
is dan allerlei maatregelen
van sociale verzorging. Er zijn stellingen
in dit boek, die men misschien
niet voetstoots zal aanvaarden; maar
hierover kunnen ook journalisten het
eens zijn, dat geen teamwork mogelijk
is zonder waarlijk leiderschap; en
leiderschap is soms op onverwachte
plaatsen te vinden. Ook toepassing
van onze C.A.O. brengt een en ander
geleidelijk aan het licht.
Radio-Encyclopaedie, door J.
J. L. van Zuylen; uitgave
G. W. Breughel, Amsterdam.
Geb. ƒ 8.90; 352 blz.
Journalisten hebben veel bezigheid
met Omroep en radiowezen. Hier hu
is hun vraagbaak, die in hoofdzaak
betrouwbaar is en op (gelukkig ondergeschikte)
punten een enkele maal
onvolledig. De personalia zijn niet
altijd bij, maar dat kan de fout van
inzenders zijn. In elk geval: zelfs
pater Piet is in de rij van radio-mensen
getreden. Dat echter Bakker
Niermeyer als „De Rotterdammer"
wordt genoemd, zal directeur H. v. d.
Broek van de Wereldomroep wel niet
leute vinden. Tegenover deze enkele
mistakes staat zeer veel wetenswaardigs.
Belangrijk zijn de hoofdstukken
over moderne aangelegenheden bij de
radio, als televisie en stereofonie. Van
verschillende opera's en operetten,
die voor uitzending in de aether geschikt
zijn, werd een korte inhoud
opgenomen. En het gebruikte fotomateriaal
is van dien aard, dat menig
kijkje achter de schermen mogelijk
is. Men zal zuinig moeten zijn op deze
uitgave, want wij stellen ons voor,
dat jaarlijkse vernieuwing wel wat
kostbaar zal uitkomen.
Staatkundige hervormingen,
onder leiding van mr F. van
Hattum; uitgave H. D. Tjeenk
Willink & Zn, Haarlem. Geb.
ƒ 7.50; 351 blz.
In de herfst 1940 heeft het bestuur
van het Genootschap voor de Rechtsstaat
een commissie in het leven ge­
16
roepen, met de opdracht, een rapport
samen te stellen omtrent alle hervormingen
op staatkundig gebied, welke
na de oorlog wenselijk moeten worden
geacht. Deze commissie heeft getracht,
summier aan te geven, "Welke
hervormingen in de toekomst wenselijk
zijn. Het verheugt ons, dat de
commissie-leden, die geheel verschillende
geestesrichtingen zijn toegedaan,
tot overeenstemming zijn gekomen.
Allen stemden zij geheel met
de grote lijn der beschouwingen in.
Onder de rapporteurs zijn van katholieke
zijde: mag. S. Stokman O.F.M,
en mr dr P. J. Witteman. Voor journalisten
is interessant, wat geschreven
werd over beroeps- en tuchtrechtspraak.
Doch men bedenke, dat
de hier vertolkte inzichten stammen
uit de eerste tijd na de oorlog, toen
van Ben ontwerp-Perswet nog geen
sprake was.
De jeugd, die wij vreesden,
door dr A. F. G. van Hoesel;
uitgave van het Sint Gregoriushuis,
Utrecht. Ing. ƒ 7.90; 235
blz.
Dit studiewerk is een proefschrift
en bevat in hoofdzaak een bijdrage
tot de psychologie en paedagogiek
van de jeugdige politieke delinquenten.
Zeer diepgaand heeft de promovendus
dit actuele onderwerp behanhandeld
en een belangrijk stuk geschiedenis
geleverd. Maar het is niet
geschiedenis alleen; hij geeft ook een
prognose. Wij citeren er iets van: bij
een zo groot aantal jongens als de
jeugdige politieke delinquenten bhjft
er een klein percentage pupillen over,
dat waarschijnlijk, voornamelijk op
grond van een minder gunstige aanleg,
door de paedagoog moet worden
afgeschreven. Wanneer ' echter van
deze uitzonderingsgevallen abstractie
wordt gemaakt, acht dr van Hoesel
de prognose van de jeugdige politieke
delinquent als staatsburger ongetwijfeld
vrij gunstig.
Japan, door prof. H. N. ter
Veen; uitgave J. A. Boom &
Zoon, Meppel; 344 blz.
Met dit boek over de bakermat van
het aziatisch imperialisme sluit de
eerste serie van de Terra-bibliotheek
af. De schrijver heeft veel studie van
Japan gemaakt; hij bracht verschillende
bezoeken aan het Verre Oosten
en onderhield de laatste jaren nauw
contact met het geallieerd hoofd-
A. D. SERTILLANGES:
HET INTELLECTUELE LEVEN
geest - voorwaarden - methodes
ƒ 6.75
BOEKH. „DE SLEUTELSTAD"
Breestraat 123 — Leiden
Levering geschiedt franco
Citaat van de maand
DE N. Tilburgse Courant
geeft in het nummer van 29
Juli een foto-reportage van
Kions luchtacrobatiek. Het is een
serie opnamen, o.i. op de gebruikelijke
manier tot stand gekomen,
zij het dan met behulp van een
tele-lens. Maar de redactie laat in
een bui van fantasie-rijke vooruilstravendheid
onder deze reportage
afdrukken:
TELE-FOTO'S VAN BERKEL.
Hoe vèr stonden .die acrobaten dan
wel van de krant af? Helemaal
op het terrein achter de Fatimakerk.
In Fatima self? Sorry: het
was . . in Tilburg zelf!
kwartier in Japan. Prof. ter Veen
mag om dit alles wel deskundig
heten; en zo aanvaarden wij op zijn
woord, dat de invloed van Japan in
het Verre Oosten nog steeds onloochenbaar
is. Belangrijk ook is, wat
de auteur zegt over het feit, dat de
structuur van vele , Japanse problemen
verwant is aan die in Nederland.
' Hij beschrijft o.a. de overbevolking in
een landbouwstaat. Evenals zijn voorgangers
in de serie, bevat dit boek
veel foto-materiaal.
ANDERE UITGAVEN
In aantrekkelijk kleed verschenen
de met illustraties toegelichte jaarverslagen,
van K.R.O. en Wereldomroep.
= Voor enkele deeltjes van
de Heemschut-serie (uitgave: Allert de
Lange, Amsterdam) vragen wij aandacht:
De stedebouwkundige ontwikkeling
in Nederland, door dr ir W. B.
Kloos; De historische schoonheid van
Amsterdam, door A. A. Kok; Het
Nederlandse schrift, door R. J* W.
Ouwejan; en vooral het boekje, waarin
dr J. A. Bierens de Haan en A. A.
Kok ook voor journalisten duidelijk
en aantrekkelijk verklaren, wat
Heemschut eigenlijk is = Onze
collega Fred. Thomas, die gelukkig
herstellende is, schreef verleden jaar
een kostelijk boek onder de titel ,.Bemin
dan, Amsterdam". Het succes is
van 4ien aard, dat de tweede druk
kon verschijnen = De stichting voor
de Culturele samenwerking tussen
Nederland, Indonesië, Suriname en de
Antillen zond enkele nummers van
haar maandblad; het is actuele lectuur.
= Een zeer lijvig, geïllustreerd
boek over de Brabantse gemeenten
Oirschot en Best tussen 806 en 1945
is van de hand van W. L. v. d. Akker,
en werd uitgegeven door de Barneveldsche
Boek-, Courant- en Handelsdrukkerij.
Errata: in ons vorige nummer
stond bij de bespreking van een uitgave
der firma H. L. Smit & Zn een
verkeerde aanduiding van woonplaats;
het moet Hengelo zijn .

NIJMEGEN EN CUiLEMBQRC
BALANS NA EEN JAAR JOURNALISTIEKE
VAKOPLEIDING
Ï^U het eerste studiejaar aan het Instituut voor de Katholieke Journalistiek
* aan de Katholieke Universiteit te Nijmegen en aan het Ned. Studiecentrum
te Culemborg is afgefloten, heeft het zin, eens terug te zien op hetgeen
er in dat jaar is gepresteerd door docenten en studenten. De katholieke journalisten
hebben trouwens ook recht op een overzicht: in de totstandkoming
van de Nijmeegse journalistenschool heeft de K.N.J.K. immers een groot
aandeel gehad; en met het Culemborgse instituut bestaat uitstekend contact.
P 8 October 1948 begon Jan
O Nieuwenhuis, docent en directeur
van het Instituut te Nijmegen,
voor een gehoor van een 25tal cursisten
met zijn eerste les in de journalistiek.
Hij heeft toen het terrein
van de te behandelen stof als volgt
afgebakend: in het eerste jaar een
beschouwing van de krant als journal
d'information, het tweede jaar als
journal d'opinion. Het gehele dagblad
zou dus aan ons voorbijgaan: van het
eenvoudig bericht tot het hoofdartikel.
Om nu de belangstellende lezer van
dit vakblad enigszins een indruk te
geven van de behandelde leerstof, zal
ik hiervan hefechema geven, zoals
dat er ongeveerWtzag:
1) De vakopleiding als zodanig.
2) Journalistieke taal. 3) Nieuws.
Algemene beschouwingen. Verwacht
en onverwacht nieuws. 4) Nieuwsbronnen.
Algemene en eigen nieuwsvoorzieningen.
Persbureau's.^ Ambtelijke
voorlichting. Perschefs. Persconferenties.
Bronvermelding. Relaties.
Verschoningsrecht. -Anonimiteit.
Primeur. Canard. Proefballon. 5)
Nieuwsbewerking. Voorbereiding. lm.
provisatie. Documentatie. Koppen. 6^
Rubrieken. Stadsredacteur. Het kleine
nieuws. Bewerking stadsnieuws.
Verslag. Verkapte reclame („kosteloze
inlassing"). Indeling van de
krant. Redacteur binnenland. Verantwoordelijkheid
op de redactie. Redacteur
buitenland. De „feature". Controle
op. het buitenlandse nieuws.
Buitenlandse correspondenten. Sport.
Parlement. De verpozing (Ie journal
amusant). Vervolgverhaal. Kort verhaal.
Strip. Speciale pagina's. Culturele
rubrieken. Kerknieuws. Medische
sensatieberichten. 7) Reportage en
interview. Actuele nieuwsreportage.
Enquête-reportage. Reisreportage.
Interview. Soorten interviews.
Aan deze stof zijn 28 lessen van
1% uur besteed. In de regel ging aan
de lessen een bespreking van actuele,
journalistieke voorvallen vooraf.
Bijzonder aantrekkelijk was het,
dat Jan Nieuwenhuis zijn lessen liet
afwisselen met voordrachten van deskundigen
op verschillende gebieden
van de journalistieke vakbeoefening.
Louis Frequin heeft gesproken over
de provinciale en landelijk pers en de
heer Bodewes over de zakelijke leii
ding van een krant; het onderwerp.
' .,de journalist-feuilletonist" kon aan
niemand beter worden toevertrouwd
dan Wim Snitker („academisch gevormd
journalist"); Jan Bruna nam
de nieuwsvoorziening van de regionale
pers voor zijn rekening en Jan
Cottaar de sport; prof. dr R. Post heeft
ons iets verteld over de historische
kennis van de journalist, R. Vogels over
de perschef en Hans Hermans over de
parlementaire journalistiek. Marius
Monnikendam sloot de rij met een
voordracht over „muziek en dagblad".
Wat de journalistieke oefeningen
betreft: wij hebben een bijdrage geleverd
voor een personeelsorgaan; een
„nieuwsbrief" geschreven; verslagen
gemaakt van voordrachten, van een
raadszitting en een moordzaak; zijn
op „grote reportage" geweest; hebben
op een politiebureau nieuws gehaald
en het daarna op het instituut
bewerkt; en net gedaan of wij redacteur-binnenland
waren. Wij zijn
voorts op excursie geweest naar het
krantenbedrijf van De Gelderlander-
Pers, naar het internationaal persmuseum
(de heer Van der Hout zoekt
een opvolger; arbeidsvoorwaarden:
zelf geld meebrengen) en het A.N.P.
Ziehier het overzicht van een jaar
katholieke opleiding van journalisten
aan het Nijmeegse instituut. Zijn er
resultaten bereikt ? Het is een vraag,
die de docent Jiet beste kan beantwoorden.
Jan Nieuwenhuis heeft
zijn volle energie gegeven, hetgeen
alle studenten van zichzelf niet kunnen
zeggen. Ik mag hier misschien
een verklaring voor geven: een
(klein) gedeelte van de cursisten
voelt niets voor de journalistiek,
maar wel voor de politieke en sociale
wetenschappen, waaraan zij dan ook
al hun aandacht schenken. Een ander
(klein) gedeelte loopt met „Peereboom"
onder de arm en meent, dat
het nu wel genoeg van de journalistiek
afweet. Gelukkig zijn er ook
serieuze werkers. Mogen de anderen
echter, voordat het tweede studiejaar
aanvangt, inzien dat zïj „de
vreugden van de dagbladschrijver"
nooit zullen smaken, en tijdig een
wijs besluit nemen.
JAN BRUENS.
«
EWICHTIGE opdrachten ten be­
G hoeve van het land hebben lector
Hans Hermans een tijdlang belet
door te gaan met zijn college aan de
Universiteit te Nijmegen. Al heeft de
heer Hermans nadien uit alle macht
gepoogd, de verloren gegane uren in
„Journalistiek is een kunst
bij de gratie van talent en...
vakkennis."
te halen, zijn schema voor het eerste
jaar is, naar onze mening, niet volledig
afgewerkt. Er werd desondanks
veel,bereikt. DoeJ, oorzaken, ethische
zijden van de krant werden o.m.
belicht in het eerste deel van deze
cursus „Dagbladwetenschap; welke
titel de docent prefereert boven
„Perswetenschap", „Publiciteitsleer"
of „Openbaarmakingswetenschap".
Van de Acta Diurna tot de in recordtijd
door rotatiepersen uitgespoten
„Zwaargewichten" zagen de cursisten
het dagblad groeien. Zij zagen
óók, waarom dit geschiedde. Hoe culturele,
staatkundige en economische
verlangens bejanghebbenden langzamerhand
deden hunkeren naar de
krant, die tenminste een ogenblik de
nieuwsgierigheid zou kunnen bevredigen.
Hoe de meerdere ontwikkeling
van de bevolking de vraag naar het
dagblad deed toenemen, hoe het verkeer
medewerkte bij de jacht naar
nieuws door zijn snelle ontwikkeling.
Het effect? Men behoeft de kranten
van heden er slechts op aan te
zien om te weten welk een inspanning
technische uitvinders, zakenlieden
en ook dagbladschrijvers
zich hebben getroost om deze perfectie
te bereiken. Een perfectie, die
nóg niet volmaakt is en steeds verder
zal moeten, zolang de lezer slechts
dat ene woordje kent: NIEUWS.
De inhoud van „haar die ons de
zorgen geeft" (met excuses aan
Tijdspiegelaar) is door lector Hermans
uitvoerig besproken. De krant
en haar verhouding tot het persbureau,
tot de buitenwereld, de individuele
factoren, die immer anders
zijn, het verantwoordelijkheidsbesef,
dat iedere rechtgeaarde journalist
behoort te bezitten, werden belicht.
En niet te vergeten; de invloed van
de krant op de lezerskring. Invloed
ten goede in het criminele nieuws,
invloed ook ten kwade. Met college
over de critiek en de advertentie
werd dit eerste studiejaar besloten.
Men moge uit deze vluchtige schets
opmaken, dat de tijd wèl besteed was,
dat de „Onvermoeibare" cursisten
met animo de lessen hebben gevolgd
en vol vertrouwen het tweede jaar
(waarin de bijzondere dagbladleer
aan de beurt is) tegemoet zien. Terwijl
anderen reeds vrij spoedig hebben
ingezien niet uitverkoren te zijn
voor, het schone vak der journalistiek.
Misschien hebben de laatsten wel
de grootste dankbaarheid te betonen.
Hun misstap is gebleken, toen het
nog niet te laat was, toen zij nog niet
17

dermate met hart en ziel aan het
pennewerk verknocht waren, dat er
geen terugweg was. De „doorzetters"
kunnen niet anders meer. Zij zijn algoeddeels
opgenomen in het leger der
inktdrinkers met een voorland van
zwoegen en ploeteren. Waarmee niet
gezegd wil zijn, dat dezulken te beklagen
zijn. Vooral niet door lezers
van dit orgaan, die het zelf óók hebben
gewild.
FRANS OUDEJANS.
OK in het Nederlands Schriftelijk
O Studiecentrum worden katholieke
journalisten gevormd. Tussen
1950 en. 1952 ongeveer zullen de eersten
er hun diploma's hebben behaald.
De opleiding van Culemborg
zal- officieel waarschijnlijk gelijkgesteld
worden met het journalistieke
candidaatsexamen van Nijmegen (het
ligt in de bedoeling dat het journalistieke
candidaatsexamen practische'
waarde zal hebben, in tegenstelling
bv. tot het candidaatsexamen van de
juridische faculteit, dat vrijwel niets
te betekenen heeft), maar in de practijk
wel groter waarde blijken te bezitten.
Dit op de eerste plaats, omdat
de opleiding van het N.S.S.C., die zes
jaren (duurt (een opleiding die evenwijdig
loopt aan de drie-jarige cursus,
zoals die aanvankelijk aan de-
R.K. Universiteit was ingericht) een
betere wetenschappelijke ondergrond
waarborgt en op de tweede plaats,
omdat van dat gedeelte van de talrijke
ingeschreven cursisten dat werkelijk
actief aan, de opleiding deelneemt,
de meesten reeds als leerlingjournalist
bij een of andere krant
werkzaam zijn en dus na het afleggen
van hun laatste examen, tevens
een practijk van minstens zes jaar
achter de rug hebben.
Op het ogenblik omvat de journalistieke
opleiding van het Nederlands
Schriftelijk Studiecentrum de volgende
studierichtingen:
1 Theologisch-Wijsgerige richting;
2 Geschiedkundig-Staatsrechtelijke
richting; 3 jLiterair-kunsthistorische
richting; 5 Sociaal-economische richting;
5 Financieel-economische richting.
De cursist van Culemborg kan
dus naast de algemene vorming, die
voor alle richtingen geldt, voor zijn
specialisatie een keuze doen uit vijf
mogelijkheden. Drie hiervan zijn ook
in de Nijmeegse opleiding verwezenlijkt.
'
Naast de theoretische opleiding
die oorspronkelijk parallel liep aan
•de Nijmeegse, heeft het N.iS.S.C. ook
zq'n vakopleiding. Volgens de richtlijnen
zouden de cursisten van Culemborg
hun practische opleiding kunnen
krijgen aan het instituut voor de
katholieke journalistiek te Nijmegen.
Dit (voornemen; stond aanvankelijk
ook op het programma, het is echter
niet tot uitvoering gekomen.
Op het ogenblik zijn slechts drie
cursisten van Culemborg er in geslaagd,
zich bij het instituut als student
te laten inschrijven. Voorhal de
anderen zal er waarschijnlijk niet
voor het vijfde jaar van hun studie
(1951) gelegenheid bestaan, van het
practische onderwijs in Nijmegen te
18
profeteren. Daarom heeft de directie
van het Studiecentrum besloten,
zelf een practische opleiding in
het leven te roepen, voor degenen,
die voor de Nijmeegse opleiding nog
niet in aanmerking komen. Onder
leiding van de heer A. L. G. M. van *
Oorschot wordt nu sinds 1948 practisch
geoefend — schriftelijk.
Misschien lijkt dit een eigenaardige
methode, maar ik geloof dat ze
een geslaagde vervulling is van de
wens van vele cursisten. In de lessen
worden in dezelfde volgorde de onderwerpen
behandeld, die ook in Nijmegen
worden besproken. In de verschillende
lessen gaat aan de cursist
de gehele krant, van het eenvoudigste
bericht tot en met het hoofdartikel,
voorbij. Aan het einde van elke
les zijn steeds een of meer opgaven
geknoopt, .die binnen een gestelde
termijn ha ontvangst van' de les uitgewerkt
en ingezonden moeten worden.
Op deze manier zou een belangrijk
element kunnen ontbreken: het
persoonlijk contact. Hierin wordt
voorzien door contactbijeenkomsten.
(iDe theoretische opleiding heeft ook
contactbijeenkomsten, maar dié komen
mij, daarbij met verschilende
v factoren rekening houdend, minder
geschikt voor). Die voor de practische
opleiding blijken zeer in de
smaak van de deelnemers te vallen.
Zo zullen er hier en daar nog prettinge
herinneringen hangen aan die
keer, toen 'n zachtjes pratend groepje
cursisten als ganzen achter elkaar,
door lange gangen liep, een paar
krakende trappen opging, om via een
nauwe opening op een hoog koortje
te komen, vanwaar ze stil en onder
de indruk van het mysterieuse Oosterse
schouwspel daar beneden hen en
in huiverende ontroering luisteren
naar de sonore volksliederen. Vlak
na dit bezoek, dat als achtergrond
diende voor een reportage over de
Oekraïners in Culemborg, volgde een
soort collectief interview met Dr.
Sopulak, professor aan het Oekraïns
jseminarie. Met taaie energie had de
heer v. Oorschot dit interview weten
te arrangeren. Dat was die keer in
Culemborg. Onlangs nog maakten de
gevorderde cursisten een excursie
naar Hilversum, waar de K.R.O.studio's
werden bezocht en waarop een
reportage werd voorbereid. De beginners
kregen hun practische instructies
in en om Culemborg.
Behalve de bovenbeschreven vakopleiding
wordt aan het N.S.S.C ook
nog dagbladgeschiedenis onderwezen.
Docent hiervoor is de heer H. Overhoff,
archivaris van „De Tijd". In
dertig lessen geeft hij achtereenvolgens:
1 een beknopt overzicht van
het ontstaan en ontwikkeling van de
pers; 2 Ontwikkeling van de pers in
Nederland; 3 Katholieke pers in Nederland;
4 Pers in overige Europese
landen (algemeen en katholiek); 5
Pers in andere werelddelen (algemeen
en katholiek); 6 Advertentiewezen.
Met vijf en tachtig afbeeldingen
zijn de lessen geïllustreerd en
verduidelijkt. Evenals de heer Van
Oorschot, heeft de heer Overhoff aan
elke les enige opgaven vastgeknoopt,
Unesco features
Het Ministerie van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen deelt
ons mede, dat de Unesco het voor-,
nemen heeft opgevat, geregeld aan
de pers wetenswaardigheden op
het gebied van onderwijs, wetenschap
en cultuur te verstrekken
onder'de titel van „Unesco Features
Fortnightly Service".
,,Bij deze opzet" — aldus genoemde
mededeling — „heeft de bedoeling
voorgezeten om de, pers in al haar
vertakkingen zoveel mogelijk over
dit. soort van onderwerpen van voorlichting
te dienen. Naast de pariodieken,
die reeds op voortreffelijke
wijze desbetreffende rubrieken verzorgen,
zijn er immers helaas vele
andere, voor welke het blijkbaar niet
wel mogelijk is, hun lezerskring op
de hoogte te stellen van dergelijke
onderwerpen.
Hoewel niet geheel en al zonder
belang voor de grote pers, is deze
„nieuwsvoorziening" in de eerste
plaats opgezet ten behoeve van de
provinciale pers, van de voorlichting
in overzeese gebiedsdelen en ten
slotte van de redacties der kranten
in landen met een minder hoog cultureel
peil.
Elke aflevering van de Unesco
Features zal ongev^tt 5000 woorden
tellen en berichten«pimede artikelen
bevatten, die persklaar zijn."
Belangstellenden in deze uitgave
kunnen zich wenden tot de chef der
afdeling Buitenlandse Betrekkingen
van het Ministerie van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen, Prinsessegracht
19, 's Gravenhage. Deze
is gaarne bereid de namen der journalisten,
c.q. der redacties, die voor
toezending van het bulletin in aanmerking
wensen te komen, door te
zenden naar de Unesco, met het
verzoek hun gratis iedere veertien
dagen een aflevering van de Unesco
B'eatures te doen toekomen. Men gelieve
'bij zijn aanvrage mede te delen,
of men voorkeur heeft voor de Franse,
Engelse of Spaanse uitgave van
het blad.
met het doel, de cursist het nodige
journalistieke werk te laten verrichten.
Maar' deze opgaven zijn van een
ander soort, dan in de lassen voor
vakopleiding worden gegeven. Op
contactbijeenkomsten verschijnt de
heer Overhoff met een indrukwekkend
gedeelte van zijn particuliere
museum. Dan begint hij te vertellen en
uit te leggen. De spanning zit er in!
Ik geloof dat we tevreden kunnen
zijn met onze schriftelijke journalisten-opleiding
van het N.S.S.C. Culemborg
is de volle aandacht zeker
waard. Als over 2 a 3 jaar de eerste
cursisten van het N.SJS.C. gediplO'
meerd in de journalistiek komen, zal
zeker ook voor de Culemborgse opleiding
gelden, wat over Nijmegen
wordt voorspeld: de hoofdredacties
zullen er van profiteren!
TH. J&GERS

Juristen voor behoud van de persvrijheid
Duidelijke uitspraak van de Nederlandse
Juristenvereniging, in Maastricht bijeen
Het bestuur van de Ned. Juristenvereniging
had voor de (te Maastricht
gehouden) algemene vergadering
van dit jaar het vraagstuk van
de persvrijheid aan de orde gesteld.
Het had als prae-adviseurs uitgenodigd
prof. mr. A. J. P. T a

Gw. verbiedt dus terecht de censuur,
want censoren zijn naar Heine's
woord „Dummköpfe", terwijl rechters,
die repressief optreden, per
definitionem wijze mannen zijn.
De pers is in het buitenland en
ten dele ook hier te lande „vercominercialiseerd";
daarom is een organisatie
tot verheffing van de journalistieke
stand nodig, waarbij dan
een zeker verschoningsrecht voor de
beroepsschrijver mogelijk zou kunnen
worden. Intussen voelt spr. niets
voor de functioneel-ordenende methode
van prof. Duynstee. Spr. is
door dit prae-advies overigens diep
geschokt, en zelfs geërgerd. Nooit
heeft spr. een prae-advies, zo onbezonnen,
zo wild, zo fanatiek, zo onwetenschappelijk
als dit, gelezen.
Prof. Duynstee's principe is zo simpel:
als panacee tegen alle kwalen
geldt het subsidiariteitsprincipe. De
prae-adviseur opent een horribel
perspectief: een ingepend cultureel
leven. Spr. weet, dat vele katholieken
het met deze prae-adviezen oneens
zijn. Hij hoopt, dat ook van katholieke
zijde tegen dit geschrift een
vlammend protest zal komen.
Prof. Mr. A. C. Joseph,us.
Jitta constateert, dat vrijwel allen
het erover eens zijn, dat de vrijheid
van meningsuiting niet is een onvervreemdbaar
mensenrecht, doch
wel een nastrevenswaarde levensstaat.
In vrijheid is een zekere ordening
begrepen, zegt prof, Duynstee,
waarmee spr. het wel eens is, doch
de methode van de ordening onder
leiding van de staat vervult hem met
vrees. Spr. is ook voorstander van
het subsidiariteitsbeginsel, doch dan
in deze zin, dat de staat subsidiairin-het-quadraat
optreedt. Wat zijn
collectieve vrijheden? Soms de vrijheid
om gedwongen te worden tot
een organisatie toe te treden? Het
stelsel van prof. Duynstee, een publiekrechtelijke
ordening van het
culturele leven, door de overheid geschapen
betekent een dwangsysteem.
Spr. acht dit verderfelijk. Wanneer
de overheid daartoe dwingt, is zij
ook genoopt daarop toezicht uit te
oefenen, met alle gevaren van dien.
Hij is voorts gekant tegen de vage
normen van het wetsontwerp op de
journalistieke verantwoordelijkheid.
Mr. A. A. L. F. vanDuIlemen
wil het internationale aspect van de
vrijheid van meningsuiting behandelen.
De prae-adviseurs zijn critisch
en sceptisch t.a.v. internationale
regelingen op dit stuk. Toch gaat
deze irechitsvorniing isteeds verder;
men zie de werkzaamheden van de
U. N. O.-commissie voor „Human
Rights". En dan is er reeds het ontwerp-conventie
over de menselijke
rechten aanhangig. Er is een discrepantie
tussen het internationale en
het nationale recht. Moet de conventie
daarom niet vooraf door de Staten-Generaal
worden goedgekeurd?
Is onze delegatie in de ,U.N.O. van
de volksovertuiging wel op de
hoogte ?
•Mr, H. van Krimpen bespreekt
uit het prae-advies van prof. Duynstee
diens stelling, dat de vrijheid
20
gebonden is aan de goede zeden. In
onrustige tijden bestaat aan bescherming
van oppositionele minderheden
meer behoefte dan in rustiger tijden.
Ieder, ook hij die zich op de christelijke
openbaring grondt, moet het
risico van vrije critiek aanvaarden.
Hoewel prof. Tammes principieel
voorstander van de persvrijheid is,
is zijn slotverklaring inzake de verdediging
daarvan naar spr.'s inzicht
te platonisch. Dit komt voort uit des
prae-adviseurs mening, dat de vrije
.meningsuiting niet uit de aard van de
menselijke persoon voortvloeit. Spr.
kant zich tegen het uit prof. Duynstee's
stelsel dreigende oproepen van
het risico van nieuwe ordening.
Prof. Mr. I. K i s c h constateert
dat prof. Duynstee's prae-advies tot
ondertitel had moeten dragen: Proeve
van een particuliere philosofie. Spr.
heeft bezwaar tegen de daarin gegeven
verschillende qualificaties van
de meningen van anderen. Deze
prae-adviseür heeft zich schuldig
gemaakt aan een bepaalde begripsverwarring.
Degenen, die deze particuliere
philosofie niet aanvaarden,
moeten n.1. volgens prof. Duynstee
zijn stelsel toch aanvaarden als een
algemeen gangbare leer. Spr. meent
daartegenover dat wij met ons allen
leven in èen vennootschap van algemeen
denken, als beherende vennoten.
Er bestaat z.i. bezwaar tegen,
de aanschaffingen in elks particuliere
sfeer ten laste van de algemene
kas te brengen.
Mr. A. J. Hankes Drielsma
komt t.a.v. het verschoningsrecht
van de journalist tot de conclusie, dat
de H.R. een volkomen juiste uitspraak
heeft gegeven. Spr. heeft dit
standpunt reeds eerder verdedigd als
lid van een commissie, welke de
Journalistenkring in 1938 daaromtrent
heeft geadviseerd. ,
Spr. is zeer voor verhoging van
het peil der journalisten. Doch hij
ziet grote gevaren uit het bewuste
wetsontwerp voortvloeien. En hij ziet
in prof. Tammes' norm: tuchtrechtelijke
repressie van onjuiste, oneerlijke
en onverantwoordelijke weergave
van feiten geen verbetering. De
journalisten moeten de verheffing
van hun stand bereiken door een
interne tuchtregeling. Spr. ziet in
prof. Duynstee's prae-advies een duidelijke
waarschuwing.
Mr. E. H. von Baumhauer
meent, dat de door prof. van Oven
geuite critiek op de Amerikaanse
pers overdreven is. Men kan voor
elke publicatie daar een uitgever
vinden. Spr. acht de papierbeperking
hier te lande een wezenlijk euvel.
Prof. Duynstee's stelsel van overheidsdwang
zou als reactie eenmaal
de vrijheid terugbrengen. In een tijd
van overheidsbemoeiing bestaat een
grote behoefte juist aan critiek. Amerika
kent de „hearing" voor de totstandbrenging
van elke maatregel.
Laten wij voorzichtig zijn met onze
critiek op anderen, en laten wij ons
op het wezen en de eisen van onze
eigen democratie bezinnen. Respect
voor andermans overtuiging is essentieel.
Wij moeten vooral niet meer
dwang dan wij reeds door de Duitse
bezetting hebben gekregen in het
leven roepen.
M r. M. R o o y valt prof. van Oven
bij en mr, von Baumhauer af t.a.v.
de commercialisatie van de Amerikaanse
pers; wat Nederland aangaat,
ziet spr. wel gevaren, doch hij
acht de toestand thans beter dan
prof. Van Oven hem ziet. Deze gevaren
wettigen een regeling van de
hoofdredactionele zelfstandigheid,
waaromtrent intussen verschil van
inzicht tussen journalisten en direc-
, teuren bestaat; de laatsten menen
hun verantwoordelijkheid voor de
door hen uitgegeven tijdschriften niet
te kunnen opgeven. Wat het verschoningsrecht
aangaat, onderlijnt hij
de door de presidente in het bewuste
arrest van de H.R. aangewezen mogelijkheid
van belangenafweging',
welke thans reeds tot de toekenning
van een beperkt verschoningsrecht
in bepaalde gevallen kan leiden, niindien
de journalist met zijn publicatie
kennelijk het algemeen belang
op het oog heeft gehad. Spr. hoopt,
dat de lagere rechter de noodzaak
van deze, belangenafweging steeds
voor ogen zal houden. Hij geeft een
uiteenzetting van het tucht-ontwerp
voor journalisten, waarvan hij persoonlijk
voorstander is, en dat in bepaalde
misstanden zijn grond vindt.
Prof. Mr. P. N. Kamphuys
e n acht een groot misverstand aanwezig,
n.1. als zou prof. Duynstee het
specifieke katholieke standpunt hebben
verdedigd. Wanneer men uitgaat
van een bepaald dogma, valt daarover
op zich zelf niet te praten; men
moet dit geloven of men doet het
niet. Gaat men echter uit van het
natuurrecht, dan is dit voor ieder
met de rede kenbaar. Een fout, die
katholieke schrijvers vrij algemeen
begaan, is dat men voorbijziet, dat
de waarheden van het natuurrecht
slechts algemene waarheden zijn, en
dat men daaruit conclusies voor zien
zelf trekt, welke men dan als *
waarheden van het natuurrecht aanbiedt;
men maakt echter gemakkelijk
fouten in het logische denkproces.
Dr. P. Dr es en voelt zich door
het prae-advies van prof. Duynstee
geïsoleerd, omdat hij bij geen der
behandelde richtingen is ingedeeld.
Er is dus vrijheid en verschil van
inzicht onder katholieken mogelijk-
Alleen de vrijheid van drukpers »
in de Gw. geregeld. T.a.v. de ander
communicatie-middelen is er censuur,
zodat er geen vaste lijn is. Spr. v/i
een algemeen artikel, dat de vrijheid
van meningsuiting stelt, met repressie
als regel, met de mogelijkhew
echter van preventieve maatregelen
voor bepaalde groepen van gevalle^
Altijd is er nog de verantwoording^
plicht van de regering als correeti
middel. Er zijn recente katholie*
geschriften, waaruit blijkt, dat
'vrijheid van verspreiding van men p
gen ook bij een katholieke meerd"
heid veilig zou zijn.
Antwoord van de prae-adviseur
Prof. T a mm es merkt ten^aanzien
van de rechtsphilosofisc

grondslag van de vrijheid van meningsuiting
op, dat het zijn bedoeling
is geweest 'het geldende recht en-het
heersende rechtsbewustzijn te beschrijven.
De erkenning van deze
vrijheid verschilt naar tijd en plaats.
Er is een zodanige verscheidenheid,
dat wij niet mogen zeggen, dat deze
vrijheid als uit de aard van de menselijke
persoon voortvloeiende wordt
beschouwd. Anders dan bij andere
mensenrechten wordt internationaal
niet geïntervenieerd bij aantasting
van de vrijheid van meningsuiting.
Hoe moet deze vrijheid, die dus als
een gemeenschappelijk belang moet
worden beschouwd, in de Gw, worden
neergelegd? Het uitingsmiddel
van de drukpers is tot dusver geprivilegieerd.
Er is alles voor te zeggen
deze ' historisch te verklaren
positie te blijven erkennen, omdat de
geschriften een grotere waarde hebben
dan andere uitingsmiddelen voor
een beklijving van opinies. Daarom
moet het beginsel voor de drukpers
volledig behouden blijven. Strekken
wij het beginsel tot deze andere
uitingen uit, dan zou dit meer een
vrome wens dan een rechtsrealiteit
betekenen. De formulering van een
algemeen beginsel heeft weliswaar
betekenis, aangezien de rechter ook
de onaantastbare wet naar de Grondwet
toe kan interpreteren. Zulk een
algemeen beginsel zou voor de andere
communicatiemiddelen echter
geen rechtswerkelijkheid betekenen.
Blijvende verzekering van de persvrijheid
is een uitlaatklep voor meningen,
die langs andere wegen niet
op dezelfde wijze tot uiting kunnen
komen. Juist de drukpersvrijheid
toont de waarde van de Grondwet
voor de grondrechten aan. Daarom is
zo duidelijk mogelijke formulering,
aansluitende bij ons grondwettelijke
en algemene rechtsstelsel geboden,
waarbij de rechter de vrijheid van
interpretatie behoudt.
Tegenover een vergunningsstelsel,
niet rakende de inhoud van geschriften,
zou evengoed een repressief
stelsel kunnen dienen, omdat anders
de zaken maar onnodig worden gecompliceerd.
Wat de positie van de „consument"
van meningsuitingen betreft, daaraan
heeft spr. ook getracht uitdrukking
te geven. De sterke positieve
formulering, welke spr. voor een
nieuw artikel 7 heeft gegeven, strekt
er juist toe ook de positie van de lezer
te beschermen.
T.a.v. de tuchtwet voor journalisten
merkt spr. op, dat er, behalve
het bestaan van bepaalde, weliswaar
relatief niet zo grote misstanden, een
rechtvaardiging is gelegen in de
meer ingewikkeld geworden uitoefening
van de journalistiek, welke
de behoefte aan handhaving van
Interne normen stelt.. Dit is een
normale ontwikkeling van de maatschappij.
Het verschoningsrecht zou in deze
vergadering onderwerp van een uitspraak^kunnen
zijn. Het journalistenberoep'is
geen vertrouwensberoep in
de zin van de advocatuur, die het
verschoningsrecht in het belang van
de cliënten bezit. De inschakeling
van de journalistieke tuchtrechter
om te beoordelen of de journalist
gepubliceerd heeft in het algemeen
belang, en dus terecht een beroep op
het verschoningsrecht heeft gedaan,
lijkt wat geforceerd, maar is zeker
practisch te achten.
Prof. Duynstee heeft zijn
veel gecritiseerde opvattingen met
haar achtergronden in > het licht willen
stellen. Gebrek aan begrip daarvoor
vloeit z.i. voort uit de kloof
tussen het Thomistische ên het moderne
denken, waarvan 'het eerste
het zijne is. De critiek van prof. Van
Oven kan spr. niet zonder meer aanvaarden.
Indien men niet op een relativistisch
standpunt staat, wekt men
• spoedig de indruk van fanatisme,
doch dit is een verwijt, dat gemakkelijk
terug te wijzen valt. Spr. meent
dat zijn systeem in zoverre niet particulier
is, dat het van andere stelsels,
die inzicht willen geven in het recht,
niet zo veel verschilt; het is dus meer
dan een subjectieve opvatting. Dat
zijn prae-advies een waarschuwing
zou geven, geeft spr. aanleiding te
zeggen dat hij noch een in haar uitwerking
door de Kerk aanvaarde
leer, noch ook de interpretatie van
het natuurrecht heeft gegeven.
Het natuurrecht is niet formeel op
te vatten, doch heeft een zeker normatieve
structuur, waaruit de zin
van het menselijk leven blijkt. Uitgaande
van zulk een rechtsbegrip
met materiële inhoud en doelstelling
kan men het recht van de meerderheid
daarom nog niet als het recht
beschouwen. Er is dust. een gegeven
rechtsorde, -, welke weliswaar naar
tijd en plaats kan wisselen, doch
welke algemeen kenbaar 'is. Wordt
hiermede nu de vrijheid vermoord?
Het grondsysteem, zoals spr. het
ziet, doet dit niet. Wie de zin van het
leven relativistisch als een mysterie
ziet, kan misschien spreker's uitgangspunt
als een aanslag op de
vrijheid zien. Maar de principiële uiteenzetting,
welke van spr. verlangd
werd, kon moeilijk anders doen verwachten.
Er valt een onderscheid tussen wat
de katholieken in Nederland ais
rechtsorde hebben te tolereren, en
wat feitelijk wordt getolereerd. De
goede-zeden-orde kan verschillende
richtingen belichamen, die spr. persoonlijk
niet juist acht, en die hij
desniettemin als ' recht beschouwt.
Bepaalde essentialia moeten echter
door de overheid in elk geval worden
gehandhaafd. Uit deze gezichtshoek
bezien kunnen de facto verschijnselen
bestaan, die in strijd met
de rechtsorde, zoals spr. die ziet, zijn
te achten, en waarboven dus het
zwaard van Damocles hangt; het is
een kwestie van opportuniteit, wanneer
wordt ingegrepen.
Spr. verwondert zich, dat men na
de Duitse bezetting nog verdedigt de
vrijheid voor richtingen, die in strijd
zijn met de geldende rechtsorde,
welke in de sociale orde is begrepen.
De bescherming van de „consument"
acht spr. vervat in zijn gehele
stelsel van de sociale orde en van
het algemeen welzijn. Doch deze
bescherming impliceert niet eens
ongebonden vrijheid.
De publiekrechtelijke lichamen, die
er volgens spr. moeten komen, zijn
slechts bij wijze van voorbeeld gegeven.
De wettelijke techniek om de
reeds gegeven gebondenheid te handhaven,
is voor discussie vatbaar.
Spr. wil zich hierop niet vastleggen.
De vraagpunten
Van de voorgelegde vraagpunten
worden die inzake het wetsontwerp
op de journalistieke verantwoordelijkheid
bij meerderheid van stemmen
van de agenda afgevoerd, opdat aan
de insiders gelegenheid wordt geboden
zich hierover nader te beraden.
De presidente ontraadt de opneming
van een vraagpunt inzake het
verschoningsrecht van de journalist,
waartoe de vergadering besluit.
De in stemming gebrachte vraagpunten
luidden:
1. Moet preventief toezicht op de
Inhoud grondwettelijk- mogelijk
zijn:
a. ta.v. uitingen door middel van
de drukpers? (met slechts één
stem voor ontkennend beantwoord)
;
b. ta.v. andere uitingen? (met
slechts enkele stemmen vóór ontkennend
beantwoord);
2. Is het gewenst, dat de vrijheid
van meningsuiting, wat de inhoud
daarvan betreft, ook kan worden
beperkt door gemeentelijke of provinciale
wetgever? (met slechts
enkele stemmen vóór ontkennend
beantwoord);
3. Moet in de Grondwet de eventueel
aanvaarde vrijheid van meningsuiting
verankerd worden:
a. in positieve formulering? (met
grote meerderheid bevestigend
beantwoord);
b. in negatieve formulering? (in
verband met de bevestigende
beantwoording van onderdeel a
kwam 'onderdeel b van dit vraagpunt
te vervallen).
.Ml
MEDEWERKERS
JEUGDUITGAVEN
Contact gezocht met medewerkers
voor korte verfhalen, populair-wetenschappelUke
bedragen,
wetenswaardigheden, puzzles,
raadsels, etc., fris en aanvaardbaar
voor alle gezindten; resp.
bestemd: • voor lagere schooljeugd
en rijpere jeugd. Wie zich
in principe voor medewerking interesseert
schrijve onder No. 3772
aam Adv. Bur. Bramn, Nieuwe
Binnenweg 175, Rotterdam.
21

De ongeregelde perskaartenbegeerte
LS ik- nu in September vacantie
A neem, kan ik dan bij jou op
school niet eens voor mijn plezier
wat komen lesgeven, liefst Geschiedenis
of anders wat Nederlands", zo
vroegen we aan een bevriend H.B.Sdirecteur.
„Je hoeveelste glas is dat?" was
zijn wedervraag want we spraken
elkaar op de sociëteit, zij het ook
vroeg in de avond.
„Ja, dat had ik straks eigenlijk
aan een van je leraren moeten vragen,"
gaven we toe. En toen deden
we hem het verhaal, dat tot tweemaal
toe een leeraar aandrang op
ons was komen uitoefenen om hem
een perskaart te geven, nu hij
met een paar collega's deze zomer
naar Italië ging. Dat was zo gemakkelijk,
zei hij en als we wilden zou
hij ook wel een of meer stukjes voor
de krant schrijven.
Nu hebben we een correspondent in
Italië zitten, zodat de behoefte aan
stukjes niet gi-oot was. We wisten
trouwens niet, of de aanvrager de
juiste stijl voor de krant had en evenmin,
welke onderwerpen hij dacht te
kiezen. [Maar het bedenkelijkste vonden
we, dat hij zijn verzoek ondersteunde
met de verzekering, dat een
drietal collega's van hem in het westen
des lands w e 1 zo'n perskaart
had weten te verschalken. Het leek
nu wel, alsof de redactie van zijn
plaatselijk blad hem niet voor vol
vol aanzag.
Wat hiervan te zeggen? Het kan
natuurlijk wel eens voorkomen, dat
men van een niet-joürnalist gebruik
maakt voor een speciaal doel in het
buitenland, voor impressies of desnoods
voor een verslag. Maar tegenwoordig
wordt de deur bij de redacties
plat gelopen door lieden, die het
de gewoonste zaak van de wereld
vinden, dat wij voor hun allerindividueelste
emoties de nodige plaatsruimte
beschikbaar stellen met een
perskaart natuurlijk, hetzij voor een
congres in Frankrijk, hetzij voor een
samenrotting van verkenners in
Noorwegen.
We zouden daartegen willen advi-
Pers en Overheid
De Persraad is bezorgd. Hij vraagt
zich in zijn jaarverslag af, of het
complex van gezagdragers, dat als
„de overheid" pleegt te worden aangeduid,
wel doordrongen is van het
feit, dat het de taak en de roeping is
van de pers om het algemeen belang
te dienen. Te dikwijls moet worden
geconstateerd, aldus de raad, dat
verouderde opvattingen, volgens
welke het publiciteitswezen als noodzakelijke
dwarskijker van de gestie
der overheid ten hoogste wordt aanvaard,
haar gelding nog niet ten volle,
hebben verloren.
Een heel juiste opmerking van de
Persraad. Wij kunnen er zo nu en
dan ook over meepraten.
22
seren de uiterste spaarzaamheid in
het verstrekken van perskaarten te
betrachten; ideaal zou zijn ze in het
geheel niet te geven. Wat een Nederlandse
correspondentenkaart —
want veel meer kan men toch al
niet beschikbaar stellen — overigens
in Italië moet uitrichten, vermogen
wij niet te bevroeden.
NTUSSEN doet dit de noodzake­
I lijkheid sterker klemmen van de
uniforme perskaart voorrechte journalisten,
een instelling, waarover nog
altijd op enkele departementen blijkt
gepeinsd te worden, als ware dit een
hoogst ingewikkelde aangelegenheid,
even moeilijk als het opstellen van
het aanstellingscontract, waarmee de
rechtsgeleerde raadsman van de
kath. directeurenvereeniging aanstonds
een jaar na de afsluiting van
de C.A.O. nog bezig is of althans
heet te zijn. Enkele grote steden hebben
sedert een klein jaar een allereenvoudigst
model ingevoerd maar
we kunnen ons voorstellen, dat er,
behoefte bestaat aan een iet of wat
uitvoeriger document. Of zullen we
nog, horribile dictu, naar de dusgenaamde
Journalistenpas van wijlen
het Verbond moeten terug verlangen?
S. Z.
Haagse journalisten
bestudeerden* het
protocol
Wist u, dat een ambassadeur, die
zich opmaakt om zijn geloofsbrieven
te overhandigen, muziek krijgt en een
gezant slechts vier roffels? En kunt
u de vraag beantwoorden waarom
het lint van een grootkruis nu eens
boven en dan weer onder het vest
moet worden gedragen?
Over deze en andere finesses van
het protocol sprak op 20 Juni j.1. Mr.
J. Visser, buitengewoon gezant en
gevolmachtigd minister, chef van*het
kabinet van de minister van Buit.
Zaken en directeur van het Protocol,
in de vergaderzaal van Plein 23 voor
de leden van de H-JV. en de Kath.
N.J.K. Het werd een leerzame, vaak
geestige causerie over een onderwerp,
dat, zoals spr. opmerkte, wel
eens erg mysterieus en opgeschroefd
wordt gevonden. Maar het protocol
heeft zijn reden. Men kan het vergelijken
met een spel dat zonder regels
niet kan worden gespeeld. Van die
regels moet de journalist enigermate
op de hoogte zijn. Dan begaat hij niet
de fout, die een buitenlandse journalist
maakte, toen hij de chef van het
protocol Verweet, dat de zaakgelastigde
van zijn land niet door de
Koningin in audiëntie werd ontvangen.
Een zaakgelastigde vertegenwoordigt
zijn eigen minister van buit.
zaken bij die minister van het andere
land en heeft dus geen aan de Konin-
IN MEMORIAM
Een eenzaam journalist
P 10 Juni hoorden enkele Amster­
O damse verslaggevers, die elkaar
bij het werk ontmoetten, dat collega
J. J. H. Martijn ziek in het Wllhelminagasthuis
lag. „Daar moeten we
wat aan doen," zeiden ze en ze stuurden
bloemen. Die konden de volgende
dag nog net op zijn doodsbed worden
gelegd.
Slechts weinigen hebben hem gekend,
al bewijst zijn boek „Ten
Paleize", met de ondertitel „Koningin
Wilhelmina in Haar particulier
leven", dat hij een geziene figuur
was.
Als jongen van zestien jaar schreef
hij zijn eerste „stukjes"; zijn laatste
werk was een ooggetuigeverslag van
het Ganzenbordspel in het Stadion.
Daar viel hij toen tussen de genodigden
op doordat hij met een verdraaide
hals liep: de verlamming,
die hem weldra het spreken onmogelijk
zou maken, was al begonnen.
Martijn was niet getrouwd; hij
woonde op een huurkamertje driehoog,
waar hij nimmer iemand ontving.
Een week voor zijn overlijden
gaf hij opdracht, zijn geringe bezittingen
te verkopen: de opbrengst was
juist voldoende om een eenvoudige
begrafenis te bekostigen. Zo eenzaam
als hij heeft geleefd, is hij gestorven
en begraven.
Hij was geen lid van een onzer
organisaties. Nochtans een der onzen
— ook hij.
gin gerichte geloofsbrief, zoals een
ambassadeur en een gezant die hebben,
die vertegenwoordigers zijn van
het ene staatshoofd bij het andere.
Achtereenvolgens werden we ingewijd
in het ingewikkelde proces van
de benoeming van gezanten en in het
ceremonieel van de ontvangst ten
hove (verschillend naar gelang die
ontvangst al dan niet in een garnizoensplaats
geschiedt). De bijzondere
.missies zijn een aparte studie waard.
Vooral de Zuid-Amerikaanse staten
stellen er prijs op bij de presidentswisselingen.
De gezant ter plaatse
wordt dan met de „bijzondere missie"
belast.
De oudst aanwezige ambassadeur
is deken van het corps diplomatique;
in Nederland is dat, zoals men weet,
de Russische ambassadeur. Maar de
landen die met Rusland geen betrekkingen
onderhouden hebben 'n eigen
deken: de Franse ambassadeur, die
op één na de oudste is.
Vervolgens kregen we theorie over
het verlenen., dragen en registreren
van onderscheidingen. In Nederland
is men (ondanks de jaarlijkse regenbui)
niet erg decoratie-minded. De
hoeveelheid gegevens die spr. verstrekte
was te groot om in één keer
te verwerken maar gaf toch het
nodige inzicht in deze materie. Het
is altijd nuttig te weten dat men iets
niet weet, als men maar weet waar
men het te weten kan komen!
de B.

Sectie nieuwsbladji
„Een hoop zielen op een stuk
grond" zó zou men, met een
woord van wijlen Dr. Abraham Kuyper,
de nieuwsbladjournalisten kunnen
aanduiden, vóór ze in de sectie
Nieuwsbladjournalisten van de Federatie
een onderdak vonden.
Onderling contact hebben deze collega's
over het algemeen niet. Velen
hunner zijn nog ongeorganiseerd. De
vaak nog min of meer patriarchale
toestanden bij de nieuwsbladen zijn
daarvan mede oorzaak.
De oprichting van de sectie is dan
ook niet slechts van belang in de
organisatie-sector. Voor de nieuwsbladjournalisten
schept ze geheel
nieuwe mogelijkheden.
Dat dit beseft wordt, zou men niet
kunnen afleiden uit het vrij schrale
bezoek van de oprichtingsvergadering
in De Dietse Taveerne te
Utrecht, welke Zaterdag 9 Juli jl.
werd gehouden. De Vader des Vaderlands,
die toch altijd vrij zuur wordt
afgebeeld, liet -uit zijn portretlijst
een minachtende blik dwalen over
het ongeveer twin:ig koppen tellend
stelletje dienaars van de Koningin
der Aarde, die de moeite genomen
hadden naar de oude Domstad
te komen op die warme Zaterdagmiddag
Het aantal adhaesiebetuigingen
was aanzienlijk groter, gelukkig, en
vermoedelijk is nóg groter het aantal
dergenen die thans nog de kat
uit de boom kijken, maar, zich ongetwijfeld
zullen aansluiten, wanneer
ze bemerken dat hier voor hun belangen
gevochten wordt.
Achter de groene tafel zetelden de
initiatiefnemers in gezelschap van
Mr. Rooy (die zich zodanig inspant
voor de journalistenbelangen, dat
men zich wel eens afvraagt hoe de
Nieuwe Rot maar dag in, dag uit
kan blijven verschijnen!) en Mr. Van
Rantwijk, bescheiden schuilgaand
achter dikke dossiers. Collega De
Lange uit Meppel zat in 't gestoelte
der ere, en zou, gezien het resultaat
der bestuursverkiezing, dit permanent
als voorzitter blijven bezetten.
D9 verschillende problemen die
aan de orde kwamen, soms wel een
beetje buiten die orde, toonden duidelijk
aan dat er voor de sectie genoegzaam
werk aan de winkel was.
We noemen maar de verhouding met
de persbureaux, de gratis of bijnagratis
advertentiebladen, de werkwijze
van de RVD etcetera.
Mr. Rooy diende de hoofdschotel
op met een causerie over het werk
der sectie en het belang van de oprichting
daarvan.
Hij constateerde bij het bestuur
der Nederlandse Nieuwsblad Pers, de
organisatie der nieuwsblad-uitgevers,
het verlangen naar verheffing van
het nieuwsblad, dat ook gezien wordt
a ls een onderdeel van de journalistiek.
Gestreefd wordt dan ook naar
contact' tussen de uitgevers-redac-
.«
jrnalisten opgericht
teuren en de beroeps-nieuwsbladjournalisten.
Behalve de culturele, zijn ook de
sociale en economische vraagstukken
besproken in de bijeenkomsten
tussen een delegatie uit het NNPbestuur
en een uit de Federatie,
welke de behandeling van een ontwerp-collectieve
arbeidsovereenkomst
ten doel hadden.
Ook de nieuwsbladuitgevers zien
wel in, dat wanneer bij de Dagbladpers
de journalist een „beveiligde"
functie heeft en bij de Nieuwsbladpers
op dit gebied chaos,blijft heersen,
er een'zuigkracht ontstaat naar
de Dagbladpers, die de beste krachten
uit de nieuwsbladjournalistiek
verwijderen zal. Want een gehouden
enquête heeft uitgewezen, dat ten
aanzien van salariëring en rechtspositie
van de nieuwsblad journalist
de situatie zonder overdrijving chaotisch
kan worden genoemd.
Aangenaam was het te constateren,
dat bij het NNP-bestuur de
principiële bereidheid tot medewerking
aan een CAO bestond. Over de
onderhandelingen kon Mr. Rooy, zolang
deze nog niet voleindigd zijn, in
de vergadering niets mededelen. De
delegatie, bestaande uit de- heren
Rooy, Hanekroot en Van Rantwijk
uit het Federatiebestuur en Goossens
en Dodewijk als nieuwsbladjournalisten
(dus thans vertegenwoordigers
van de sectie) is voorlopig nog "niet
met haar arbeid gereed.
Wordt het doel, de regeling van de
DE RAMP VAN
Met diepe ontroering heeft de
Nederlandse journalistieke wereld
kennis genomen van de ramp der
K.L.M.-machine de „Franeker", aan
boord waarvan zich bevonden de
Amerikaanse collega's, die op uitnodiging
der Nederlandse regering een
bezoek aan Indonesië hadden gebracht
en nu op de terugweg waren
naar hun vaderland. Zij zijn in de
uitoefening van hun beroep, in de
vervulling van hun levenstaak, gevallen
en wij, als Nederlandse journalisten
gedenken hen met diepe
eerbied, terwijl onze gedachten uitgaan
naar hun familie en verwanten,
die zozeer door deze ontstellende
ramp zijn getroffen.
* *
*
Het bestuur van de Federatie van
Nederlandse Journalisten heeft, na
het bekend worden van de ramp het
volgende telegram gezonden aan
„American Newspaper Guild" te New
York:
positie van de nieuwsbladjournalist,
uiteindelijk bereikt, dan betekent dit
een ontzaglijke winst: de principiële
erkenning door de uitgever, dat de
nieuwsbladjournalist recht heeft op
een sociaal en juridisch gegarandeerde
positie, en de verheffing van het
peil der journalistiek. Wil men goede
krachten aantrekken, dan zal men
ook zekere garanties moeten bieden.
Het concept van de CAO, zoals dit
zal worden verkregen na onderhandelingen
met de NNP-delegatie, zal
aan de sectie-vergadering worden
voorgelegd.
Waar geen tegencandidaten waren
gesteld, werden bij enkele candidaatstelling
gekozen tot bestuursleden
van de sectie Nieuwsbladjournalisten
de collega's H. de Lange te Meppel
(voorzitter), W. P. J. Goossens te
Oud Beyer land (secretaris, bij wie
men alle verdere inlichtingen omtrent
het lidmaatschap verkrijgen kan), M.
Bremer te Amstelveen (sportjournalist)
en T. Lodewijk te Hillegom. Men
wil dit bestuur t.z.t.- aanvullen met
een collega die lid is van de KNJK.
Voor het welslagen van de onderhandelingen
over de CAO is het
noodzakelijk, dat de delegatie kan
spreken namens een zo groot mogelijk
aantal belanghebbende nieuwsblad-journalisten.
Daarom wordt
collega's, die nog geen adhaesie betuigden
met de oprichting der sectie,
of nog niet aangesloten zijn bij de
Federatie, verzocht zich alsnog te
melden bij de Secretaris van de Sectie
Nieuwblad-journalisten: W. P. J.
Goossens te Oud-Beyerland, Ben.
Molendijk 45.
T. L.
DE „FRANEKER"
„Diep geschokt door het lot van
onze Amerikaanse collega's, die ten
gevolge van de ramp van dó' „Franeker"
om het leven kwamen, betuigen
wij U met dit zeer ernstig
verlies onze oprechte en innige
deelneming".
Namens dat bestuur hebben de coll.
L. Hanekroot, J. J. F. v. d. Bergh en
Dr. A. Veerman op Schiphol een
krans gelegd bij de urnen, bevattende
de stoffelijke resten van deze Amerikaanse
collega's, toen deze urnen
daar, tijdens het transport naar
Amerika, waren opgebaard.
* * . *
Het Federatiebestuur ontving van
het hoofd van de Persdienst der
K.L.M., de heer R^. Vogels het volgende
schrijven:
„Het is mij een behoefte langs
deze weg mijn oprechte dank te betuigen
voor 't medeleven, dat zovele
collega's in hun bladen hebben betoond
naar aanleiding van de ramp
met de „Franeker".' Velen hebben in
hoofdartikelen woorden geschreven,
die voor de K.L.M, een waarachtige
steun betekenen bij het verwerken
van deze nieuwe slag".
23

CHARÏVARIA
Ze geven het niet op
Voor een zeer jeugdige democratie een
indrukwekkende opgave. (N. R. CO-
De opgave leek vrijwel onmogelijk.
(Parool).
De schrijver heeft zich geen gemakkelijke
opgave gesteld. (Vrije Volk).
Kinderen geven vaak niet voor het gehele
leven een opgave. (Folia Civitatis).
Het is een trieste opgave zich te moeten
stellen tegenover de politie.
(Vrije Volk).
Trieste opgave
Vervang de half-Duitse woorden
en uitdrukkingen door goed Nederlandse
:
Morgen is het vier jaar geleden dat
Japan de wapens strekte. (Rott. Parool).
Na middels een handgranaat buiten gevecht
te zijn gesteld. (Tijd). — Het is
goed zich middels deze film nog eens te
bezinnen. (Volkskr.).
En 's avonds ademden de thuisblijvers
op. (Parool).
De Belgische zakenman voelt in doorsnee
niets voor geleide economie.
(Nieuwe Ned.).
De Groninger was technisch zeker de
betere bokser. (Vrije Volk). — In „De
navond komt zoo stil" is de tweede regel
in de vertaling ongetwijfeld de betere
vertolking. (Linie). '
Meerdere millioenen dollars. (Linie). —
Een of meerdere malen. (Tijd). — Meerdere
malen. (Alg. Hbl.).
Of dat het zwaargewicht zal worden
overgebracht naar die kringen (N. R. C).
Omtrent de eeuwwende. (Parool).
Dat deze binding vooralsnog afwezig
is, benadrukt de enquête. (Linie). — Hier
dient toch benadrukt te worden (id.).
Het adres af 15 Juli luidt (Linie).
De avond werd geopend met de volkshymnen.
(Alg. Hbl.).
Het doel zal zijn de transportdienst
veilig te stellen. (Parool).
Pogingen het leven van boeren en vee
zeker te stellen. (Elsevier).
Een twaalftal jongemannen in de leeftijd
van 19 tot 25 jaar. (N. R. C). — Zaterdagmorgen
is in de leeftijd van 88
jaar overleden (Parool).
Voorts staat vast, dat de bivaks regelmatig
werden beschoten. (N. R. C.).
ledere onderwijzer heeft zijri eigen
methode om! de „verfrissing" door te
voeren. (Waarh.). — De regering heeft
een krachtig instrument om deze politiek
door te voeren. (Vrije Volk).
Zou dit artikel niet met volle kracht
tot gelding moeten worden gebracht?
(Linie).
. De tijd, die Gogol op zo'n humorvolle
wijze! beschreven heeft. (Elsevier).
De machines zijn nog niet in bedrijf
gesteld. (Waarh.). — Binnenkort wordt
de zandzuiger in bedrijf gesteld. (N. R.
C). — Zeilseizoen in vol bedrijf. (Parool).
— Een passerend rijwiel met lichtdynamo
in bedrijf stoort al. (Alg. Hbl.). — Sigarettenfabriek
weer in vol bedrijf.
(Vrije Volk).
Een wet waardoor zij gedwongen worden
om af te treden, teneinde hen „koud"
te stellen. (Vrije Amsterdammer).
Wel moeten we toegeven dat de zwarthandel
er niet op vooruit is gegaan.
(Linie).
Een valsmunter achterhaalt men in
enkele dagen. (Linie).
Een uitvlucht in het land van de
„Bünte Pleats". (Vrije Volk).
Er is een terugloop in de ontvangsten.
(Tijd). — Bedrijfsvermogen liep met
ƒ 798.000 terug. (Parool).
Snelberg en Blankenau vielen terug
uit de leidende groep. Hopstaken was
teruggevallen. (Parool).
De regering kan de opdracht aan de
24
rrjksbemiddelaars niet laten doorkruisen.
(Parool).
De snelle toename van de productie en
het in bedwang houden van de inflat'ionistische
tendenzen. (Groene).
De betrokken instanties. (Parool).
De ogenblikkelijke omstandigheden.
(Linie).
Als die man gelijk heeft, is hij eerst
recht onuitstaanbaar. (Tijd). — En daarna
breekt de zorg zich pas recht baan.
(Nieuw Ned.).
Amerika was het land waar de televisie
zich hef eerst geheel baanbrak.
(Vrije Volk).
Zijn vrouw is ingesloten. (Parool).
Honderden oorlogsgetroffenen. (Parool).
De dertiger jaren. (Parool). — De
vroeg-dertiger jaren. (Vrije Volk). — De
twintiger en dertiger jaren.
(Litt. Paspoort).
Het streven naar gelijkberechtiging.
(Parool).
De stofwolken waren ondoorzichtelrjk.
(Parool).
De arbeidsverhoudingen zijn van grote
invloed. (Parool). — De feodale verhoudingen.
(Tijd).
Hoogwaardige vakarbeiders. (Parool).
Nog altijd ben ik bereid van jonge
mensen te verwachten, dat ze er niet
voor terugschrikken zich ergens voor in
te zetten. (Lichtspoor). — Zij moet zichzelf
inzetten met haar gehele persoonlijkheid.
(Alg. Hbl.).
Dat een onderwerp van zo grote omvang
uitputtend behandeld zou zijn, wie
zou dit mogen verwachten? (Tijd).
Dit begeesterend denkbeeld. (Volkskr.).
Zij heeft zich de haat op de hals gehaald
van al wat van versluiering houdt.
(Ned. Bibliographie).
Zoals gezegd, de tijd voor geven en
nemen is nog niet aangebroken.
(N. R. C).
De heer Welter kan, gelijk bekend,
van de Republiek geen goed horen.
(N. R. C).
Een inktbespoelde annonce.
(Mededelingen N. D. P.).
De zeven percent, waarover zij in het
Westen vervoegen. (N. R. C).
Het was onheimelijk te horen, hoe hij
in zijn droom luide gesprekken hield.
(Vrije Volk).
om met de Belgische groep contact
op te nemen. (N. R. C). — Nederland
zal met het nieuwe China contact
moeten opnemen. (N. R. C).
Het uitbreidingsplan werd ingenomen.
(Heemschut).
In het raam van het gebruikte beeld.
\ (Parool).
Een tweede oorzaak van het niet georganiseerd
zijn ligt vaak in een algemene
interesseloosheid.
(Der Clerke Cronike).
De Blankërse kuitspieren. (Linie).
Gemengde oipgave
Het geringe aantal uren, dat de trekkers
als regel in bedrijf zijn. (N. R. C).
Andere opgave
Met "de nieuwe dienstregeling scheelt
de bekorting van de reisduur circa vijf
kwartier. (Leidsch Dbl.).
Als men nu weet hoe lang de
'dienstregeling is, kan men gemakkelijk
de lengte van de bekorting
uitrekenen.'
Accusativitis
Hen worden allerlei clichétjes aangesmeerd.
(Ned. Nieuwsbladpers).
Toen enkelen hun stem verhieven, werd
hen het zwijgen opgelegd. (Linie).
Betreffende betreffende
Het betreffende protest. (Elsevier).
De betreffende rijksbureaux. (Parool).
Het betreffende huwelijk. (Linie).
De betreffende scholen. (Schoolblad).
De betreffende lectuur. (Brabants Nbl.)-
De betreffende tak van het bedrijfsleven.
(Vrije Volk).
Het betreffende bericht'. (N. R. C).
De betreffende gemeenten. (Volkskr.).
Het hardnekkige misverstand betreffende
betreffende. (Discipulus)
Anglomanie
Het effect op de bevolking van de
guerilla's. (Trouw). — Kanton nu ook
door guerilla's bedreigd. (Tijd). — Een
troep guerilla's. (Waarheid). — De radio
der guerilla's. (Parool).
Engeland heeft vergoeding voor dat
dollar-tekort geclaimd. (Vrij Ned.).
Een machtig verbond dat de zuivelverwerkende
industrie controleerde:
(Vrij Ned.).
Het kamp is opgezet om de Nederlandse
soldaten „hygiëne-minded" te
maken. (Parool).
dat zij in een paniekje is gevlogen.
(N. R. C).
Voor de vierde keer in successie.
(Parool).
Naarmate haar leden aan zekere financiële
en educationele eisen voldeden.
(N. R. C).
Het zwarte parlement, dat alleen advisorische
bevoegdheid heeft. (N. R. C).
Nederland overspeelde Fins elftal.
(Parool).
Ziehier een man, die volkomen gekwalificeerd
is voor de post, waartoe hij is
geroepen. (Elsevier).
Kom eens, Daisy, ontmoet deze heer.
(Waarheid).
Bij de Rijnbrug timeden wij het verschil
tussen beide groepen op tien minuten.
(Parool).
Er isi g.een alternatief voor de Mannonkinderen.
(Groene).
De meest guitige Brusselaar. (Alg.
Hbl.). — De meest gunstige wind. (N. R-
C). — De meest scherpzinnige man van
het land. (Parool).
De nieuwe premier heeft gezegd, dat
zijn regering een „vechtend kabinet" zal
zijn. (Parool).
Zogezeid een knokkend ministerie.
Nauwelijks Nederlands
i Nauwelijks een erg principieel verschil.
(N. R. C).
Ten slotte bestaat er nauwelijks een
algemeen geldend oordeel óver.
(Muiderkring)-
Dus sinds kort wél.
Taaiverrijking
Luchtmacht: een aantal squadrons dagjagers
en nachtjagers, zomede enige
squadrons tactische luchtmacht zomede
de bij vorenbedoelde squadrons behorende
vliegbases. ,(Min. Schokking).
De Engelsen onderscheiden squad
en squadron en daar hebben ze g e "
noeg aan. Wij hadden, van dezelfde
taalkundige afstamming (nl. van Itsquadra
van Vuig. Lat. * exquadrare
= tot een vierkant vormen), eskader,
exkadron, escadrille en escouade,
maar voor onze meer verfijnde behoeften
was dat ter nauwkeurige
onderscheiding niet voldoende. Heb
dank, excellentie. Het Duitse Schwadron
staat ook nog ter beschikking-
Titel
Mijn officiële titel luidt Minister va"
Godsdienst, zei de kleine donkere Zoeloe-dominee.
(K. L. M.-Nieuws).
In het Engels is iedere dominee,
verbi divini minister, officieel en
officieus „minister of religion".
DISCIPULUS-
-