Op zoek naar de betekenis van wonen 1 - Steunpunt wonen

Hierna volgen drie delen waarin achtereenvolgens wordt ingegaan op:
1. woonbehoeften en woonwensen, de relatie tussen beide en de link met de betekenis
van ‘wonen’; in dit deel gaan we ook dieper in op de beleidscontext (Deel
II: Wonen als basisbehoefte en de beleidscontext);
2. een uiteenzetting die de kennisverwerving in de sociale wetenschap behandelt,
nodig voor een inzicht in de onderliggende veronderstellingen van de verschillende
types onderzoek rond ‘wonen’ en een aanduiding van de status van woononderzoek
als wetenschappelijke discipline (Deel III: Van feiten naar betekenis);
3. een overzicht van de verschillende types onderzoek rond ‘wonen’ en hun conceptuele
kaders, alsook de door ons vooropgestelde benadering (Deel IV: Een
nieuwe benadering).
De drie inhoudelijke delen zijn als volgt opgebouwd.
In deel II bespreken we twee zaken: wonen als basisbehoefte en de beleidscontext
van het onderzoek. Beide zaken moeten opgehelderd worden om een kwalitatief
onderzoek naar de woonconsument richting te kunnen geven. Er is een consensus
over het gegeven dat wonen een basisbehoefte is, het belang van degelijk onderzoek
en een doortastend beleid. Tegelijk is er echter onduidelijkheid over wat deze
behoefte precies inhoudt. Het is bijvoorbeeld niet duidelijk wat de relatie is tussen
woonbehoeften en woonwensen. Dikwijls wordt er geen onderscheid tussen beide
gemaakt. In het hoofdstuk “wonen als basisbehoefte” trachten we de relatie tussen
woonbehoeften en woonwensen op te helderen. We geven een overzicht van de
belangrijkste visies op woonbehoeften die een rol hebben gespeeld in het
woononderzoek. We ontwikkelen ook zelf een visie op woonbehoeften en geven aan
hoe een categorisering van behoeften kan gebruikt worden in een onderzoek naar de
woonwensen en opvattingen over wonen van huishoudens en individuen.
In het hoofdstuk “de beleidscontext” geven we aan binnen welke beleidscontext het
onderzoek moet geplaatst worden. Als we het beleid als vertrekpunt nemen, situeert
ons onderzoek zich op de snijpunten van twee ogenschijnlijke tegenstellingen. De
eerste tegenstelling is – we wezen er al op - de tegenstelling tussen enerzijds de
vaststelling dat het beleid al meer dan 20 jaar de stad als woonplaats promoot,
terwijl anderzijds onderzoek naar woonvoorkeuren aantoont dat een grote
meerderheid nog altijd liever buiten de stad woont. De tweede ogenschijnlijke
tegenstelling is die tussen de vaststelling dat het beleid eveneens al meer dan 20
jaar segregatie tussen verschillende sociale groepen tracht te bestrijden, terwijl
anderzijds onderzoek aantoont dat sociale segregatie op verschillende vlakken blijft
bestaan en lijkt toe te nemen (Kesteloot e.a., 2008).
In hoofdstuk 3 geven we aan hoe de bestaande analyses van genoemde fenomenen
tekortschieten, wat in belangrijke mate een gevolg is van een rigide en stereotiepe
categorisering van sociale groepen die de complexe realiteit onrecht aandoet en door
een gebrek aan inzicht in de dieperliggende woonwensen van huishoudens en
individuen. We geven aan hoe voorliggend onderzoek een aanzet wil geven om tot
een betere weergave van de complexe realiteit te komen.
Deel III plaatst de benadering van voorliggend onderzoek naar wonen binnen een
bredere evolutie in de sociale wetenschappen. Over het onderzoek naar wonen
wordt door een aantal onderzoekers gesteld dat het te positivistisch is. We beschrijven
wat precies de kenmerken zijn van dat positivisme, wat de betekenis
15