Op zoek naar de betekenis van wonen 1 - Steunpunt wonen

moment zullen geconfronteerd worden met een beleid dat hen als onmondig,
inactief, onvoldoende bewust en/of onaangepast beschouwt. 42
De rigide tweedeling kan op drie manieren bekritiseerd worden. Ten eerste doet ze
onrecht aan de diversiteit van de stedelijke bevolking en de suburbanisanten
(Baeten, 2001; De Decker, 1993, 2006). Ten tweede geeft ze ook een bijzonder
statisch beeld van de verhoudingen tussen stad en ommeland. Reürbanisatie en
suburbanisatie zijn trends die samen op het zelfde moment kunnen voorkomen.
Naast de individuen en huishouden die wegtrekken uit de stad, zijn er anderen
groepen die juist de keuze maken om er te blijven wonen, of er terug komen wonen
(De Decker, e.a. 1995). Waar nu op gefocust wordt is vooral de netto-uitkomst van
beide bewegingen. Ten slotte moet ook de klassieke tweedeling tussen stad en
ommeland genuanceerd worden, er zijn meerdere woonmilieus dan enkel ‘stedelijk’
en ‘landelijk’ 43, ook binnenstedelijke verhuisbewegingen zijn relevant (De Decker,
1993).
Als alternatief voor een al te rigide, stereotiepe en sterk waardegeladen opsplitsing
is er nood aan een meer dynamische visie op de sociale positie van individuen en
huishoudens. Twee personen met eenzelfde leeftijd, inkomen en tewerkstellingstatus
kunnen op het eerste zicht een gelijke sociale positie innemen, maar bij
nader inzien toch twee heel verschillende trajecten afleggen en ook heel verschillende
levenshoudingen hebben. Daaraan gekoppeld kunnen beiden ook heel
verschillende betekenissen toekennen aan wonen en verschillende woonbehoeften
hebben (Trigg 2004, p. 401). In het vervolg van dit onderzoek zal dit verder uitgewerkt
worden met betrekking tot wat we ‘woontrajecten’ zullen noemen (zie infra).
3.4. Conclusie
De pogingen van het beleid om sociale segregatie tegen te gaan en om tot compactere
woonvormen te komen lijken slechts in beperkte mate te slagen. De pogingen
om van de stad een aantrekkelijke en niet gesegregeerde woonomgeving te
maken lijken naïef. Nieuwe woonvormen worden gepromoot, maar er wordt geen
rekening gehouden met dieperliggende woonwensen die dikwijls ‘defensief’ lijken te
zijn: wonen als het zich terugtrekken uit de (als eerder vijandig ervaren) gemeenschap,
naar een sfeer waar men het gevoel heeft een zekere mate van autonomie te
bezitten.
Het woonbeleid lijkt in belangrijke mate te worden geleid door een rigide en
stereotiepe visie op de stedelijke bevolking en de suburbanisanten. De sleutel voor
42 Deze stereotypering geldt niet alleen voor ‘de achtergestelde stadsbewoner’. Er zijn nog mensen die
op basis van een aantal karakteristieken in een stereotiepe categorie ingedeeld werden/worden.
Bijvoorbeeld ‘de behoeftige oudere’. Clapham (2005) wijst op de concrete gevolgen die het stereotiepe
beeld van de ‘behoeftige oudere’ heeft op de manier waarop de samenleving met ouderen omgaat. Hij
wijst erop hoe hen bepaalde behoeftes worden toegeschreven, hoe men hen gaat afzonderen van de
bredere samenleving in ‘beschutte’ woningen. Het vrijmaken van middelen dat hieraan was gekoppeld
had voor velen positieve gevolgen doordat wel degelijk in bepaalde behoeften werd voorzien. Neemt niet
weg dat diegenen die niet behoeftig waren ook als dusdanig gestigmatiseerd werden en bijvoorbeeld
ongewild in een beschutte woning terechtkwamen (Clapham 2005, p. 217-218). Verschillende groepen
hebben echter na jarenlange strijd ook vooruitgang geboekt in het bestrijden van stigmatisering. In de
zorgsector voor mensen met een handicap groeit dankzij een jarenlange strijd bijvoorbeeld het besef
dat ‘zorg op maat’ nodig is (zie bijv. http://www.gripvzw.be/)
43 De Decker e.a. (1995) onderscheidt er voor Oost-Vlaanderen bijvoorbeeld vijf verschillende (zij het
‘ruwe’, want gebaseerd op gemeentegrenzen): de oude kernstad, de fusiegemeenten, de overige gemeenten
van het stadsgewest, de overige gemeenten van Oost-Vlaanderen en elders.
41