Op zoek naar de betekenis van wonen 1 - Steunpunt wonen

More documents

Recommendations

Info

Om verwarring te vermijden moeten eerst de behoeften waarin het wonen, voorziet behandeld worden en dan pas daarna de uitwerking daarvan in concrete omstandigheden. Doen we dit niet, dan bestaat het gevaar dat vanuit bepaalde vooronderstellingen over de behoeften waarin wonen voorziet, men standaarden gaat stellen voor concrete woonomstandigheden, zonder dat duidelijk is of de vooronderstellingen wel overeenkomen met de werkelijkheid. We zullen zien dat deze opsplitsing in het onderzoek naar woonbehoeften niet altijd gemaakt werd. 2.2. Benaderingen van (woon)behoeften Geïnspireerd door de Noorse context, onderscheidt Ytrehus (2001) twee tradities die elk een verschillende houding aannemen ten opzichte van woonbehoeftes innemen en die ruim verspreid zijn: (1) de ruimtelijke, fysieknormatieve traditie en (2) de marktgeoriënteerde traditie. Als tegenreactie op deze tradities onderscheidt Ytrehus twee meer recente invalshoeken: (1) de cultuurrelativistische traditie en (2) de universele standaarden traditie (zie figuur 1). 2.2.1. De fysieknormatieve traditie De fysieknormatieve traditie is kenmerkend voor het Interbellum en de periode onmiddellijk na W.O.II. Ze sluit aan bij de empirisch-positivistische traditie in de epistemologie en bij de modernistische, rationele of functionele benadering in de architectuur en ruimtelijke planning (Ytrehus, 2001). Men gaat woonbehoeften definiëren op basis van ‘zuiver’ of ‘objectief’ wetenschappelijk onderzoek. Woonbehoeften worden gezien als nauw verbonden met de ruimtelijke kenmerken van een woning. Basisbehoeften op het vlak van wonen worden dan ook in fysische en ruimtelijke termen gedefinieerd. De nadruk ligt vooral op wat ‘voldoende grootte’ is voor een woning. Ytrehus beschrijft hoe er in Noorwegen in “woonlaboratoria” testpersonen werden onderzocht om tot algemene ruimtelijke standaarden te komen (in de eerste plaats om te gebruiken in de sociale woningbouw). Men gaat dan bijvoorbeeld de activiteiten gaan onderzoeken die in een woning worden uitgevoerd en deze ontleden naar tijdsgebruik, frequentie van het gebruik van verschillende eenheden, frequentie van verplaatsingen tussen de eenheden, fysieke positie bij bepaalde handelingen enz. De modernistische traditie wordt in de jaren 1930 gematerialiseerd in de principes van de CIAM-congressen (Congrès International d’Architecture Moderne). Le Corbusier, voortrekker van de beweging, heeft het over huizen als ‘machine à habiter’ en de ‘existenzminimumwoning’ 12. Als vertegenwoordiger in België is Renaat Braem vermeldenswaardig (Uyttenhove, 1989; Loeckx & De Meulder, 2003), maar ook heel wat andere Belgische architecten dachten na over de ‘wetenschappelijke’ organisatie van het wonen (Van Caudenberg & Heynen, 2004). In België sijpelden de principes van deze benadering echter minder direct door dan in sommige andere landen, 12 “The intention the members of the CIAM-group had with the ‘Wohnung für das Existenzminimum’ (Minimum Habitat) was to create an universal house, identical and affordable for everyone; a house that would express a classless society. By means of scientific analysis, the ‘biological minimum-requirements’ of a person, and resulting from this the dimensions of the house, were determined. In addition, the house was studied from the point of view of a person as a human being that needs air, light, warmth and rest. Moreover, the Minimum Habitat would formulate an answer for the exhaustion of the housewife – resulting from the exertion of the domestic tasks – by means of a good organisation and arrangement of the house, and a rational kitchen as main requirement. Rationalisation and standardisation were the key-issues in making all the foregoing possible” (Van Caudenberg & Heynen, 2003, p. 26). 20
omdat woningbouw hier uiteindelijk toch sterk geïndividualiseerd bleef (De Decker, 2004). Toch krijgt het ‘totaalprincipe’ van ‘de moderne stad’ wel enige praktische uitwerking naar aanleiding van de krotopruimingwet van 1953 en de daaraan gekoppelde sanering van de binnenstad (Loeckx & De Meulder, 2003). De principes sijpelden ook door dankzij de promotie door ideologische instellingen en tijdschriften 13 en via het commerciële aanbod 14 (Van Caudenberg & Heynen, 2004). Tabel 2. Theoretische visies op behoeftebevrediging Doelen van behoeftebevrediging Hoe komen standaarden voor behoeftebevrediging tot stand Opvattingen mbt evoluties in behoeften “Ondergrens” van behoeftebevrediging? Opvattingen over ‘noodzakelijke’ woninggrootte De ruimtelijke, fysieknormatieve traditie Bevrediging van objectieve behoeften Experten definiëren standaarden op basis van kennis over “objectieve behoeften” Behoeften veranderen niet, het zijn objectieve menselijke eigenschappen Ja Standaarden voor woninggrootte worden opgesteld door experten De marktgeoriënteerde traditie Bevrediging van subjectieve voorkeuren Geen standaarden – marktgeoriënteerde voorkeuren “Behoeften” wijzigen wanneer voorkeuren wijzigen Nee Wordt gedefinieerd op basis van individuele voorkeuren op de markt De cultuurrelativistische traditie Sociale inclusie Experten definiëren standaarden Behoeften wijzigen naargelang de sociale en culturele context Nee “Noodzakelijke” woninggrootte is een relatief concept De universele standaarden traditie Algemene “welvaarts”-doelen (van de welvaartsstaat) Worden gedefinieerd op basis van een opvatting van algemene politieke en maatschappelijke doelen De doelen van behoeftebevrediging zijn universeel, maar behoeften zelf veranderen in relatie tot de sociale en culturele context Ja “Noodzakelijke” woninggrootte wordt gedefinieerd op basis van algemene maatschappelijke doelen 13 Het idee van de ‘rationele’ werkkeuken (versus de traditionele ‘leefkeuken’ waar leven en huishoudelijk werk minder opgesplitst waren) kende bijvoorbeeld verspreiding via de katholieke vrouwenorganisaties van de middenklasse en bourgeoisie (de organisaties voor de arbeidersklassen bleven de traditionele leefkeuken promoten, een rationele keuken werd voor hen nog niet haalbaar geacht – al schoven de bourgeoisievrouwenorganisaties dit wel naar voren als het ideaal voor de werkmansvrouw). Belangrijk om weten is dat veel vrouwen in ongezonde omstandigheden leefden door bijvoorbeeld het stoken met kolen, ze hadden zeker wel baat bij beter keukenmateriaal (Van Caudenberg & Heynen, 2004; zie ook De Caigny, 2007). 14 De Belgische delegatie van CIAM ging actief op zoek naar fabrikanten om een ‘rationele’ keuken te produceren. Dit leidde tot de zgn. ‘CUBEX’-keuken, die veel succes kende. Van Caudenberg & Heynen (2004) spreken over één van de weinige modernistische ontwerpen die wel degelijk de sociale doelstellingen bereikte waar het voor bedoeld was. 21
Page 1: Rapport OP ZOEK NAAR DE BETEKENIS V
Page 4 and 5: 5.3.1. De verschillende benaderinge
Page 6 and 7: DEEL I. INLEIDING 6
Page 8 and 9: ewegen tussen echte dakloosheid, ve
Page 10 and 11: Box 2 (X is een alleenstaande vrouw
Page 12 and 13: Tabel 1. Algemene tevredenheid met
Page 14 and 15: vlucht’ zijn echter problematisch
Page 16 and 17: ervan voor het wetenschappelijk ond
Page 18 and 19: 2. WONEN ALS BASISBEHOEFTE Wonen is
Page 22 and 23: Een problematisch aspect van deze b
Page 24 and 25: vattingen. Verder is er de kritiek
Page 26 and 27: tweede is de wat oudere opvatting v
Page 28 and 29: Dickens benadrukt wel dat eigen won
Page 30 and 31: 2.5. Een categorisering van de mens
Page 32 and 33: menselijke soort. Behoeften zijn he
Page 34 and 35: Jackson e.a. (2004) wijzen er op da
Page 36 and 37: een aantel belangrijke tekortkoming
Page 38 and 39: Vlaanderen komt, wordt het aantrekk
Page 40 and 41: lijke leefgemeenschappen ‘heropge
Page 42 and 43: maatschappelijke verandering wordt
Page 44 and 45: 4. KENNISVERWERVING IN DE SOCIALE W
Page 46 and 47: vuilbak verwijst, blijkt in de prak
Page 48 and 49: van hem (Störig, 2000, p. 513) . 5
Page 50 and 51: De reden dat normale wetenschap nie
Page 52 and 53: De mate waarin er binnen een discip
Page 54 and 55: DEEL IV. EEN NIEUWE BENADERING 54
Page 56 and 57: Het overheidsbeleid is hier met and
Page 58 and 59: het waarom van dit protest tegen de
Page 60 and 61: 3. ‘physical home’: wijst op he
Page 62 and 63: Tabel 4. 10 betekeniscategorieën v
Page 64 and 65: multi-dimensioneel concept. Hierdoo
Page 66 and 67: Tabel 6. Discoursen rond ‘home’
Page 68 and 69: sociale engagementen. Deze elemente
Page 70 and 71:
uiteinde van het continuüm bevinde
Page 72 and 73:
potentiële meerwaarde: “More att
Page 74 and 75:
verwerpen 109 (Kemeny, 1992; Sahlin
Page 76 and 77:
onderzoek doordringen in een helder
Page 78 and 79:
leefstijlkeuzes kan maken, zo zal e
Page 80 and 81:
van een woonkeuze initiëren (Clark
Page 82 and 83:
Fig. 4. Relationeel schema belangri
Page 84 and 85:
DEEL V. ALGEMENE CONCLUSIE 84
Page 86 and 87:
Deel III geeft ons inzicht in waaro
Page 88 and 89:
wordt bijv. gevraagd waarom men in
Page 90 and 91:
Clapham, D. (1997), The social cons
Page 92 and 93:
Dewilde, C. & K. Levecque (2002), D
Page 94 and 95:
Hiscock, R., Kearns, A., Macintyre,
Page 96 and 97:
nistratie Ruimtelijke Ordening, Hui
Page 98 and 99:
Somerville, P. (1992), Homelessness
Page 100:
100
show all

Op zoek naar de betekenis van wonen 1 - Steunpunt wonen

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?