Intermezzo nummer 3 - Subsidieprogramma van de Europese Unie ...

intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 13
Internationale
expertmeeting:
Participatie
in de jeugdzorg
Op 13 en 14 maart j.l.vond er in Den Haag een bijeenkomst
plaats van experts op het gebied van participatie in de
jeugdzorg uit diverse Europese landen. Op initiatief van de
directie Jeugdbeleid van het ministerie van VWS en het
NIZW International Centre werden uit verschillende
Europese landen experts uitgenodigd om in besloten kring
met elkaar te discussiëren over het belang en de noodzaak
van participatie door de cliënten (het cliëntsysteem, met de
nadruk op de jongeren zelf) en de wijze waarop dat gestalte
kan worden gegeven. Hoofddoel was met elkaar te
bespreken op welke wijze overheden (nationaal, regionaal of
lokaal) een rol kunnen/moeten hebben bij het organiseren
van de ondersteuning van participatie in de jeugdzorg.
Hierbij kwamen zaken aan de orde als door de cliënt
gestuurde zorg, de formele/wettelijke positie van de cliënt bij
het verkrijgen van de door hem gewenste of door anderen
noodzakelijk geachte zorg, de maatregelen die genomen
kunnen worden om de afhankelijke cliënt mondig te (helpen)
maken en de wijze waarop vraag en aanbod van zorg zo
goed mogelijk op elkaar zouden kunnen aansluiten. Directe
aanleiding is de nieuwe wet op de jeugdzorg, waarin vooral
ook de positie van de cliënt, althans ten opzichte van de
huidige situatie, aanmerkelijk verbeterd zal worden. De
bedoeling was te leren van de ervaringen in andere landen
om de implementatie van de wet te vergemakkelijken.
Een tweede doel van de bijeenkomst was het starten van
een Europees netwerk van personen die, in hun land,
betrokken zijn bij de ontwikkeling van beleid met betrekking
tot wat wij in Nederland ‘Jeugdzorg’ noemen.
Aanwezig waren experts op het gebied van de Rechten van
het Kind en de participatie van jongeren in de jeugdzorg
vanuit de overheid of de praktijk uit Engeland, Schotland,
Ierland, Wales, Noorwegen, Zweden, Denemarken,
Duitsland, Oostenrijk en België (Vlaanderen en Wallonië).
Vanuit Nederland waren aanwezig VWS Directie
Jeugdbeleid, Ministerie van Justitie, directie Preventie,
Jeugd en Sanctiebeleid, de Raad voor de
Kinderbescherming, de secretaris van de ROA-Commissie
Jeugdhulpverlening (Regionaal Overleg Amsterdam) en een
vertegenwoordiger van het NIZW International Centre. De
stem van de jongeren werd vertegenwoordigd door JP 2000.
De bijeenkomst werd geopend door mw Lenie Kootstra,
directeur Jeugdbeleid van VWS. Zij benadrukte het belang
van de internationale uitwisseling van kennis op dit terrein
en sprak de hoop uit dat er daadwerkelijk een (informeel)
Europees netwerk van beleidsmakers zou ontstaan naar
aanleiding van deze eerste bijeenkomst. Tevens wees zij
erop dat er ook in Nederland al uiterst positieve ervaringen
zijn opgedaan in de samenwerking met jongeren en dat we
hopen samen met andere landen de mogelijkheden van
participatie van jongeren in de jeugdzorg verder te onderzoeken
en te ontwikkelen.
Hierna startte de bijeenkomst onder een gezamenlijke
gespreksleiding van de heren Baks en Maliepaard (resp.
directie Jeugdbeleid en NIZW International Centre) die elkaar
aanvulden om de discussies en de af en toe optredende
spraakverwarring in goede banen te leiden.
Het is onmogelijk om in dit artikel een uitgebreid verslag te
doen van alles wat door de experts uit de verschillende
landen werd gezegd. De verschillen tussen de systemen in
de verschillende landen zijn daarvoor te groot, terwijl ook
het scala aan voorbeelden en discussiepunten op zijn zachtst
gezegd zeer breed was. Daarom hier slechts aandacht voor
een paar vermeldenswaardige zaken.
Alle aanwezigen meldden dat de uitgangspunten voor participatie
in hun land gebaseerd zijn op het VN Verdrag van de
Rechten van het kind. Ook in Nederland wordt daar in de
nieuwe wet op de jeugdzorg expliciet rekening mee
gehouden Duidelijk werd dat in alle landen de participatie
van de jongeren in de jeugdzorg, en jeugdparticipatie in het
algemeen, een belangrijk punt van aandacht is. Tevens bleek
dat men het erover eens is dat betrokkenheid van jongeren
(en hun verzorgers) bij alle beslissingen die de jongere zelf
aangaan steeds meer als voorwaarde wordt gezien voor
goede zorg en hulp aan die jongeren. Als voorbeelden
werden genoemd; een kinderombudsman, ‘reference
groups’ van jongeren die zowel op nationaal als op lokaal
niveau geraadpleegd worden bij alle beslissingen die op een
of andere wijze van invloed zijn op het dagelijks leven van
jongeren. Op enkele afdelingen van ministeries (o.a. in het
Verenigd Koninkrijk) en lokale overheden zijn al zulke
‘reference groups’ aanwezig. Ook het inschakelen van jeugdinspectie
teams, die een oordeel geven over jeugdzorgorganisaties,
werkt kwaliteitsbevorderend en vergroot de betrokkenheid
van de jongeren enorm. Men was het erover eens
dat dit een grote verandering vereist in het denken en het
handelen van de professioneel bij de jongere betrokkenen.
Een vraag als “Hoe organiseer je bijvoorbeeld de ondersteuning,
landelijk, regionaal of lokaal, voor de jongeren in
de jeugdzorg” bleek lastiger te beantwoorden. Kan dat hulp
zijn aan individuele jongeren en kan dat gecombineerd
worden met ondersteuning voor de jongeren (en professionals)
bij het teweeg brengen van veranderingen in hun
jeugdzorgorganisatie of het beleid met betrekking tot de
welzijn