Intermezzo nummer 3 - Subsidieprogramma van de Europese Unie ...

intermezzo 3.2002
forum voor internationale ontwikkelingen en activiteiten op het gebied van volksgezondheid, welzijn, zorg en sport 21
De gemeente in Denemarken is verantwoordelijk voor
strategie en beleid, financiering, organisatie en uitvoering
van welzijn, zorg en huisvesting en ontvangt dan ook een
groot percentage van de belastinggelden. De regie voor
verdeling is dus lokaal geregeld. In de praktijk blijkt echter
dat gemeenten niet veel variaties aanbrengen in de landelijke
richtlijnen.
Daar waar de gemeenten te kleinschalig zijn, worden de
voorzieningen op het gebied van psychiatrie en gehandicaptenzorg
nog provinciaal geregeld; zo ook een kenniscentrum
voor psychogeriatrie (Århus). Verder worden op provinciaal
niveau de algemeen ziekenhuizen en overige medische
voorzieningen gereguleerd.
Wat is bijzonder aan het Deense model?
De lokale voorzieningen voor ouderenzorg in Denemarken
worden gekenmerkt door kleinschaligheid, een uitgebreide
welzijnssector, de keuzevrijheid voor zorgvrager en de lage
bureaucratie doordat de gemeente alles initieert, reguleert
en financiert. Er zijn multifunctionele lokale zorg-servicecentra,
waarbij de welzijnsactiviteiten sterk de nadruk
krijgen. Veelal is aan de servicecentra een aantal woningen
gekoppeld voor mensen die 24 uur zorg behoeven en die er
zelf voor hebben gekozen om in die setting te gaan wonen
vanwege hun zorgvragen, of vanwege het ontbreken van
voldoende mantelzorg.
In ieder geval heeft elke bewoner zijn of haar eigen zitslaapkamer.
Door de landelijke richtlijnen is in de woonvormen
echter weinig variatie te herkennen.
Het grootste percentage zorgvragers blijft wonen in hun
eigen woonomgeving. De zorg daar wordt geleverd door
verpleegkundigen, verzorgenden en de eigen huisarts, die
allen in dienst zijn van de gemeente. Om ouderen de
mogelijkheid te bieden om sociale contacten in stand te
houden of op te doen en om eenzaamheid te voorkomen,
worden in de servicecentra diverse welzijnsactiviteiten met
een hoog ‘buurthuis’-gehalte georganiseerd. Verenigingen
organiseren veelal hun activiteiten in de servicecentra, er
worden lezingen gehouden en ook voorlichting op allerlei
gebied en verstrekking van hulpmiddelen kan daar plaatsvinden.
Vervoer naar en van het servicecentrum wordt
bekostigd door de gemeente.
De keuzevrijheid die zorgvragers hebben vormt een belangrijke
basis in het Deense model. Daar waar de mantelzorg
nog voldoende ondersteuning kan bieden, kunnen
zorgvragers alle vormen en hoeveelheid van zorg ontvangen
in hun eigen woning. Een wijkverpleegkundige kan in
contacten met cliënten thuis de zorg initiëren, toewijzen en
realiseren. Waar in Nederland met de indicering door de
RIO’s meer aan objectiviteit wordt gehecht, is de ervaring in
Denemarken dat er goed kan worden geïndiceerd door dicht
bij de zorgvrager te blijven.
Waar we in Nederland discussiëren over het bieden van
ongeplande zorg en de grenzen in het bieden van thuiszorg,
is in Denemarken de zorg- en dienstverlening al veel meer
vraaggericht en niet-tijdgebonden vormgegeven. Grenzen in
financiering of andere beperkingen mogen geen reden zijn
om een zorgvrager naar een woonzorgcomplex te laten
verhuizen. Dit kan alleen als de zorgvrager daar expliciet
voor kiest.
Reacties van de vertegenwoordigde partijen voor realisatie
in Nederland
De bezoeken aan de organisaties in Denemarken hebben
ertoe geleid dat de visie op welzijn, zorg en huisvesting bij
de aanwezige partijen meer op één lijn is komen te liggen.
Geconcludeerd is dat de toekomstvisie van Neijenborch
haalbaar is, maar alleen als alle partijen daarbij betrokken
zijn. Het Deense model kan echter niet als blauwdruk dienen.
De Nederlandse regelgeving is veel complexer. We hebben
te maken met meer partijen (zoals het RIO, Zorgkantoor,
CTG, etc.). En met name op verpleeghuiszorgniveau zijn er in
Nederland meer specialismen te onderscheiden (zoals
verpleeghuisgeneeskunde, gespecialiseerde ergotherapie,
psychologie). Tenslotte is het Deense model belastinggefinancierd
en ligt de regie volledig bij de gemeenten,
terwijl in Nederland de zorg op basis van verzekeringsaanspraken
(AWBZ) wordt ontvangen.
Met name de kleinschaligheid, het lokale karakter en de
nadruk die op welzijn wordt gelegd, spraken de betrokkenen
erg aan. Bij het realiseren van de plannen zullen deze
aspecten zeker worden meegenomen. In de huisvesting zal
echter worden gestreefd naar meer variatie in woonvormen.
De reis naar Denemarken is georganiseerd door Simone
Aarendonk (NIZW International Centre) en begeleid door Piet
Driest (NIZW, Innovatieprogramma Wonen en Zorg).
auteur Bertyl Lankhaar, beleidsmedewerker Neijenborch
informatie blankhaar@neijenborch.nl
zorg