Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1990 nr 2

~--------------------------------------------
.,
hebben bij een verenigd Europa. Als voorbeeld
kan de markt voor geneesmiddelen
genoemd worden. De schaalvoordelen die
bereikt worden, zijn natuurlijk interessant
voor fabrikanten, maar ook voor hun cliënten.
Patiëntenorganisaties zullen de eerste
moeten zijn om er op te wijzen dat behaalde
financiëlevoordelen door een groter afzetgebied
en eenduidige regulering ook in de prijzen
van geneesmiddelen doorberekend moeten
worden.
Het zal duidelijk zijn dat een aantal
Europese ontwikkelingen voor meerdere
problemen of ziektebeelden consequenties
heeft. In Nederland reageert het Landelijke
Patiënten/Consumenten Platform (LPCP), als
koepelorganisatie van een groot aantal
patiëntenorganisaties, op allerlei algemene
ontwikkelingen, zoals patiëntenrecht, klachtrecht,
stelselwijziging en het conflict tussen
specialisten en ziekenfondsen. Een dergelijke
constructie is uiteraard ook op Europees
niveau denkbaar. Naarmate de Europese
integratie toeneemt en uiteindelijk ook
steeds grotere consequenties voor de
gezondheidszorg binnen de diverse regio's
gaat hebben, wordt de behoefte aan een
Europees platform steeds groter. Het lijkt
een goede zaak dat categorale organisaties
nu reeds op internationaal niveau met hun
zusterorganisaties ideeën over een dergelijk
platform bespreken.
Missionarissenlllentaliteit
Een van de grote gevaren bij de Europese
eenwording - en bij het streven naar verbetering
van de gezondheidszorg in andere
Europese regio's - is gelegen in onzen eigen
'missionarissenmentaliteit' ofwel onze
gevoelens van culturele suprematie. Wijdenken
dat wij onze zaakjes het best geregeld
hebben en dat anderen dat eenvoudigweg
kunnen kopiëren. Daarbij vergeten we
gemakshalve dat Europa een veelheid aan
culturen kent, die mede de grote verschillen
in de gezondheidszorg hebben veroorzaakt.
De kwaliteit van onze gezondheidszorg is in
sterke mate gerelateerd aan de hoge mate
van materiële welvaart (en aan het belang
dat wij daar aan hechten) evenals aan het
grote belang dat we hechten aan een goede
konditie van ons lichaam. Het is echter heel
goed mogelijk dat lang niet iedereen in
Europa evenveel belang hecht aan een lichamelijke
gezondheid op het niveau zoals wij
dat kennen. Of misschien heeft men het geld
daar niet voor over, simpelweg omdat men
het liever ergens anders aan wil spenderen.
Misschien wil men wel niet een even groot
offer aan arbeidstijd brengen om een zelfde
materiële welvaart te bereiken.
Hoewel het antwoord op deze vragen niet zo
duidelijk is, geeft de essentie van deze vragen
wel aan dat mens.enin andere Europese
regio's zelf zullen moeten bepalen in hoeverre
zij uit zijn op een gezondheidszorg, zoals
wij die kennen en in hoeverre zij dus van
onze ervaringen gebruik willen én kunnen
maken.
Euroforie
Het is beslist niet zo dat mijn conclusie is dat
met de Europese eenwording op korte termijn
in de gezondheidszorg enorme veranderingen
te verwachten zijn. Het proces van
integratie zal lange tijd in beslag nemen en
zal ook meer een vanzelfsprekend dan een
geforceerd karakter hebben. Het proces van
Europese eenwording is vergelijkbaar met
de ontwikkeling naar nationale staten, die
ook lange tijd in beslag heeft genomen. Het
is bovendien zeer onwaarschijnlijk dat, zelfs
op de langere termijn, de nationale overheden
zullen verdwijnen of veel aan kracht
inboeten. Overhaaste reacties op de
Europese eenwording zijn dan ook op z'n
minst voorbarig. De - in sommige kringen
aanwezige - Euroforie is dan ook beslist
meer 'wishfull thinking' dan werkelijkheid.
Patiëntenorganisaties moeten dan ook zeker
niet denken dat ze 'de boot missen', als ze
nu niet onmiddellijk aan het Europa van
1992gaan denken. Daarentegen lijkt het proces
van de Europese integratie ook niet
omkeerbaar: langzaam maar zeker zullen de
grenzen vervagen, maar dat is niets nieuws!
Het lijkt dan ook verstandig om onderhand
toch eens te gaan nadenken over wat de
voordelen voor (groepen) patiënten kunnen
zijn, indien er meer contacten met andere
landen in Europa mogelijkzijn.
Tot slot dient opgemerkt te worden dat niet
alleen de grenzen tussen de staten van West-
Europa vervagen, maar ook de grenzen tussen
Europa en de rest van de wereld. De
recente ontwikkelingen in Oost-Europa zijn
daar een mooi voorbeeld van. Waarom niet
meer contacten met landen achter het voormalige
ijzeren gordijn? Ook is denkbaar dat
we ons richten op meer contacten met derdewereldlanden.
Daarvan kan een hoop
geleerd worden. Andersom kunnen deze
landen geholpen worden met het oplossen
van problemen in hun gezondheidszorg.
Ook patiëntenorganisaties kunnen daar hun
steentje aan bijdragen.
Eric Verkaar is als socioloog verbonden aan de de
faculteit Gezondheidstoeienschappen van de
Erasmus Universiteit. Hij publiceert regelmatig
over de patiën ten beweging.
Noten
1. 'Ligt er een Europese tijdbom onder onze solidari
teit?' in: Inzet, nr. 11,1989 pg. 12-13. Zie ook de bijdrage
van Van Otterloo elders in dit nummer.
2. Kirkmann-Liff, B.:lnter-State Variation in Medicaid
and Healt Insurance Regulation: Implications of
American Experiences lor Health Insurance in the
European Community'. Paper presented at the con
gress Health Care in Europe after 1992, Rotterdam,
oktober 1989.
3. Zie hiervoor ook het artikel van Cees Smit in dit
nummer.
,