Tijdschrift Gezondheid en Politiek jaargang 1990 nr 2

verleden kan van groot belang zijn voor zijn
gevoel van zelfwaarde en op die wijze de
psychische spankracht verhogen. Verwijzing
naar de Riagg is in veel gevallen niet nodig.
Indien deze noodzaak wel bestaat, komt een
feitelijke verwijzing vaak moeilijk tot stand.
Zo zijn er Rlc'lgg'S die zichzelfniet deskundig
vinden of het werken met een tolk een probleem
vinden.
De hulpverlener (eerste- of tweedelijns) zal
zich evenals de vrijwilliger machteloos voelen
als het gaat om klachten die het gevolg
zijn van de slechte sociale omstandigheden
waarin asielzoekers in Nederland verkeren.
Sommige asielzoekers ervaren deze als een
voortzetting van het ondergane geweld in
het land van herkomst en ervaren hier
dezelfde machteloosheid.
Voor de hulpverlener is het van belang de
grenzen van de hulpverlening aan de asielzoeker
duidelijk te maken. Een aantal van de
dilemma's waar de hulpverlener voor komt
te staan willen we toelichten.
Medisch kanaal
Het is moeilijk aan te geven wie wel en wie
niet in aanmerking zou moeten komen voor
specialistische begeleiding bij psychische
problemen. Aan de ene kant is vaak pas achteraf
te zeggen, bij een duidelijke stagnatie
van de verwerking, dat er intensievere begeleiding
nodig was geweest. Aan de andere
kant moet men niet alleen waken voor
'medicaliseren' maar ook voor 'psychologiseren'.
Dit laatste dreigt bij het standaard
verwijzen van getraumatiseerde asielzoekers
naar een psychotherapeut. Als de hulpverlener
er toch voor kiest een psychotherapeutische
behandeling te regelen en dit hem lukt,
is het niet ondenkbaar dat in de loop van
deze behandeling iemands 'weerstand' tijdelijk
afneemt. Dit zou in sommige gevallen
kunnen betekenen dat iemand op zo'n
moment niet voldoende spankracht heeft om
het interview met de vertegenwoordiger van
het ministerie van Justitie te doorstaan, en
dit zou weer een negatieve invloed op de
asielprocedure kunnen uitoefenen. Hierbij
komt dat actuele sociale problemen soms
dermate de mogelijkheden van een verwerking
van in het verleden opgedane traumatische
ervaringen in de weg staan, dat een verwijzing
naar een psychotherapeut op dat
moment niet zinvol is.
Het verzoek van de asielzoeker om een
medische verklaring voor herhuisvesting
brengt de hulpverlener in een ander dilemma.
Het feit dat veel asielzoekers andere
huisvesting willen is niet verwonderlijk
gezien het feit dat men veelal gehuisvest is
met onbekenden, soms ver weg van landgenoten.
Als men te weten komt dat herhuisvesting
op medische gronden te verkrijgen
is, is het verzoek om een medische verklaring
begrijpelijk. Echter, de ROA-regeiingen
het daarmee samenhangende spreidings- en
plaatsingsbeleid is een door het parlement
gesanctioneerde overheidsregeling, die voor
iedere asielzoeker geldt. Het is de vraag of
een hulpverlener in de gezondheidszorg zich
met dit voor zeer veel asielzoekers geldende
woonprobleem moet bezighouden.
Bovendien als de hulpverlener bij de een
bemiddelt, kan hij het voor de ander moeilijk
laten, zonder de vertrouwensrelatie te verbreken
of willekeurig te zijn.
Aan de andere kant kan juist de woonsituatie
een belangrijke rol spelen bij het ontstaan
of verergeren van psychische problemen.
Het gebruik maken van alle mogelijkheden
om daar verandering in te brengen kan de
hulpverlening zinvol maken. Wel of niet dit
huisvestingsprobleem in het medisch kanaal
brengen, blijft een vraag waar hulpverleners
die zich met asielzoekers bezighouden zich
over zullen moeten buigen.
Lastig parket
Ten aanzien van de asielprocedure geldt een
nog veel complexere problematiek. Bij veel
advocaten en vrijwilligers en soms helaas
ook artsen bestaat de indruk dat het mogelijk
is medische 'bewijzen' voor ondergaan
geweld te geven. Deze 'bewijzen' zouden
dan een rol moeten gaan spelen bij de asielprocedure.
Vooral als het gaat om martelingen
wordt naarstig gespeurd naar lichamelijke,
aantoonbare symptomen die het vlucht-