Februari 2011 - Politieacademie

Onderzoeksnieuws
Nederlandse recherchegeschiedenis in
de steigers
Ooit werd er gesproken van de wetenschappelijke
speurkunst. Daarmee bedoelde men het
recherchevak dat in het begin van de vorige eeuw tot
volle wasdom kwam. Met de introductie van nieuwe
technieken zoals het afnemen en registreren van de
vingerafdruk en de fotografie werd de opsporing
verfijnd. Er kwamen vaste regels voor de eerste
handelingen op de plaats des misdrijfs. De opkomst
van criminologie als wetenschap waarbij tal van
theorieën over het misdadig gedrag van mensen het
politiewerk beïnvloedden, brachten het recherchevak
verder tot ontwikkeling. En ook in die beginperiode
vroeg men zich af hoe de recherche het best kon
worden ingebed in de Nederlandse politieorganisatie.
De vraag centraal of decentraal kwam toen ook al
aan de orde.
In de loop van de eeuw heeft de recherche zich
verder ontwikkeld. De constante wedloop met de
criminaliteit eist de nodige creativiteit en innovatie
van de mensen die hier werkzaam zijn. Dit alles
maakt het levensverhaal van de Nederlandse
recherche tot een boeiende maar ook leerzame
geschiedenis.
Over de geschiedenis is het één en ander
gepubliceerd. Prominente politiemensen als de
politiedeskundige Van Ledden Hulsebosch en
commissaris Voordewind hebben in de eerste helft
van de vorige eeuw hun memoires aan het papier
toevertrouwd. Zij geven een fraaie inkijk in het
speurwerk van die tijd. Hun verhalen betreffen vooral
moord- en zedenzaken waar zij zelf als deskundige
of rechercheur bij betrokken waren. Oud
hoofdcommissaris van Rotterdam Jan Blauw wijdde
zich na zijn pensioen aan het historisch onderzoek
naar geruchtmakende moordzaken in Nederland. Zijn
speurwerk in de archieven van politie en justitie
leverden gedetailleerde en boeiende reconstructies
van het recherchewerk in verschillende perioden op.
In de meerdelige Geschiedenis van de Nederlandse
politie komt vooral de institutionele geschiedenis aan
bod: de inrichting van de recherchetaak bij de
voormalige Rijks- en gemeentepolitie en de aandacht
voor het recherchevak in het politieonderwijs.
Behalve het historisch onderzoek is de meer recente
ontwikkeling van de recherche beschreven in
criminologische studies en journalistieke publicaties.
Een integrale geschiedenis van de recherche is
daarentegen tot op heden niet geschreven. Daarom
is het lectoraat begonnen met het schrijven van de
geschiedenis van de Nederlandse recherche. Het
historisch onderzoek is in handen van Ronald van
der Wal en Nicolien Kop.
Beschreven wordt de geschiedenis vanaf het einde
van de negentiende eeuw toen er onder invloed van
tal van wetenschappelijke vondsten voor het eerst
werd gesproken van het recherchevak en grote
korpsen aparte rechercheafdelingen begonnen te
ontwikkelen. Sindsdien is de aandacht voor de
opsporing nimmer verdwenen en heeft het vak vaak
stormachtige ontwikkelingen doorgemaakt,
waaronder de crises van de jaren negentig als gevolg
van de IRT-affaire en die van 2003 als gevolg van de
Schiedammer Parkmoord.
Aan de hand van de aanwezige (wetenschappelijke)
vakliteratuur in boeken en tijdschriften en het
beschikbare archiefmateriaal wordt het verhaal van
de Nederlandse recherche verteld. Voor de meer
recente geschiedenis zullen ook betrokkenen worden
geïnterviewd. Aan bod komen onder meer de
organisatorische ontwikkeling van de recherche, de
ontwikkeling van de criminaliteit in Nederland, de
ontwikkeling van nieuwe technieken en methoden, de
recherchepraktijk die met behulp van voorbeelden zal
worden geïllustreerd en de voortdurende externe
druk van politiek, bestuur en media.
Ronald van der Wal
LDM: Brug tussen deskundigen en
rechercheteams
Het onderzoek naar de inzet van gedragsdeskundigen
in het verhoor met behulp van de LDM is in
volle gang. Er is een analyse gemaakt van de
database en op dit moment worden er interviews
gehouden met deskundigen die worden ingezet door
de LDM, rechercheurs die aanvragen doen bij de
LDM en de adviseurs van de LDM. Tot op heden is al
gebleken dat er een groeiende vraag is naar
gedragsdeskundigen die toegevoegde waarde
kunnen hebben voor het opsporingsonderzoek. Wel
kan er nog winst behaald worden op het gebied van
evalueren en het moment van inzetten. De vraag is
nu in hoeverre de LDM hierin van betekenis kan zijn.
Wel zijn alle partijen het er over eens dat de LDM
zeker een toegevoegde waarde heeft voor
opsporingsonderzoeken en dat uitbreiding van haar
mogelijkheden dan ook zeer wordt aangemoedigd.
De komende tijd zal in het teken staan van meer
interviews, de analyse van 50 zaken en natuurlijk het
vinden van een compleet antwoord op de
onderzoeksvraag.
Renate Klein Haneveld