CLOPPENBÜRG -AMSTERDAM

More documents

Recommendations

Info

258 DE VRIJDAG A V O N D Wales SUNRISE Anthraciet S U N R I S E beteekent Garantie voor Kwaliteit Onze prijzen zijn de voordeeligste. Sedert Maart leveren wij onze Wales SUNRISE Anthraciet onder de merken ZONNE-NOOTJES I, II en III, steenvrij. Met ZONNE-NOOTJES bespaart U op Hollandsche en Belgische anthraciet van 15 tot 25 procent. Op het gebied van Centrale Verwarming zijn wij specialiteiten. BESTELKANTOOR H. S. COiN, Swaminerdamstraat 17. SUNRISE KOLEN MAATSCHAPPIJ Telefoon 35216 - 45211 — 45036 — 27588 (Het laatste nummer na zes uur 's avonds) blijven, terwijl hij zich de eenzaamheid in begeven wil, in de hoop, dat dan Gods profetische geest op hem zal dalen. En God spreekt ook in werkelijkheid tot hem en zegt: „Keer naar Balak terug en spreek zóó!" En Bilngom gaat terug en in profetische bezieling spreekt hij het op grootsche wijze uit: „Dit volk, dat een geheel op zichzelf staand volk is, kan ik niet verwenschen!" — En als Balak hem verontwaardigd toevoegt: Ge zegent mijn vijanden! — antwoordt Bilngom hem: 'k Heb 't u vooruit gezegd : ik kan alleen zeggen, wat God mij in den mond legt. Ze gaan naar een andere plaats en offeren daar weer. Daar herhaalt zich hetgeen de eerste keer geschied is. In nog bezielder woorden spreekt Bilngom van God en Israël. En als Balak zijn verwijt herhaalt, herhaalt Bilngom zijn antwoord. Ze gaan naar een derde hoogte en daar gebeurt hetzelfde ten derden male. En in nog bezielder woorden en nog hoogere profetische vervoering zingt hij en jubelt hij van zijn profetengave, van Israëls zedelijke grootheid en — in sterke Oostersche beelden — van de overwinning- van Gods Victoria-Water Oberlahnstein, heeft in den loop der jaren hier te lande zulk een burgerrecht verkregen, dat men gerust van „de Nederlandsche tafeldrank" kan spreken. Voor huishoudelijk gebruik bijzonder aanbevolen in heele Literschroefflesschen, inhoudsprijs 32 cent. Majesteitsgedaohte door Israëls leven en sluit hij met een zegen. Balak is nog heviger verontwaardigd — van zijn standpunt volkomen terecht —: „En ga nu maar naar huis!" ; en Bilngom heeft steeds weer hetzelfde antwoord. Voor hij echter heengaat, spreekt hij nog. eerst zijn zienerswoord betreffende Israël en de verschillende volkeren, die in 't rond wonen. Het zwaarste misdrijf, dat Israël begaan kan, begaat het; zooals uit verschillende later komende mededeelingen blijkt, door de vrouwen van Moab, die dit op raad van Bilngom deden, er toe verleid: ontucht; met de vrouwen van Moab. En het verbindt d e tweede misdaad er aan: afgoderij. Mozes tracht er op strenge wijze tegen op te treden. Doch als hij openlijk een der stamvorsten zich aan de misdaad ziet gaan schuldig maken, staat hij, moedeloos, met de „oudsten" van het volk, aan den ingang van het Heiligdom te weenen. Maar dan grijpt Pienechos, de zoon van Aharons zoon Eleazar, een speer en doorboort den schuldigen stamvorst en zijn gezellin, een Midjanitische prinses. — De als tuchtiging Gods uitgebroken sterfte, die 24.000 man getroffen had, hield tengevolge van deze openlijke straf- en verzoeningsdaad op. DE VERLOSSER door L. IVagenaar, Amsterdam Het is een bekend verschijnsel, dat juist de meest algemeen gebruikelijke Bijbelsche of Joodsohe uitdrukkingen meermalen foutief opgevat worden. Het veelvuldige gebruik is oorzaak, dat ze in de eenmaal ingeslopen opvatting, zonder verder onderzoek, van mond tot mond gaan. Vraagt men iemand: wie is de Verlosser, bedoeld in SjSfU fVïS W2) (Jes. 59. 10)? dan luidt het antwoord: natuurlijk de ITi/'Q. En toch is dit antwoord absoluut foutief. Taalkundig reeds beteekent SNiJ niet „de Verlosser", „maar een verlosser". En bovendien is het denkbeeld van een persoon, die optreedt, om Israël te verlossen, of om Israëls ballingen te hereenigen en terug te voeren, indengeheelen B ij bel volslagen onbekend. Er is maar één enkele Verlosser van Israël uit zijne ballingschap, en dat is de Godheid zelve. Wij wagen het niet, alle Bijbelplaatsen te citeeren, waar dit duidelijk blijkt. Het aantal is zoo groot, dat men gerustelijk mag verklaren : wie maar eenigszins in den Bijbel bedreven is, zal onmiddellijk erkennen: God alleen is de S^iJ btnp*, de Sant?» »rnj yapp. Ook onze oudste geleerden, die de gebeden vervaardigden, hebben streng aan deze opvatting vastgehouden. Alles, wat op Israëls herstel betrekking heeft, de her- eeniging der ballingen, de herbaren zegen op Israëls land, de herbouw van Jeruzalem, het herstel van de goddelijke rechtspraak, de wederverheffing van het Davidische regeeringsstaimhuis —- het wordt alles zonder uitzondering in onze gebeden van de Godheid zelve verwacht. Wanneer dus Ssij p*vb frOT de eenige Bijbelplaats is, waar de Godheid niet duidelijk en opzettelijk als Israëls Verlosser genoemd wordt, dan kan toch de s t r e kk i n g dezer woorden niet in strijd zijn met de voorstelling, die daaromtrent overal in de heilige Schrift heerscht. Onder „een verlosser" is hier dus ongetwijfeld bedoeld óf de Godheid zelve, óf in elk geval eene menschelijke macht, van wie zich deze bij het verlossingwerk zal bedienen; maar niet , ,d e bepaalde verlosser onder de menschen", en zeer zeker in het allerminst niet de |T£J>D. Om de draagwijdte van dit laatste te begrijpen, vestige men eerst zijn oog op de wijze, waarop ons vers in Paulus' brief aan de Romeinen (11, 26) geciteerd wordt. Daar luidt het n.1. „gelijk geschreven is: de Verlosser zal uit Sion komen en zal de goddeloosheid afwenden van Jacob". Totaal foutief. Ji'S/ beteekent niet „uit Sion", maar „naar Sion", en ^tJ'Sl niet „en zal afwenden", maar „en tot hen, die zich van zonde bekeerd hebben". Bevreemdend is deze verregaande afwijking van den grondtekst geenszins. In de Paulinische geschriften is immers regelmatig de Septuaginta-vertaling gevolgd, ook daar, waar de bewoordingen van den grondtekst aan de bewijsvoering alle kracht en geldigheid zouden ontnemen. Blijkbaar m o e s t de schrijver uit onkunde in het Hebreeuwsch zich van de vertaling bedienen. Dat die schrijver dan bezwaarlijk Paulus kan geweest zijn, die van zich zelven getuigt, dat hij — in de beroemde rabbijnsche school van R. Gamliël gevormd (Hand. 22, 3) — reeds vroeg zijne tijdgenooten in de kennis van het Jodendom overtroffen had (Gal. 1, 14), het is een bewijs te meer tegen de echtheid der Paulinische brieven, waarin de objectieve wetenschap reeds lang niet meer gelooft. In ons geval echter is de afwijking van den grondtekst van geheel bijzonder gewicht. Immers, grondtekst en vertaling teekenen hier in lijnrechte tegenstelling de Joodsche en de Christelijke opvatting van den messiaanschen tijd. Wie den Bijbel met objectieven blik leest, zal overal dien tijd voorgesteld vinden als dien der eindelijke volmaking van Israël, ja van de geheele menschheid, in algemeene Godserkenning, gerechtigheid, liefde en vrede. Deze volmaking brengt de ontwikkelingshistorie der menschheid „op het einde der dagen" onder den invloed van haren goddelijken Leider, die reeds aan Zijne profeten de intrede van zulken tijd geopenbaard heeft. En als product, als
uitvloeisel dier volmaking- die van Tsion uitgaat, bestijgt dan een afstammeling van den Davidischen stam den ouden troon, om als dienaar van Gods woord in godsvrucht, wijsheid, strenge rechtvaardigheia en teedre menschenliefde te regeeren. Deze toekomstige vorst is dus niet de verlosser, ook niet de brenger der volmaking, maar slechts haar drager, nadat zij door den goddelijken Verlosser zeiven aan het menschdom geschonken is. En vraagt men: langs welken weg moet die verlossing intreden ? dan luidt het eenvoudige antwoord overal in den Bijbel: door volmaakte bekeering van alle ondeugden, die de oorzaken waren van de ballingschap met al hare ellende. Dus: eerst inkeer, berouw, vergiffenis, dan ten gevolge daarvan verlossing, herstel, zedelijke volmaking, wederverheffing van Jeruzalem, en ten slotte optreden van den vorst uit het Davidische stamhuis. Het zoude ons te ver voeren, wilden wij alle Bijbelplaatsen citeeren, waar deze orde van ontwikkeling blijkt of in duidelijke bewoordingen is te boek gesteld. Maar laat ons wel wijzen op de achtereenvolgende lofzeggingen van ons hoofdgebed, de ni'&y njiOiJ' (meer bepaaldelijk de 13 middelste lofzeggingen, die de eigenlijke gebeden inhouden). In die reeks, met ^P^J? 1H nOV flK aan het slot staat de gemelde orde zonneklaar geteekend. Ook de omstandigheid, dat in dit gebed de toekomstige vorst uit Davids huis niet met den naam van fTSTC bestempeld wordt, komt geheel overeen met den Bijbel, waarin deze naam nergens als de speciale aanduiding van bedoelden vorst voorkomt. rPÜ-'O is in den Bijbel ieder persoon, die • T gewijd (letterlijk: gezalfd) is voor eene hoogere bestemming, als Saul, David, Cyrus, de hoogepriester onder Israël, ja Israël zelf (Ps. 105, 15), maar nergens speciaal „de Messias", en allerminst in de beteekenis van „verlosser". Wanneer men dus later den vorst, die in den tijd der volmaking ter troone stijgt, n^'ö noemde, dan kon dit zonder bezwaar geschieden, mits men daarbij bedenke : 10. dit dit predicaat als een van algemeenen aard en geenszins als een soort van eigennaam op te vatten zij ; 20. dat voor het oude Jodendom de intrede van den Messiaanschen t ij d het eigenlijke object van Israëls toekomstgeloof blijft, terwijl het optreden van bedoelden vorst, eerst als daaruit voortvloeiende en daaraan ondergeschikt moet gedacht worden. Lijnrecht nu tegenover deze oud-testamentische opvatting staat die van het Christendom, dat zijnen Messias juist in eene zondige menschheid laat optreden, om haar door zijnen zoendood van schuld te verlossen. Dat nu deze laatste opvatting in den Bijbel, althans bij eene gezonde, nuchtere DE VRIJDAGAVOND 259 opvatting van den tekst, niet kan teruggevonden worden, behoeft na het voorafgaande geen betoog. En zoo kan dus ook ons vers niets anders beteekenen dan dat tot Tsion de verlossing (n.1. uit Gods hand) komt, wanneer alles onder Jacob eerst van zijne zonde zal bekeerd zijn. Maar de foutieve vertaling, die „de verlosser" uit Sion laat komen en „de goddeloosheden afwenden van Jacob" is de alleszins zeer bedenkelijke steun voor de niet-Joodsche opvatting van het Messianisme. EEN BEROEMD HISTORICUS door E. Asscher Ezn., Amsterdam Dr. Heinrich (Hirsch) Graetz, geboren 31 Uciober 1817, le Xions ia de provincie Posen ; overleden 7 September 1891, le München. Tot de Joodsohe geleerden, die door hun arbeid een grooten invloed op het Joodsche geestesleven van hun tijd hebben geoefend, moet in de eerste plaats gerekend worden Graetz, de beroemde geschiedschrijver van ons volk. Zonder aarzeling kan worden beweerd, dat zijn elf-deelig geschiedwerk zeer veel heeft bijgedragen tot de verheffing van het zelfbewustzijn van het Joodsche volk in de laatste 40 jaar. Men behoeft slechts een wijle in zijn geschiedwerk te hebben gelezen, om tot de overtuiging te komen, dat hier een man van bizondere gaven aan het woord is, een persoonlijkheid van den eersten rang. Graetz is een man van temperament, in zijn sympathiën en antiparhiën is hij hevig; hij kan hartstochtelijk Liefhebben, maar ook hartstochtelijk haten. Zijn stijl is overal levendig en boeit in hooge mate door de overgave, waarmee hij de historie van zijn volk doorvoeld heeft. Zijn groote geleerdheid en enorme belezenheid in de geheele Joodsche litteratuur stelt hem in staat den polsslag der tijden te voelen, in zijn fantasie dan eens middeleeuwer te zijn, dan weer terugte kunnen leven in de oertijden, het leven in de Joodsche leerscholen van Palestina en Babylonië mede te maken, als banneling mee uit Spanje te trekken, en het geestelijke leven van de Amsterdamsche Joodsche gemeente in de 17e eeuw kleur te geven. Zóó kan slechts iemand schrijven, die zich zijn afkomst en waarde als Jood ten volle bewust is en die heel duidelijk de ononderbroken keten gevoelt, welke hem met het Joodsche verleden en de Joodsche toekomst verbindt. Ga zijn leven van af zijn prilste jeugd na, en ge merkt met welk een geniale geest gij te doen hebt! Een jongen, die er van af zijn barmitswo een dagboek op nahoudt en die dit dagboek getrouwelijk bijhoudt! Wij hebben zoo gelegenheid, de intimiteit van een jong leven, zijn Sturm- und Drangperiode, een uitnemend kuituurbeeld van 1 Arnhemsche Hypotheekbank 1 !; 6%, 5 1 /2% en 5% pandbrieven j i! a resp. 100,%, 981/2 % en 96%. j OIR.: Hr.SJ.VANZIJST, Mr. J.F.VERSTEEVEN j zijn tijd zich voor onze oogen te zien ontwikkelen. Wat verslond hij al niet in zijn jeugd aan wetenschap in zijn eenzame jaren, vóór hij de leerling van Rabbiner Hirsch mocht zijn ! Autodidact in Grieksch, Latijn, Fransen en Engelsch, in philosophie en natuurwetenscnappen, kalenderberekening en kosmographie, werd hem dit alles ten slotte te machtig, duizelde het hem voor al dit weten, wist hij niet meer, waaraan zich te houden en wat te gelooven. Geloovig van aard was hij in zijn jeugd zeker, idealistisch evenzeer. Het waren de „Neunzehn Brief e über Judentum" van Samson Raphaël Hirsch, die hem weer stuur en steun gaven, en die het verlangen in hem deden geboren worden, den anonymen schrijver van dit baanbrekend geschrift van nabij te leeren kennen. Schrijven kan hij, pittig en raak, en in menig, soms anonym stuk partij kiezen in brandende vraagstukken, of „kille"-aangelegenheden van zijn tijd. Schrijven beter dan spreken; de gedachte reeds, aan het optreden in het openbaar, als prediker, maakt hem zenuwachtig en onzeker. Als hij als jong candidaat-rabbijn ergens in Oost-Pruisen op Kol Nidré-avond een preek moet houden, en, na enkele zinnen gestameld te hebben, den preekstoel moet verlaten, dan is in dit opzicht zijn lot beslist; prediker wordt hij niet, geen rabbijn, maar leeraar en bovenal geschiedschrijver. Waar veel licht is, is ook veel schaduw! Het is daarom ook niet te verwonderen, dat Graetz' werk geen onverdeelden bijval heeft gevonden en merkwaardiger wijze kwam de bestrijding van de twee uiterste richtingen in het Jodendom: van zijn oud-leermeester Rabbiner Hirsch en van Dr. Abraham Geiger, den voorvechter van de Reform. Deze laatste beschuldigt hem boudweg van plagiaat. Wat het echter beteekent een Joodsche geschiedenis in
Page 1 and 2: UEBEL & LECHLEITER Piano's en Vleug
Page 3: HOOFDREDACTIE: J. TAL, Utrecht —
Page 7 and 8: en meeslepend, maar dikwijls ook rh
Page 9 and 10: JOODSCHE DICHTERS EN DE OORLOG URIE
Page 11 and 12: Hier is Uriel geheel de Joodsche pr
Page 13 and 14: krachtiger is, dan welke het Rabbin
Page 15 and 16: een ouden, gebogen man, wien men de
Page 17 and 18: VEILIG (Vervolg) Jacob werd zwakker
Page 19 and 20: ELECTRISCH THEELICHTJE past in alle

CLOPPENBÜRG -AMSTERDAM

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?