CLOPPENBÜRG -AMSTERDAM

More documents

Recommendations

Info

260 samenhang met de Algemeene Geschiedenis te schrijven, (zooals tot nu toe op deze wijze niemand had gedaan), kan men dan alleen begrijpen, als men bedenkt, hoeveel wetenschap en voorstudie daarvoor noodig is, buiten het geheel bebeerschen van het speciale thema. De geschiedschrijver van het Joodsohe volk moet niet alleen de Joodsche en Algemeene Geschiedenis kennen, maar ook een menigte vreemde talen en litteraturen. Graetz beheersohte de moderne talen volkomen, sprak vloeiend Fransch en Engelsch, kende daarbij de Joodsche litteratuur — en dat wil wat zeggen — door en door, kon de oudste bronnen in het Latijn, Grieksch en Arabisch volgen. Slechts door zijn kennis van het Spaansch was hij bij machte een zoo meesterlijk beeld van het Spaansche tijdvak te ontwikkelen en het woeden der Inquisitie te onthullen. Hij was een geboren vorsohar, met het instinct van den jager; wat anderen niet konden vinden, hij ontdekte het door zijn scherpzinnig combinatie-vermogen. In de noten achter de eigenlijke tekst, legt hij als het ware rekening en verantwoording af over datgene, wat hij als eindconclusie van zijn onderzoek had neergeschreven. Deze noten worden door den geleerden David Kauffmann vergeleken bij de kelders van een circulatiebank, waarin het kostbare edele metaal in rijke baarvoorraad opgestapeld ligt, om de m omloop zijnde schuldbekentenissen en wissels op ieder oogenblik van den dag tot de volle waarde te kunnen honoreeren. Door zijn positie als docent aan het Rabbiner-Seminar te Breslau, was hij in staat al zijn vrijen tijd aan zijn lievelingsstudies te wijden. En dat waren er heel wat meer dan de bestudeering van problemen der Joodsche Geschiedenis alleen. Vooral op het gebied der Bijbel-exegese heeft hij zich bewogen en daaronder ook veel gepubliceerd, dat van traditioneel- Joodsch standpunt onhoudbaar is. Zijn zoon schat het aantal boekdeelen, die de onuitgegeven werken van zijn vader zouden kunnen bevatten, zeker wel op een achttal. Ons bestek laat niet toe op zijn standaardwerk diep in te gaan ; op twee feiten moge hier intusschen de aandaoht worden gevestigd : i. op zijn volkomen negeeren van de Joodsche mystiek, van af de Kabbala tot de nieuw-Ohassidische beweging en 2. op zijn eenzijdige en onvolkomen weergave van de geschiedenis van het Oost- Europeesche Jodendom. Geboortig op een grensgebied tusschen Oost en West, scheen hij uit zijn jeugd zoowel tegenover het Oost-Jodendom als het Pruisendom een bepaalde niet-vriendelijke gemoedsgesteldheid te hebben overgehouden en DE VR IJ D A G A V O N D liet hij zich door een sterke vooringenomenheid leiden. Dat hij het sociaal-economisch standpunt verwaarloost, kan men hem, den geschiedschrijver uit de school van Ranke, eigenlijk niet euvel duiden. Het eerste, door Graetz, in 1853 vervaardigde deel van zijn grootsch geschiedwerk, was naar huidige telling het vierde deel: ,,van den ondergang van den Joodschen Staat tot de afsluiting van den Talmoed". Het was aan scherpe critiek onderhevig; de traditioneelen konden zich met zijn opvatting over het ontstaan van den Talmoed en de historische ontwikkeling hiervan niet vereenigen; anderen vonden weer, dat hij den Talmoed had overschat, omdat, naar hun meening, dit werk tot de versteening van het Joodsche volk had bijgedragen. Het laatst schreef hij het eerste deel: de HEINRICH GRAETZ, de grootste Joodsche geschiedschrijver oer-geschiedenis van ons volk. Dat voltooide hij in 1876, nadat hij in 1872 een reis naar Palestina had ondernomen, om zich een juiste voorstelling van de geographische gesteldheid van het land te maken. Hij wilde in contact komen met de natuur van het land, die toch dezelfde was gebleven als in de dagen onzer Aartsvaders, van David en Jesaja, van Ezra en de Maccabeeën. ,,De bergkegels, de zee, de in het voorjaar wild stroomende Jordaan, de sneeuwtoppen van Hermon en Libanon, de tropische gloed aan de Doode Zee, de lieflijke dalen aan de Jordaan-bronnen en aan den voet van den Hermon, de heldere spiegel van het Meer van Tiberias, met zijn heete bronnen, de wonderbaarlijke doorzichtigheid van de lucht... alles, alles nog als voor duizenden van jaren". Zoo was zijn stijl levendig, oorspronkelijk
en meeslepend, maar dikwijls ook rhetorisch-overdreven. Voor Graetz had het Joodsche volk niet alleen een verleden en heden, maar ook een toekomst. Hij geloofde aan de leefkracht, in de toekomst van zijn volk. Zijn werk werd daardoor geen oudheidkundige encyclopaedie, geen begraafplaats, waar hij doodgraverswerk had te verrichten, (zooals Meisl het uitdrukt), maar hij schreef met iedere zenuw een stuk levend Jodendom. Door en door Joodsch is zijn geschiedenis. Hij begreep dit zelf en liet dit dan ook uitkomen in zijn scherp antwoord aan Zunz, toen deze eenigszins ironisch opmerkte: „Alwéér een geschiedenis der Joden". — „Zeker, maar dit keer een Jóódsche Geschiedenis !" IETS OVER DE EERSTE ASJKENASIM TE AMSTERDAM door S. Seeligmann, Amsterdam Over de eerste Niet-Sephardische Joden te Amsterdam, vóór ze zich, zooals Dr. Sluys aantoonde, op 15 April 1640 tot een gemeente vereenigden, hebben we zoo weinig gegevens, dat elke mededeeling over hen van waarde is. Op een dergelijk bericht, dat onopgemerkt is gebleven, zij hier de aandacht gevestigd. Importeurs voor: Nederland, België en Duitschland E. DENIS & Co. Afdeeling Sigaretten-Import. AMSTERDAM, ROKIN 53. Telefoon No. 49060. Merk Salam . . . . 41/2 cent „ Amoun . . . 5 „ „ Mabrouk. . . 6 „ „ Melek. . . . 6 „ „ Kismet . . . 8 „ „ Schah. . . . 8 „ Amir . . . . 10 „ „ Aiglon. . . . 12}£ „ DE VR IJ D A G A V O N D 261 In het werk „Tib Gitin" (Zolkiew, 1822) van R. Ephraïm Salmon Margolius worden de voorschriften omtrent het schrijven van een scheidbrief (Get) uitvoerig behandeld en vooral over de juiste schrijfwijze van eigennamen gesproken. De schrijver had andere werken over hetzelfde onderwerp in handschrift voor zich, waaruit hij letterlijk citeert. In het tweede deel (fol. 24b) waar hij over de plaatsnamen spreekt, noemt hij „Amsterdam, genaamd Amsteiredam, de stad aan 't IJ en Am stel", zooals ook nu nog in Joodsche acten te schrijven gebruikelijk is. Terloops de opmerking, dat deze formuleering in een bijeenkomst der Rabbijnen en geleerden der Hoogduitsche, Poolsche en Portugeesche Gemeente op Zondag, io( ?) Eloel 5421 (4 September 1661) officieel is vastgesteld, zooals Rabbi Moses Riwkes, toen vluchteling uit Wilna te Amsterdam, in zijn commentaar Beër Hagolah (Eben Haëzer § 154 slot) mededeelt. In zijn commentaar citeert R. Ephraïm Margolius een handschrift van Rabbi Abraham b. Jechiel Kats Rapoport, — met den bijnaam Sjrenzel, auteur der Responsenverzameling , Eissan Haësraehi, Opperrabbijn van Lemberg (overl. 1651) —, die in Nisan 5399 —April 1639 uit Amsterdam schrijft, voor een sedert jaren door haar man verlaten vrouw te Lemberg een SPAARBANK VOOR DE STAD A M S T E R D A M Opgericht in 1848-Hoofdbureau: Singel 544 E46 Geopend iederen werkdag van 's morgens half 10 tot 's avonds half 9 BIJBUREAUX: Bloemgracht 33, Haarlemmerplein 4, Bilderdijkstraat 194, Ceintuurbaan 131, „Zeemanshuis", Kadijksplein, le van Swindenstraat 19, Brederodestraat 103, Adm. de Ruijterweg 154, Krugerplein 22. Geopend iederen werkdag, des morgens van half 10 tot half 1 en des avonds van half 7 tot half 9. Nachtegaalstraat 105a (Spreeuwenparkschool) Geopend: Maandag-, Woensdag, en Zaterdagavond, van half 7 tot half 9. Uitsluitend voor spaarders zijn in onze brand* en inbraakvrije Kluis i/h Hoofdbureau Loketten te huur voor 3 gld. per jaar of 50 ct. per maand SPAARBUSJES kosteloos in bruikleen Vraagt inlichtingen Vraagt prijs Wink el rollen (apparaat) en Pakpapier NYCAMA Singel 140 - Amsterdam STEENHOUWERIJ D. WEEGEWIJS RAPENBURG 14, AMSTERDAM, TELEF. 42662 = MARMERWERKEN= scheidbrief ter overhandiging te hebben ontvangen, waarin verscheiden afwijkingen waren, die er niet in behoorden ; maar toch had hij den Get erkend en door R. Josua b. Joseph, die kort te voren Opperrabbijn van Lemberg-Buiten was benoemd, laten overhandigen, omdat de man was een TIKD pim '*m '* hyhy\ yi B»N dus een nietswaardig man, die oneindig ver vertoefde — zoo beschouwde men toen • Amsterdam van uit Lemberg — en er dus vrees bestond, dat de vrouw ten eeuwige dage verlaten zoude blijven, zonder te kunnen hertrouwen. Hieruit blijkt, dat er toen reeds een Beth- Din te Amsterdam was, dat den Get gaf. Jammer, dat ons de schrijver niet mededeelt, hoe de brief toen van Amsterdam naar Lemberg was gebracht. Wie een eens gegeven woord niet houdt, is als iemand, die afgoden dient. Sanhedrin 92a. Wie zich het goed van een Heiden onrechtmatig toeëigent, handelt slechter, als degene, die dit doet tegenover een Jood, omdat de daaraan verbonden ontwijding van den goddelijken Naam zijn schuld vergroot. Tosefta Baba kamma 10, 15. IRADE THEODORUS NIEMEIJER LTD Geeft verfijnd rookgenot aan alle sportbeoefenaars tueqens hare voortreffelijke eiqenscbappen.die gepaard gaan aan een mafigen prijs n.l.: 22'/z ct per Vz ons pakje 50 ct .. Xons blik. Inzending dezer aduerierrtie merUiu naam en dien van Uiv Luinkelier beneuens 20 ch in posrzegeb, bezorgt U franco een proe|pakje rer kennismaking GRONINGEN (HOLLAND) Koopt bij onze Adverteerders en noemt „De Vrijdagavond" bij Uw bestellingen
Page 1 and 2: UEBEL & LECHLEITER Piano's en Vleug
Page 3 and 4: HOOFDREDACTIE: J. TAL, Utrecht —
Page 5: uitvloeisel dier volmaking- die van
Page 9 and 10: JOODSCHE DICHTERS EN DE OORLOG URIE
Page 11 and 12: Hier is Uriel geheel de Joodsche pr
Page 13 and 14: krachtiger is, dan welke het Rabbin
Page 15 and 16: een ouden, gebogen man, wien men de
Page 17 and 18: VEILIG (Vervolg) Jacob werd zwakker
Page 19 and 20: ELECTRISCH THEELICHTJE past in alle

CLOPPENBÜRG -AMSTERDAM

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?