studiereeks14.pdf (3.44MB) - VRWI

is – zo leert ons een blik op het gevoerde onderzoek in en met ontwikkelingslanden – nog té weinig voorwerp
van onderzoek en wordt te weinig gevalideerd als ontwikkelingsrelevante materie (Soetaert, 2003;
Blommaert, 2003). We pleiten dan ook zonder meer voor meer openheid in de onderzoeksagenda voor
deze thema’s, die overigens des te belangrijker blijken in het kader van de nieuwe onderzoeksbenadering
die zich opdringt inzake onderzoek voor ontwikkeling (zie verder).
3.3.4 Een nieuwe onderzoeksbenadering als algemene lokale nood
De verschillende discussies over wat nu precies ontwikkelingsrelevant onderzoek is kunnen grotendeels
gevat worden in de zoektocht naar een nieuwe kennis- en onderzoeksbenadering, die onderzoek en
ontwikkeling verbindt. “Ontwikkelingsrelevant onderzoek is onderzoek dat gericht is op de verbetering
van situaties in ontwikkelingslanden. In de confrontatie van de vragen ‘Hoe is de situatie?’ en ‘Hoe zou
de situatie kunnen zijn?’ ontstaat een onderzoeksparadigma dat meer nadruk legt op kwalitatief en
actiegericht onderzoek.” (Soetaert, 2003). Michael Gibbons (1994 9 ) stelt wat dit betreft dat er twee
manieren van kennisproductie bestaan. In de conventionele wetenschapsbenadering gaat men ervan uit
dat kennis als objectief gegeven technologische en sociale innovatie stimuleert. De validiteit van dit
‘science push’-model is twijfelachtig, vooral in het zuiden, waar technologie de kloof tussen rijk en arm
heeft vergroot en in vele gevallen de veerkracht van sociale systemen deed afnemen. In een alternatieve
benadering van kennisontwikkeling betrekt men de plaatsgebonden ontwikkelingsnoden in de onderzoeksvraag
en primeert de sociale aansprakelijkheid op wetenschappelijke ambitie (Gibbons, 1994).
3.3.4.1 EEN VERANDERDE ONDERZOEKSBENADERING
Deze alternatieve kennisbenadering – intussen gekend als de ‘mode 2 van kennisproductie’ (Gibbons,
1994) houdt implicaties in voor het type kennis dat relevant wordt geacht voor onderzoek in ontwikkelingslanden,
maar ook – en vooral – voor de wijze van onderzoek. Betreffende dit laatste is het in de
eerste plaats belangrijk dat niet enkel het onderzoeksproduct, maar ook het onderzoeksproces een belangrijke
factor wordt in het opzetten en evalueren van onderzoek. “De kwaliteit van onderzoek wordt niet
meer enkel bepaald door het nagestreefde ‘product’, maar ook door het doorlopen proces van onderzoek,
zo stelt Laws (2003). Masein (2003) benoemt participatie als een centraal thema in onderzoek dat zich
9
Gibbons, M. et. al. (1994). The new Production of Knowledge: The dynamics of Science and Research in Contemporary Societies.
Sage. Londen.
26
ontwikkelingsrelevantie