WAAR WIJ TROTS OP ZIJN

REMCO VAN DER BURG, FRANCIS VUIJSJE, META DE HOON & IGNAS SNELLEN
SteRReWaCHt LeiDen
DE JACHT OP REMEFRA
net van de middelbare school af en dan een nieuwe planeet
ontdekken. Het overkwam drie Leidse bachelorstudenten Sterrenkunde.
Of ze nu professionele planetenjagers gaan worden, valt nog
te bezien. Studiebegeleider ignas Snellen: “in onze opleiding is een
zo breed mogelijke oriëntatie heel belangrijk.”
Natuurlijk maakten ze er volop grapjes over, en natuurlijk speelde
het idee regelmatig door hun hoofd. Want laten we eerlijk zijn: als je
een methode bedenkt om naar planeten bij andere sterren te zoeken,
zou het zo maar kunnen dat je er ook echt een vindt. Sterker: Remco
van der Burg, Meta de Hoon en Francis Vuijsje hadden zelfs al een
ludieke naam voor zo’n planeet bedacht. Hij zou Remefra worden
genoemd, naar de eerste letters van hun voornamen. “Maar je gaat er
niet echt serieus van uit”, zegt Remco. Planeten ontdekken? Dat is
iets voor gevestigde astronomen, niet voor Leidse bachelorstudenten.
Toch zaten ze gedrieën op dinsdagavond 6 november 2007 aan tafel
bij Matthijs van Nieuwkerk in het tv-programma De wereld draait
door. Verschenen er nieuwsberichten, interviews en achtergrondartikelen
in kranten en tijdschriften. En publiceerden ze samen met hun
studiebegeleider Ignas Snellen een wetenschappelijk artikel in
Astronomy and Astrophysics. De eerste ‘studentenplaneet’ was een feit.
Het blijkt nog een bijzonder exemplaar te zijn ook.
Voordat hij in 2004 naar Leiden kwam, werkte Snellen aan het
Royal Observatory in Edinburgh. Daar raakte hij geïnteresseerd in
exoplaneten – planeten bij andere sterren dan onze zon. De laatste
tijd worden steeds meer van die exoplaneten gevonden via de
zogeheten overgangstechniek: als je vanaf de aarde precies van opzij
tegen de baan aankijkt, bewegen ze regelmatig voor hun moederster
langs, en onderscheppen ze een klein beetje sterlicht. Om zulke
planeetovergangen te vinden, moet je tienduizenden sterren
nauwlettend in de gaten houden. Of op zoek gaan in bestaande
databases met helderheidsmetingen.
Hoe? Dat mochten sterrenkundestudenten Remco, Meta en Francis
uitzoeken, als onderdeel van hun bacheloronderzoek. “Remco en
Francis deden het grootste deel van het programmeerwerk”, vertelt
Meta, die een paar jaar ouder is dan haar twee mede-ontdekkers en
al een bacheloropleiding lucht- en ruimtevaarttechniek in Delft had
voltooid voordat ze naar Leiden kwam. “Maar,” vult Remco aan, “we
deden echt alles samen. ‘Eén team, één taak’, dat was het motto.”
geluk
Uitgangspunt vormde de publieke database van het Pools-Amerikaanse
OGLE II-project. Met een kleine telescoop op de Las
Campanas-sterrenwacht in Chili was van tienduizenden sterren aan
de zuidelijke hemel op gezette tijden de helderheid bepaald.
Doel van het project: onderzoek aan zogeheten zwaartekrachtlenzen,
21