Wegbekendheid voor machinisten - Intergo

More documents

Recommendations

Info

Wegbekendheid | rapport 3364 | versie 1.0 | 11.08.2012 4 Wegbekendheid in de literatuur In voorgaand hoofdstuk is vanuit de wet- en regelgeving een omschrijving gegeven van de functie en inhoud van wegbekendheid. In dit hoofdstuk wordt wegbekendheid vanuit wetenschappelijk perspectief beschouwd: welke psychologische processen spelen een rol, hoe is wegbekendheid te verkrijgen, is wegbekendheid nodig? 4.1 Psychologische processen 4.1.1 Situation awareness Psychologische processen als situatiebewustzijn, attentie en geheugen worden alle in verband gebracht met wegbekendheid [25]. Een veel gebruikt model dat al deze processen omvat is het model van Situation Awareness (situatiebewustzijn) van Endsley. Het model van Situation Awareness ([1], afkorting SA) is in de jaren 90 ontwikkeld om het functioneren van mensen in het hier en nu te beschrijven. Het wordt bijvoorbeeld in de luchtvaart veelvuldig toegepast. De SA-theorie is gebaseerd op 3 niveaus (zie Figuur 3): 1. Waarnemen (van de huidige situatie) 2. Begrijpen (van de huidige situatie) 3. Projecteren (op de toekomstige situatie). Figuur 3 Endsley's model van situation awareness [1] INTERGO pagina 34
Wegbekendheid | rapport 3364 | versie 1.0 | 11.08.2012 Dit model beschrijft het hier en nu van beslissingen en acties, gestoeld op situation awareness. Die situation awareness wordt vanuit het systeem/ de organisatie onder andere beïnvloed door werkbelasting (een hoge werkbelasting vermindert het vermogen om een goede situation awareness te verkrijgen), automatisering (positief: ondersteunende hulpmiddelen, of negatief: slecht ontwerp, onbetrouwbaarheid of verminderde alertheid), etc. De situation awareness is echter ook afhankelijk van de capaciteiten van de persoon, training en ervaring (kennis en vaardigheden). Training en ervaring zorgen ervoor dat bepaalde taken skill-based (je hoeft er nauwelijks over na te denken) of rule-based (als-dan redeneringen) uitgevoerd kunnen worden. Dit verhoogt de efficiency ten opzichte van knowledge-based gedrag (je moet erover nadenken), maar kent tevens het risico dat bepaalde situaties ten onrechte ‘automatisch’ verwerkt worden. Ook verwachtingen – veelal gecreëerd door training en ervaring – spelen een rol bij het verkrijgen van situation awareness. In de grote meerderheid van de gevallen is dit een positieve rol: een verwachting helpt bij het snel verkrijgen van situation awareness, en daarmee met snel en adequaat handelen. Zowel qua tijd als cognitieve belasting is dit zeer efficiënt 5 [26]. De andere kant van de medaille is echter dat verwachtingen de alertheid kunnen verminderen en de attentie foutief kunnen sturen. In de informatieverwerking en verwachting zit dus een paradox: ze zorgen enerzijds voor (benodigde) efficiency, maar kennen anderzijds risico’s op verminderde alertheid of misinterpretatie van situaties. In bijlage 4 wordt verder ingegaan op enkele relevante psychologische begrippen en mechanismen. 4.1.2 SA en het besturen van een trein Het model van Situation Awareness geeft een goed overzicht van factoren die van invloed zijn op hier en nu beslissingen en acties van een persoon. Vertaald naar een machinist gaat het dus om het daadwerkelijk rijden van een trein. Waar wegbekendheid in dit model zit, is echter niet op voorhand duidelijk. Rail Standards and Safety Board - RSSB Een zeer uitgebreide studie, met aandacht voor theorie en praktijk, is verricht door de Rail Standards and Safety Board (RSSB, [27]). Hierin zijn alle in de psychologie gangbare begrippen rond wegbekendheid op één of andere manier opgenomen. De RSSB heeft in vier verschillende work packages onderzoek gedaan naar wegbekendheid en hier modellen en overzichten voor opgesteld. Deze packages richten zich op verschillende toepassingen van wegbekendheid: › Work Package 1 Report › Work Package 2 Report on analysis of route knowledge training and assessment › Work Package 3 Report on the impact of change on route knowledge › Work Package 4 Report on the relationships between route knowledge and performance Wegbekendheid (route knowledge 6 ) is volgens de RSSB één van de componenten van de totale treinrijdcompetentie 7 [27]. Deze laatste omvat ook (toepassing van) daarnaast kennis 5 Vergelijk de situatie waarbij je voor iedere beslissing die je neemt, bewust alle informatie verzamelt en afweegt. Dit leidt tot volledig disfunctioneren door de hoeveelheid tijd en cognitieve belasting die dit kost. 6 Letterlijk: wegkennis. We laten de discussie of wegkennis en wegbekendheid identiek zijn hier achterwege. INTERGO pagina 35
Page 1 and 2: Van Wegbekendheid naar Routebevoegd
Page 3 and 4: Wegbekendheid | rapport 3364 | vers
Page 33: Wegbekendheid | rapport 3364 | vers
Page 63: Wegbekendheid | rapport 3364 | vers

Wegbekendheid voor machinisten - Intergo

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?