Wegbekendheid voor machinisten - Intergo

Wegbekendheid | rapport 3364 | versie 1.0 | 11.08.2012
vaardigheden zoals het besturen van de trein of tot stilstand komen bij een punt, worden niet
genoemd. De vaardigheden of skills worden niet expliciet benoemd als onderdeel van ‘route
knowledge’ maar als ‘associated with each aspect of situation awareness’. Ze maken dus in
ieder geval deel uit van ‘route competence’.
Samenvattend onderscheidt de studie van de RSSB een route kennis component (route
knowledge) en de competentie de kennis toe te passen in relatie met andere kennis en
vaardigheden, en procedures en werkvoorschriften (route competence). Deze relaties maken
dat kennis van de route op zich onvoldoende is om route competentie op te doen of te
onderhouden.
De route-specifieke kennis bestaat uit de volgende elementen (uit Hoofdstuk 2 in dit rapport):
› infrakenmerken
› treinbeveiliging
› dienstregeling
› aanwezige cues (omgeving)
Ook wordt gewezen op de kennis vereist in noodsituaties (andere bedrijfstoestand).
Er wordt niet specifiek ingegaan op de taakdoelen (veilig, punctueel, energiezuinig).
4.2 Verkrijgen van wegbekendheid
4.2.1 Risicobenadering
Het is theoretisch onmogelijk en zinloos om bij wegbekendheid alle informatie over de
infrastructuur, treinbeveiliging, dienstregeling en omgeving op een route te laten leren. Het
geheugen wordt dan overbelast. Zinvoller lijkt het uit te gaan van een risico benadering [27].
Een risicobeoordeling van een route geeft dan prioriteiten aan de informatie die onthouden
moet worden. Ook kan het de ‘zwaarte’ van een route aangeven, en daarmee mogelijk de
hoeveelheid leerinspanning die vereist is voor de route.
Tevens kan een dergelijke benadering een basis leggen voor eventuele aanpassingen in het
(infra)ontwerp en dienstregeling. Het kan immers niet de bedoeling zijn dat wegbekendheid
dient om (vermijdbare) onvolkomenheden in het systeem op te vangen.
In de UK is reeds een Route assessment checklist tool ontwikkeld [28]. Hiermee worden de
gevaren van een route in kaart gebracht, zoals bronnen van afleiding, zichtbaarheid,
seinplaatsing, etc. Dit betreft voornamelijk permanente kenmerken van de route, maar er is
ook een categorie voor veranderlijke zaken als het weer en werkzaamheden.
Een uitwerking van een dergelijke benadering voor de Nederlandse situatie valt buiten de
scope van dit rapport.
4.2.2 Ervaringseisen aan Machinisten
Door de business-units Select&Consult en Ergonomie van Arbo Management Groep is in
1998 [23] een onderzoek gedaan naar de minimumlengte die Railned (het huidige IL&T) kan
stellen aan de periode waarin door aspirant machinisten ervaring wordt opgedaan, voordat zij
[..] zelfstandig kunnen rijden.
De conclusie is (citaat):
“Op basis van het onderzoek, beschreven in dit rapport kan worden gesteld dat een
aanzienlijke verkorting mogelijk is van de periode van 200 dagen waarin tijdens rangeerdienst
praktijkervaring wordt opgedaan door machinisten, voordat zij veilig en zelfstandig kunnen
INTERGO pagina 38