Denken en dichten - Filosofie.info

DENKEN EN DICHTEN IN PLATO’S ION
1) Plato heeft het bestaan van synthetische kennis a priori gezien.
2) Plato heeft deze kennis verkeerd verklaard, namelijk door de ponering van ‘im
göttlichen Verstande lesbare Ideen’. 27
Het eerste maakt hem tot vader van de filosofie. Plato is een denker. Het tweede maakt
hem tot ‘der Vater aller Schwärmerei mit der Philosophie’. 28 Als zodanig is Plato een
dichter. Voor Kant is een idee namelijk iets ‘Überschwenglich-Grosses’, en de
voedingsbodem voor het dichtertalent:
[…] wo denn das Dichtertalent Nahrung für sich findet im Gefühl und
Genuss zu schwärmen: welches freilich weit einladender und glänzender
ist als das Gesetz der Vernunft, durch Arbeit sich einen Besitz zu erwerben
[…] 29
Wederom vinden we hier twee sferen aan elkaar geopponeerd, ditmaal in de
bewoordingen: het dichterlijke en het Vernünftige. Met de Vernunft is arbeid verbonden,
het dichtertalent ‘voelt’ of orakelt.
Maar op dit punt is er iets vreemds aan de hand met Kants beweringen ten
aanzien van Plato. Kant stelt zichzelf in zijn strijdschrift tegenover Plato en zijn adepten.
Hij spreekt zelfs expliciet van een strijd tussen twee partijen. 30 Maar tegelijkertijd zien
we dat het Kant niet goed lukt om Plato tegenover zich te krijgen. Plato is voor hem
mystagoog én filosoof. 31 Plato is op één of andere manier dichter én denker. Het lukt
Kant niet om Plato louter als een dichtertalent af te schrijven. Hoe zit het met het
denken en dichten van Plato? Hoe verhouden zij zich tot elkaar? Wat heeft Plato’s
dubbele ‘vaderschap’ precies te betekenen? Komt de verhouding van denken en
dichten bij Plato misschien voor het eerst te voorschijn als tegenstelling?
Op de laatste pagina van zijn tekst drijft Kant de zaak op de spits:
27 Ibidem, p. 398.
28 Ibidem. Vgl. de noot op p. 405: ‘Diese Geheimniskrämerei ist von ganz eigener Art. Die
Adepten derselben haben dessen kein Hehl, dass sie ihr Licht beim Plato angezündet haben
[…]’
29 Ibidem, p. 393.
30 Ibidem, p. 405.
31 Ibidem, p. 398: ‘Wer sieht hier nicht den Mystagogen […]’. Namelijk in Plato’s zevende brief,
waarin Plato volgens Kant de idee onderricht als een ‘unveränderliches Wesen […] von
welchem man gleichwohl nicht reden könne […]’.
15