Denken en dichten - Filosofie.info

DENKEN EN DICHTEN IN PLATO’S ION
Wat betekent het dat hier sprake is van een cluster van woorden? In dit cluster
staan woordenparen bij elkaar, die soms wel, soms niet ‘geschikt’ zijn binnen een tekst.
Bijvoorbeeld: in de aangehaalde passage uit de Kritik had niet gesproken kunnen
worden van arbeid en visioen, of van wetenschap en mystiek. Toch staan zij hier bij
elkaar. Er is geen overkoepelende instantie die hen verenigt, maar toch verwoorden zij,
ieder op eigen wijze, steeds hetzelfde. Wat dit is, kan niet direct gezegd worden. We
kunnen hoogstens zeggen dat deze woorden beantwoorden aan of getekend zijn door
een verhouding die zelf niet ter sprake komt.
Wel is deze verhouding mogelijk naderbij gekomen, al is het alleen maar dat het
raadselachtige ervan te voorschijn komt. In het vorige hoofdstuk heeft zich allereerst
een samenhang gemeld. Via Kant nu zijn we deze samenhang genaderd tot op de
woorden waartoe de verhouding van denken en dichten in de geschiedenis aanleiding
heeft gegeven. Daartoe volgden we twee sporen die ons bij Plato brachten, en in laatste
instantie bij diens Ion. Overal waar Kant over filosofie spreekt, zit Plato hem in de rug.
Wordt Kant gestuurd door iets wat bij Plato in het spel is gekomen? Ligt bij de
Ion de kiem van dat, wat met het bovenstaand cluster van tegenstellingen is aangeduid?
Plato is dan de herkomst van wat ons nog altijd aangaat - wat nog altijd op ons toekomt,
en niet als een indifferent historisch object achter ons ligt.
Intussen kunnen we naar aanleiding van het voorgaande de vraag stellen:
betreft Kants kritiek op Plato niet ook Heidegger? Zien we in de uitspraak dat we in en
vóór de wetenschappelijke vergelijkingsarbeid al zijn ‘aangeroerd’ door een ‘dunkel
geahnte’ samenhang niet bij uitstek een dichtertalent aan het woord? Maar als Kants
spreken een uitloper is van wat door Plato ter sprake kwam, kunnen deze vragen pas
beantwoord worden als duidelijk is geworden wat de verhouding van denken en
dichten bij Plato is. Als Plato het water is waar Kant in zwemt, dan kan het zijn dat
Kants kritiek ’im Entscheidenden’ 40 aan Plato’s en ook Heideggers denken voorbijgaat.
40 Geciteerd op p. 6-7.
19