Denken en dichten - Filosofie.info

DENKEN EN DICHTEN IN PLATO’S ION
Daarmee is nog weinig gezegd. Socrates gebruikt een reeks woorden die
aangeven wát in deze kracht gebeurt, die een keten doet ontstaan. Iemand die op een
plaats in de keten door de muze is getroffen, is e)nqe/oj of e)nqousiastiko/j, ba/kxeioj,
katexo/menoj (bezeten), e)kfrwn (buiten zinnen), maino/menoj (waanzinnig). Mensen
raken buiten zichzelf en excentrisch, zij worden uit het lood geslagen tot op het punt
dat o( nou=j mhke/ti e)n au)tw=| e)nv=, o( nou=j mh\ pa/restin, zij verstandsloos raken, geen
meester meer van zichzelf zijn.
Waarheen worden de mensen weggetrokken als zij niet meer bij zichzelf zijn?
Weer uitgaand van Ion en zijn Ilias, zegt Socrates:
o(/tan eu)= ei)/p$j e)/ph kai\ e)kplh/c$j ma/lista tou\j qewme/nouj,[...] to/te
po/teron e)/mfrwn ei)= h)\ e)/cw sautou= gi/gn$ kai\ para\ toi=j pra/gmasin
oi)/etai/ sou ei)=nai h( yuxh\ oi(=j le/geij e)nqousia/zousa, h)\ e)n )Iqa/k$
ou)=sin h)\ e)n Troi/# h)\ o(/pwj a)\n kai\ ta\ e)/ph e)/x$; 89
“Wanneer jij goed op dreef bent met de verzen van Homerus en je
toeschouwers helemaal uit het lood slaat, […] ben je dan ofwel bij
zinnen ofwel buiten jezelf gebracht, en meen je dan niet dat je
bezeten bent door de dingen waarover je zo enthousiast spreekt, of
die dingen zich nu in Ithaka of Troje bevinden, of waar de epen zich
dan ook afspelen?”
In deze passage is het belangrijk om goed te letten op Plato’s gebruik van de
voorvoegsels ek-, en- en para-. Plato zegt: waarheen de mensen weggetrokken worden,
zijn de dingen. Dat zijn niet de dingen uit hun onmiddellijke omgeving, maar de dingen
zoals die hun betekenis krijgen binnen het woord van de dichter.
De toeschouwers voor het podium zijn de laatste van de gemagnetiseerde
ringen. De lange keten bestaat niet alleen uit de trits dichter, rapsode en toehoorder,
maar is nu een kwartet: god-dichter-rapsode-toehoorder. Plato vat dit in één zin
samen:
89 Ion, 535b2-c3.
41