Axel POELS - Faro

2. Werken van Rubens in samenwerking met een andere schilder, zoals bijvoorbeeld
“Madonna in een bloemenkrans” (München, Alte Pinakothek), dat samen met Jan
Breughel gemaakt werd
3. Door de meester geretoucheerde atelierstukken, zoals “Bekering van St-Bavo” (Gent,
St-Baafskathedraal)
4. Atelierstukken waarbij de meester niet eigenhandig betrokken was, zoals negen
portretten, geschilderd door Balthasar MORETUS (Antwerpen, Museum Plantin
Moretus)
5. De copieën die buiten Rubens’ atelier zijn ontstaan, in de Zeventiende eeuw of later.
Een voorbeeld hiervan zou “De Madonna met de rozenkrans” zijn, die in Luik in 2003
herontdekt is.
Het grote probleem is dat iedere definitie van authenticiteit tijdsgebonden is en dus
varieert naargelang de sociale organisatie en geldende conventies van de wereld van kunst
en antiek op een bepaald moment in een bepaald land.
Voor LESSING ligt de authenticiteit van een werk in de artistieke vernieuwing die het
belichaamt en in het feit dat het een uiting is van een totale artistieke productie van één
kunstenaar of van een school en niet alleen beperkt blijft tot een éénmalige “artistieke”
(re)productie 18 .
Het authentieke werk is dan het kunstwerk dat door de artiest zelf geconcipieerd werd en
dat een reflectie vormt van zijn persoonlijke interpretatie en opvatting van het
weergegeven onderwerp 19 .
In veilingcatalogi vinden we een specifieke terminologie terug, die in België meestal
(lichtelijk) varieert en die in sommige veilingcatalogi bij aanvang duidelijk uitgelegd
wordt (zoals bijvoorbeeld in de catalogi van het veilinghuis HORTA). Het gaat daarbij
meestal om de volgende mogelijkheden 20 :
“- Pieter Paul RUBENS : een werk van de hand van de meester zelf, de hoogste categorie
van authenticiteit
- Toegeschreven aan Rubens : waarschijnlijk gemaakt door Rubens, hetzij gedeeltelijk,
hetzij volledig
- Atelier van Rubens : een werk uit het atelier van Rubens, maar niet noodzakelijk onder
zijn leiding
- Omgeving van Rubens : een werk uit de periode van Rubens, gemaakt onder zijn directe
invloed
- Navolger van Rubens : een werk van een kunstenaar die gewerkt heeft in de stijl van
Rubens, in dezelfde tijd, of bijna dezelfde tijd, maar niet noodzakelijkerwijs zijn leerling
- Manier van Rubens : een werk in een stijl die verwant is met Rubens, maar gemaakt op
een latere datum
- Naar Rubens : een copie van een gekend werk van Rubens
- Signatuur/datum : handtekening en/of datum door Rubens zelf aangebracht
- Draagt signatuur/datum : iemand anders dan Rubens heeft de naam en/of de datum op
het doek aangebracht
18
Zoals geciteerd in : CONKLIN, J.E., o.c., p. 49 en THERIAULT, M., o.c., p. 5
19
TARICA, A., 7 millions de dollars pour un faux, Paris, Lattès, 1991, zoals geciteerd in: PEZECHKIAN, J.,
o.c., p. 6
20
Zie o.a. CALLENS, J-P, Aspecten van Kunst-en Antiekdiefstal en fraude (een politionele benadering), cursus
in de SYNTRA-opleiding van antiekhandelaar, p. 28
14