Axel POELS - Faro

3.2.6. Keramiek 59
De vervalsing van keramiek is geen marginaal probleem, zoals sommigen denken.
Integendeel, zeker als het op Aziatische keramiek aankomt. De winsten zijn zo groot, de
kostprijs zo laag en de technische knowhow in het China van vandaag zo groot dat de Chinese
keramiek één van de meest problematische kunsttakken is op het gebied van vervalsingen. De
ovens van het porseleinmekka Jingdezhen draaien dan ook weer op volle toeren. Er worden
nu echter vooral imitaties van de grote creaties uit het roemrijke verleden gemaakt. De kunst
van de Ming- en de Qing-dynastie komt weer tot leven in de perfecte (of minder goede)
copieën die dagelijks met duizenden uit de ovens komen.
De draaischijf van deze handel in vervalste stukken, is Hongkong. De uitvoer van échte
antiquiteiten uit China is immers verboden, maar Hongkong vormt hier een uitzondering op:
het heeft zijn speciaal statuut bewaard. Hierdoor worden ongehinderd antiquiteiten
uitgevoerd: de echte zowel als de vervalsingen. Door hun historische connectie met
Hongkong zijn de Angelsaksische landen hier het eerste en grootste slachtoffer van. We
moeten echter niet denken dat ons land bespaard blijft van deze plaag. Ook bij ons zijn er
reeds dossiers geweest.
Een bijkomend probleem is dat copiëren in China niet altijd dezelfde negatieve connotatie
heeft als bij ons. In vroegere tijden werd het wordt soms als een regelrecht eerbetoon
beschouwd. Onder keizer Qianlong werden bijvoorbeeld ook imitaties van Ming-stukken
gemaakt. Een attent handelaar of verzamelaar moet dan ook beducht zijn voor het kopen van
deze antieke copieën van minder scrupuleuze handelaars. Andermaal kan een gedegen kennis
van de keramiek uit de periode en het land waarin men geïnteresseerd is, heel wat misleiding
voorkomen.
Dit is echter niet alleen een probleem van het Chinees porselein, er worden bijvoorbeeld ook
nogal wat oude copieën verkocht van Sèvresporselein voor authentieke keramiek van deze
manufactuur. Een voorbeeld hiervan is het werk van de manufactuur Samson. Deze Franse
manufactuur heeft vanaf 1849 tot in 1980 verschillende copieën gemaakt van keramiek uit de
grote Franse musea. Daarbij bracht de manufactuur echter wel een speciaal merk aan op de
stukken. Onnodig te zeggen dat sommige oplichters deze merktekens verwijderen en de
stukken toch op de markt brengen als authentiek Sèvresporselein. Bovendien heeft de
manufactuur Samson zelf sommige stukken ongesigneerd verkocht aan bepaalde klanten, dat
maakt het natuurlijk nog gemakkelijker voor de malafide verkoper. Er is echter een vrij
eenvoudige manier om het grootste deel van dit imitatiesèvres te ontdekken. Wanneer men er
met een WOOD-lamp (UV-licht, cfr. supra) op schijnt ligt het echte Sèvresporselein roze of
wit op, terwijl het porselein van Samson geel zal oplichten.
De manufactuur Samson is niet de enige die degelijk imitatiesèvres gemaakt heeft. Er is
bijvoorbeeld ook de Engelse manufactuur Coalport, die in de 19 de eeuw zeer gedetailleerde
copieën gemaakt heeft van het Sèvresporselein, tot de merktekens toe.
Een ander probleem met Sèvresporselein is het echte, door Sèvres geproduceerde porselein
dat ongedecoreerd verkocht werd. Op het einde van de 18 de eeuw, heeft de directeur van de
manufactuur van Sèvres immers een aantal niet-gedecoreerde stukken verkocht. Deze stukken
werden door veelal Parijse fabrikanten aangekocht en gedecoreerd. Het is hier moeilijk om
59 Zie o.a. CHAVANNE, S. e.a., o.c., p. 6, KURZ, O., o.c., p. 229-257 en de cursus van Arianne MASSEZ,
gegeven in het opleidingsinstituut SYNTRA
48