Axel POELS - Faro

Vroeger werden gevallen vastgesteld waarbij nieuwe keramiek radioactief bestraald werd, om
zo te komen tot een test waarbij het voorwerp toch TL bezat. Deze techniek werd meer dan
dertig jaar geleden al in Italië gebruikt bij vervalsingen van aardewerk. Probleem hierbij is
echter dat de bestraling van de vervalsingen nooit zo gelijkmatig kan gebeuren als de
natuurlijke bestraling. Zo kan het gebeuren dat een voorwerp dat stilistisch en historisch
gezien 2000 jaar oud is, plotseling een TL-test krijgt waaruit blijkt dat het 5000 jaar oud zou
zijn!
De vervalsers hebben dus naar andere oplossingen gezocht. Eén van de gebruikte technieken
is daarbij de kunstmatige bestraling van het voorwerp, gevolgd door een opwarming tot 150 °
C. Hierdoor zorgt men ervoor dat de afwijkingen bij de TL-test gereduceerd worden.
De techniek die echter nu het meeste gebruikt wordt, is de volgende. Men gaat op
archeologische sites, in grafmonumenten,… waardeloze scherven verzamelen. Deze scherven
worden vermalen tot fijn stof en er wordt een bindmiddel gebruikt om een afgietsel samen te
stellen. Wanneer men dan een TL-test uitvoert, krijgt men een datering die wijst op een
eeuwenoud voorwerp, hoewel het voorwerp nieuw is. Dit komt omdat de keramiek niet
opnieuw gebakken wordt en de grondstof voor het voorwerp uit de juiste periode stamt. Er
bestaan hier verschillende varianten op: vroeger werd een heel nieuw voorwerp samengesteld
door het maken van een volledig afgietsel, nu gaat men meer minderwaardige of sterk
beschadigde stukken samenbrengen om tot een voorwerp van een grotere waarde te komen.
Hierdoor wordt de manipulatie beperkt en wordt het risico op ontdekking verminderd, doordat
er minder bindmiddel gebruikt wordt.
De soorten gebruikte bindmiddelen zijn trouwens ook geëvolueerd. Vroeger gebruikten de
vervalsers veelal organische bindmiddelen, zoals hars. Dit verzwaart echter het voorwerp en
maakt het pseudo-antieken voorwerp minder poreus, wat de kans op ontdekking vergroot.
Men is dan ook overgegaan tot het gebruik van niet-organische bindmiddelen, zoals
pleisterkalk of cement. Dit heeft voor de vervalsers verschillende voordelen: met de juiste
dosering, verzwaart het de keramiek minder en vooral: door chemische analyses kan de
aanwezigheid van die bindmiddelen moeilijker aangetoond worden.
Een bijkomend probleem in het gebruik van TL-tests als authentificatie-instrument, vloeit niet
voort uit het genie van de vervalsers zelf, maar ligt in de kwaliteit van de tests die door
sommige laboratoria uitgevoerd worden. Waar men bij bepaalde laboratoria er nog van kan
uitgaan dat de problematische testresultaten voortkomen uit onkunde of simpel winstbejag
(een klant hoort immers niet graag dat zijn stuk niet-authentiek blijkt!), moet men zich bij
andere laboratoria (vooral in Hongkong!) toch de vraag stellen of er geen regelrechte
samenwerking bestaat met de criminelen die profiteren van de verkoop van vervalsingen.
Het gebruik van TL-tests als authentifiteitscertificaten, is dan ook uit den boze. Het
bovenstaande heeft duidelijk gemaakt dat deze TL-tests een goede indicatie kunnen geven van
de ouderdom van het voorwerp, maar vervalsers slagen erin deze dateringstest te misleiden.
CAT-scans als hulpmiddel bij authentificatie
De toepassing van de tomografie - of het scannen van beelden met een CAT-scanner
(Gecomputeriseerde Axiale Tomografie) – op kunstvoorwerpen, laat toe dat deze als het ware
“ontbloot” worden. Het is dankzij de CAT-scan immers mogelijk om met grotere precisie de
34