Axel POELS - Faro

energieniveau heeft. Een detector meet deze hoeveelheid door de fluorescentie om te zetten in
een elektrisch signaal. Een bepaald energieniveau is daarbij de maat voor de concentratie van
een element in het onderzochte materiaal.
Deze methode kan dus kwalitatieve informatie geven (in de zin van welke pigmenten waren
aanwezig) en kwantitatieve informatie (over de densiteit van de pigmenten in het onderzochte
materiaal).
Vroeger was dit een zwaar proces. Nu is het mogelijk geworden om met een kleine en lichte
opstelling kunstvoorwerpen te scannen en de verdeling van verschillende elementen over heel
het oppervlak te analyseren.
Deze techniek wordt bijvoorbeeld gebruikt om na te gaan of antieke zilveren objecten wel
authentiek zijn. Doordat de samenstelling van verschillende zilveren objecten tijdens
verschillende tijdsperiodes gekend is, kan men zeggen of de samenstelling van het
onderzochte zilverwerk wel in overeenstemming is met deze van de periode waaruit het zou
moeten stammen. Indien dit niet het geval is, kan dit wijzen op mogelijke fraude 43 .
Dendrochronologie
Dit onderzoek wordt gebruikt om hout te dateren en is dus toepasbaar op alle
kunstvoorwerpen uit hout (schilderijen op paneel, meubels,…) in zoverre de jaarringen maar
te tellen zijn. Jaarringen of ouderdomsringen ontstaan tijdens de groei van een boom. Ieder
jaar komt er één ring bij. De ringen variëren in breedte naargelang het klimaat van de plaats
waar de boom groeit en het seizoen. Het patroon van de jaarringen is dan ook uniek en kan
helpen om het hout van bomen uit dezelfde streek te dateren 44 .
Er zijn echter beperkingen bij deze methode : ze werkt niet voor alle bomen (lindehout kan
moeilijk gedateerd worden met dendrochronologie, omdat de bomen te snel groeien) en er
moet voldoende materiaal (dus houten planken) met de juiste breedte beschikbaar zijn, om
genoeg ringen te kunnen identificeren 45 .
Toch kan dit interessante informatie opleveren. Zo kan een schilderij bijvoorbeeld gemaakt
zijn op een houten paneel, afkomstig van een boom die nog niet gekapt was op het moment
dat de schilder, aan wie het werk wordt toegeschreven, al lang gestorven was.
Omgekeerd kan ook: in het bovenvermelde voorbeeld van de Heilige Maria Magdalena uit de
Rendersverzameling, die aan MEMLING was toegeschreven, heeft dendrochronologie
uitgewezen dat het werk geschilderd was op een eiken paneel van het begin van de15de eeuw
en afkomstig uit de Baltische regio, maar dat de gebruikte verf opgebouwd was uit meerdere
moderne pigmenten.
C 14 – methode van datering 46
Deze dateringsmethode werkt alleen bij het onderzoek naar levende wezens. Er wordt dan ook
veel gebruik van gemaakt bij dateringen van skeletten op archeologische sites, maar ze kan
43 X, Finding fake Art, in: American Institute of Physics, Ed. 46, n° 4
44 KRUIJSSEN, B., o.c., p. 64-65 , MARIJNISSEN, R.H., o.c., p. 62-63 en VAN STRYDONCK, M., CESSION,
C., GEELEN, I., Radioactieve koolstof en dendrochronologie, folder van het K.I.K., p. 2-4
45 Ibid.
46 VAN STRYDONCK, M., CESSION, C., GEELEN, I., o.c., p. 1-2
32