Waarheid en leugen - Prostitutie.nl

Liegen door gedetineerden
Inleiding
In dit hoofdstuk wil ik onderzoeken op wat voor manieren gedetineerden liegen en wat daarbij
meespeelt. Zoals ik in de inleiding heb omschreven, heb ik door mijn stages als geestelijk
verzorger ervaring met het liegen van gedetineerden. De eerste stage was in een Huis van
Bewaring en de tweede in een dubbeldiagnose kliniek, waar patiënten zaten die psychiatrische
problematiek hadden, een verslavingsprobleem en een verleden met delicten. De meeste van
hen kwamen rechtstreeks uit de gevangenis.
Het tv-programma Hart en Ziel 50 hield een thema aflevering over het onderwerp liegen met
Corine de Ruiter, hoogleraar forensische psychologie aan de Universiteit van Amsterdam. Zij
vertelde dat er emotionele onverschilligheid, een soort kilheid voor nodig is om te kunnen
liegen, dat het een kick kan geven om geloofd te worden wanneer men liegt, en dat (meer dan
gemiddeld) liegen, net als vechten, een vorm is van anti-sociaal gedrag. Uit mijn stages heb ik
geleerd dat de meeste gedetineerden een anti-sociale persoonlijkheidsstoornis hebben. Als ik
deze twee feiten bij elkaar optel moet ik concluderen dat het logisch is dat gedetineerden
vergeleken met de meeste mensen veel liegen.
Het liegen van gedetineerden neemt verschillende vormen aan. Voor gedetineerden is er een
‘binnen’ en ‘buiten’ te onderscheiden. ‘Buiten’ is als ze op vrije voeten zijn en in de
maatschappij leven. ‘Binnen’ is in detentie (een justitiële inrichting). Buiten liegen ze tegen
hun medemens vaak over criminele activiteiten en/of delicten die ze plegen of hebben
gepleegd. Dit zal ik vanuit eigen inzicht uitwerken in de paragraaf Liegen vóór de detentie.
Buiten liegen ze over het delict dat ze hebben gepleegd tegen politie en justitie. Dit zal ik
uitwerken bij Liegen of bekennen en Valse bekentenissen, waarbij ik literatuur zal gebruiken
vanuit de rechtspsychologie onder redactie Van Koppen 51 . Dit boek laat door de invalshoek
van het recht zien wat de praktijk is van het liegen door gedetineerden en verdachten, en
doordat het rechtspsychologie is geeft het tevens inzicht in het waarom van hun liegen en
misleiding. Deze combinatie maakt het interessant. Buiten liegen gedetineerden vaak over het
feit dat ze in detentie hebben gezeten, vanwege het stigma dat er op detentie ligt. Dit punt zal
ik uitwerken in de paragraaf Liegen door de maatschappij. Binnen wordt gelogen over zaken
die voor de detentie of behandeling van belang zijn, zoals drugsgebruik. En bovenal wordt er
50
Ruiter, C. de, Hart en ziel (televisieprogramma, 25 mei 2009)
51
Koppen, P.J. van, D.J. Hessing en H.F.M. Crombag (red.), Het hart van de zaak. Psychologie van het recht
(Deventer 1997)
30