Waarheid en leugen - Prostitutie.nl

marge van de samenleving. Wat mij aantrok in de stage was de oprechtheid, de echtheid en de
levendigheid van de gedetineerden. Ik kwam er ook achter dat zij veel liegen. Ze zitten vaak
in het schaduwgebied van dingen verborgen houden, wat logisch is in een leven in de
criminaliteit. In groepsgesprekken met gedetineerden heb ik discussies gevoerd over liegen,
en hoe meer ik hen vertelde dat ik zelf bijna nooit lieg, hoe meer ik erachter kwam dat dat
helemaal niet waar is. Ik zit zelf ook vaak genoeg in de schaduw, alleen op een andere manier.
Ik verzwijg bijvoorbeeld vaak dingen, ik kies ervoor wat ik wel en niet wil vertellen en
manipuleer op zo’n manier de communicatie en het beeld dat anderen van mij hebben.
Volgens mij ben ik daar aardig goed in geworden. Soms weet ik zelf niet eens meer hoe sterk
een bepaald beeld klopt of niet. Ik kan me vinden in de postmoderne opvatting dat een
identiteit iets is dat wisselt en uit allerlei componenten bestaat. Maar identiteit is ook iets dat
samenvalt met jezelf, iets waar coherentie in zit. Als je veel liegt, verzwijgt, of veinst, ga je
steeds van jezelf vandaan in de communicatie met anderen, en mijn ervaring is dat ik op een
gegeven moment dan niet meer weet wat de oorsprong precies is, waar ik zelf sta. In de
gevangenisstage werd ik me meer bewust van dit soort dingen. Je moet je eigen schaduw
onder ogen zien om de schaduw van anderen te kunnen accepteren en begrijpen. Het verschil
tussen ‘wij’ en ‘zij’ kan niet steeds worden opgetrokken als je als geestelijk verzorger in de
gevangenis werkt, je naast mensen gaat staan en contact hebt van mens tot mens. Dan is het
niet “Ik ben wit en jij bent zwart”, daar bereik je niets mee en het klopt ook niet. Omdat
gedetineerden vaak meesters zijn in manipulatie en dus heel ver kunnen gaan in het liegen,
moest ik ook ver gaan in het erkennen van schaduwkanten in mezelf om empathie voor hen te
kunnen opbrengen. Ten eerste moest ik het beeld van mezelf als iemand die nooit liegt
wijzigen. Vervolgens kwam ik in een proces waardoor ik steeds meer van mijn eigen
schaduw, liegen en manipulatie onder ogen ging zien.
Ik had grote moeite met de manipulatie van de gedetineerden maar tegelijkertijd ook een
bewondering voor hun gehaaidheid, wat een vorm is van slimheid en overlevingskunst. Het
was bevrijdend om te durven genieten van deze groep, van spannende verhalen uit hun leven,
zonder meteen te oordelen en/of af te keuren. De eerste maanden had ik grote moeite met de
gerichtheid van gedetineerden op mijn seksualiteit op een manier die mij als persoonlijkheid
en geestelijk verzorger niet respecteerde. Ik voelde me eerst een slachtoffer in het als
lustobject worden beschouwd maar langzamerhand heb ik geleerd wat ik hier zelf in deed. Ik
ben mijn eigen vorm van manipulatie in seksuele aantrekkingskracht onder ogen gekomen,
waarna ik niet meer vatbaar was voor hun manipulatie daarin. Uiteindelijk had ik er geen last
meer van en gebeurde het ook haast niet meer dat ik zo benaderd werd. Dat was een grote
6