Waarheid en leugen - Prostitutie.nl

de verdachten legt een volledige bekentenis af. Daarnaast doet zo’n 13 tot 16 procent voor
zichzelf belastende uitspraken of bekent gedeeltelijk.’ 52 Een reden waarom verdachten liegen
kan zijn op advies van hun advocaat. ‘Een advocaat zal er immers alles aan doen om de
rechter de feiten zodanig te presenteren dat er een zo gunstig mogelijk beeld voor zijn cliënt
naar voren komt, ook als dat niet overeenkomt met wat er werkelijk is gebeurd. Deze gang
van zaken kan ook de werkelijkheidsbeleving van de cliënt kleuren.’ 53
Waarom bekennen verdachten? Het blijkt dat de belangrijkste redenen om te bekennen zijn:
de mate van bewijs van het misdrijf, het optreden van de advocaat, en de ernst van het
misdrijf. 54 Hoewel rechercheurs zelf vaak denken dat hun manier van ondervragen tot een
bekentenis heeft geleid, heeft de ondervragingsstijl van de politie relatief gezien weinig
invloed op het al dan niet bekennen van een misdrijf. 55 Psychologische trucs die worden
gebruikt tijdens het verhoor, zoals bluffen, hebben vooral invloed als het gaat over bewijs.
Verhoormethoden die effectiever zijn en waar de politie trucs hanteert en druk uitoefent zoals
aanvoeren van verzonnen bewijs, leveren bezwaren op dat het onethisch zou zijn, en dat het
tot valse bekentenissen kan leiden.
Het bestaan van valse bekentenissen is een aparte categorie, omdat daarbij een onschuldige
verklaart schuldig te zijn, terwijl doorgaans het omgekeerde het geval is. Er zijn een paar
schrijnende gevallen bekend van valse bekentenissen. Een bekende zaak is die van de
Guilford Four in 1974 waarbij vijf mensen zijn omgekomen door twee door de het verboden
Ierse Republikeinse Leger (de IRA) geplaatste bommen. Er zijn vier verdachten gearresteerd
die onder druk van de politie (via dreiging en marteling) valse bekentenissen hebben
afgegeven, waarvan drie verdachten ze kort daarop weer introkken. De verdachten hebben
vijftien jaar vastgezeten voordat duidelijk werd dat ze het misdrijf niet hadden gepleegd en ze
werden vrijgelaten. 56 Eén van de veroordeelden is in zijn cel overleden 57 .
Hoe vaak er valse bekentenissen worden afgegeven is onbekend. Meestal worden valse
bekentenissen gegeven door verhoortechnieken met toepassing van lichamelijk geweld, de
dreiging van lichamelijk geweld, en/of zeggen dat de verdachte aanmerkelijk minder straf zal
krijgen als hij bekent. 58 Er bestaan vrijwillige, gedwongen en ingebeelde valse bekentenissen.
52
Koppen, P.J. van, D.J. Hessing en H.F.M. Crombag (red.), Het hart van de zaak. Psychologie van het recht
(Deventer 1997), p. 478
53
Jorna, T., ‘Schuld tussen existentie en bestemming’, In: Echte woorden (Amsterdam 2008), p. 155
54
Ibidem, p. 479
55
Ibidem, p. 480
56
Ibidem, p. 481-483
57
Sheridan, J., In the name of the father (film, 1993)
58
Koppen, P.J. van, D.J. Hessing en H.F.M. Crombag (red.), Het hart van de zaak. Psychologie van het recht
(Deventer 1997), p. 485
32