Download rapport - Biax Consult

BIAXiaal 447 23
(Fagopyrum) gevonden. Rogge wordt sinds de Late-IJzertijd in (Noord) Nederland
verbouwd. Uit het oosten van Noord-Brabant bij Hoogeloon zijn aanwijzingen dat rogge
sinds de Romeinse tijd verbouwd is. 30 Uit archeobotanisch onderzoek aan Breda-West is
verbouw van rogge aangetoond in de Vroege-Middeleeuwen. 31 De vondst van boekweit
wijst echter op een latere datering. Pollen van boekweit is eerder in archeobotanisch
onderzoek in Empel en Gennep gevonden vanaf 200 na Chr. De eerste vondst van zaad
van boekweit dateert uit de periode 550 tot 700 na. Chr. uit een nederzetting bij
Dommelen. 32 Boekweit wordt echter pas vanaf de 13 e / 14 e eeuw veelvuldig verbouwd en
gegeten. 33 Het is daarom aannemelijker dat deze veenlaag een datering heeft uit eind van
de Vroege-Middeleeuwen of het begin van de Late-Middeleeuwen. Rogge en boekweit
zijn niet gevonden in de top van de veenlaag in boringen 3 en 13.
De toplaag van het veen (BX3923; 170-175 cm) heeft een 14 C-datering van 500 ± 35
BP. Deze 14 C-datering is scherp te calibreren tot een kalendertijd van 1410 tot 1438 na
Chr. Deze datering komt goed overeen met de post quem datering aan de hand van het
pollenbeeld uit de top van het veen. De top van het veen uit boring 12 heeft een andere
structuur dan het veen uit het diepste gedeelte van de boringen. Bovenin was het nat en
slap terwijl het onderin grof is en veel plantenresten bevat. Daarbij verschilt het
pollenbeeld bovenuit het veen uit boring 12 met de diepere veenlaag. In het oudste
gedeelte van het veen is voornamelijk els gevonden. In de top van het veen uit boring 12
is naast els veel stuifmeel van berk gevonden. De veenmonsters uit de top van boringen 3
en 13 laten tevens een lichte afname zien in els en een grote toename in pollen van berk.
In het veld is geen ander veentype waargenomen. Het lijkt er echter op dat er overal in het
beekdal een verandering in de vegetatie heeft plaatsgevonden. Uit de datering van het
veenmonster van de toplaag uit boring 13 (105-110 cm) blijkt dat deze verandering in
vegetatie al voor 4070 ± 60 BP (2680 tot 2550 voor Chr.) plaats heeft gevonden. Voor de
datering zijn zowel resten van zwarte els als van zachte/ruwe berk (Betula
pubescens/pendula). Mogelijk is er zowel oud als jong materiaal in dit monster gedateerd,
waardoor een gemiddelde leeftijd is onstaan. Dit is echter niet te controleren. Meer
informatie over de ouderdom van de moeraslaag kan mogelijk uit de datering van het
monster op de overgang van moeraslichaam naar dijklichaam (dijk 1) uit boring 13
verkregen worden.
Het is niet met zekerheid te zeggen of de verandering in het landschap zich beperkt tot
de natte delen van het beekdal of dat ook de drogere gronden aan verandering onderhevig
zijn. Berk groeit namelijk zowel op droge als op natte, maar voornamelijk arme bodems.
Het is zeer goed mogelijk dat op deze locatie, in opvolging van een elzenbroekbos, een
berkenbroekbos is ontstaan. Berkenbroekbos wordt door zachte berk (Betula pubescens)
gevormd. Het komt vaak voor op dunne veenpakketten waaronder zich een zandige
bodem bevindt. In het natte, lichte, open bostype komt vaak gagel (Myrica gale) voor en
enkele heidesoorten zoals bosbes (Vaccinium), eenarig wollegras (Eriophorum
vaginatum), koningsvaren (Osmunda regalis) en kamvaren (Dryopteris cristata). Op
droge heidevelden, die mogelijk op de drogere zandkoppen aanwezig waren, komt
voornamelijk ruwe berk voor (Betula pendula). Ruwe berk staat daar vaak samen met
grove den (Pinus sylvestris) en lijsterbes (Sorbus aucuparia). 34 Lijsterbes komt echter ook
voor op natte gronden. Het is zeer waarschijnlijk dat het in dit geval om lokaal
berkenbroekbos gaat, maar het is zeer goed mogelijk dat beide vegetatietypen in de
omgeving voorkwamen. In de monsters is namelijk stuifmeel van den en de lijsterbesgroep
gevonden evenals stuifmeel van cypergrassen en sporen van koningsvaren, het
niervaren-type en paardenstaart (Equisetum). Zoals reeds vermeld zijn in het
zadenmonster van de top van het veen uit boring 13 (105-110 cm) zowel zaden van
30 Beurden 2002, Van der Linden et al. 2009.
31 Kooistra 2008; RADAR 2006.
32 Beurden 2002; RADAR 2006.
33 Van Haaster 1997, RADAR 2006.
34 Weeda et al. 1985, 91-92.