2005 – 2006, nummer 1 - Thauma

More documents

Recommendations

Info

gehouden volgens de regels waarmee het ten oosten van Ionië gespeeld wordt. Daar smeren de worstelaars hun hele lichaam in met gladde olijfolie, zodat zij in de ring geen enkele houvast meer hebben op elkaar. Zoals die worstelaars elkaar met al hun kracht vastgrijpen, om dan bij gebrek aan weerstand hun tegenstander uit hun armen te voelen glippen, zo voel ik ook nu dat de woorden van Rorytes me ontgaan, Sokrates. Jij bent ouder, bovendien is hij door het gevecht met mij inmiddels misschien iets minder glibberig geworden. Kun jij niet bij hem in de ring stappen? Sokrates: O nee, Oresos, ik vind dat je je flink geweerd hebt, maar steeds wanneer je op je tegenstander af stormde, heeft hij je het worstelperk uitgeslingerd. Ik ben ouder, inderdaad, maar mijn botten kraken, en Rorytes glimt nog altijd even zeer van het vet als aan het begin van het gevecht. Nee, ik zal het niet weer tegen hem op nemen, maar ik wil hem wel iets vragen. Het beeld dat Oresos zojuist gebruikte vond ik zeer toepasselijk, het was mij in uw gesprek al opgevallen dat Oresos nergens greep op u kreeg, Rorytes. Dit deed me denken aan een mythe die ik een hoorde vertellen over een wijsgeer uit datzelfde verre Oosten. Zijn jullie er voor in deze te horen? Rorytes: Alleszins, Sokrates, ik hoor dat u een goed verteller bent, die zijn publiek de ene fantastische mythe na de andere kan voorschotelen, de een nog zonderlinger dan de ander. Oresos: Ik weet niet of dat een compliment was, dat Rorytes net uitte, maar ik voor mij geniet altijd zeer van je verhalen, Sokrates, dus ga je gang! Sokrates: Vandaag hebben wij een eerwaarde gastvriend onder ons aanwezig, maar nog veel meer zonderlinge figuren doen onze trotse stad Athene aan. Zo sprak ik eens met een priester, Zamolxis geheten, die diende bij de mysteriën van een oosterse godheid, Sebesias geheten. Deze man nu vertelde mij dat hij op zijn verre reizen op zoek naar wijsheid ook het land van de Indus had bezocht. In dit land leven ook filosofen met hun leerlingen, zoals bij ons Pythagoras met zijn sekte, maar een dergelijke leraar heet daar ‘goeroe’. Als mensen vragen hebben waar ze niet uit kunnen komen, dan treden ze met die goeroes in gesprek. Elke goeroe heeft zo zijn eigen leer om die grote vragen op de [19] THAUMA 2005-2006 NUMMER 1 lossen. Net zoals bij ons zijn sommige mensen het met een bepaalde wijsgeer eens, maar hebben ze kritiek op een andere. Eén van die goeroes is Palaiandros, wonend in het binnenste van een gigantische tempel, diep verborgen in het woud. Deze tempel heeft heel veel ingangen, maar de meeste zijn vals: ze leiden niet naar Palaiandros woonstee binnenin de tempel, maar voeren via een paar kronkelweggetjes direct weer naar buiten. Ja, in de tempel is een heus labyrint aangelegd. Iemand, die kritiek op Palaiandros wil leveren, kan nooit de weg naar het midden toe vinden en met hem in gesprek treden. Steevast neemt zo iemand de verkeerde ingang en staat hij na drie bochten weer buiten. Iemand, die Palaiandros iets wil vragen en bij hem in de leer wil gaan, kan wel de weg naar de cella vinden. Echter zo iemand kan ook geen kritiek meer leveren, omdat hij het al met Palaiandros eens is. Zo heeft deze slimme goeroe voor het leven immuniteit van kritiek. Òfwel je komt binnen, maar dan kun je het niet meer met hem oneens zijn, òfwel je bent het met hem oneens, maar dan blijf je buiten. Want het is onmogelijk om bij hem binnen te geraken, zonder het met hem eens te zijn. Ook u, Rorytes, lijkt mij Oresos er steeds van af te houden om kritiek te uiten op uw leer en op de democratie. U wendt hem van u af als de gangen in de tempel critici van Palaiandros afwenden. Hoe doet u dat? Rorytes: U vraagt naar het geheim van mijn worstelkunst? Normaal gesproken zou ik die mijn leerlingen pas na diepe inwijding uit de doeken doen, maar voor een man zo getalenteerd en bedreven in deze kunst als u kan ik ze toch moeilijk verborgen houden. Kijk, Sokrates, hier heb ik een wilde kastanje. Die draag ik altijd mee in de plooien van mijn mantel, omdat ze mij herinnert aan de kern van mijn leer. Aan de buitenkant, zie je, is de ruwe bolster overdekt met scherpe punten. Ja, ik heb zelfs gehoord dat er mensen zijn overleden omdat ze, onder een boom staande, zo ’n noot op hun hoofd kregen. Binnenin, echter, zit een slanke pit zo glad dat hij je soms uit de handen glipt, en de binnenkant van de schil is al even glad. De democratie is evenzo. Zij stelt de burgers in staat om over alle
zaken in vrijheid met elkaar meningen uit te wisselen, maar dat kan alleen onder bepaalde spelregels. Dat zijn de democratische principes waarbinnen het debat plaatsvindt. In een democratisch debat kan er echter niet aan de principes van de democratie worden getwijfeld: die heb je al geaccepteerd toen je aan het gesprek begon. Derhalve kun je met een goed democraat nooit over de grondslagen van zijn leer in discussie gaan. Dat betekent het ook als ik zeg dat ‘de principes van de democratie door algemene instemming tot waarheden zijn geworden.’ Zodra je aanschuift in een democratisch debat, gelden daar de spelregels van de democratie. Die zeggen dat elke mening gelijk gewicht moet hebben: ze impliceren dus in feite relativisme. Daarom ben ik ook relativist, Sokrates. Er zijn nog wel meer filosofen die de democratie verdedigen, zonder dat ze dat weten, maar ik kom er tenminste voor uit dat, hoe en waarom ik het doe. Misschien is dat ook waarom zo veel mensen een hekel aan me hebben. Sokrates: Ik heb blijkbaar binnen weten te dringen in het sanctum sanctorum van uw overtuigingen, Rorytes. Rorytes: Denk maar niet dat mijn hart nu voor u open ligt, en dat u maar hoeft toe te steken om me uit te schakelen. We zijn immers in een democratisch gesprek, dus hoe zou u kritiek op me willen uitoefenen? Maar natuurlijk zou ik graag met u in discussie treden over de vraag welke theorie van waarheid de beste is voor in een democratie, Ik hoop echter dat u ziet dat dat nutteloos is, omdat die vraag het relativisme reeds vooronderstelt. Sokrates: Maar hoe moet ik dit nu verbinden met die kastanje? Rorytes: Welnu, je bent nu als een kleine galwesp die binnenin de kastanje gevangen zit. Nergens kun je de wanden doorboren, want de binnenkant van de schil is overal even glad. Nergens krijg je grip, nergens kun je de noot openbreken, want je glijdt altijd weg. Sokrates: U zegt dat iemand die aanschuift bij een democratisch gesprek van meet af aan de democratische principes al heeft geaccepteerd en ze dus niet meer kan bekritiseren, correct? Rorytes: Helemaal. Sokrates: Maar in dat gesprek kan ik de democratische waarden toch verwerpen? [20] THAUMA 2005-2006 NUMMER 1 Wat nu als blijkt dat ik me helemaal niet aan de spelregels houd? Rorytes: Kunt u dat echt niet zelf bedenken, Sokrates? Het onderschrijven van de principes is voorwaarde voor het gesprek, dus als je de principes niet meer onderschrijft, dan wordt je gewoon uit het gesprek gebannen. Hebben jullie Atheners niet een hele goede methode om leiders met tyrannieke neigingen uit jullie stad te verwijderen, namelijk het ostracisme? Elke burger mag dan een potscherf inleveren, met daarop geschreven de naam van de persoon die hij een tyran meent te zijn. Diegene, wiens naam het meest voorkomt op de stembiljetten, wordt vervolgens voor tien jaar uit de stad verbannen. Wie de democratische principes veracht, is uitgesloten van deelname: jullie doen precies wat ik zeg! Daarom zeg ik ook dat ‘een goed democraat nooit over de grondslagen van zijn leer in discussie kan gaan’: als hij namelijk toevallig iemand treft die deze principes niet onderschrijft, weigert hij verder nog met diegene te spreken. Sokrates: En hoe moet ik dat dan op die kastanje overbrengen? Rorytes: Welnu, je bent dan als een aasvlieg die de kastanje van buitenaf wil doorboren om het verderf erin toe te laten treden. Overal omsluit de harde schil echter de noot, zodat hij geen zwakke plek kan vinden om in te breken. Overal priemen scherpe stekels naar buiten, zodat hij zich zou verwonden als hij toch een beurse plek wil benaderen. Sokrates: Zo kan niemand dus ergens filosofische kritiek geven op de democratie: niet van binnenin haar gladde noot, want daar heerst het relativisme al, niet van buitenaf op haar stekelige bolster, want daar verplettert ze je mee als je het niet met haar eens bent. Rorytes: Dat heb je goed gezien Sokrates. Is het relativisme niks voor jou? Sokrates: Dat weet ik niet, Rorytes, zoals ik niets weet. Nee, het relativisme is nog een veel te inhoudelijke leer voor mij. Maar mag ik u wijzen op de overeenkomsten tussen jouw gelijkenis van de kastanje en mijn mythe van Palaiandros? Zoals iemand die in een democratisch gesprek verwikkeld is al met haar principes akkoord is gegaan en er dientengevolge geen kritiek meer op kan uiten; zo kan iemand die zich in het midden van Palaiandros’ tempel bevindt, omdat hij bij Palaiandros in de leer gaat,
Page 1 and 2: COLOFON Thauma Blad voor de Faculte
Page 3 and 4: POST UIT HET BUITENLAND KUL Sanne v
Page 5 and 6: 3. Belgenland: buitenland? Mijn keu
Page 7 and 8: Kunst und feministische Analysen 4
Page 9 and 10: Forschungsauftrag umgewandelt wird
Page 11 and 12: WIST JE DAT ... ? Thomas Brouwer 1.
Page 13 and 14: HET BESLISSENDE BOEK NIETZSCHE’S
Page 15 and 16: ecomes the moment when the true sig
Page 17: Oresos: Om een goede staat te stich
Page 21 and 22: RECENSIE KLEINE GODEN MET GROTE WEN
Page 23 and 24: Toevallige eigenschappen worden dus
Page 25 and 26: Bas Haring heeft Kunstmatige Intell
Page 27 and 28: mensen en de plaats die ze voor zic
Page 29 and 30: ERLÄUTERUNG VAN ‚HÄLFTE DES LEB

2005 – 2006, nummer 1 - Thauma

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?