HET DAGBLADZEGEL VERDWEEN

en hij toont met duidelijke voorbeelden
"aan, hoe het mogelijk is
geweest, dat de opvatting, als
zouden de „Ephemerides" het
karakter van courant hebben gedragen,
een soort van sleur is geweest,
welke vaak zonder eenige
kritiek van den eenen auteur
door den anderen werd overgenomen.
Hij haalt daarbij o.a. het
voorbeeld aan van een anonymen
schrijver in een kerstuitgave van
de toenmalige Vereeniging van
Hongaarsche uitgevers en boekhandelaren,
die verbazingwekkende
mededeelingen over de
„Ephemerides" als krant wist te
zeggen.
De samensteller van bovenbedoelde
studie is echter tot de
bronnen teruggegaan en heeft ondubbelzinnig
vastgesteld, dat de
„Ephemerides" weliswaar voorkomen
in het groote verzamelwerk
van Martinus Szentivanyi
„Curiosoria et Selectoria Variarum
Scientiarum Miscallanea, I—
III. Tyrnaviae 1689—1709", evenals
in vele jaargangen van denzelfden
tijd van de „Calendarium
Tyrnaviense", doch dat zij in
geen enkele betrekking tot het
couranten-wezen staan. De „Dagbladen"
of „Dagelijksche Notities"
van M. Szentivanyi zijn
veeleer in den vorm van een dag 1
boek van dag tot dag bijgehouden
overzichten van wetenwaardigheden
op de meest verschillende
gebieden. Zelf heeft hij
zich over het karakter van zijn
„Ephemerides" als volgt uitgelaten:
„Ephemeris Graecis est
idem, quod Latinis Diarium, hoc
est Codex, in quo per dios singulos
res gestae scribuntur ét
adriotantur. Sunt autem multiplices
ac variae Ephemerides, prout
diverse generis res scriptas continent".
De betiteling „Baanbreker
van de Hongaarsche Journalistiek"
ten aanzien van Szentivanyi
is dus misplaatst.
Na aldus de beteekenis van de
„Ephemerides" tot haar ware
proporties te hebben teruggebracht,
kan bij den huidigen
stand van het couranten-onder-
" zoek in Hongarije de „Mercurius
Hungaricus" van het jaar 1705
als de eerste echte Hongaarsche
krant beschouwd worden.
(Dr. Roder, Boedapest, in
Zeitungswissenschaft)
De Pers in Zwitserland.
In de „Schweitzer Mittelpresse"
van 6 Maart werd de ontwik-
' keling /van de Zwitsersche Pers
aan de hand van officieele cijfers
in het licht gesteld. Uit deze
cijfers bleek, dat'de vraag naar
kranten gedurende den oorlog gestegen
is. Voor een gedeelte kon
aan deze verhoogde vraag door
oplageverhoogingen worden tegemoet
gekomen. Door bemidde-
- ling van de Posterijen werden in
1942 meer dan 405 millioen kranten
in het land zelf bezorgd.
Daarbij moeten dan geteld wor-
den de exemplaren, welke door
krantenbezorgsters rechtstreeks
bij de abonné's worden afgeleverd
en welker aantal met „vele
dozijnen millioenen" wordt aangeduid.
Alleen reeds de verzending
per post van periodieke
drukwerken naar adressen in
Zwitserland nam in vergelijking
met 1939 met 5 millioen exemplaren
toe.
De internationale uitwisseling
van couranten liep daarentegen
terug. Door de Posterijen werden
nog slechts 1.1 millioen Zwitsersche
kranten en tijdschriften naar
het buitenland besteld, hetgeen
slechts een vijfde gedeelte is van
het aantal in vredestijd. Tegenover
23 millioen exemplaren in
1938 werden in 1942 nog slechts
6.3 millioen exemplaren van buitenlandsche
bladen in Zwitserland
ingevoerd, hetgeen toch nog
altijd ongeveer zesmaal zooveel
is als het aantal uitgevoerde
bladen.
VRAGEN EN ANTWOORDEN BETREFFENDE ADVERTENTIES
Mogen onderstaande advertenties Antwoord,
worden geplaatst?
Is de uitdrukking in- een adv.
'„Uw adres voor nu en na den
oorlog" geoorloofd?
Voorlaad-percussiegeweer te
koop gevraagd, bij voorkeur dubbelloops.
Mogen adv. van de Ver. voor
Facult. Lijkverbranding worden
geplaatst?
Adv. van een zeepfabriek,
waarin de zinsnede voorkomt
„een merk dat in de herinnering
leeft".
Neen; tekst wijzigen in „Uw
adres voor nu en later".
Mag geplaatst worden.
In afwijking van het per telexnoot
nummer 2269 bepaalde is
door het Departement van Volksvoorlichting
en Kunsten toestemming
verleend, adv. van deze vereeniging
op te nemen.
Niet plaatsen; volgens telexnoot
1998 is de publicatie van advertenties,
waarin op schaarsche
of in het geheel niet beschikbare
goederen wordt gewezen, verboden.
Ik heb een gevoel, alsof mijn
ooren tintelen van de klappen,
die ik den laatsten tijd op deze
lïchaamsdeelen heb moeten incasseeren.
Ze tintelen en gloeien,
maar ze suizen ook, wat in den
volksmond wil zeggen, dat er
over mij geroddeld wordt, dat er
kwaad van mij wordt gesproken.
Wat kunnen ze toch over mij
zeggen, wat heb ik toch misdaan,
ik, advertentie-chef, die altijd zoo
mijn best heb gedaan om mijn
zaakjes zoo goed mogelijk voor
elkaar te hebben? Ik weet het
wel, ik ben een mensch en maak
heusch wel eens foutjes, maar ik
heb me toch nooit kunnen voorstellen,
dat die zoo ernstig zouden
worden opgenomen. En omdat
ik maar een doodgewoon
mensch ben, heb ik gedacht of
het ook mogelijk nou zijn, dat er
vergissingen worden gemaakt,
dat namelijk de andere, de klappen-uitdeelende
partij het bij het
verkeerde einde heeft. Eerst heb
ik tegen mezelf gezegd: dat kan
niet, dat mag je eigenlijk niet
eens denken. Stel je voor, dat
een Persgilde, een Departement
of Presseabteilung zich zouden
vergissen, waar zouden we dan
blijven, waar moesten we dan
houvast zoeken? Maar juist, omdat
ik in mezelf het klein-menschelijke
ontdekt heb, durfde ik
zulk een gewaagde veronderstelling
maken en deze zelfs aan het
papier toe te vertrouwen. Hopenlijk
wordt het mij niet al te kwalijk
genomen, maar ik meende als
advertentie-chef nu toch werkelijk
aan mijn stand verplicht te
zijn ook eens een geluid van
dezen kant te laten' hooren.
Ik wil dan van wal steken en
beginnen met het artikel van den
heer Kierdorff in het Maart-nummer
van de Pers. Daar lees ik
dan, dat „iedere Nederlander de
wet moet kennen", waarna de
heer Kierdorff dit toepast op de
verordening van den Rijkscommissaris
over de bedrijfssluiting.
Ik protesteer. Zeker, formeel
moge een dergelijke positieve bewering
juist zijn, maar ten eerste
leven we nu toch niet in een tijd
van formeele wetstoepassingen
en ten tweede meen ik in alle bescheidenheid
te mogen ' constateeren,
dat als hiernaar een onderzoek
zou worden ingesteld,
mker honderd procent van alle
Nederlanders de wet niet zou
blijken te kennen. Ik heb eens
eenigen tijd geleden een hoogen
ambtenaar hooren beweren, dat
de Staat eigenlijk zou kunnen
volstaan met de publicatie van
wetten en voorschriften in de
Nederlandsche Staatscourant, omdat
iedere Nederlander de wet
y
DE
DIE DE K
moet kennen en dus maar moet
zien, dat hij die wetskennis. uit
de Staatscourant haalt. Dat er
een journalistieke voorlichting
bestaat, welke het publiek ook
van deze dingen op de hoogte
moet stellen, scheen de brave
man niet te weten. Dezen zelfden,
naar mijn meening onjuisten
gedachtengang, heeft de heer
Kierdorff waarschijnlijk gevolgd.
Het is voor een ieder duidelijk,
dat het, voor wien dan ook, een
onmogelijkheid is de wet volledig
en in al haar toepassingen te kennen.
Zelfs de beste rechtsgeleerde
is daar niet toe in staat. Hoe
kan zoo iets dan van een eenvoudigen
advertentie-chef, die voorheen
nooit iets met wets-bepalingen
en derzelver voetangels en
klemmen te maken heeft gehad,
verlangd worden? Ik lees in het
Advertentie-besluit, dat een advertentie
niet „kennelijk misleidend
of overdreven" mag zijn.
MAN,
APPEN KRIJGT
Waarin zit het misleidende van
de advertentie van den juwelier,
die geen dispensatie heeft om geopend
te blijven en toch rustig
met zijn zaak doorgaat? Ik zou
zeggen: laat den man maar rustig
adverteeren, zooveel te eerder
loopt hij tegen de lamp.
Zou de werkwijze, welke hier
door den heer Kierdorff, dus
door de Presseabteilung, wordt
voorgeschreven, ten aanzien van
alle advertenties worden doorgevoerd,
waar zouden we dan in
's hemelsnaam blijven? Als ik een
advertentie ontvang met een aanbieding
van een tweedehandsch
fiets, behoef ik toch niet te gaan
onderzoeken, of de aanbieder er
wel eerlijk aan is gekomen! Integendeel,
ik meende, dat het
voorschrift, dat de stellers van
dergelijke advertenties hun naam
daarin moeten zetten, juist bedoeld
was om allerlei ongerechtigheden
op het spoor te kunnen
komen.
^_ Zoo kom ik dan vanzelf ook-op
een ander terrein terecht en wel
op dat van de prijsvoorschriften
en al dergelijke soesah, waar een
normaal mensch tenslotte zijn
hoofd bij verliest. Ik mag geen *•
advertentie opnemen waarin een
paar gebruikte schoenen voor
f75.— worden aangeboden. Accoord.
Dat begrijpt ieder weldenkend
mensch. Zooiets spreekt
duidelijk. Maar een bontjas tegen
een in de oogen van mij, armen
loontrekkenden bediende, fenomenaal
bedrag, mag die wel worden
geadverteerd? Kan ik uitmaken
of het ding dien prijs waard
is? Waarom krijg ik dan toch
een veeg uit de pan, als ik in dit
opzicht eens mijn boekje te
buiten ga?
Nu loopt het, eerlijk gezegd,
nogal los met de „vegen uit de
pan"die ik persoonlijk heb gehad,
want heusch, ik pas goed op, al
zeg ik het zelf, maar ik begin het
zoo'n beetje als een kwestie van
„beroepseer" te beschouwen..,Het
is niet prettig om in elk nieuw
nummer van je eigen maandblad
standjes te krijgen. Telkens
tegen den tijd, dat de „Pers" in
de bus verwacht wordt, begin je
een kriebelig gevoel te krijgen,
want je weet bijna zeker: er zal
wel weer iets minder prettigs
voor mij in Staan.
En toch heb ik hierin den laatsten
tijd eenige verandering bemerkt.
Toen ik het Mei-nummer
in handen kreeg, vond ik daarin,
naast een aantal op- en aanmerkingen,
ook de noodige adviezen
en, kijk, die hebben we noodig.
Heusch, mijnheer C. R., wij willen
werkelijk wel goed, maar de
moeilijkheden zijn zoo legio.
Ik heb al meer dan eens een
goed advies van het Lectoraat
van het Persgilde gekregen en als
ik daar ging praten, kon ik best
bemerken, dat die stukjes in De
Pers, eigenlijk gezegd, boozer
schijnen dan ze bedoeld zijn, al
werden me ook gevallen getoond
en feiten voorgelegd, welke alle
reden tot ontstemming gaven.
Maar ik blijf erbij, dat de advertentie-chef
klaarblijkelijk de man
is, die op het oogenblik in een
kwaden hoek zit, al moge hij dat
in veel gevallen aan zichzelf te
wijten hebben. Daarom doe ik
langs dezen weg een beroep op
alle mogelijke instanties, die ons
op de vingers kijken: Weest clement,
ziet wat door de vingers!!
Dan zullen wij van onzen kant,
daar ben ik van overtuigd, alles
doen wat in ons vermogen ligt
om onze kranten van alle ongerechtigheden
vrij te houden. A.
9