HET ONTSTAAN VAN DE NEDERDUITSCH HERVORMDE ...

Meer dan PoortugaaPs kerk van buiten bezien, doen wij
evenwel niet. Immers de kerk van Hoogvliet vraagt ditmaal
onze belangstelling. Toch moet ik U, reeds dadelijk wanneer
wij ons opmaken van Poortugaal naar Hoogvliet te gaan,
wijzen op een polderweg, die vanaf de Poortugaalsche kerk
ongeveer evenwijdig aan den „Groene Kruisweg" naar
Hoogvliet loopt. Dit smalle weggetje, de „Hoogvlietsche
Kerk weg", buigt, even voor wij Hoogvliet bereiken, naar
links en komt uit bij het begin van het dorp, dat wij langs
den korteren nieuwen weg ongeveer in het midden binnenkomen.
Al dadelijk valt onze aandacht op het kerkgebouw van de
Nederduitsch Hervormde Gemeente, dat wij vanaf den
„Groene Kruisweg" reeds zien staan. Groote architectonische
of kunsthistorische waarde moeten wij, geloof ik, niet aan
deze kerk toekennen. Ook al wordt zij vermeld in de „Voorloopige
lijst der Nederlandsche Monumenten van Geschiedenis
en Kunst", het feit, dat Dr. Ozinga haar in zijn dissertatie
over „Protestantsche kerken hier te lande gesticht 15 96-179 5"
niet bespreekt, is een bewijs van haar betrekkelijke onbelangrijkheid.
Van meer belang is het voor ons te weten, dat de kerk
gebouwd is in de jaren 1658 tot 1660, dat is dus in een tijd,
toen in de meeste dorpen het Calvinisme reeds lang de heerschende
richting was geworden. Wat is hiervan de oorzaak?
Had de Hervorming hier weinig invloed gehad en waren
hier Katholieken nog in grooten getale te vinden, óf was
Hoogvliet wel hervormd, maar te klein om een aparte kerkelijke
gemeente te vormen? Het aantal Katholieken is in Hoogvliet
na de Hervorming zeker wel niet grooter geweest dan
in de andere omliggende dorpen. Stellig zouden, indien dit
wel het geval ware geweest - zooals b.v. in Rhoon -, de
acta van de classis van Schieland *) melding hebben gemaakt
van de „paepsche stouticheden" te Hoogvliet. Verder staat
het vrijwel vast, dat ook vóór de Hervorming in deze streken
doordrong, Hoogvliet geen afzonderlijke parochie is geweest.
Noch in de registers van kerkelijke tienden of in de kerken-
1) Het archief van de classis van Schieland is in 1935 in bewaring gegeven
aan het archief der gemeente Rotterdam.
141