Gezondheidsmonitor 2006 - GGD Zuid-Holland Zuid

20
2 Levensverwachting en sterfte 21
2.1 Sterftecijfers
Afbeelding 2.1.1 Gezonde levensverwachting 2001-2004 in GGD regio Zuid-Holland Zuid
Nederland heeft gemiddeld lage sterftecijfers, desondanks zijn er regionale verschillen. Voor de regio's met een relatief hoge
sterfte is het van belang te zoeken naar mogelijkheden om deze te verminderen 2 .
Het CBS registreert sterfteoorzaken. Deze sterftecijfers meten echter alleen de oorzaak van overlijden terwijl de kwaliteit van
leven zeer belangrijk en te beïnvloeden is. Deze kwaliteit van leven is te meten met een gezondheidsenquête.
De determinanten van sterfte worden onderverdeeld in
1. Endogene determinanten
Endogene determinanten zijn erfelijk (zoals bijvoorbeeld erfelijke ziekten) of in de loop van het leven verworven (zoals
opgebouwde conditie, verworven immuniteit). Veel endogene determinanten hebben van allebei iets (denk aan lichaamslengte
of bloeddruk). We kunnen alleen invloed uitoefenen op de determinanten die níet erfelijk zijn.
2. Exogene determinanten
Exogene determinanten kunnen worden onderverdeeld in fysieke omgeving, leefstijlfactoren en de sociale omgeving. Onder
de fysieke omgeving vallen fysische factoren (b.v. straling, geluid en warmte), chemische factoren (o.a. milieuverontreiniging) en
biotische factoren (o.a. bacteriën). Leefstijlfactoren zijn onder andere voeding, lichaamsbeweging en alcoholgebruik. De sociale
omgeving wordt gevormd door het sociale netwerk, de werk- en woonomgeving en de sociaal-economische status (SES).
3. Het systeem van zorg en preventie
Bij zorg en preventie gaat het om de invloed van medisch handelen (behandeling, verpleging en verzorging) op gezondheid,
ziekte en sterfte en de invloed van preventieve maatregelen (bijvoorbeeld het Rijksvaccinatieprogramma) 3 .
Deze determinanten staan niet op zich. Tussen de determinanten bestaat een complex netwerk van interacties. Er is vooral
sprake van interacties tussen endogene factoren onderling. Ook endogene factoren, leefstijl en sociale omgeving (SES) enerzijds
en endogene determinanten en leefstijl anderzijds interacteren 3 .
De huidige generatie jongeren in Nederland lijkt nu af te stevenen op een lagere levensverwachting dan hun ouders Dit komt
door het groeiende aantal mensen met obesitas en aan obesitas gerelateerde ziektes zoals diabetes.
De levensverwachting bij geboorte in Nederland is voor mannen 75,4 jaar en voor vrouwen 80,6 jaar. In regio Zuid-Holland
Zuid is de levensverwachting 75,7 voor mannen en 80,9 jaar voor vrouwen.
2.1.1 Levensverwachting
De levensverwachting geeft het aantal verwachte levensjaren bij geboorte weer. Hoe hoger de levensverwachting van een
bevolking, hoe beter over het algemeen de gezondheidstoestand. Dit is terug te vinden in statistieken. Andorra heeft de
hoogste levensverwachting met 83,5 jaar. Daarna volgen Japan, Zweden, IJsland, Hongkong en Canada. De top tien van landen
met de laagste levensverwachting omvat allemaal Afrikaanse landen, waarbij Zambia met 32,4 jaar het slechtst scoort 4 .
Binnen de EU is Nederland achteropgeraakt wat betreft levensverwachting. Voor de Nederlandse man neemt de levensverwachting
minder snel toe dan in andere EU landen. Voor de Nederlandse vrouw is het nog slechter 5 .
De levensverwachting in goed ervaren gezondheid is voor de regio Zuid-
Holland Zuid voor mannen 60,9 jaar en voor vrouwen 61,4 jaar.
Daarna is de resterende levensverwachting voor mannen 14,5 jaar
en voor vrouwen 19,4 jaar
In de periode 1980-2000 is de levensverwachting voor mannen toegenomen met 3,1 jaar en voor vrouwen met 1,4 jaar.
Bij vrouwen is de toename in levensverwachting sinds eind jaren tachtig gestagneerd doordat in het verleden meer vrouwen
zijn gaan roken. Door de stagnatie wordt het verschil in levensverwachting tussen mannen en vrouwen steeds kleiner 5 .
Naast de totale levensverwachting is er ook nog 'gezonde levensverwachting'. Dit is het deel van iemands leven dat in goede
gezondheid wordt doorgebracht. Voor mannen en vrouwen in Nederland is dit bijna hetzelfde: 61,2 jaar voor mannen en 61,4 jaar
voor vrouwen. Dit betekent, door het verschil in levensverwachting, dat mannen 14 jaar in ongezondheid leven en vrouwen 20 jaar.
In regio Zuid-Holland Zuid is de levensverwachting in goed ervaren gezondheid voor mannen 60, 9 jaar en voor vrouwen 61,4
jaar. Daarna is, in Zuid-Holland Zuid, de resterende levensverwachting voor mannen 14,5 jaar en voor vrouwen 19,4 jaar.
De verschillen in Nederland in gezonde levensverwachting kunnen oplopen tot 12 jaar. In de regio's Amsterdam, Rotterdam en
de drie meest zuidelijk gelegen Limburgse regio's is de gezonde levensverwachting 55 tot 60 jaar. Daartegenover staan enkele
regio's in het westen van het land, de Kop van Noord-Holland en IJssel-Vecht. De levensverwachting in goede ervaren gezondheid
ligt in deze regio's boven de 64 jaar met een maximum van 66,8 jaar in Midden-Holland.
Het lijkt erop dat de hoogste levensverwachtingen geclusterd in het westen van het land voorkomen. Een zelfde patroon zien
we als we kijken naar de levensverwachting in goed ervaren gezondheid van mannen en vrouwen apart. Ook dan zien we de
laagste waarden in de grote steden en in Zuid-Limburg 6 .
Opleidingsniveau speelt een belangrijke rol bij gezondheid en ook bij levensverwachting. De laagst opgeleide mannen leven
5,0 jaar korter dan de hoogst opgeleide mannen. Bij de vrouwen is dat verschil 2,6 jaar. Daarnaast is een ongezonde leefstijl
de belangrijkste bekende oorzaak van de stagnerende levensverwachting. Vrouwen hebben de afgelopen jaren veel van het
ongezondere gedrag van mannen overgenomen 5 .