Gezondheidsmonitor 2006 - GGD Zuid-Holland Zuid

32
3 Lichamelijke gezondheid 33
De trend is dat het percentage mensen met diabetes type II stijgt,
met als voornaamste oorzaak een toename van overgewicht en obesitas.
De tweede vorm is insuline afhankelijke diabetes (IDDM = insulin-dependent diabetes mellitus). Voor het in evenwicht brengen
van de stofwisseling zijn deze diabetici absoluut afhankelijk van insulinetoediening. Tot deze groep, die men wel aanduidt als
'type I', behoren de diabetici die vrijwel zonder uitzondering reeds in hun jeugd (pieken in de leeftijd 4-5 en 12-14 jaar) min
of meer acuut de aandoening kregen door onvoldoende of geen insulineproductie 8 .
3.2 Infectieziektebestrijding
Infectieziektebestrijding is een van de kerntaken van de GGD. Deze discipline heeft het afgelopen decennium een sterke ontwikkeling
doorgemaakt en heeft naar aanleiding van een aantal nationale crises (Meningokokken C, Anthrax, Pokken, Aviaire
influenza) sterk aan betekenis gewonnen.
Naast de klassieke kerntaak van bron- en contactopsporing en bestrijding van infectieziekten die zich in Nederland epidemisch
kunnen verspreiden, is de afgelopen jaren veel geïnvesteerd in draaiboeken die beogen de interdisciplinaire bestrijding van
epidemieën (Pokken, Aviaire influenza) in goede banen te leiden. Dergelijke calamiteiten vragen immers inzet van alle hulpverleningsdiensten,
waarbij de afdeling infectieziektebestrijding met name een adviserende rol heeft.
In 2003 hadden zo'n 600.000 mensen in Nederland diabetes. De prevalentie bij mannen is ongeveer 3,6% en 3,9% bij vrouwen 6 .
Daarnaast wordt geschat dat 250.000 mensen diabetes hebben maar dit nog niet weten. Dat maakt het totaal geschat aantal
personen met diabetes tussen de 800.000 5 en 850.000 6 . De trend laat ook een stijging zien. Het aantal mensen met diabetes
mellitus neemt sterk toe met de leeftijd. Van de ouderen van 70 jaar en ouder heeft ongeveer 15% diabetes mellitus 6 .
In afbeelding 3.1.4 wordt de prevalentie van diabetes in Zuid-Holland Zuid weergegeven uitgesplitst naar clusters en geslacht.
Alle groepen die onderscheiden worden hebben een prevalentie van 3 of 4%. Alleen de “overige gemeenten” (Hardinxveld-
Giessendam, Leerdam en Gorinchem) scoren iets hoger (afgerond 5%).
Wanneer Drechtsteden, Binnenwaard en de overige gemeenten vergeleken worden, zijn er bij totale prevalentie significante
verschillen waarneembaar tussen de Binnenwaard en de overige gemeenten. De Binnenwaard heeft een lagere prevalentie
van diabetes vastgesteld door een arts.
Wanneer we kijken naar de mannen onderling en de vrouwen onderling tussen de clusters is er geen significant verschil
waarneembaar.
In de gezondheidsmonitor Zuid-Holland Zuid in 2000 was het percentage zelfgerapporteerde diabetes door respondenten in
Sliedrecht en Leerdam het hoogst, namelijk 6%. Gegevens per gemeente worden in deze gezondheidsmonitor niet gepresenteerd
vanwege de lage aantallen per groep. Kijkend naar zelfgerapporteerde diabets en door de arts gediagnosticeerde diabetes, blijkt
echter dat ook nu in Leerdam significant meer diabetes voorkomt dan in de rest van de regio. De gevonden verschillen tussen
de verschillende subregio's worden veroorzaakt door deze hogere prevalentie van diabetes in Leerdam. Nader onderzoek zal
moeten uitwijzen waarom deze ene gemeente in Zuid-Holland Zuid hoger scoort. Sliedrecht is, in tegenstelling tot 2000, nu
vergelijkbaar met de andere gemeenten.
3.1.3 Conclusie
De meest voorkomende chronische aandoeningen in Zuid-Holland Zuid zijn hoge bloeddruk en gewrichtsslijtage.
Ondanks een landelijke daling in de sterfte aan hart-en vaatziekten blijven deze ziekten één van de belangrijkste oorzaken
van sterfte.
De trend in diabetes is dat het percentage mensen met diabetes type II stijgt, met als voornaamste oorzaak een toename
van overgewicht en obesitas.
Leefstijlfactoren spelen een belangrijke rol in het voorkomen van hart- en vaatziekten. Roken, alcoholgebruik, voeding en
bewegen zijn de te beïnvloeden factoren waar op ingezet kan worden.
3.2.1 Epidemieën
De GGD regio Zuid-Holland Zuid neemt een redelijk gemiddelde positie in binnen Nederland wat betreft het voorkomen van
infectieziekten. Dit hoeft niet te verbazen gezien de deels landelijke en deels stedelijke opbouw van het verzorgingsgebied.
Op één punt is de GGD regio Zuid-Holland Zuid wel bijzonder en dat betreft het voorkomen van epidemieën van ziekten
waartegen in het kader van het Rijksvaccinatieprogramma wordt gevaccineerd.
Zo startte de laatste polio-epidemie (1992-1993) in Streefkerk; 9 van de 71 patiënten waren uit onze regio afkomstig 11 .
In 1993 en in 1999-2000 werd de regio getroffen door een mazelenepidemie en in 2004-2005 door een epidemie van rodehond
waarbij ook een aantal zwangere vrouwen werd besmet. Deze epidemieën worden veroorzaakt door een slechte vaccinatiegraad
binnen de bevindelijk gereformeerde bevolking. Omdat deze bevolkingsgroep sociaal sterk clustert zien we dergelijke
epidemieën bijna exclusief onder deze groepen optreden. De rest van de bevolking, ook de niet-gevaccineerden daaronder,
worden beschermd door het zogenaamde kudde-effect, ze worden afgeschermd door hun wel gevaccineerde omgeving.
Om een antwoord te vinden op dit vraagstuk moet de komende jaren veel geïnvesteerd worden in onderzoek naar de sociale
en gedragsmatige aspecten van deze problematiek. Op basis daarvan kunnen effectieve interventies worden ontwikkeld.
Hiervoor wordt samenwerking gezocht met andere GGD-en, het RIVM en enkele universiteiten. Tevens moet opnieuw de dialoog
worden aangegaan met deze groepen en de betrokken stakeholders.
3.2.2 Samenwerking met laboratoria, binnen provincie Zuid-Holland en met het
Centrum infectieziektebestrijding (Cib)
De afgelopen jaren is een intensieve samenwerking ontstaan met het Regionaal Laboratorium voor Medische Microbiologie.
Voor deze samenwerking is een concept ontwikkeld dat momenteel landelijk navolging vindt. Het laboratorium meldt gediagnosticeerde
meldingsplichtige infectieziekten direct aan de GGD Zuid-Holland Zuid. Hiertoe zijn contracten getekend
met alle curatief werkende artsen in de regio.
De infectieziektebestrijding krijgt steeds meer een regio-overschrijdende dimensie. Met de voortschrijdende kennis van de
afgelopen jaren wordt duidelijk dat infectieziekten zich niet aan administratieve grenzen houden, maar zich veeleer verspreiden
binnen sociale netwerken en verbanden. Denk hierbij aan tuberculose, hepatitis A, hepatitis B, SOA en bovengenoemde
vaccinabele aandoeningen.
De bestrijding hiervan vraagt steeds meer om een bovenregionale aanpak. Ook onderzoek, surveillance, epidemiologie en
taken waarbij een hoge mate van (zeldzame) expertise wordt gevraagd laten zich beter binnen een samenwerkingsverband
uitvoeren. Hiertoe wordt momenteel samenwerking gezocht met de GGD-en in Zuidelijk Zuid-Holland, de Erasmus universiteit
en het RIVM. De GGD Zuid-Holland Zuid neemt deel aan een aantal landelijke onderzoekstrajecten, maar dit gebeurt momenteel
op slechts kleine schaal. Binnen de SOA- en tuberculosebestrijding begint de regionale aanpak duidelijk vorm te krijgen.