Gezondheidsmonitor 2006 - GGD Zuid-Holland Zuid

24
2 Levensverwachting en sterfte 25
Bij vrouwen is borstkanker de belangrijkste oorzaak van kankersterfte, maar dat zal veranderen. Naar verwachting zal bij
vrouwen longkanker in 2007 de belangrijkste oorzaak van kankersterfte zijn. Deze toename wordt vooral bepaald door het
rookgedrag van vrouwen enkele decennia geleden. Het percentage rokende mannen daalde toen sterk, terwijl juist meer
vrouwen met roken begonnen.
Bij mannen zal longkanker nog lange tijd de belangrijkste oorzaak van kankersterfte blijven. Een toenemend aantal mannen
overlijdt door prostaatkanker. De vergrijzing van de bevolking is hiervoor de belangrijkste reden 8 .
2.1.4 Verloren levensjaren
Bij bepaling van de ernst van verschillende doodsoorzaken is het belangrijk om te kijken wááraan mensen sterven maar ook
op welke leeftijd een persoon overlijdt. Het overlijden van een twintigjarige heeft een andere impact dan het overlijden van
een tachtigjarige: een twintigjarige verliest op basis van de gemiddelde levensverwachting bij overlijden meer levensjaren.
Vanuit het oogpunt van preventie is het daarom belangrijk te weten welke doodsoorzaken een grote rol spelen voordat het
65ste levensjaar is bereikt. De meeste sterfgevallen vinden plaats na het 65ste levensjaar.
De Years of Potential Life Lost (YPLL) is een maat die aangeeft hoeveel levensjaren er in een populatie verloren gaan door (vroegtijdige)
sterfte ten opzichte van een vastgestelde grensleeftijd. Met gebruik van deze maat wordt rekening gehouden met de leeftijd
van het overlijden. Dit betekent dat aan sterfte op jonge leeftijd meer gewicht wordt toegekend dan aan sterfte op oudere leeftijd.
Hier wordt gekozen voor de leeftijd van 20 tot 65 jaar. Voor vrouwen en mannen zijn nieuwvormingen de belangrijkste oorzaak
van sterfte in deze leeftijdsgroep.
Binnen de hoofdgroep niet-natuurlijke doodsoorzaken dragen in de provincie Zuid-Holland ongevallen en zelfdoding het
meest bij aan het aantal verloren levensjaren1.
Binnen de hoofdgroep van belangrijkste doodsoorzaken, op basis van aantal
verloren levensjaren in de leeftijd van 20 tot 65 jaar, is voor mannen
in regio Zuid-Holland Zuid hartziekte de grootste oorzaak
en voor vrouwen borstkanker
2.1.5 Conclusie
Mackenbach geeft drie mogelijke verklaringen voor verschillen in sterfte per regio 2 :
• regionale verschillen in oorzakelijke determinanten van sterfte (bijvoorbeeld in de ene regio wordt meer gerookt dan
in de andere)
• artefacten, voortkomend uit regionale verschillen in registratieprocedures
• selectie-effecten, voortkomend uit selectieve interregionale migratie (bijvoorbeeld mensen met luchtwegaandoeningen
verhuizen naar gebieden met veel schone lucht).
De levensverwachting is in Zuid-Holland Zuid iets gunstiger dan in Nederland
Voor preventie van sterfte in de leeftijdsgroep 20 tot 65 jaar is het belangrijk te weten welke aandoeningen binnen de drie
belangrijkste hoofdgroepen nieuwvormingen, ziekten van hart en vaatstelsel en niet-natuurlijke doodsoorzaken het meest
bijdragen aan het totaal aantal verloren levensjaren (afbeelding 2.1.5).
Kijken we binnen drie hoofdgroepen tezamen naar de top drie van belangrijkste doodsoorzaken op basis van het aantal
verloren levensjaren in de leeftijd van 20 tot 65 jaar, dan is die voor mannen in de regio Zuid-Holland Zuid als volgt:
1) ischemische hartziekten, 2) ongevallen en 3) zelfdoding.
Voor vrouwen in de regio Zuid-Holland Zuid is de top drie van belangrijkste doodsoorzaken:
1) borstkanker, 2) longkanker en 3) zelfdoding 1 .
Afbeelding 2.1.5 Relatieve bijdrage vijf belangrijkste hoofdgroepen van doodsoorzaken in de regio Zuid-Holland
Zuid in de leeftijd van 20-65 jaar (op basis van YPLL) 1996-2002 1
De levensverwachting is in Zuid-Holland Zuid iets gunstiger dan in Nederland als geheel. In de periode 1996-2002 is de meeste
sterfte toe te schrijven aan hart-en vaatziekten en kanker. De verwachting is dat kanker de belangrijkste doodoorzaak gaat
worden in de toekomst voor zowel mannen als vrouwen. Recent onderzoek van het Trimbos Instituut bevestigt dat voor mannen
in 2005 kanker al de belangrijkste doodsoorzaak is. Hart- en vaatziekten blijven een belangrijke oorzaak van sterfte, 37%.
De sterfte aan hart- en vaatziekten is in Zuid-Holland Zuid in totaal 2% hoger. Met preventie op het gebied van roken, beweging
en voedingsgewoonten kan gezondheidswinst behaald worden.
Nieuwvormingen zijn bij mannen voor 31% en bij vrouwen voor 25% oorzaak van de sterfte. Behalve een groot aandeel van
de sterfgevallen, levert het ook de grootste bijdrage aan het totaal aantal verloren levensjaren in de leeftijd van 20 tot 65
jaar. Dit betekent dat meer jongeren sterven aan kanker dan aan hart- en vaatziekten. Voor mannen is longkanker de belangrijkste
oorzaak, bij vrouwen borstkanker gevolgd door longkanker.
Ruim 85% van alle gevallen van longkanker kan toegeschreven worden aan het gebruik van tabak, waardoor preventie op het
gebied van roken het beste middel is om longkanker te voorkomen 1 .
Voor borstkanker geldt dat naar schatting 30-50% van alle nieuwe gevallen kan worden toegeschreven aan onder meer de volgende
risicofactoren: eerste menstruatie op jonge leeftijd, geboorte van het eerste kind op late leeftijd, laag kindertal, het langdurig
gebruik van orale anticonceptie, alcoholconsumptie, lichamelijke inactiviteit bij jonge vrouwen en ernstige overgewicht 7 .
Voor een aantal belangrijke doodsoorzaken zoals hart-en vaatziekten en longkanker is veel kennis over de determinanten
beschikbaar en zal de preventie zich met name toespitsten op leefgewoonten zoals roken, alcoholgebruik, gebrek aan beweging
en ongezonde voedingsgewoonten.