Lestips tweede en derde leerjaar - Jeugdboekenweek

LESTIPS
tweede en derde leerjaar
www.jeugdboekenweek.be
JEUGDBOEKENWEEK
Stichting Lezen presenteert
10 tot 25 maart 2012

Inleiding
Dieren in boeken
Tijdens de Jeugdboekenweek 2012 duiken we recht de wereld en de verhalen van de dieren in. We gooien ons
mensenpak af, trekken voor één keer een bontjas aan, gaan op vier poten zitten en worden dier met de dieren.
We kijken diep in de ogen van onze kat. We voeren gesprekken met de hond. We duiken de struiken in
en zoeken de beestjes op. Kortom : tijdens deze Jeugdboekenweek lezen we om dieren te leren kennen.
Laten we eerlijk zijn : boeken delen vinden we één van de leukste dingen die er zijn. Deze bundel wil je dan ook
uitnodigen om de beestigste boeken naar de klas te halen en om je klas onder te dompelen in een wereld
van verhalen.
Dieren in de klas
Ter gelegenheid van de Jeugdboekenweek 2012 stelde Stichting Lezen samen met een redactie uit het onderwijs
zes boekenpakketten samen. Elk pakket bestaat uit een gevarieerde selectie van zes bijzondere boeken
over dieren, met aandacht voor verschillende genres. Scholen bestellen de pakketten met korting via
www.jeugdboekenweek.be.
Je kan de(ze) boeken aan je klas tonen en voorlezen. Maar er is meer en er kan meer ! Daarom biedt deze bundel
bij elk boek uit de boekenpakketten een uitgewerkte lessuggestie. De lessuggesties volgen allemaal
hetzelfde stramien :
– Aanzet : manieren om het boek te introduceren
– Verwerkingsactiviteiten : tips voor een creatieve verwerking of nabespreking
– En verder : extra – korte – ideeën om met het boek aan de slag te gaan, in de Jeugdboekenweek
óf daarna
Verder noemt elke tip de concrete eindtermen die je met deze activiteiten realiseert.
Speciaal voor deze editie stipt WWF bovendien
enkele boeken aan die perfect passen binnen haar werking.
WWF vertelt er kort bij waarom net deze dieren
in deze boeken zo bijzonder zijn.
2 jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

Dieren in de bib
Wie boeken zegt, zegt in één adem bibliotheek. Tijdens de Jeugdboekenweek leggen openbare bibliotheken
hun grootste troeven op tafel : ze halen de mooiste kinderboeken uit de kast, ze nodigen auteurs en illustratoren
uit, ze laten klassen op een speelse manier kennismaken met de bib, ze organiseren voorleesmomenten …
Specifiek voor klassen is er ook dit jaar een spel waarbij kinderen op een creatieve manier de bibliotheek
leren kennen. En altijd poot in poot met de boekendieren die in de bib verstopt zitten – dat spreekt voor zich.
Alle openbare bibliotheken doen mee en tonen zich een gretige partner om – samen met jou – boeken en kinderen
bij elkaar te brengen. Loop dus gerust binnen in je bib om samen plannen te smeden.
Gegevens van de bibliotheek in je buurt vind je op www.bibliotheek.be
Tot slot
Op www.jeugdboekenweek.be vind je alle (praktische) details over deze beestige Jeugdboekenweek.
Vanaf februari komt de website ook voor kinderen tot leven – met boekentips, dierenweetjes, spelletjes …
Maar blader nu vooral snel verder. Snuffel aan de boeken, sleep ze naar de klas en verslind ze met je leerlingen.
En vooral : krijg de smaak te pakken en breek de grenzen van de Jeugdboekenweek open. Want leesplezier
laat zich niet vangen in twee weken !
Veel leesplezier !
De ploeg van Stichting Lezen
3 jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

Lestips bij bOekenpAkketten
vAn jeUgdbOekenWeek 2012
tWeede en derde LeerjAAr
– De grote hamster massamoord / Katie Davies, Hannah Shaw (ill.) en Janneke Blankevoort (vert.),
Gottmer, 2010
– Gijsje / Lieke van Duin en Sandra Klaassen (ill.), Lemniscaat, 2009
– Mikis de ezeljongen / Bibi Dumon Tak en Philip Hopman (ill.), Querido, 2011
– Superjuffie ! / Janneke Schotveld en Annet Schaap (ill.), Van Holkema & Warendorf, 2011
– Verborgen vogels / Pittau en Gervais, Lannoo, 2010
– Walvissen / Barbara van Rheenen, Clavis, 2010
4 jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

Lestip
1
De grote hamster massamoord
Katie Davies, Hannah Shaw (ill.) en Janneke Blankevoort (vert.)
Gottmer, 2010
Over het bO ek
A A n de sLAg
Aanzet
Anne en haar broer Tom willen graag een hamster. Alleen vindt mama het met een kat en een konijn
in huis al druk genoeg. Hoe overtuigen ze haar om voor een extra huisdier te gaan ? Met oma’s hulp ?
Wanneer ze onverwacht dan toch een nest hamsters krijgen, is de vreugde van korte duur :
op een ochtend liggen ze allemaal dood in hun kooi. Wie heeft die massamoord op zijn geweten ?
Anna en Tom gaan op onderzoek. Hulp krijgen ze van buurmeisje Suzanne en een oud-politieagente
uit de straat …
Een boek met een uitnodigende tekst en erg leuke tekeningen.
Maak een rooster met negen afbeeldingen : drie reeksen van drie afbeeldingen die iets met elkaar
te maken hebben. Bijvoorbeeld :
– de pels van een hamster,
– een rad om in rond te lopen,
– hamstervoer,
– stekels,
– slakken,
– een auto met ontstoken koplampen,
– de slurf van een olifant,
– een brede rivier in de tropen,
– een sfeerbeeld van het regenwoud.
Bedoeling is dat de kinderen ontdekken welke drie afbeeldingen bij elkaar horen, en naar welke
dieren de afbeeldingenreeksen verwijzen (in dit voorbeeld : een hamster, een egel en een olifant).
Ze zoeken verbanden door de afbeeldingen te bekijken, te benoemen en gemeenschappelijke
elementen te omschrijven. Naast het afbeeldingenrooster geef je hen ook de – door elkaar
gehusselde – letters van de drie dieren waarnaar ze op zoek moeten op een strook papier (in
dit voorbeeld : h l a m t o n s t e r i e g f e l a). In het gesprek achteraf schenk je vooral aandacht
aan de manier waarop ze tewerk zijn gegaan en verbanden hebben gelegd.
Kondig aan dat één van die drie dieren de hoofdrol speelt in het boek dat je tijdens de Jeugdboekenweek
zal verwerken. Geef hints, en laat hen raden :
– dit vrouwtjesdier draagt haar jong geen 22 tot 23 maanden,
– dit dier bewaart voedsel in zijn wangen,
– …
5 jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

Oplossing gevonden ? Pols dan wat ze al weten over hamsters :
––
Wat voor dier is een hamster ?
––
Tot welke familie behoort de hamster ?
––
Wat eten ze ?
––
Waren hamsters altijd al huisdieren ?
––
Hoe zou het komen dat ze van hamsters huisdieren hebben gemaakt ?
––
Ken je misschien bepaalde soorten hamsters ?
Noteer hun antwoorden op een grote flap. Tijdens het voorlezen noteer je wat ze nog meer
te weten komen over hamsters.
Wereldoriëntatie – 1 Natuur –1.1
Nederlands – 2 Spreken – 2.6 – 2.7
Leren leren – 3
Sociale vaardigheden – 2 Gespreksconventies
Bekijk de cover :
––
Wat zie je ?
––
Waarvoor zou het vergrootglas dienen ?
––
Wat stelt het blauwe schildje voor ?
––
Wat zijn die ringetjes aan de linkerzijkant ?
––
Wat zijn die kleine schelpjes ?
––
Zie je de schuine tanden van de hamster ? Waarom heeft de hamster een pleister
op zijn buik ?
––
Waarover gaat dit boek ? Waarom denk je dat ?
Nederlands – 6 Taalbeschouwing – 6.3
Verwerkingsactiviteiten
– Opmerking vooraf
Laat de kinderen een ‘onderzoeksschriftje’ aanleggen. Na elke voorleesbeurt noteren ze (door
te schrijven, te tekenen, een collage te maken …) daarin wat ze zelf belangrijk vinden. Voorzie
voldoende tijd na elke voorleesbeurt. Vinden ze thuis extra info, dan mag die ook in het schriftje.
In wat volgt worden verwerkingssuggesties bij enkele hoofdstukken gegeven. De overige
hoofdstukken kan je de kinderen zelfstandig laten lezen.
Nederlands – 4 Schrijven – 4.1 – 4.4 – 4.8
Nederlands – 3 Lezen – 3.5
Muzische vorming – 1 Beeld – 1.6
– Hoofdstuk 1 (p. 7)
Achterhaal samen de betekenis van ‘een massa’ :
––
Wanneer spreek je van ‘een massa’ ?
––
Waar heb je al eens van ‘een massa’ gehoord ?
––
Kan je een voorbeeld geven van ‘een massa’ ? Wat kan je in de klas of in de buurt
als ‘een massa’ omschrijven ? Of heb je thuis ‘een massa’ van iets ?
Laat hen het woord ‘massa’ opzoeken in een woordenboek. Weten ze nu meer ?
Nederlands – 6 Taalbeschouwing
6 jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

– Hoofdstuk 3 (p. 19)
Dit hoofdstuk begint met de zin “We kregen onze hamsters niet zomaar” (p. 19) :
––
Wat kom je door die ene zin al te weten ? Wat wil de zin zeggen ?
Na het lezen van het hele hoofdstuk ga je na hoe de kinderen uit het boek zich voelen bij de begrafenis
van het konijn. Laat in een kringgesprek de klas haar eigen ervaringen rond afscheid nemen
van een huisdier verwoorden. Boeken die dit gesprek kunnen voeden, vind je in de bibliografie.
Bovendien zit Gijsje zit ook in dit boekenpakket.
Muzische vorming – 6 Attitudes – 6.1 – 6.5
Wereldoriëntatie – 3 Mens – 3.1 – 3.2
Tom en Anne hebben verschillende huisdieren, zo ontdek je na dit hoofdstuk :
––
Wie heeft er huisdieren ? Welke ?
––
Wie heeft er geen huisdieren ? Waarom niet ?
––
Wat is er leuk aan een huisdier ? Wat is minder leuk ?
Nederlands – Spreken – 2.6 – 2.7
– Hoofdstuk 8 (p. 50)
Vóór het lezen vraag je de kinderen hoe zij thuis hun zin proberen te krijgen. Ze bespreken hun
‘techniek’ per twee. Elk duo zet zijn ervaringen om in een spelsituatie. Om de beurt spelen ze na
voor de klas hoe zij hun zin proberen te krijgen. Sta stil bij de woorden die ze gebruiken, maar
stimuleer hen ook om na te denken over hun lichaamshouding.
Muzische vorming – 3 Drama – 3.2 – 3.5
– Hoofdstuk 12 (p. 91)
Tom en Anne krijgen dus toch een hamster. Een Russische dwerghamster nog wel. Vraag hen
wat een ‘dwerg’ is, en laat hen de link leggen met een ‘dwerghamster’. Laat hen afbeeldingen
googelen. In een gesprek laat je hen verder verwoorden wat ze verstaan onder ‘een dier verzorgen’ :
––
Moet je naar de verzorgingsles als je een dier in huis neemt ?
––
Waar leer je een dier te verzorgen ?
Lees het hoofdstuk voor, stop op pagina 97. De volgende passage gaat over de inrichting
van het hamsterhok :
––
Wat hoort er thuis in zo’n hok ?
––
Kan iemand een hamsterhok meebrengen van thuis ?
––
Vind je het kunnen dat dieren in een hok opgroeien ?
Laat hen opzoeken hoe hamsters in de vrije natuur leven. Daarop geïnspireerd ontwerpen (en maken)
ze in groepjes de ideale woonplek voor hamsters in gevangenschap. Ze stellen hun hok voor
aan de rest van de klas, en prijzen het aan, zoals échte verkopers doen. Wat ze opgezocht hebben,
kan helpen om anderen te overtuigen.
Muzische vorming – 1 Beeld – 1.6
Muzische vorming – 3 Drama – 3.2 – 3.5
– Hoofdstuk 18 (p. 156)
In dit hoofdstuk start het echte speurwerk. Nodig de kinderen uit om mee te speuren.
Wat hebben ze nodig om op onderzoek te gaan ? Kennen ze een bekende speurneus ? En wat
heeft die meestal bij zich ? Verwijs naar de cover van het boek, en laat hen de lijst van speurdersspullen
verder aanvullen. Vraag telkens waarom ze een bepaald voorwerp noemen. Check
of iedereen de voorwerpen kent.
7 jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

Laat hen overleggen : wie verdenken ze en waarom ? Laat hen ook hiervan een lijstje aanleggen.
Geef hen de verdachtenlijst (p. 159) van Anna, Tom en Suzanne als aanvulling. Tijdens een
kringgesprek proberen ze – in overleg – verdachten te elimineren. Wijs hen erop dat vermoedens
niet genoeg zijn om iemand te beschuldigen (cf. de vriend van de moeder van Job-van-een-paarhuizen-verderop
die verdacht wordt). Ga na of de kinderen het woord ‘alibi’ begrijpen.
Welke verdachten hebben een alibi ? Welke niet ?
Lees nu het hoofdstuk voor. Las regelmatig een pauze in. Klopt de verdachtenlijst nog ?
Is hun mening over sommige verdachten veranderd ? Zagen ze elementen over het hoofd ?
Zo benadruk je meteen het belang van aandachtig luisteren.
Nederlands – 1 Luisteren – 1.6
Nederlands – 3 Lezen – 3.2 – 3.4
Sociale vaardigheden – 3 Samenwerking
En verder
– Hamsteren
Laat de kinderen in een woordenboek het werkwoord ‘hamsteren’ opzoeken. Kunnen ze nu
verklaren waarom men spreekt van ‘hamsteren’? Wat zouden zij graag ‘hamsteren’ of verzamelen ?
Kennen ze nog woorden die afgeleid zijn van dieren (bijv. : schaapachtig, apetrots, beresterk,
kattig, katten, bokken, bokkig …)?
Nederlands – 6 Taalbeschouwing – 6.1
Bibliografie
De mooiste begrafenis van de wereld / Ulf Nilsson, Eva Eriksson (ill.)
en Femke Blekkingh-Muller (vert.), Lemniscaat, 2007
Gijsje / Lieke Van Duin en Sandra Klaassen (ill.), Lemniscaat, 2009
King / Ulf Stark, Ulf Crona (ill.) en Emmy Weehuizen-Deelder (vert.), Lemniscaat, 1997
Lobbes / Magda Ria Rapoye en Leen van Durme (ill.), De Eenhoorn, 2003
Moet dat nou zo ? ? ! / Peter Schössow en Edward van de Vendel (vert.), Gottmer, 2006
Tsjau, Hannah ! / Kaat Vrancken en Thé Tjong-Khing (ill.), Querido, 1999
8 jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

Lestip
2
Gijsje
Lieke Van Duin en Sandra Klaassen (ill.)
Lemniscaat, 2009
Over het bO ek
A A n de sLAg
Aanzet
Van zijn oom Jaap krijgt een jongen een ei. Een ganzenei. Hij zorgt er goed voor, Gijsje groeit uit
tot een mooie gans. Een ‘mensengans’, want Gijsje kan niet alles wat een échte gans hoort
te kunnen …
Gijsje is geïnspireerd op een waargebeurde geschiedenis en gaat over de hechte vriendschap
tussen een jongen en een gans. En over hoe moeilijk het is om afscheid te nemen van een vriend.
Een ontroerend boek, verteld in verstaanbare en aangrijpende woorden, en met warme tekeningen
die je welkom heten in een ongerept dorpje uit vervlogen tijden.
Verdeel je klas in groepjes van 3 tot 4 leerlingen. Samen vormen ze een team voor het ganzenbordspel.
Laat hen de regels van een ganzenbordspel verwoorden, en voeg er zelf een nieuwe regel
aan toe : ze mogen pas dobbelen als ze een ganzenweetje kunnen vertellen. Vertellen ze een weetje
dat al aan bod kwam, moeten ze een beurt overslaan. Om het overzicht te behouden, noteer je
elk weetje op een grote flap. Samen met de klas probeer je de weetjes te structureren : Welke weetjes
horen bij elkaar ? Onder welke samenvattende titels zouden ze de bij elkaar horende weetjes
bundelen ? De flap hang je uit op een wand die je aankleedt voor de Jeugdboekenweek.
Tijdens het voorlezen vul je de flap aan.
Voor het ganzenbordspel start, geef je hen de kans om via de placemat-methode na te gaan
wat ze al weten over ganzen. De placemat-methode is een manier waarbij kinderen leren,
door samen te werken.
Bij deze werkvorm werkt elke leerling eerst individueel aan een opdracht. In een tweede fase
is er een overlegmoment tussen de verschillende groepsleden. Voor deze opdracht betekent dat
dat je hen per groepje van vier één gezamenlijk blad geeft. In de hoeken daarvan noteren ze eerst,
individueel en zonder overleg, wat ze weten over ganzen. Daarna vergelijken ze de tips : de beste
weetjes schrijven ze op in het midden van het blad. Die weetjes gebruiken ze tijdens het spel.
Na afloop van het ganzenbordspel toon je het boek. Gaf iemand tijdens het spel aan dat ganzen
ook huisdieren kunnen zijn ? Vertel dat het boek gaat over Gijsje, een gans die als huisdier opgroeit.
Nederlands – 1 Luisteren – 1.6
Nederlands – 2 Spreken – 2.6
Sociale vaardigheden – 1 Relatiewijzen – 1.5
Sociale vaardigheden – 2 Gespreksconventies
Sociale vaardigheden – 3 Samenwerking
Leren leren – 3
9 jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

Verwerkingsactiviteiten
– Opmerking vooraf
Het verhaal is realistisch, speelt zich af in een herkenbare wereld en nodigt uit tot interactief
voorlezen met ruimte voor inbreng van de kinderen. In een gesprek of met een verwerkingsactiviteit
nodig je de kinderen uit om dieper na te denken het verhaal. Gewoon stil genieten
van dit mooie verhaal kan natuurlijk ook.
– Anders (p. 8)
Lees de eerste zes zinnen. Noteer ze op het bord.
––
Wat komen we hier te weten ?
––
Wacht er iemand of iets op jou als je thuiskomt ? Wie of wat is dat ? Is hij of zij
daar altijd ?
––
Door wie wordt het verhaal verteld ? Wie zou deze ‘ik-figuur’ kunnen zijn ?
––
Speelt het verhaal zich af in het heden of het verleden ? (Omcirkel de werkwoorden
in de verleden tijd. De verteller van het verhaal, het ik-personage, vertelt wat hij
heeft meegemaakt. Daar kan je later op terugkomen).
Lees de rest van het hoofdstuk. Geef de kinderen tijd om stil te staan bij wat je leest.
“Ik kon haar bijna niet meer dragen op het laatst” (p. 8) :
––
Hoeveel zou Gijsje wegen ?
––
Hoeveel gewicht kan jij dragen ?
Laat de kinderen dit concreet waarnemen : ze testen hoeveel pakken suiker of meel van 1 kilo
ze kunnen dragen, en vergelijken daarna met het mogelijke gewicht van een gans. Zou een gans
zwaarder wegen dan een hamster, een poes, een hond ?
Ga na of de kinderen weten wat een ‘havenmeester’ zoal doet. Toon de illustraties, waaruit ze
heel wat kunnen afleiden.
Het geluid dat een gans maakt, heeft een naam. Weten ze nog hoe dat ganzengeluid genoemd wordt ?
(‘gakken’). Noteer het bij op de flap, net als alle andere nieuwtjes die ze te weten komen tijdens
het voorlezen. Hou rekening met de structuur die je eerder aanbracht met de klas.
– Slim (p. 11)
Spreek vooraf met de kinderen rond het begrip ‘slim zijn’ :
––
Wat is dat volgens jou, ‘slim zijn’ ?
––
Wanneer heb jij je een keer erg slim gevoeld ?
––
Wanneer had je het gevoel dat je iets deed wat niet erg slim was ?
––
Kan je slimheid meten ?
Kondig de hoofdstuktitel aan :
––
Is het begrip ‘slim’ ook op dieren van toepassing ?
––
Kan je een voorbeeld van een slim dier geven ?
Lees het hoofdstuk voor en laat de kinderen de inhoud koppelen aan de titel :
––
Op welke momenten vindt het ik-personage Gijsje slim ?
––
Vind je dat zelf ook ?
jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

– Ontsnapt (p. 23)
Nodig de kinderen uit om na te denken over de titel. Wat zal er gebeuren, denken ze ? Nadien
laat je hen hun veronderstellingen vergelijken met wat er in het verhaal gebeurt.
Gijsje is geïnspireerd op een waargebeurde geschiedenis in een havenstadje aan het Ijsselmeer.
De auteur zou de waarheid mooier kunnen maken door te verzwijgen dat het kuikentje wordt
doodgebeten, maar dat zou het verhaal tegelijkertijd minder echt maken. Andersom is niet alles
wat in het boek staat echt gebeurd : het is en blijft een verhaal. Laat de kinderen subtiel het verschil
aanvoelen tussen de realiteit enerzijds en een verhaal naar waargebeurde feiten anderzijds.
Trek wat er in het verhaal gebeurt weer door naar de eigen leefwereld :
––
Wie of wat kunnen er zoal ontsnappen ?
––
Is er bij jou al eens iets of iemand ontsnapt ?
––
Hoe merkte je dat ?
––
Wat deed je toen ?
– Zwemmen (p. 29)
Spreek met de kinderen over ‘leren zwemmen’ :
––
Kan jij al zwemmen ?
––
Kon je zwemmen toen je in je moeders buik zat ? Of is zwemmen iets dat je
moet aanleren ?
––
Hoe heb jij leren zwemmen ? Hoe ging het bij Gijsje ? Zie je gelijkenissen
of verschillen ?
– Vliegles (p. 32)
In het vorige hoofdstuk leerde Gijsje zwemmen, in dit hoofdstuk krijgt hij vliegles :
––
Krijg jij vliegles ? Waarom (niet)? Zou dat eigenlijk lukken ?
––
Gijsje kan niet goed vliegen omdat ze te dik is. Waarom kunnen mensen niet vliegen ?
(Hierover vind je meer bij de lestips ‘Makkelijk lezen’ – Ik wil vleugels).
Ga op zoek naar mensen die desondanks toch probeerden te vliegen.
– Op stap (p. 36)
In dit hoofdstuk gaat Gijsje wandelen :
––
Ga jij vaak uit wandelen ? Waarom (niet)?
––
Vind je wandelen leuk ? Waarom (niet)?
––
Wandel je altijd ergens heen ? Of weet je soms niet waar je naartoe wandelt ?
––
Is er een verschil tussen ‘stappen’ en ‘wandelen’? Welk ?
Er wordt gezegd dat ganzen in een V-vorm vliegen. Weten de kinderen waarom ? Doen mensen
dat soms ook ? (Bij het wielrennen doen renners dat om elkaar uit de wind te zetten).
Op http://nl.wikipedia.org/wiki/Ganzen lees je hoe ganzen met elkaar omgaan tijdens het vliegen
in V-formatie. Nodig een aantal kinderen uit om dit verder te onderzoeken, en hun bevindingen
aan de anderen te vertellen. Dat kan aansluitend bij het hoofdstuk Vrijheid (p. 50). De zorg
die ganzen voor elkaar dragen tijdens hun vluchten heeft bedrijven al geïnspireerd. Hoe zouden
ganzen de klasgroep kunnen inspireren ?
jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

– Eieren (p. 43)
––
Gijsje legt eitjes, maar er komen geen kuikens uit. Hoe komt dat ?
––
Wat wil Gijsje eigenlijk graag ? Hoe zou je Gijsje kunnen helpen ? Aan wie kan je
raad vragen ?
Laat de kinderen per twee een situatie spelen waarin de ene persoon raad vraagt voor Gijsje
aan een zogenaamde deskundige. In dit geval kan dat een dierenarts, iemand van een natuurvereniging,
een ganzenteler … zijn. De duo’s stellen hun voorstel voor in de groep. Vergelijk
de antwoorden en bespreek in welke mate de voorstellen in werkelijkheid te realiseren zijn.
– Vrijheid (p. 50)
Guus vliegt weg met de wilde ganzen.
––
Waarom zou hij dat doen ?
––
Hoe weet hij dat hij dit moet doen ? (‘Het is een instinct.’)
––
Waarom vliegt Gijsje niet weg ? (‘Het is een mensengans.’)
– Stil (p. 54)
Vraag de kinderen wat er gebeurd kan zijn met Gijsje.
Nederlands – 3 Lezen – 3.2
Wereldoriëntatie – 1 Natuur – 1.5
Nederlands – 6 Taalbeschouwing
Muzische vorming – 3 Drama – 3.2 – 3.5
Wereldoriëntatie – 1 Natuur – 1.24
Wereldoriëntatie – 7 Brongebruik
ICT – 6
– Ter afronding
Aan het eind van het boek lees je hoe Gijsje sterft. De personages in het boek nemen elk op hun
manier afscheid van Gijsje. De mama van het hoofdpersonage is naast havenmeester ook beeldhouwster.
Zij maakt een bronzen beeld van Gijsje, waardoor het gansje ook na haar dood lijkt
verder te leven.
Hebben ze zelf al eens afscheid moeten nemen van iets dat of iemand die hen dierbaar was ?
Hoe voelde dat ? Hoe laten de kinderen iemand die gestorven is verder leven ? Stel hen voor
om een briefje te schrijven aan wie of wat ze missen, of een tekening te maken. Wie dat moeilijk
vindt, hoeft het briefje of de tekening daarna niet met de hele klas te bespreken, maar kan dat
met jou persoonlijk doen.
En verder
– Echt gebeurd
Vertel dat Gijsje is geïnspireerd op een waar gebeurde geschiedenis in het havenstadje
Medemblik aan het Ijsselmeer. Het bronzen beeld van Gijsje staat door ook echt.
Op http://liekevanduin.nl/gijsje.php staan foto’s van het beeld. Bekijk ze samen met de kinderen.
jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

– Ganzeninfo
Overloop samen de gegevens die intussen op de flap verzameld zijn. Nodig de kinderen uit
om die info te vergelijken met wat ze vinden in informatieve boeken (zie : Bibliografie) en
op internet over verschillende soorten ganzen. Is het duidelijk tot welke ganzensoort Gijsje
behoort ? Geef de kinderen de kans om het boek zelf opnieuw te lezen. Je kan de boekenhoek
uitbreiden met boeken waarin ganzen voorkomen of waarin het afscheid van een geliefd dier
centraal staan.
Bibliografie
Ganzen / Darice Bailer en Karin Beneker Kolmer (vert.), Ars Scribendi, 2011
Kijk, wat een dierenrijk ! / Stéphanie Ledu en Gemma van Leeuwen (vert.), Clavis, 2005
3
jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

Lestip
3
Mikis de ezeljongen
Bibi Dumon Tak en Philip Hopman (ill.)
Querido, 2011
Over het bO ek
A A n de sLAg
Aanzet
Mikis groeit op in Korfoe. Omdat zijn ouders een winkel hebben, brengt hij veel tijd door
bij zijn grootouders. Op een dag na school heeft Pappou, zijn opa, een verrassing : hij heeft
een ezel gekocht. Mikis is in de wolken ! Maar Pappou en Mikis kijken heel anders naar de ezel :
voor Mikis is Tsaki een vriend, voor Pappou is Tsaki een tractor op poten. Mikis heeft het moeilijk
met de houding van Pappou … Gelukkig ziet die gaandeweg hoe zijn kleinzoon openbloeit
door de vriendschap met het dier, en leert hij gaandeweg dat zelfs Tsaki gevoelens heeft.
Dit is een ontroerend boek over de vriendschap tussen mens en dier.
Nodig de kinderen uit om na te denken over het beeld dat zij van ezels hebben. Laat hen dat beeld
vergelijken met het beeld dat volwassenen in hun omgeving van ezels hebben. Die denkoefening
sluit ook mooi aan bij hoe verschillend Mikis en Pappou ezels benaderen.
Je inventariseert de eerste gedachten van de kinderen op een flap. Op hun beurt verzamelen zij
thuis de ideeën over ezels bij volwassenen, liefst zo gevarieerd mogelijk qua leeftijd. Ook die
‘volwassen’ antwoorden voeg je toe op de flap, in een andere kleur. Misschien zijn er wel kinderen
wiens (groot)ouders in een zuiders land opgroeiden ? In zuiderse culturen zijn ezels in de eerste
plaats werkdieren, in westerse culturen voornamelijk recreatiedieren.
Na die voorbereidende oefening daag je de kinderen uit om redactielid te worden van een krant.
De naam daarvan mogen ze later verzinnen, in overleg met de klas, nadat je het boek hebt verwerkt.
Leg uit dat het niet fijn is dat mensen vaak negatief denken over ezels. Met een infokrantje
wil je een ander beeld van ezels geven. In groepjes mogen ze nadenken over hoe de krant wordt
ingedeeld in ‘rubrieken’ (laat je hen een infoboekje maken, dan gaat het om een indeling
in ‘hoofdstukken’). Die rubrieken of hoofdstukken kunnen gaan over de voeding, het balken,
het groepsgevoel, de werkkracht, de voortplanting en zwangerschap, de groei, de verschillende
soorten, hun afstamming … Laat hen thuis of in de bibliotheek een en ander opzoeken en
een aantal vragen formuleren die ze dan in de rubrieken (of hoofdstukken) kunnen beantwoorden.
Inspiratie over het maken van kranten vinden ze hier : www.krantenmaker.be.
Leid vervolgens het boek Mikis de ezeljongen in. Ook door dat boek kunnen ze heel wat te weten
komen over ezels. Moedig hen aan om aandachtig te luisteren : goede luisteraars kunnen goed
navertellen. Na elk hoofdstuk uit Mikis mogen ze in groepjes overleggen : wat kwamen ze te weten,
wat willen ze noteren in een notitieboekje ? Ze vullen de notitieboekjes alleen of per twee aan.
Nederlands – 4 Schrijven – 4.1 – 4.4 – 4.8
Muzische vorming – 3 Drama – 3.3
Wereldoriëntatie – 7 Brongebruik
14 jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

Verwerkingsactiviteiten
– Hoofdstuk 2
In het tweede hoofdstuk wordt een beschrijving van de ezel gegeven. Vraag de kinderen extra
goed te volgen. In het gesprek achteraf verwijs je naar de gegevens op de flap. Wat leerden ze bij ?
Vinden zij ook dat een ezel moet werken ? Wat voor soort werk is dat ? Hoe heet het gewicht
dat dieren vervoeren ? (‘last’). Hoe noemt men een ezel daarom nog ? (‘lastdier’).
Nederlands – 6 Taalbeschouwing – 6.1
– Hoofdstuk 3
Voor je het derde hoofdstuk leest, vraag je de kinderen hoe zij iets ‘zeggen’ zonder hun stem
te gebruiken. Hoe maken ze zonder woorden duidelijk dat ze iets willen ? Laat hen een aantal
situaties in duo naspelen, ga van concrete situaties naar steeds abstractere. Bijvoorbeeld : hoe
maken ze iemand zonder woorden duidelijk dat ze honger hebben, dat ze het koud hebben,
dat ze willen weten hoe laat het is, dat ze iets niet fijn vinden ? Je kan ook iemand alleen
voor de klas laten uitbeelden, de klas raadt wat hij of zij wil zeggen. Of je kiest voor één gevoel
dat de kinderen op zoveel mogelijk verschillende manieren moeten uitbeelden.
Na het lezen van het derde hoofdstuk vraag je hen hoe ze aan de ezel zouden vragen of hij blij is
met zijn naam. Hou een gesprekje rond ‘praten met dieren’ en rond naamgeving :
––
Kan je aan een ezel vragen of die het eens is met zijn naam ?
––
Kan je aan een dier vragen stellen waarop je een antwoord wil ?
––
Hoe kan je te weten komen of een dier al dan niet tevreden is ?
––
Is het voor een dier belangrijk te weten welke naam het heeft ?
––
Is het voor een dier belangrijk een naam te krijgen ?
––
Wanneer geef je een naam aan iets of iemand ? Doe je dat altijd, of enkel wanneer iets
of iemand speciaal voor je is ?
Muzische Vorming – 3 Drama – 3.2
Nederlands – 2 Spreken – 2.6
– Hoofdstuk 5
Vraag aan de kinderen of ze weten waar Griekenland ligt en of ze het eiland Korfoe kennen.
Op dat eiland speelt het verhaal zich af. Laat de kinderen beelden opzoeken, om het verhaal
meer sfeer te geven.
In dit hoofdstuk vraagt Mikis zich af of ezels kunnen praten. Zijn moeder zegt : “Als jij denkt
dat het zo is dan is het zo.” (p. 16). Wat wil zijn mama hiermee zeggen ? Kunnen mensen met dieren
praten ? Kunnen mensen een dier echt aanvoelen, begrijpen ? Waaraan merk je dat je een dier begrijpt ?
Waar in dit boek hebben ze gemerkt dat dieren en mensen elkaar begrijpen ? (‘Bij het kiezen
van Tsaki’s naam’).
Wereldoriëntatie – 7 Brongebruik
– Hoofdstuk 7
Vraag de kinderen dit hoofdstuk na te vertellen. Wat is hen het meest bij gebleven ? Draagt opa zorg
voor de ezel ? Wat vinden ze daarvan ? Hoe zou het komen dat opa zo anders met de ezel omgaat ?
Koppel terug naar de ‘volwassen’ antwoorden op de flap. Werd daar aangegeven dat volwassenen
vaker dan kinderen vinden dat ezels werkdieren zijn ? Zouden zij tegen opa durven ingaan ?
Wereldoriëntatie – 4 Maatschappij – 4.8
5
jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

– Hoofdstuk 9
In dit hoofdstuk blijkt dat Mikis het niet eens is met opa : hij vindt Tsaki geen vrachtwagen of tractor
op poten. Mikis wil tegen Pappou ingaan, maar krijgt de kans niet. Wat zou Mikis tegen opa
kunnen zeggen, denken ze ? Wat zouden zij zelf zeggen ? Hoe zouden zij de boodschap
aan hun opa overbrengen ?
Mogelijke antwoorden op die vragen spelen ze na. Een eerste keer verzinnen ze een methode
waarmee ze zeker geen resultaat zullen boeken, daarna een andere methode waarmee ze wel
resultaat hopen te bereiken. Vergelijk en bespreek beide methodes in groep.
Muzische vorming – 3 Drama – 3.2
– Hoofdstuk 11 en 12
Na het voorlezen van hoofdstuk 11, weten de kinderen dat het niet goed gaat met Tsaki. Hij heeft
dringend verzorging nodig, en in het dorp is er geen dierenarts. Wat zouden zij doen om Tsaki
te helpen ? Hun antwoorden verwerken ze met de placemat-methode : ze schrijven eerst hun eigen
idee op, vergelijken het daarna in groepjes met wat anderen schreven en brengen tot slot het beste
idee voor de klas.
Lees daarna hoofdstuk 12 voor. Wat vinden ze van Mikis’ aanpak ? Hadden ze daar ook aan
gedacht ?
Sociale vaardigheden – 1 Relatiewijzen – 1.5
Sociale vaardigheden – 2 Gespreksconventies
Sociale vaardigheden – 3 Samenwerking
– Hoofdstuk 16
In dit hoofdstuk gaan Mikis en Elena wandelen met Tsaki, omdat ze vinden dat ze te eenzaam is.
Ze besluiten naar de wei van Kostas te gaan. In die wei spitst Tsaki haar oren en spurt weg.
Waarom zet ze het op een lopen ? Waar zou ze naartoe lopen ?
– Hoofdstuk 23
Tsaki wil maar niet in haar nieuwe stal binnen. Hebben zij ideetjes om Tsaki haar stal binnen
te lokken ? Waarom wil ze eigenlijk niet in haar stal ?
En verder
– Ezelinfo
Laat de kinderen verder info opzoeken over ezels, bijvoorbeeld :
––
op www.ezelsocieteit.eu, bij de rubriek ‘blik op een ezel’.
––
in het boek Ezels, vriendelijk en moedig (zie: Bibliografie).
Die info, en de info die ze uit Mikis de ezeljongen zelf haalden, verwerken ze in hun krant. Die kan je
maken met behulp van www.krantenmaker.be. De krant kan je doorgeven aan andere klassen :
leerlingen uit die klassen kunnen vragen stellen aan de redactieleden uit jouw klas. Zij weten
ondertussen al een heleboel van ezels.
Nederlands – 1 Luisteren – 1.9
Nederlands – 2 Spreken – 2.6
Wereldoriëntatie – 7 Brongebruik
6
jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

– Werkdieren
Doorheen de geschiedenis lieten mensen dieren allerlei soorten werk doen. Postduiven als
boodschappers, paarden en ezels voor transport, honden en ganzen als bewakers, katten
als muizen- en rattenvangers. Die werkdieren van vroeger zijn in het ‘rijke Westen’ nu vaak hobbyof
gezelschapsdieren. In arme landen worden dieren nog steeds als werkhulpjes op de boerderij
ingezet. Ezels worden er vaak ingezet als lastdieren voor transport over steile bergpaden.
Bij het CMO (Centrum voor Mondiaal Onderwijs, www.cmo.nl) kan je een boekje bestellen
met achtergrondinfo over werkdieren.
Bibliografie
Ezels, vriendelijk en moedig / Valérie Tracqui, Pierre Miriski (foto’s) en Wim Sanders (vert.),
Biblion, 2009
7
jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

Lestip
4
Superjuffie !
Janneke Schotveld en Annet Schaap (ill.)
Van Holkema & Warendorf, 2011
Over het bO ek
Op het eerste gezicht is Juf Josje een doodgewone juf. Toch merken de kinderen in haar klas
dat ze anders is : Juf Josje hoort dieren in nood en snelt hen te hulp als ‘Superjuffie’ in een groen
pakje. Juf Josje doet hard haar best om haar gave geheim te houden, en haar klas houdt mee
de lippen stijf op elkaar. Ook tegen de schooldirecteur die vreemde dingen ziet gebeuren :
een juf met takjes in de haren, en dieren in de klas.
En dan verdwijnt Meneer Jan, directeur van de zoo, met zijn tijger. Tijd voor actie ! Superjuffie
en haar klas gaan op onderzoek … en ontdekken een handel in dierenhuiden !
A A n de sLAg
Aanzet
Weten alle kinderen wat een ‘gave’ is ? Bespreek :
– Ken jij mensen met een gave ?
– Welke gaven ken jij zoal ?
– Heeft iedereen een gave ?
– Over welke gave zou jij zelf het liefste beschikken ?
Orden hun antwoorden in een schema, zo krijg je snel een overzicht van wat de klas onder
‘een gave’ verstaat.
Vertel daarna dat het boek dat je met hen gaat lezen over een juf met een speciale gave gaat.
Hebben ze een idee over welke gave het zou kunnen gaan ? Raadde iemand het juist ? Dan heeft
hij of zij misschien ook wel een bijzondere – telepathische – gave.
Nederlands – 2 Spreken – 2.7
Verwerkingsactiviteiten
– Hoofdstuk 1 - Een nieuwe klas (p. 5)
Juf Josje komt aan in haar nieuwe school en wordt verwelkomd door de directeur Snor. In het boek
wordt hij voorgesteld als een walrus. Weten ze waarom ? Laat hen een walrus tekenen en er vijf
mogelijke eigenschappen van meneer Snor bijgeven.
Ook de kinderen van Juf Josje worden voorgesteld als een dier. Pols wat een verstrooide mier (Toby),
een mooi en rank hert (Bo), een schaap met krullen (Mimoen), een luiaard (Hakim, de conciërge)
en een vriendelijke labrador (Jan, de circusdirecteur) bij hen oproepen. Verwijs naar de jeugdbeweging,
waar kinderen een ‘totem’ krijgen : een dierennaam die verwijst naar bepaalde positieve
karaktereigenschappen.
Laat de kinderen in groepjes nadenken over de positieve eigenschappen van een mier, een hert,
een schaap en een luiaard. Hun bevindingen brengen ze voor de klas : ze tekenen de personages
op grote stroken papier en schrijven de eigenschappen erbij. Kan de rest van de klas aanvullen ?
In de loop van het boek ‘kleden’ de kinderen de dieren verder ‘aan’ met informatie.
18 jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

Bij veel interesse in totems surf je naar :
http://www.scoutsengidsenvlaanderen.be/kijk-op-scouting/rituelen/totemisatie
Ze kunnen op die website meteen nagaan of hun beeld van de dieren klopt. En ze kunnen totems
voor elkaar verzinnen die elkaars positieve eigenschappen in de verf zetten. Elk kind trekt de naam
van een klasgenoot – die blijft geheim. Gedurende een week proberen ze – stiekem – zoveel
mogelijk positieve eigenschappen van die klasgenoot te ontdekken. Na die week geven ze
hun klasgenoot een totem door zijn of haar eigenschappen aan die van een dier te koppelen.
Van dat dier maken ze een masker. Op een plechtig ritueel overhandigen ze de maskers aan elkaar,
terwijl ze elkaars positieve eigenschappen voorstellen.
Muzische vorming – 1 Beeld – 1.4 – 1.6
Sociale vaardigheden – 1 Relatiewijzen – 1.6
– Hoofdstuk 3 – De stadsdierentuin (p. 18)
In dit hoofdstuk hoort Juf Josje dat er een aap in nood is in de dierentuin. Ze verandert in Superjuffie,
vliegt naar de dierentuin, maar besluit de aap niet meteen te helpen. Wat vinden ze daarvan ?
Waarom zou ze dat doen ? Zijn de dieren ermee geholpen als we hen zelf niets meer laten doen ?
Probeer de kinderen te laten begrijpen dat de mensen zelf de dieren in kooien steken, en dat
dieren in gevangenschap niet meer leven zoals ze in de vrije natuur zouden doen. Het is dus
belangrijk dat we ze de kans geven om hun ‘natuurlijke eigenheid’ in gevangenschap te behouden.
In Ijsberen en andere draaikonten uit de dierentuin en andere boeken krijg je meer achtergrond
over dierentuinen en hoe ze met dieren in gevangenschap omgaan (zie: Bibliografie ;
voor Ijsberen en … zie ook : Lestips ‘vierde, vijfde leerjaar’). Door de jaren heen wordt steeds
meer – o.a. bij het aanleggen van kooien – rekening gehouden met het welzijn van dieren.
Ook op de websites van dierentuinen vind je daar meer informatie over. De laatste jaren zijn er
ook veel dierenprogramma’s op tv : laat kinderen vertellen wat ze daarover weten.
Tijdens het lezen van de volgende hoofdstukken kunnen vragen als ‘Hoe het komt dat die dieren
daar plots in nood zijn ?’ en ‘Ligt dat ook aan de baasjes ?’ een aanleiding zijn voor een filosofisch
kringgesprek.
In Nederland bestaat er een Partij voor de Dieren : die partij streeft in hoofdzaak naar een diervriendelijker
beleid. Nederland is sinds 30 november 2006 het eerste land ter wereld waarin
een partij met dit hoofdthema in het parlement is vertegenwoordigd. Laat de kinderen eerst
individueel nadenken over dit initiatief. Wat vinden zij van een partij voor de dieren ? Wat kan
zo’n partij doen ? Vervolgens verdeel je de klas in twee groepen. Groep één vormt de binnenkring.
Zij lichten hun mening toe, luisteren naar wat anderen vertellen en reageren op elkaar.
Groep twee vormt de buitenkring. Zij luisteren en mogen niet reageren. Na hooguit twintig minuten
stop je het gesprek en vraag je de kinderen uit de buitenkring om bij het kind in de binnenkring
te gaan staan dat er eenzelfde mening op nahield. Iedereen mag een eigen mening hebben : juist
of fout zijn is hier niet aan de orde. Daarna wordt de buitenkring de binnenkring, en vice versa.
De nieuwe binnengroep verwoordt nu hun mening.
Pols als afsluiter in welke mate kinderen hun mening lieten beïnvloeden door de discussie.
Wereldoriëntatie – 1 Natuur – 1.5 – 1.6
Nederlands – 2 Spreken – 2.3
9
jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

– Hoofdstuk 8 – de directeurstuin (p. 57)
Leg na het lezen van het hoofdstuk de nadruk op de zin “Straks heb ik vellen genoeg” (p. 61).
Begrijpen ze de zin ? Waarvoor gebruiken mensen dierenhuid ? Geef ze de tijd om – eventueel
met hulp van thuis – een lijstje op te stellen van dierenvelspullen. Daar zitten wellicht een aantal
onverwachte voorbeelden tussen.
Wat is Erna Engelenhaar met de dierenvellen van plan, denken ze ? Wat vinden ze daarvan ?
Wat zal er gebeuren, denken ze ? Wie weet komt de voorspelling van een van de kinderen weer uit ?
Is het opnieuw het kind met de ‘telepathische gave’ ?
Nederlands – 4 Schrijven – 4.8
En verder
– Dieren in nesten
Weten de kinderen welke organisaties dieren in nood opvangen ? Zijn er kinderen in de klas
die dieren verzorgen ? Welke ? En waar ?
Stel met de kinderen een plan op om dierenleed te voorkomen. Laat hen in de rubriek ‘dieren’
van www.beeksebergen.nl verschillende soorten dierenleed opzoeken. Op
www.natuurhulpcentrum.be kunnen kinderen wilde dieren bekijken en lezen hoe ze die in stand
kunnen houden. De dierenrubriek van www.ecomare.nl vertelt je dan weer wat je kan doen
als je een zeehond vindt, of een vogel vol olie. Ook de tijdschriften Wakou en Wapiti bieden
een boel informatie, en het boek Igor, een beer in nood sluit ook aan bij dit thema (zie : Bibliografie).
Daarin lees je hoe een gevangen genomen beer bevrijd wordt nadat hij met een reizend
gezelschap als act moest dansen op een gloeiende plaat. In ‘het berenbos’ worden dansberen
en circusberen opgevangen en kunnen ze gewoon weer beer zijn, bijna net zoals in de natuur.
Elk kind doet drie opzoekingen, selecteert de beste tip en presenteert die aan de rest van de klas.
ICT – 6
Wereldoriëntatie – 7 Brongebruik
– Dodo
Zag een kind uit je klas Dimitri Leues theatervoorstelling Dodo klein of ei zonder land ?
Het toneelstuk vertelt – vanuit het standpunt van de Dodo – welke impact de mens heeft
op het leven van de Dodo. Of bekijk het YouTube-filmpje bij de voorstelling :
http://www.youtube.com/watch?v=SnNOV67dtH8.
Het kan de aanleiding zijn voor een klasdiscussie : zijn wij er voor de dieren, of zijn de dieren
er voor ons ?
Bibliografie
Igor, beer in nood / Rindert Kromhout, Leopold, 2007
Ijsberen en andere draaikonten in de dierentuin / Ditte Merle en Alex de Wolf (ill.),
The House of Books, 2010
Sofie en de pinguïns / Edward van de Vendel, Floor de Goede (ill.) en Ype (fotostrips),
Querido, 2010
Wie schept poep van olifanten ? Werken in een dierentuin / Margie Markarian, Biblion, 2011
jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

Lestip
5
Verborgen vogels
Pittau en Gervais
Lannoo, 2010
Over dit bO ek
A A n de sLAg
Aanzet
Ga op zoek naar de verborgen vogels. Ze zitten verstopt achter pop-ups, flapjes en stroken
waarop een silhouet staat, een stukje verenpracht of een ei. Behalve populaire vogels als de merel
of de flamingo, staan er ook minder bekende in als de manakin of de emoe. Veel te ontdekken dus !
Bovendien kunnen kinderen met een flapjessysteem zelf ‘nieuwe’ vogels samenstellen. Een leerrijk
en intrigerend boek in reuzenformaat dat door het knappe concept lang blijft boeien.
Een geslaagde mix van interactie en visuele verrukking.
Verspreid over de klas leg je afbeeldingen van vogels, een goede mix van bekende en onbekende
vogels. De kinderen mogen ze rustig bekijken en kiezen er één uit. In de kring vertellen ze
waarom ze die vogel uitkozen. Daarna leggen ze de foto’s terug. Ditmaal mag ieder kind een foto
uitkiezen van een vogel die ze kennen. Bespreek opnieuw :
– Wat weet je van deze vogel ?
– Hoe komt het dat je dat weet ?
– Vanwaar ken je deze vogel ?
– Heb je hem al in het echt gezien en waar ?
Kinderen mogen weetjes aanvullen bij elkaars vogel.
Vertel dat ze ornithologen worden. Weten ze wat een ‘ornitholoog’ doet ? Laat hen de betekenis
opzoeken in het woordenboek. Presenteer daarna het boek Verborgen vogels. Hebben ze enig idee
waarover het boek zal gaan ? Nodig hen uit om samen te kijken naar vleugels en veren, kuiven
en snavels, knieën en poten, nesten en eieren. Kortom : naar alles wat vogels tonen én verborgen
houden.
Nederlands – 2 Spreken – 2.2
Nederlands – 5 Strategieën – 5.2
Nederlands – 6 Taalbeschouwing
Nederlands – 7 (Inter)culturele gerichtheid
Muzische vorming – 3 Drama –3.5
Wereldoriëntatie – 3 Mens – 3.1
21 jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

Verwerkingsactiviteiten
– Opmerking vooraf
Dit boek kan je gebruiken om hoekenwerk rond vogels uit te werken. Hieronder vind je enkele
suggesties (die je ook klassikaal kan uitwerken). Maak in de klas een muur vrij waarop je alle
(beeldende) resultaten uit het hoekenwerk verzamelt en tentoonstelt. Voorzie eventueel witte
labojassen zodat kinderen helemaal in hun rol van onderzoeker kunnen opgaan.
In elk van de hoeken die je inricht staat het boek centraal. Bedoeling is dat de kinderen
een identiteitskaart maken van één of meerdere vogels met de info die ze gaandeweg vinden.
Gegevens op de identiteitskaart kunnen zijn : naam, geslacht en leefgebied van de vogel, of het
om een bedreigde vogelsoort gaat … Misschien kunnen de kinderen nog wel een eigen rubriek
bedenken ? Niet alle info vinden ze in Verborgen vogels. Voorzie daarom ook internet of naslagwerken
(zie : Bibliografie) waar ze verder kunnen zoeken.
Na elke activiteit kan je een moment voorzien waarop ze de resultaten aan elkaar voorstellen
en vertellen hoe ze tewerk zijn gegaan.
– Hoek 1 – Vleugels schminken
Voorzie schmink op waterbasis, enkele fijne schminkpenselen, water en keukenpapier. De kinderen
kiezen eerst een vleugelfragment uit van ‘hun’ vogel – ze houden het geheim voor de rest
van het groepje. Daarna kiezen ze een duopartner uit en schminken het vleugelfragment over
op zijn of haar voorhoofd. Het kind met de geschminkte vleugel kijkt daarna in de spiegel
en in het boek en raadt om welke vogel het gaat. Daarna wisselen de rollen om.
Zijn alle duo’s klaar met schminken ? Dan maak je een groepsfoto die aan de toonmuur komt.
Daarna zoeken ze met de hele groep de informatie op over de vogels die genoemd werden.
Ieder noteert de informatie van de vogel die hij schminkte op zijn of haar identiteitskaart.
Sta na afloop ook stil bij de verschillen in vleugels en veren : sommige zijn mooi en opvallend,
andere donker en onopvallend. Weten de kinderen hoe dat komt ? Weten ze wat ‘camouflage’
betekent ? Kennen ze daar andere voorbeelden van ? (‘De groengevlekte kledij van soldaten’).
Nederlands – 1 Luisteren – 1.9
Nederlands – 2 Spreken – 2.2
Nederlands – 4 Schrijven – 4.1
Wereldoriëntatie – 1 Natuur – 1.5
– Hoek 2 – Vogels in flapjes
In het boek kunnen kinderen met een ingenieus flapjessysteem nieuwe vogels samenstellen.
Kopieer de verschillende flapjes, net als de pagina met vleugels. Zo kunnen meerdere kinderen
tegelijkertijd aan de slag. Kinderen stellen met de flapjes en de vleugelfragmenten een vogel samen,
die ze eventueel inkleuren of bijschilderen met waterverf. Hebben ze de juiste delen bij elkaar ?
Dan zoeken ze van die vogel – de naam staat onderaan de pagina – enkele details op (in vogelgidsen
of op internet) en noteren die op een vogelidentiteitskaart. Hang de ‘samengestelde
vogels’ aan de toonmuur.
Nederlands – 4 Schrijven – 4.4 – 4.7
Muzische vorming – 1 Beeld – 1.6
Muzische vorming – 6 Attitudes – 6.1 – 6.5
Leren leren – 2
jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

– Hoek 3 – Bekken en poten
Leg, naast Verborgen vogels, ook het boek Ik wil vleugels van Jan Paul Schutten en Angela De Vrede
in deze hoek (zie : lestips ‘Makkelijk Lezen’). In dat laatste boek worden vogels en mensen
met elkaar vergeleken, gelijkenissen en verschillen worden er eenvoudig en duidelijk uitgelegd.
Laat de kinderen in deze hoek vogelpoten en -snavels onderzoeken. Ze tekenen de poten en snavel
van een vogel naar keuze over op een identiteitskaart. Wie wil, doet dat met pen en inkt, zoals
vroeger. Wie tijdens het tekenen goed naar de poten en snavel kijkt, komt veel te weten over
wat de vogel eet en hoe hij leeft. Laat hen die info ook noteren en vergelijken met de leefwijze
en eetgewoontes van andere vogels.
Muzische vorming – 1 Beeld – 1.6
Muzische vorming – 6 Attitudes – 6.1 – 6.5
Wereldoriëntatie – 1 Natuur – 1.1
– Hoek 4 – Vogelgezang
De kinderen zoeken een vogel op www.wapiti.be of www.aviflevoland.nl (of je laat hen googelen).
Op die sites vind je geluid- en beeldfragmenten, uitleg bij het fragment en een rubriek ‘bijzonderheden’.
Vinden ze de bijzonderheden van hun vogel ook écht bijzonder ? En vinden ze waarom
vogels geluid maken ? Alle info komt opnieuw op een identiteitskaart terecht.
Muzische vorming – 5 Media – 5.5
Nederlands – 5 Strategieën – 5.3
Leren leren – 2
ICT – 6
En verder
– Vogels in detail
De kinderen bekijken de prenten vooraan in het boek. Die gaan over bepaalde details van vogels
die door de vergroting van de schaduw duidelijker worden : een mooie kuif of sierlijke poten.
De kinderen gaan nu bij elkaar op zoek naar een mooi detail dat ze natekenen. Alle tekeningen
komen aan de toonmuur. Na afloop raden ze welk detail bij welke klasgenoot thuishoort.
Muzische vorming – 1 Beeld – 1.4 – 1.6
– Vogel in nood
Sta samen ook even stil bij de mogelijke bedreigingen voor vogels. Kunnen ze er enkele opsommen ?
Weten ze wat ze kunnen doen met een vogel in nood, waar en hoe ze die kunnen helpen ?
Meer uitleg staat bijvoorbeeld op www.natuurhulpcentrum.be en www.wapiti.be. (zie ook : lestips
‘Zesde leerjaar’ – Kunnen we de tijger redden ?).
Nederlands – 1 Luisteren – 1.6
Nederlands – 4 Schrijven – 4.8
Nederlands – 2 Spreken – 2.6
Sociale vaardigheden – 3 Samenwerking
3
jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

Bibliografie
Ik wil vleugels / Jan Paul Schutten en Angela de Vrede (ill.), Querido, 2011
Vogels aan kinderen verteld / Philipe J. Dubois, Valérie Guidoux , Jean Chevallier (ill.),
Gilles Martin (foto’s) en Jeroen De Keyser (vert.), Lannoo, 2005
Vogels herkennen en observeren : een handige natuurgids voor kids / Valérie Tracqui,
Jean Grosson (ill.) en Marion Kieft (vert.), Deltas, 2010
Vogels om je heen ontdekken / Nicole de Cock, Van Goor, 2007
Vogels zien en horen : ontdekkingen voor kinderen en hun ouders / Wim J. van der Steen
en Elwin van der Kolk (ill.), KNNV, 2009
4
jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

Lestip
6
Walvissen
Barbara van Rheenen
Clavis, 2010
Over het bO ek
A A n de sLAg
Aanzet
David ontdekt iets moois en kolossaals in zee : walvissen ! Samen met David maken kinderen
kennis met deze reusachtige dieren. Ze komen te weten welke soorten walvissen er bestaan,
waarin die soorten op elkaar lijken en waarin ze van elkaar verschillen, waar ze wonen en eten,
hoe ze eruitzien en hoe ze zich voortplanten … Elke pagina van het boek voorziet een extra leuk
weetje. Aan het eind van het boek weet de lezer werkelijk alles over walvissen én heeft hij spijt
dat het uit is.
Prikkel de nieuwsgierigheid door de cover van het boek af te dekken. Met hulp van een aantal tips
moeten de kinderen zelf achterhalen waarover het boek gaat. Om elk kind betrokken te laten
meedenken, gebruik je de placemat-methode. Per groepje van vier noteren ze na elke tip
hun eigen idee op één gezamenlijk blad. Na elke tip bespreken ze elkaars ideeën. Na de laatste tip
noteren ze het beste, gemeenschappelijk idee in het midden van het blad.
Tips kunnen zijn :
– Je laat pagina 4 en 5 zien (de prent met de verrekijker). Controleer of alle kinderen
weten wat de afbeelding voorstelt.
– Je stelt een vraag als ‘Wat kan ervoor zorgen dat er plots water uit de zee komt ?’
of ‘Kan er een fontein staan in de zee ?’
– Toon een afbeelding over walvissen en spuiten (via Google of
www.goldenstateimages.com/whales.htm)
Nadat ze de drie tips in hun groepje hebben verwerkt, komen ze tot een gemeenschappelijke titel
voor het nog onbekende boek. Die titels worden klassikaal voorgesteld en nadien vergeleken met
de echte titel op het boek. Benadruk bij het klassikale overleg ook het idee dat je samen slimmer
bent dan alleen. Dat idee hoort thuis in de CLIM-werkvorm (Coöperatief Leren in Multiculturele
Groepen) die zoveel mogelijk rekening houdt met de verschillen tussen kinderen.
Toon de cover van het boek. Sluit het aan bij hun verwachtingen na de tips die ze kregen ? Sta ook
even stil bij de tekstsoort : behoort dit boek tot de fictie of de non-fictie ? Vraag waar ze dit soort
boeken kunnen terugvinden in de bibliotheek.
Sociale vaardigheden – 3 Samenwerking
Nederlands – 6 Taalbeschouwing – 6.3
Verzamel de kennis die de klas al heeft over walvissen. Om iedereen te betrekken kan je in kleine
groepen woordvelden laten opbouwen. Elke groep werkt met een andere kleur stiften.
Na een paar minuten schuiven de groepen door. In hun kleur vullen ze het woordweb
25 jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

van de vorige groep aan. Herhaal dit een paar keer zodat zoveel mogelijk groepen elkaars informatie
hebben kunnen aanvullen. Kinderen ervaren zo hoe ze elkaar kunnen inspireren. Na afloop
krijgt elke groep zijn aangevulde flap terug.
Breng vervolgens de gegevens van de woordvelden samen op één grote flap. Probeer met de klas
de gegevens te structureren. Laat in die structuur nog ruimte voor aanvullingen. Hang de flap
goed zichtbaar op, in de loop van de verwerking van het boek kan de klas de info aanvullen.
Kinderen die nog vragen hebben over walvissen, noteren die op een briefje en hangen ze
bij de juiste rubriek op de flap. Vindt iemand het antwoord, noteert hij of zij het ook op de flap.
Dat de walvis een zoogdier is, is voor de meeste kinderen wellicht niet zo evident. Leg een lijst aan
waarop ze nog meer zeezoogdieren noteren. Het zoeken en nadenken daarover kan een fijne
huistaak zijn waarmee je ook het thuisfront bij de Jeugdboekenweek betrekt.
Nederlands – 1 Luisteren – 1.9
Nederlands – 4 Schrijven – 4.8
Nederlands – 6 Taalbeschouwing – 6.2
Muzische vorming – Attitudes 6.1 – 6.5
Wereldoriëntatie – 1 Natuur – 1.1
Verwerkingsactiviteiten
– Algemene opdracht
Na de klassikale verkenning, overloop je samen de inhoud van het boek. De kinderen kiezen welk
hoofdstuk ze willen verwerken. Kinderen met dezelfde keuze vormen samen een groepje. Ze lezen
de teksten in het hoofdstuk, leggen aan elkaar uit wat erin staat, gaan in informatieve boeken (zie:
Bibliografie) of op internet (bijv. op http://kids.wwf.be/nl) op zoek naar bijkomende informatie.
Wie over een digitaal bord beschikt, laat daar gebruik van maken.
De groepjes stellen de verwerkte info voor aan de klas, en bedenken een vraag waarop
de luisterende groepjes achteraf een antwoord moeten geven. Koppel je een puntensysteem
aan de quiz, dan verhoog je de betrokkenheid van de luisteraars.
Voorzie tijdens de voorbereidingstijd momenten waarop je de groepjes kan begeleiden
en bijsturen. Na een eerste voorstellingsmoment in de eigen klas kan je een andere klas of groep
uitnodigen voor wie ze hun spreekmoment opnieuw brengen.
Je kan ook kiezen voor korte verwerkingen bij sommige hoofdstukken of onderdelen.
Hieronder vind je een aantal suggesties.
– Specifieke opdrachten
4 Reuzengroot !
In het boek (cf. Hoofdstuk Wat is een walvis ?) wordt de lengte van een walvis vergeleken
met maar liefst drie autobussen. Laat de kinderen opzoekingen doen rond de grootte
van de verschillende soorten walvissen. Laat ze vergelijken hoe vaak de ene walvis in de blauwe
vinvis kan, hoe vaak de grootste meester of juf in de blauwe vinvis kan … Of visualiseer de grootte
van de potvis, door zijn lengte af te meten en uit te tekenen op de speelplaats. Hoeveel kinderen
van de klas passen in de vis ?
Wiskunde – 2 Meten – 2.3
6
jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

4 Baleinen
Kenmerkend voor een walvis zijn de baleinen (cf. Hoofdstuk Hoe ziet een walvis eruit ?). Weinig
kinderen zullen zich daar iets bij kunnen voorstellen. Maak van je klasdeur daarom een walvisbek
mét baleinen : repen plastic (een plastic vliegengordijn bijvoorbeeld) die je met stevige duct tape
aan de grond kleeft. Laat hen een en ander uitproberen :
––
Waarvoor dienen de linten ?
––
Wat kan erdoor, denk je ?
––
Wat blijft er achter in de bek ?
Belangrijk is dat de kinderen de transfer maken tussen de geknutselde walvisbek én die
van een echte walvis. Die laatste neemt een grote hap water binnen, stuwt het water daarna
weer naar buiten, maar houdt het eten ‘gevangen’ in zijn bek.
Muzische vorming – 6 Attitudes – 6.1 – 6.5
Wereldoriëntatie – 1 Natuur – 1.1
4 Evolutie
In het hoofdstuk Hoe ziet een walvis eruit ? staat wat uitleg over hoe walvissen zijn geëvolueerd
en hoe ze vroeger ook op het land leefden.
Vraag de kinderen waarin ze zelf al zijn geëvolueerd, veranderd : als baby konden ze enkel liggen,
later leerden ze kruipen, stappen, lopen, zwemmen, fietsen … Hebben ze foto’s of filmpjes
van die eerste keer kruipen, stappen, fietsen ? Hang die aan een ‘eerste keer’-muur. En waar worden
ze nu steeds beter in ? Het is belangrijk dat ze inzien dat ze nog steeds ‘aan het evolueren’ zijn.
Vraag hen naar de dingen die ze later nog zouden willen of kunnen doen. Kennen ze volwassenen
naar wie ze opkijken en die dingen kunnen die ze zelf niet kunnen ? Die dingen komen aan de
‘groeiwens’-muur. De ‘eerste keer’-muur en ‘groeiwens’-muur visualiseren mooi dat mensen in
kennis en vaardigheden groeien en evolueren.
De evolutie van de walvis, zoals die in het boek wordt voorgesteld, strekt zich over een veel
langere periode uit. Bekijk de illustraties.
––
Waar leek de walvis vroeger op ?
––
Ken je nog meer dieren die vroeger op het land leefden en nu in het water ?
En omgekeerd ? Vergelijk deze evolutie met de evolutie die de mensen doorheen
de eeuwen hebben doorgemaakt. Waarom zouden mensen en dieren evolueren ?
Vraag de kinderen om het vervolg van de evolutie voor de mens of de walvis te voorspellen
en uit te tekenen. Ze kiezen één detail uit dat doorheen de jaren steeds meer wijzigt en houden
het eindresultaat, een paar duizenden jaren verder, voor ogen.
Wereldoriëntatie – 1 Natuur – 1.5 – 1.6 – 1.7
Muzische vorming – 1 Beeld – 1.4
4 Duizend kilo krill
Een walvis eet wel tot duizend kilo krill, zo lees je in het hoofdstuk Wat eet een walvis ?
Hoe moeten we ons een ton (1000 kilo) voorstellen ? Waarvan kan je er duizend nemen als je
een walvismaaltijd wil voorstellen ? (Bijvoorbeeld : duizend pakjes van 1 kilo bloem).
De tandwalvis eet alles, maar kauwt niet op zijn eten. Kennen ze nog dieren die alles gewoon
inslikken en nadien herkauwen ?
Sta even stil bij de kringloop van het leven. Wie eet wie ? Zijn er dieren die walvissen opeten ?
Weten ze waaraan walvissen sterven ? Vertel hen dat het in de eerste plaats de mens is
waardoor walvissen met uitsterven bedreigd zijn. Wat vinden ze daarvan ?
7
jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

Op deze websites vind je meer over de kringloop :
http://sites.google.com/site/natuurweetjes/bedreigede-dier-plant-soorten.
http://www.hetklokhuis.nl/onderwerp/walvis.
Wiskunde – 2 Meten – 2.3
Wereldoriëntatie – 1 Natuur – 1.2 – 1.5 – 1.6 – 1.7 – 1.24 – 1.26
4 Warm en koud
Het paar- en broedgebied van de walvissen ligt erg ver uit elkaar. De voedselgebieden liggen
voornamelijk boven de evenaar (met uitzondering van de strook rond de noordpool),
de paargebieden liggen vooral onder de evenaar. Weten ze waarom ? (‘Om jongen te krijgen,
gaan walvissen naar plekken waar het warmer is. Maar op de koudere plekken vinden walvissen
meer eten.’)
Deze opdracht is meteen een mooie gelegenheid om kinderen het begrip ‘evenaar’ uit te leggen.
Laat de kinderen daarna een walvis uitkiezen en opzoeken waar die walvis paart en broedt.
En verder
– Miniquiz
Op de laatste flap van het boek vind je een miniquiz : de antwoorden vind je op de achterkant
van de flap. Die kan je aanbieden als een vrijblijvende verwerking.
– Meer walvissen
Het eerder vermelde filmpje http://www.hetklokhuis.nl/onderwerp/walvis geeft een mooie
en waardevolle samenvatting van het leven en het lot van de walvissen. Een aanrader voor flinke
lezers of echt geïnteresseerd in walvissen is Luna (zie: Bibliografie).
– Speelse opdrachten
Het boek biedt vooral interessante informatie die kinderen aanzet tot nadenken, praten en verder
opzoeken. Ter afwisseling kan je afsluiten met een paar speelse opdrachten.
––
Laat hen een aantal Mentos-muntjes in een flesje cola light gooien. Wat gebeurt er ?
Waarom ? Wie krijgt de grootste fontein ? Check misschien op voorhand best
wat het effect kan zijn op
http://www.youtube.com/watch?v=hKoB0MHVBvM (zoektermen ‘Diet coke’
en ‘Mentos’ ingeven op YouTube).
––
Laat hen een walvis op ware grootte schilderen op de muur van de speelplaats.
Of op papier – een rol onbedrukt krantenpapier of bruin inpakpapier is perfect.
Kleef meerdere repen boven elkaar zodat niet enkel de lengte, maar ook de breedte
van de walvis kan worden gesimuleerd. Met grote borstels en rollen schilderen ze
de walvis mét transparante maag. Laat hen fantaseren en schilderen wat er
in die maag zit : tafels, fietsen, een boot, een zeemeermin, een eiland met palmboom,
een surfplank mét surfer … Bovenop komt een gigantische spuitfontein.
––
Maak een woordenspuiter. De kinderen maken een flink groot walvisschilderij.
Uit het spuitgat komt in een aantal kernwoorden wat ze bijleerden over de walvis.
Zo ontstaat een soort ‘wetenschapsfontein’.
Muzische vorming – 1 Beeld – 1.4
8
jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

ibL i O grA fie
Luna, strijd om een verdwaalde orka / Jet Bakels en Anouk Martijn (ill.), Gotmer, 2010
WWf - W eetje
De potvis breekt het duikrecord bij de walvissen : hij kan 1 uur en 13 minuten onder water
blijven zonder te komen ademen en kan dan wel 2 km diep zwemmen.
Walvissen gebruiken geen woorden maar plof- en fluitgeluiden die heel ver weg te horen zijn.
Deze ‘taal’ werd heel toevallig ontdekt door militairen die rond het eiland Hawaï onderwatergeluiden
opnamen met een recorder. Zij registreerden een hele hoop geluiden die ze niet
konden thuisbrengen. Later bleken die afkomstig te zijn van de walvissen die in dat gebied
rondzwommen.
>> Meer weten ? Surf naar http://kids.wwf.be/nl
29 jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

edUCAtief AAnbOd WWf
WWF geeft tijdens de Jeugdboekenweek niet alleen leuke dierenweetjes bij sommige boeken,
maar heeft ook een eigen educatief aanbod dat je helpt om met je klas de geheimen
van de ecologische voetafdruk, de klimaatverandering en de biodiversiteit te ontrafelen.
WWF vindt het immers belangrijk om mensen al op jonge leeftijd de nodige kennis en attitudes
bij te brengen zodat ze zelf kunnen kiezen voor een duurzame levensstijl. WWF biedt
een hele waaier aan educatieve tools voor het basis- en secundair onderwijs.
Al deze materialen zijn gratis te bestellen op www.wwf.be/school.
De wonderlijke avonturen van een kleine bij / 6 - 9 jaar / Thema : biodiversiteit
Beleef met je leerlingen de meeslepende avonturen van een klein
honingbijtje dat tijgers, zeeschildpadden en bonobo’s ontmoet tijdens
een zoektocht naar haar verdwenen zussen. Deze prachtige kamishibaï
(Japans verteltheater) maakt de bedreigingen voor onze biodiversiteit
begrijpbaar voor jonge kinderen.
Voetzoekers junior / 10 - 14 jaar / Thema : ecologische voetafdruk
Met deze dynamische kit ontdekken de leerlingen spelenderwijs
de geheimen van de ecologische voetafdruk en berekenen ze
de voetafdruk van de klas. Via actiekaarten worden haalbare acties
voorgesteld om de klasvoetafdruk te verkleinen.
In de weer voor het klimaat / 10 - 14 jaar / Thema : klimaatverandering
Een uitgebreide lesmap die leerkrachten en leerlingen wil
begeleiden om op school iets aan de klimaatverandering te doen.
Deze ringmap bevat 20 ‘lessen’ over klimaat en biodiversiteit.
Dvd ‘SOS klimaat’ / 10 - 14 jaar / Thema : klimaatverandering
Deze dvd met 5 thematische clips over de impact van de klimaatverandering,
4 interviews met klimaatgetuigen en 35 clips van dieren
die hun verhaal ‘vertellen’ vormt de ideale, visuele ondersteuning
tijdens lessen over het klimaat.
30 jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar

Colofon
Jeugdboekenweek 2012
Dieren
Lestips
Redactie : Ingrid Antheunis, Hedwige Buys, Sofie Daniëls, Miek Driesen,
Katrien Goeman, Stijn De Paepe, Nathalie Serraris en Marit Trioen
Coördinatie en eindredactie : Stichting Lezen
Illustraties : Carll Cneut
Grafisch ontwerp : Kris Demey
ISBN 9789077178539
D/2011/9654/4
De lestips voor tweede en derde leerjaar werden geschreven door Miek Driessen. Zij is als leerkracht
tweede graad in de ervaringsgerichte basisschool De Linde in Deurne actief bezig met boeken in de klas.
Kinderen de wereld laten ontdekken, inspireren, boeien, ontroeren en uitdagen doet ze graag met boeken.
Een bibbezoek en een voorleesmoment staan regelmatig op het menu. Ze heeft bovendien een eigen klasbib
en haar klas mag de pauzes al lezend doorbrengen.
Jeugdboekenweek 2012 loopt van 10 tot 25 maart. De Jeugdboekenweek is een project van Stichting Lezen.
Stichting Lezen wordt gesubsidieerd door de Vlaamse overheid om te werken aan een betere leescultuur
in Vlaanderen en staat onder de Hoge Bescherming van H.K.H. Prinses Mathilde.
www.stichtinglezen.be
www.jeugdboekenweek.be
V.u. : Majo de Saedeleer, Frankrijklei 130/4, 2000 Antwerpen
Quadri
Zwart
3
jeugdboekenweek 2012 – lestips voor tweede en derde leerjaar