Behoeften van slachtoffers van delicten - WODC

Voorwoord
Ongeveer een kwart van de Nederlandse bevolking van twaalf jaar en ouder
werd in 2006 slachtoffer van criminaliteit. Dat waren gelukkig niet allemaal
ernstige delicten, althans niet naar juridische maatstaven gemeten.
Tegelijkertijd weten we dat de ernst van het delict volgens het Wetboek van
Strafrecht niet alles zegt over de impact ervan op het slachtoffer. Op zijn beurt
heeft de impact van een delict gevolgen voor de behoeften van de getroffene.
In deze studie, die het WODC in samenwerking met Intervict (Universiteit
van Tilburg) heeft uitgevoerd, wordt in kaart gebracht wat er uit onderzoek
bekend is over de vraag waar slachtoffers van delicten naar eigen zeggen
behoefte aan hebben. Het antwoord op die vraag loopt – vanzelfsprekend –
uiteen naar gelang de wijze én het moment waarop ze gesteld wordt en
de context waarbinnen ze gesteld wordt. Wordt de vraag gesteld in een
schriftelijke exit poll bij een Blijf-van-mijn-lijf huis, dan levert zij andere
antwoorden op dan wanneer ze wordt gesteld in interviews met betrokkenen
rondom een rechtszaak. Toch komt het niet zelden voor dat over slachtofferbehoeften
in algemene termen wordt geschreven, waarbij niet helder
is op wie deze behoeften precies betrekking hebben en op welk moment ze
vooral gevoeld worden.
In deze review van 33 empirische onderzoeken onder slachtoffers van allerlei
delicten wordt in beeld gebracht wat we op dit moment wel en niet weten
en wat relevant is voor toekomstig onderzoek. Uit deze studie komt bijvoorbeeld
een sterke aanwijzing naar voren dat, terwijl in de victimologische
literatuur veelal enkel wordt gewerkt met het algemene onderscheid tussen
vermogens- en geweldsdelicten, het, als het gaat om behoeften van slachtoffers,
van belang is om binnen de geweldsslachtoffers nader onderscheid te
maken tussen geweld gepleegd door bekenden én door onbekenden.
De studie kent ook enkele beperkingen. Ten eerste: wat (nog) niet onder
slachtoffers is onderzocht dan wel als niet relevant terzijde is geschoven,
valt buiten het blikveld. De interessegebieden van eerdere onderzoekers
bepalen dus onze scope. Ten tweede: wat slachtoffers zelf niet uitspreken,
valt eveneens buiten ons blikveld. Onbewuste behoeften en behoeften die
enkel door deskundigen worden gesignaleerd, kennen we evenmin. Verder
is van belang te weten dat deze studie niet gaat over wat goed is voor slachtoffers.
Aan de andere kant hoeft dat wat slachtoffers zeggen nodig te hebben
niet altijd een ‘echte’ behoefte te zijn; er kan (al dan niet bewust) sprake
zijn van oneigenlijke motieven om behoeften te rapporteren.
De onderzoekers danken de begeleidingscommissie van dit onderzoek
bestaande uit Annelies Daalder (voorzitter), Jan de Keijser, Antony Pemberton,
Helga Ezendam en Stefan Bogaerts. Hun commentaren hebben in
niet onbelangrijke mate bijgedragen aan het eindresultaat en, zo u wilt, de
kwaliteit daarvan.
Prof. dr. Frans L. Leeuw
Directeur WODC