Bouwen met Staal 2 - ConcepT - Universiteit Twente

Metrotunnels in Charleroi liggen er al jaren ongebruikt bij. Foto´s door Tijmen Stam
bouwd). Ook bleek dat de berekeningen
(ofwel aannames over het
gebruik, danwel van bijvoorbeeld
de sterkte van het object zelf)
verkeerd waren of dat de bouwkwaliteit
niet voldeed. Ook kan er
geen rekening gehouden zijn met
omstandigheden, zoals bij een
brug in Pulle (België), waarvan
de fundering het begaf, omdat
de wachtende schepen voor de
sluis verderop met hun draaiende
schroeven het zand wegzogen.
Bij de Noord/Zuidlijn in Amsterdam
zijn er vele dingen misgegaan,
maar het meest zichtbare
is wel het verzakken van de
Wevershuisjes op de Vijzelgracht.
Door fouten in de afdichting (en
voornamelijk de controle daarop)
bij het graven van de diepwanden,
was het station niet waterdicht. Bij
het uitgraven viel de waterdruk
tussen twee zandlagen weg, waardoor
de huizen die op de bovenste
zandlaag gefundeerd waren
verzakten. De totale vertragingen
(niet alleen door deze bouwfouten),
lopen nu al op tot 6 jaar. Het
deel ten noorden het IJ, waarvan
de bouw relatief probleemloos
verliep, ligt hierdoor al enkele
jaren in ruwbouw klaar.
Overigens is ook de Landtunnel
in Utrecht (A2) een voorbeeld van
een project dat niet voldoet: de
tunnelveiligheidseisen zijn tijdens
de bouw veranderd, waardoor het
bestek niet meer aan de juridische
eisen bij oplevering voldoet.
“Tijdelijk” stilleggen bouw
In 1991 besloot Minister van
Verkeer en Waterstaat Hanja
Maij-Weggen tot de Westrandweg
(A5). Met de aanleg is echter nooit
begonnen; aanvankelijk omdat de
besluitvormingsprocedures rond
de Tweede Coentunnel, waarmee
de Westrandweg een belangrijke
verkeersinhoudelijke samenhang
kent, nog niet waren afgerond en
later uit budgettaire overwegingen.
Wel was men al bezig met
de bouw van een viaduct over
het Coenplein (de aansluiting
van de A10, A8 en na de bouw de
A5). Men heeft besloten dit af te
bouwen.
Het viaduct ligt er momenteel dus
al 20 jaar nutteloos bij – gevolg
van het nog niet klaar zijn van
de besluitvorming van het overkoepelende
project, en later van
het op de lange baan schuiven
hiervan. Overigens gaat het
viaduct gewoon gebruikt worden
en zal in 2013 dus van zijn status
van nutteloos af zijn.
Nutteloze werken in België
In België zijn zo veel infrastructuurwerken
te vinden, dat men er
de term GTI (Grands Travaux Inutiles)
aan gegeven heeft, naar het
boek van Defossé (zie literatuur).
Hij en zijn collega De Coninck
van het boek Blijvende Blunders
beschrijven samen 160 nutteloze
werken in Belgie – overigens zijn
enkele daarvan momenteel wel
afgebouwd.
De oorzaak hiervan kan grotendeels
gevonden worden in de
zogeheten “wafelijzerpolitiek”.
Om zowel Vlaanderen als Wallonië
tevreden te houden, kreeg bij
een investering in het ene landsdeel,
het andere deel budget voor
een vergelijkbaar (maar niet altijd
even nuttig) project. Dit wordt als
oorzaak gezien dat België (in 2003)
een staatsschuld had van zo’n
105% van het BNP, ongeveer het
dubbele van Nederland.
Van infrastructurele projecten zijn
bruggen en dergelijke vaak procedureeel
makkelijk aan te leggen,
terwijl voor de aansluitende
wegen onteigend moet worden. Er
ontstond zo een cultuur van “Ga
maar vast bouwen want het geld
is er toch, we zien later wel of het
nut heeft”. Andere oorzaken zijn
de bouwlust in België, en het feit
dat de meeste landelijke politici
tevens burgemeester of raadslid
zijn in hun thuisstad en douceurtjes
uitdelen.
Na 1988 is er een staatshervorming
geweest waardoor de landsdelen
zelf verantwoordelijk zijn voor
hun budget. Echter zijn er sindsdien
nog een aantal nutteloze
bouwwerken bijgekomen.
Het meest extreme Belgischë voorbeeld
van nutteloze infrastructuur
is de Metro van Charleroi. Vanaf
1979 (en nog steeds) wordt hier
gebouwd aan een metronetwerk.
Van de geplande 52 km is 19 km
in gebruik, nog eens 14 km ligt er
ongebruikt bij. Bij dit project zijn
in alle 6 de bovenstaande categorieën
dingen fout gegaan. De 54
in 1980 geleverde metrostellen
(meer dan 15 zijn er in de spits niet
nodig) zijn al aan het einde van
hun technische levensduur. Charleroi
is bovendien veel te klein om
een levensvatbaar metronetwerk
te hebben.
Bronnen
Voor dit artikel heb ik rijkelijk
gebruik gemaakt van Wikipedia.
Mijn overige bronnen waren:
- Douglas De Coninck: Blijvende
Blunders – De grote nutteloze
werken (1993), Kritak, Leuven
- Jean-Claude Defossé: Le petit
guide des Grands Travaux
Inutiles (1990), Belgique Loisirs,
Brussel
- Tijs van den Boomen: Asfaltreizen
(2002),Uitgeverij 521,
Amsterdam
- Lex Veldhoen & Jan van den
Ende: Technische Mislukkingen
(1995), Ad. Donker, Rotterdam
- Tweede Kamer der Staten-
Generaal: Vaststelling van de
begrotingsstaat van het Infrastructuurfonds
voor het jaar 2006
Daarnaast gaat mijn dank
uit naar Mevr. F. Ahdid van
Rijkswaterstaat voor het beantwoorden
van vragen over de
Westrandweg.
32 - ConcepTueel apr 2011