Jaarverslag 2010 - ProRail

Dit is een interactieve pdf. Ga naar inhoud >
Jaarverslag 2010
4 december
16.03 uur
Utrecht,
perron 18b

Vervoerders

Voor het spoor

Kerncijfers
(bedragen in miljoenen euro’s) 2010 2009 2008 2007 2006
Exploitatie
Bedrijfsopbrengsten 1.757 1.533 1.440 1.330 1.473
Bedrijfslasten -1.736 -1.516 -1.439 -1.300 -1.442
Bedrijfsresultaat 21 17 1 30 31
Resultaat na belastingen 0 0 0 0 0
Vermogen 1
Balanstotaal 19.573 19.031 18.101 18.193 13.124
Eigen vermogen 5.195 3.887 4.126 4.857 141
Langlopende schulden 494 1.814 1.855 1.971 2.106
Activa
Materiële vaste activa 18.165 17.575 16.251 16.336 11.082
Jaarafschrijvingen 2 581 565 540 573 265
Bruto-investeringen 1.289 1.077 1.023 858 875
Investeringsbijdragen 1.284 923 929 792 743
(in absolute aantallen) 2010 2009 2008 2007 2006
Medewerkers
Aantal medewerkers (gemiddeld) 4.161 3.679 3.220 2.903 2.651
Aantal fte's (gemiddeld) 3.954 3.489 3.049 2.747 2.508
1
De stelselwijziging in 2007 voor de waardering van materiële vaste
activa veroorzaakt een toename op het balanstotaal, het eigen vermogen
en de materiële vaste activa in 2007. De cijfers 2006 zijn niet
aangepast.
2
In 2006 zijn de afschrijvingen tegen de aanschaffingsprijs; vanaf 2007
zijn de afschrijvingen tegen actuele waarde ingevuld door de vervangingswaarde
(m.u.v. terreinen en werken in constructie).
3
In 2010 zijn enkele verbeteringen doorgevoerd in de onderliggende
administratie van de kwantiteiten. Hiernaast zijn enkele definities aangescherpt.
Dit heeft geleid tot een aanpassing van kwantiteiten in
de categorieën netlengte, spoorlengte wissels en overwegen. De aanwezige
kwantiteiten zijn niet wezenlijk veranderd.
4
De stijging in 2010 is met name het gevolg van de toevoeging van
spooraansluitingen (enkelsporig) en opstelterreinen (meersporig).
In de berekeningen in voorgaande jaren waren deze niet opge nomen.
De aanwezige netlengte is niet wezenlijk veranderd.
5
De stijging in de spoorlengte in 2010 is met name het gevolg van
de berekening van de wissels in de spoorlengte. In 2010 zijn alle drie
de benen van een wissel meegeteld. De aanwezige spoorlengte is niet
wezenlijk veranderd.
6
In 2007 is het aantal kilometers t.o.v. 2006 toegenomen
door ingebruikname van de Betuweroute.
7
In 2007 is het aantal kilometers t.o.v. 2006 toegenomen door
ingebruikname van de Betuweroute en de viersporigheid
Amsterdam-Utrecht.
8
Vanaf 2007 is het aantal duizenden m 2 stationsoppervlakte
aangepast als gevolg van verfijning van de objectregistratie.
Voorpleinen worden vanaf 2008 niet langer meegeteld.
9
De toename van het aantal tunnels in 2007 t.o.v. 2006 is
veroorzaakt door de overkapping bij station Barendrecht
en de ingebruikname van de Betuweroute.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

3
(in absolute aantallen) 2010 2009 2008 2007 2006
Kwantiteiten
Netlengte in exploitatie 3, 4, 6 (in km) 3.016 2.886 2.896 2.896 2.776
waarvan enkelsporig 959 904 915 915 926
waarvan meersporig 2.057 1.982 1.981 1.981 1.850
netlengte geëlectrificeerd 2.107 2.195 2.195 2.195 2.028
Totale spoorlengte 3 5 7 (in km) 7.002 6.823 6.830 6.830 6.517
waarvan vervangen in boekjaar 131 105 91 104 114
Wissels 3 7.342 7.533 7.508 7.488 7.645
waarvan vervangen in boekjaar 122 130 138 126 123
Overwegen 3 2.736 2.659 2.696 2.720 2.716
waarvan beveiligd 3 1.673 2.036 2.059 2.066 2.049
Seinen 11.523 11.581 11.337 10.882 9.825
Stations 7 391 389 387 386 376
Stationsoppervlakte 8 (in duizenden m 2 ) 1.744 1.682 1.654 1.736 1.409
Beweegbare bruggen 60 76 76 86 86
Tunnels 9 13 13 13 12 6
Tonkilometers (in miljarden per jaar) 47 48 52 51 47
waarvan personen 35 36 37 36 33
waarvan goederen 12 12 15 15 14
Treinkilometers (in miljoenen per jaar) 146 145 145 143 136
waarvan personen 134 133 131 129 122
waarvan goederen 11 11 13 13 13
waarvan overig (aannemers/testritten) 1 1 1 1 1
Aantal klanten (spoorwegondernemingen) 35 36 36 35 29
waarvan personen 10 10 10 10 8
waarvan goederen 15 16 15 15 12
waarvan overig (aannemers/museumlijnen) 10 10 11 10 9
kerncijfers

voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Dit is een interactieve pdf. Klik in de inhoud
om naar de betreffende pagina te gaan.
Inhoud
Kerncijfers 2
Prorail in het kort
6
Maatschappelijke verwachtingen
8
Voorwoord
10
Verslag van de directie
1 Voor het spoor
1.1 Dienstverlening
1.2 Bouwprojecten
1.3 Omgeving
2 ProRail
2.1 Missie en strategie
2.2 Medewerkers
2.3 Besturing
3 Financieel verslag
3.1 Bedrijfsresultaat
3.2 Bedrijfsopbrengsten
3.3 Bedrijfslasten
3.4 Investeringen en financiering
12
13
45
65
Bericht van de raad van commissarissen
70
Personalia
78
Jaarrekening
80
Balans per 31 december 2010
81
Exploitatierekening 2010
83
Kasstroomoverzicht 2010
83
Toelichting op de balans, de exploitatie rekening en het kasstroomoverzicht 85
Niet in de balans opgenomen regelingen
109
Overige gegevens
Resultaatsbestemming
Controleverklaring
GRI-tabel
112
113
115
117
4 december 2011,
een twitterverslag van Janine de Vries
inhoud

ProRail in het kort
Missie
ProRail is een publieke dienstverlener in spoormobiliteit die non-stop, 24/7,
zorgt voor een beschikbaar, betrouwbaar en veilig spoor voor zijn klanten.
Hiermee wil ProRail een belangrijke bijdrage leveren aan het non-stop in
beweging en bereikbaar houden van Nederland.
Profiel
ProRail is verantwoordelijk voor het tot stand komen en
beheren van spoorwegen en andere infrastructuur in
Nederland. Het beheer omvat de zorg voor de kwaliteit,
de betrouwbaarheid en de beschikbaarheid van
vervoersinfrastructuur, in het bijzonder railinfrastructuur
en de hiermee samenhangende voorzieningen. We
zorgen voor een eerlijke verdeling van de capaciteit
en we leiden het verkeer over de infrastructuur.
Werkgebied
Het werkgebied van ProRail is de Nederlandse markt met
aandacht voor grensaansluitingen. ProRail werkt vanuit
vier regio’s: Randstad Noord, Randstad Zuid, Noordoost
en Zuid. Het hoofdkantoor van ProRail is gevestigd in
Utrecht. Er zijn vier regio kantoren, in Amsterdam,
Rotterdam, Zwolle en Eindhoven. Verspreid over het
land heeft ProRail 12 verkeersleidingsposten.
De Nederlandse staat heeft een beheerconcessie afgegeven
aan ProRail voor een periode van 10 jaar van 2005
tot 2015. We stellen elk jaar een beheerplan op met
onze concrete doelstellingen voor het jaar. We meten
onze prestaties aan de hand van een aantal afgesproken
kernprestatie-indicatoren (KPI’s) en rapporteren elk kwartaal
aan het ministerie van Infrastructuur en Milieu.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

7
Stakeholders
De stakeholders zijn opnieuw in kaart gebracht bij het
opstellen van de bedrijfsstrategie voor de periode 2009-
2015. Op basis van een analyse van de spoorketen zijn
de betrokken partijen aangemerkt als onze stakeholders.
De omgeving hebben we, vanwege onze maatschappelijke
verantwoordelijkheid, gekwalificeerd als aparte stakeholdercategorie.
In de identificatie van stakeholders zijn
enkele categorieën externe partijen niet aangemerkt als
stakeholder. Het gaat hierbij om partijen waarmee wij
samenwerken in kleine niet-kernactiviteiten. In de afgelopen
jaren is het contact met onze stakeholders intensiever
en zakelijker geworden.
De frequentie van het contact met onze stakeholders is
afhankelijk van de aard van de dialoog. Accountmanagement,
de tafel van verdeling, overleg van regiodirecties
met lokale bestuurders, overleg met leveranciers, omgevingscommunicatie,
het aanbieden van lespakketten,
tevredenheidsonderzoeken onder reizigers en overleg
met overheidsvertegenwoordiging vindt plaats als onderdeel
van onze reguliere activiteiten. Het tevredenheidsonderzoek
onder overheden, leveranciers, omwonenden,
samenleving en medewerkers vindt eenmaal per jaar
plaats. Het volgende overzicht verwijst naar de paragrafen
waarin ons contact met stakeholders beschreven is:
Stakeholder Dialoog Meer informatie
Vervoerders
Accountmanagement, Tafel van verdeling,
Tevredenheidsonderzoek
Samenwerking met vervoerders,
p.15
Reizigers Tevredenheidsonderzoek Informatie voor reizigers,
p.24
Opdrachtgevers
Omwonenden
De samenleving
Leveranciers
Regiodirecties, Relatiedagen,
Tevredenheidsonderzoek
Omgevingscommunicatie, Draagvlakonderzoek,
Tevredenheidsonderzoek
Omgevingscommunicatie, Lespakketten,
Tevredenheidsonderzoek
Gunning, Conferenties, Allianties, Tevredenheidsonderzoek
Creativiteit, p.32, Goed
opdrachtgeverschap, p.35
Betrokkenheid, p.36-37,
Creativiteit p.32
Betrokkenheid, p.36-37
Goed opdrachtgeverschap,
p.34-35
Consessieverlener Beheerplannen, Kwartaalrapportages ProRail in het kort, p.6
Medewerkers Tevredenheidsonderzoek Medewerkers, p.54
Ondernemingsraad
en vakbonden
Overleg Ondernemingsraad, p.55
prorail in het kort

Maatschappelijke verwachtingen
Als publieke organisatie komen we in aanraking met een groot aantal maatschappelijke
vraagstukken. Deze hebben een grote invloed op onze bedrijfsvoering
en de verwachtingen van onze belanghebbenden. Voor ons de uitdaging
om ons beleid hierop aan te sluiten. De verwachtingen van onze
klanten en omgeving zijn het uitgangspunt. Hier willen we aan voldoen.
Mobiliteit
Het spoor speelt een grote rol in de mobiliteit van Nederland.
Gebruikers verwachten dat het spoor een goed
alternatief is voor bijvoorbeeld de auto. We willen Nederland
in beweging houden. De capaciteit van het spoor
speelt hierbij een cruciale rol. Deze moet toenemen om
aan de vraag te kunnen blijven voldoen. Meer hierover in
de paragraaf ‘Capaciteit’ op pagina 16 en17.
Kwaliteit van dienstverlening
Kwaliteit is voldoen aan verwachtingen. De reiziger
beschouwt een trein die op tijd rijdt als een vanzelfsprekendheid.
Dit betekent dat ProRail treinpaden moet leveren
en dat de treinen op tijd moeten rijden. Voor verstoringen
is begrip, maar ze dienen wel snel verholpen
te worden. Zie paragraaf ‘Beschikbaarheid en betrouwbaarheid’
op pagina 20 t/m 23 voor de ontwikkelingen
in 2010. We werken samen met de overheid om extra
voorzieningen aan te leggen op stations, bijvoorbeeld in
het kader van toegankelijkheid. Meer hierover in paragraaf
‘Comfort op stations’ op pagina 26 en 27.
De ontwikkelingen van informatie en communicatie gaan
snel. Reizigers verwachten actuele reisinformatie. Zeker
bij verstoringen. De ontwikkelingen van 2010 en onze
uitdagingen staan in paragraaf ‘Informatie voor reizigers’
op pagina 24 en 25.
Kwaliteit van bouwen
Bouwen in bewoonde gebieden kan een grote impact
hebben op de omwonenden. Mensen willen weten wat
er gaat gebeuren, verbeteringen zien in hun leefomgeving
en geen overlast van de bouw ervaren. In 2010
hebben we zo’n 1.300 bouwprojecten onder handen
gehad. Stuk voor stuk maatwerkprojecten vaak in stedelijke
gebieden, afgestemd op de wensen en omstandigheden.
Meer hierover in paragraaf ‘Creativiteit’ op pagina
30 t/m 32.
Innovatie
De techniek ontwikkelt zich snel. Veranderingen volgen
elkaar snel op en de verwachtingen van onze belanghebbenden
nemen snel toe. Daarom zoeken we voortdurend
naar inspirerende oplossingen. Dit doen we samen met
de markt, de wetenschap en onze eigen medewerkers.
Zie paragraaf ‘Innovatie’ op pagina 33.
Efficiëntie
De economische crisis van de afgelopen jaren heeft een
grote impact gehad op onze maatschappij en overheidsfinanciën.
De overheid zal in de komende jaren miljarden
moeten bezuinigen. Als subsidieontvanger heeft dit
ook consequenties voor ons. Efficiëntie vinden we erg
belangrijk. Meer hierover in paragraaf ‘Efficiëntie’ op
pagina 28 en 29.
Efficiëntie geldt ook voor de bouw aan het spoor. Dit
vraagt om goed samenwerken met onze leveranciers,
bijvoorbeeld door risico’s te delen. Meer hierover in paragraaf
‘Goed opdrachtgeverschap’ op pagina 34 en 35.
Veiligheid
Bij mobiliteit hoort veiligheid. Elk incident is er één te
veel. Onze belanghebbenden verwachten een veilig
spoor. Dit geldt tijdens het dagelijks treinverkeer, maar
ook bij het werk aan het spoor en voor de omwonenden.
Zie de paragrafen over veilig rijden (pagina 18 en
19), veilig leven (pagina 38 en 39) en over veilig werken
(pagina 53).
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

9
Milieu
De vervoerssector en de bouwsector hebben een
grote invloed op de CO 2
-uitstoot in onze maatschappij.
We werken samen met vervoerders en leveranciers, maar
kijken ook naar ons eigen CO 2
-verbruik. De paragraaf
‘Duurzaamheid’ op pagina 40 t/m 43 gaat over ons CO 2
-
beleid en over de andere voor ons relevante gebieden
van milieu.
Medewerkers
Voor onze medewerkers ontwikkelen we mogelijk heden
om balans in het leven en plezier in het werk te houden,
bijvoorbeeld gezondheid- en employability projecten.
Daarnaast kijken we naar de opbouw en efficiëntie van
onze organisatie. Zie hoofdstuk ‘Medewerkers’
vanaf pagina 50.
Evaluatie
Onze uitgangspunten zijn tevreden klanten en tevreden
omgeving. Dit moet ook het eindresultaat zijn van
onze activiteiten. We meten de tevredenheid voor vervoerders
(zie paragraaf ‘Samenwerking met vervoerders
op pagina 15), reizigers (paragraaf ‘Informatie voor reizigers’
op pagina 24 en 25 en paragraaf ‘Comfort op stations’
op pagina 26 en 27), leveranciers (paragraaf ‘Goed
opdrachtgeverschap’ op pagina 34 en 35), overheden
(paragraaf ‘Creativiteit’ op pagina 30 t/m 32)), omwonenden
en algemeen publiek (paragraaf ‘Betrokkenheid’
op pagina 36 en 37) en medewerkers (hoofdstuk
‘Medewerkers’ vanaf pagina 50). De resultaten zijn niet
positief. We hebben nog veel werk te doen.
Strategie
De bovengenoemde ontwikkelingen spelen een cruciale
rol in onze bedrijfsvoering. Onze strategie is verder uitgewerkt
in het hoofdstuk ‘Missie en strategie’ (vanaf pagina
46). We geloven dat de bovengenoemde gebieden
niet op zichzelf staan. Het gaat om het geheel van de
invulling, de combinatie van doelstellingen. Bijvoorbeeld
door simplificering kan capaciteit verhoogd worden en
ook efficiënter gewerkt worden.
maatschappelijke verwachtingen

Voorwoord
In 2010 hebben wij het grootste deel van onze kernprestatiedoelen behaald.
Toch zijn wij niet tevreden. De behaalde prestaties hebben namelijk niet geleid
tot de gewenste tevredenheid bij met name reizigers, en ook vervoerders,
overheden en omgeving.
ProRail is verantwoordelijk voor het aanleggen, onderhouden
en beheren van het spoorwegnet in Nederland,
waardoor reizigers en goederen op een veilige manier
van A naar B kunnen komen. In 2010 reden meer treinen
dan in 2009, met per werkdag ruim 1,2 miljoen reizigers
en 100.000 ton goederen.
Dit jaarverslag bevat een overzicht van onze resultaten
in 2010, zoals afgesproken met het ministerie van
Infrastructuur en Milieu. De afspraken voor de verdeling
van capaciteit, het beschikbaar stellen van het spoor
en de levering van treinpaden zijn behaald. De punctualiteit
op het hoofdspoornet daalde licht. Bouwprojecten
zoals de Hanzelijn, de Rijn - Gouwelijn Oost, Utrecht
Centraal, Velserspoortunnel, Sporen in Arnhem en nog
1.300 andere, verlopen naar tevredenheid. In het kader
van hoogfrequent spoorvervoer reed in september op
het traject Eindhoven - Schiphol - Amsterdam elke tien
minuten een trein. Deze praktijkproef verliep goed.
Toch waren de vervoerders en reizigers niet tevreden,
ze verwachten meer. Net als de levering van water en
stroom beschouwen ze het probleemloos functioneren
van het spoor als een vanzelfsprekendheid. Dit stelt
hoge eisen aan de kwaliteit van ons spoorsysteem. De
gevolgen van grote verstoringen hebben grote impact
op de tevredenheid. Dat bleek in 2010 bijvoorbeeld bij
de brand op een verkeersleidingspost in november en
het winterweer in december. Reizigers ondervonden veel
last van uitgevallen en vertraagde treinen en het gebrek
aan goede reisinformatie.
Ook al hebben we in onze bedrijfsstrategie verankerd
dat we ons richten op tevreden klanten en omgeving,
toch constateren we dat we in de dagelijkse uitvoering
primair gericht zijn op het technisch functioneren van
de infrastructuur, te weinig servicegericht zijn en niet
voldoende autoriteit tonen op het gebied van spoormobiliteit.
In ons denken en handelen willen we de reizigers en
vervoerders nog meer centraal stellen. Voor ProRail en
zijn medewerkers betekent dat een volgende stap in
de ontwikkeling naar een dienstverlenend bedrijf. Dit
gaat niet van vandaag op morgen en vraagt van ons
een gedrags- en cultuurverandering. Een proces waarbij
we ons vakmanschap op alle gebieden moeten inzetten
voor de reizigers.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

11
In onze aanpak om onze organisatie verder te ontwikkelen
tot klantgerichte dienstverlener in spoormobiliteit
zullen we het denken en handelen vanuit
de reiziger tot een substantieel onderdeel maken: op
al onze besturingsinstrumenten, in leiderschapsprogramma’s
en besluitvormingstrajecten. Hiermee willen we
een structurele en voor onze belangengroepen merkbare
verandering in onze organisatiecultuur tot stand
brengen. In dit proces zoeken wij de samenwerking
met hen uitdrukkelijk op. In dialoog met onze relaties
kijken we hoe we de dienstverlening voor reizigers
kunnen verbeteren.
In 2010 hebben we helaas weer te maken gehad met
koperdiefstal en vandalisme op en rond het spoor. Wij
vinden dit een zorgelijke ontwikkeling omdat hierdoor
de veiligheid en een onbelemmerde treinenloop in het
geding komen. Om dit tegen te gaan, zoeken we de
samenwerking met vervoerders en maatschappelijke
instanties.
We hadden in 2010 ook aandacht voor duurzaamheid,
energie-efficiëntie en beperking van de CO 2
-uitstoot.
In juni kregen we de Klimaatpenning voor onze
CO 2
-prestatieladder en daarnaast hebben we ons meerjarenbeleid
voor duurzaamheid vastgesteld en ons
aangesloten bij de Rijksbrede onderzoeken naar klimaatverandering.
We willen onze dank en waardering uitspreken naar de
medewerkers van ProRail voor hun inzet en betrokkenheid.
Ook bedanken we onze klanten, onze opdrachtgevers
en onze partners. In 2011 willen we nog intensiever
samenwerken om Nederland non-stop, veilig en
duurzaam in beweging te houden.
Utrecht, 22 maart 2011
De directie van ProRail B.V.
Claudia Zuiderwijk
Eric Steeghs
Patrick Buck
Paul Dirix
Pieter Kraaijeveld
voorwoord

Verslag van de directie

1 Voor het spoor
Ruimte voor groei op het spoor, tevreden klanten en omgeving, een excellente
en veilige operatie en verhoging van de efficiëntie. Dat is de uitdaging voor
ProRail. We werken hier hard aan, met betrokken medewerkers en samen
met klanten, gesteund door het kabinet.
13
verslag van de directie - voor het spoor

1.1 Dienstverlening
In 2010 maakten 35 vervoersbedrijven gebruik van het spoor. Deze personen- en
goederenvervoerders zijn de directe klanten van ProRail. Vervoerders willen maximaal
gebruik maken van het spoor tegen transparante prijzen, om zo hun klanten
– de reizigers en de verladers – van dienst te kunnen zijn. Daarvoor moet de kwaliteit
van spoor optimaal zijn: beschikbaar, betrouwbaar en veilig. In 2010 heeft
ProRail hard gewerkt aan de kwaliteit van het spoorwegnet. Maar het is nog niet
genoeg, dat leren ons bijvoorbeeld de winterdagen in december.
Een robuuster spoor
De afgelopen tien jaar heeft de overheid miljarden geïnvesteerd in de ontwikkeling
van het spoor. Dat was nodig en het heeft zijn effect gehad. De verwachtingen
van reizigers en vervoerders en onze ambitie gaan echter verder.
Tegelijk worden ook de grenzen van het huidige spoorsysteem bereikt.
Grote verstoringen laten zien dat het spoorsysteem complex en onvoldoende
robuust is.
Robuuste infrastructuur
Om grootschalige verstoringen in de toekomst te voorkomen
en ze beter te kunnen beheersen, gaan we met
vervoerders aan de slag. We zetten ons vakmanschap in
op alle gebieden voor de reizigers. Doel is het betrouwbaarder
maken van de infrastructuur en de logistiek van
treinmaterieel en personeel. Om het treinverkeer op
complexe knooppunten minder gevoelig te maken voor
verstoringen, gaan we deze knooppunten ontvlechten.
Dit houdt onder meer in dat er minder kruisende bewegingen
worden gemaakt door treinen op complexe stations.
En dat waar mogelijk op hetzelfde spoor wordt
doorgereden.
Aanknopingspunten voor verbetering
Eind 2010 deed ProRail reputatieonderzoek onder het
algemeen publiek, overheden en concessieverleners,
omwonenden en de bouwsector. Het onderzoek laat
zien dat we laag scoren op ‘servicegerichtheid’ en
‘leiderschap’. Op basis van de verkregen inzichten en
de belangen van de vier stakeholdergroepen zal ProRail
zijn prioriteiten voor 2011 bepalen. De uitkomsten van
het reputatieonderzoek worden vanaf 2011 als KPI toegepast
in de organisatie.
ProRail werkt met kernprestatie-indicatoren (KPI’s).
Kijkend naar deze indicatoren, zouden we de conclusie
kunnen trekken dat we in 2010 goed hebben gepresteerd.
Het jaar 2010 kenmerkte zich echter door een
aantal grote verstoringen met grote impact voor reizigers.
Zij hebben veel last gehad van de gevolgen van de
brand op de verkeersleidingspost in Utrecht in november
en van het winterweer in december. Wij realiseren ons
dat dit in de KPI-cijfers niet zichtbaar is. KPI’s meten
namelijk onvoldoende de beleving van verstoringen op
het spoor. Deze constatering leert ons dat wij de reiziger
nog meer centraal moeten stellen in ons denken en
handelen. Dit te bereiken staat bovenaan onze agenda.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Samenwerking met vervoerders
Samenwerking met vervoerders is van essentieel belang voor de dienstverlening
van ProRail. Door samenwerking kunnen we beter inspelen op
hun wensen en behoeften, waardoor de tevredenheid van onze klanten
en de reiziger toeneemt.
2011
2010
2009
2008
Het belang van vervoerders
NS wil betrouwbare treinpaden in een vast patroon.
Voor personenvervoerders als Arriva, Connexxion,
Syntus en Veolia gaat het vooral om een goede aansluiting
op ander openbaar vervoer. Goederenvervoerders
vragen ProRail om flexibiliteit, last-minute-treinpaden
en doorrijden zonder te stoppen, zodat ze hun klanten
zo goed mogelijk kunnen bedienen. Om tegemoet te
komen aan deze verscheidenheid aan wensen, zorgt
ProRail voor een gedifferentieerd aanbod in producten
en diensten.
TEVREDENHEID VAN ONZE KLANTEN
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren | ■ De norm
0
5,8
6,0
6,0
6,3
7,0
7,0
7,0
Accountmanagement
Onze afdeling Accountmanagement sluit toegangsovereenkomsten
met vervoerders en aannemers. Zij zorgt
ervoor dat de wensen van vervoerders vorm krijgen
en zij zorgt voor klachtenafhandeling. Accountmanagement
bevordert het ‘van buiten naar binnen denken
en handelen’. Daarnaast helpt het klachtenmanagement
bij het goed afhandelen van de meldingen.
Tevredenheid van onze klanten
In de laatste twee maanden van 2010 heeft ProRail een
klanttevredenheidsonderzoek uitgevoerd onder de vervoerders.
Het algemeen klanttevredenheidscijfer is
omlaag gegaan van 6,3 in 2009 naar 6,0 in 2010.
De waardering voor kwaliteit en vakmanschap is gestegen.
De waardering voor klachtafhandeling is gelijk aan
die van 2009. Maar op de overige aspecten is de waardering
lager dan in 2009. Vooral over de betrouwbaarheid,
verhouding voor prijs/kwaliteit, proactief optreden,
oplossingsgerichtheid en communicatie zijn de vervoerders
minder tevreden.
Op basis van de uitkomsten van het klanttevredenheidsonderzoek
stellen we verbeteracties op, die we gaan
bespreken en uitvoeren met de vervoerders.
15
verslag van de directie - voor het spoor

Capaciteit
Spoorwegcapaciteit is schaars in Nederland, vervoerders willen meer gebruik
maken van het spoor dan nu mogelijk is. Het is de taak van ProRail om de
beschikbare capaciteit tussen de vervoerders te verdelen. Belangrijke vraag is
in hoeverre ProRail daarbij kan voldoen aan de wensen van de vervoerders.
Wensen die soms tegenstrijdig zijn.
2011
2010
2009
2008
Capaciteitsverdeling
Het aantal aangevraagde treinen per week voor de
dienstregeling 2011 bedroeg 43.934 reizigerstreinen en
1.997 goederentreinen. 99,8% van de aanvragen zijn
toegekend. Dat ligt boven de norm van 99,6%. De score
is gelijk aan die van 2008 en 2009.
De verdeling van capaciteit bespreekt ProRail met vervoerders
aan de ‘tafel van verdeling’. In goed overleg
komen we tot de verdeling van de spoorcapaciteit. Aanvragen
voor onderhoud aan het spoor worden hetzelfde
behandeld als aangevraagde treinpaden van vervoerders.
CAPACITEITSVERDELING 1
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren | ■ De norm
0 99%
99,5%
99,6%
99,6%
1
De mate waarin ProRail in staat is door vervoerders aangevraagde
treinpaden te honoreren.
99,8%
99,8%
99,8%
Hoogfrequent spoorvervoer
Het Programma Hoogfrequent Spoorvervoer (PHS) is het
investeringsprogramma van de Rijksoverheid. Doel is om
samen met vervoerders en ProRail de capaciteit van het
spoor te vergroten, zodat er meer reizigerstreinen kunnen
rijden op de drukste trajecten in de Randstad. En
om het goederenvervoer in goede banen te leiden.
De trajecten
Het kabinet heeft op 4 juni 2010 besloten in 2020 op
de drukste trajecten elk uur zes intercitytreinen en zes
sprinters te laten rijden, zodat de reiziger meer keuzevrijheid
heeft.
Dit geldt voor de volgende corridors:
− Schiphol - Utrecht - Arnhem/Nijmegen
− Alkmaar - Amsterdam - Utrecht - ’s-Hertogenbosch -
Eindhoven
− Den Haag - Rotterdam - Breda - Eindhoven
• Schiphol - Amsterdam - Almere - Lelystad
Tussen Eindhoven en Breda kunnen vier intercity’s per
uur rijden.
Tussen Den Haag en Rotterdam kunnen acht intercity’s
rijden, inclusief de HSA-shuttle van Hispeed.
Tussen Utrecht en Arnhem, naast een extra ICE, kunnen
dan zes intercity’s gaan rijden. Op de trajecten Amsterdam
- Alkmaar, Geldermalsen - Utrecht, Breukelen -
Driebergen-Zeist en Den Haag - Rotterdam - Dordrecht
kunnen zes sprinters per uur rijden.
De voortgang
Medio 2010 is PHS gestart met de uitwerking van de
plannen.
Tussen 2013 en 2020 worden de maatregelen gerealiseerd.
In de tussenliggende jaren werken we aan een
variantenstudie en technisch ontwerp, aan de planologische
procedures, en aan de aanbesteding en de
bouwrealisatie. In de periode 2015 - 2020 zal hoogfrequent
spoorvervoer stapsgewijs worden ingevoerd.
Overzicht verdeling treinkilometers
2010 2009 2008
NS Reizigers
114,4 mln
114,3 mln
113,1 mln
78%
79%
78%
Regionale personenvervoerders
19,8 mln
18,8 mln
18,4 mln
14%
13%
13%
Goederenvervoerders
10,4 mln
10,6 mln
12,8 mln
7%
7%
9%
Overige vervoerders
1,3 mln
1,4 mln
1,0 mln
1%
1%
1%
Totaal
145,8 mln
145,1 mln
145,3 mln
100%
100%
100%
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

De praktijkproef ‘Elke tien minuten een trein’
Hoogfrequent spoorvervoer lijkt toekomstmuziek, maar wat is er precies voor
nodig Dat hebben NS, ProRail en de goederenvervoerders gezamenlijk onderzocht:
de praktijkproef ‘Elke tien minuten een trein’ liep van 6 september
tot en met 1 oktober 2010 op het traject Eindhoven - Schiphol.De proef
heeft een schat aan inzicht en informatie opgeleverd. De eerste resultaten
geven aan dat het logistiek al behoorlijk klopt. Voordat we ‘Elke tien minuten
een trein’ invoeren, is nog wel een aantal structurele verbeteringen nodig:
− De doorstroom bij Utrecht moet beter. Tijdens de proef ontstond filevorming
bij het binnenrijden van het station.
− Het aantal ongeplande rangeerbewegingen in de spits moet worden
teruggedrongen.
− Enkele voor ‘Elke tien minuten een trein’ ontwikkelde bijsturingmaatregelen
bleken in de praktijk niet uitvoerbaar. Daarvoor zijn alternatieven
nodig.
− De sluitingsduur van overwegen neemt toe. We gaan onderzoeken hoe
hiermee om te gaan.
Capaciteit in de Noordelijke Randstad
De ontwikkeling van de Amsterdamse regio – met de
Zuidas, Schiphol, Almere en Lelystad – maakt groei van
reizigersvervoer mogelijk. Vanaf eind 2012 verbindt de
Hanzelijn Lelystad en Zwolle rechtstreeks met elkaar.
Daardoor gaan tussen Flevoland en Amsterdam meer
treinen rijden. Daarnaast wordt de capaciteit op het
spoor tussen Lelystad en Amsterdam vergroot in het
project Openbaar Vervoer Schiphol - Amsterdam -
Almere - Lelystad (OV SAAL).
Treinen volgen elkaar kort
In de initiële opzet werd het bestaande spoor ten oosten
en westen van station Amsterdam Zuid uitgebreid. Bij de
stations Almere Centrum en Almere Oostvaarders zouden
keersporen komen, waar treinen kunnen keren. De
investeringen bleken de gevraagde kwaliteit niet te kunnen
leveren en waren bovendien ruim buiten budget.
Daarom hebben we in 2010 een alternatieve oplossing
uitgewerkt. De viersporigheid is geschrapt, met behoud
van de gewenste treindienst. En door seinen, die het
spoor in blokken verdelen, dichter op elkaar te plaatsen,
kunnen treinen korter achter elkaar rijden (kort volgen).
Zo worden de gevraagde rijtijden gehaald.
Capaciteit op de Hogesnelheidslijn (HSL)
Zuid
In 2010 is de dienstverlening op de HSL-Zuid verder
uitgebreid. HSA, de exploitant van de treinen,
heeft zijn dienstregeling uitgebreid van 16 naar
32 treinen per dag op het traject Amsterdam -
Rotterdam. De Thalys is uitgebreid van zeven naar
tien treinen per dag op het traject Amsterdam - Parijs.
Het afgelopen jaar hebben we in opdracht van het ministerie
van Infrastructuur en Milieu en samen met HSA
gewerkt aan mogelijkheden om de capaciteit op de HSL
verder uit te breiden. Een aantal maatregelen, waaronder
het bouwen van vier energievoorzieningstations van de
HSL-Zuid, worden in 2011 geïmplementeerd. Daarmee
wordt de capaciteit op de HSL behoorlijk vergroot en kan
HSA meer treinen laten rijden.
Vanaf 6 juni 2010 is de blokrem van de rijtuigen afgeschakeld
en is het profiel van de wielen door middel
van slijpen gladder gemaakt. Uit onderzoek van TNO
bleek dat daardoor het geluid met 7 dB(A) is teruggedrongen.
Op vrijdag 17 september deed de rechter uitspraak
in een kort geding dat was aangespannen door
de Stichting ‘Stop geluidsoverlast HSL’. Eis was dat de
Fyra-treindienst op het HSL-tracé onmiddellijk stopgezet
zou worden. Maar de rechter oordeelde dat het niet duidelijk
was of er daadwerkelijk sprake was van een hoger
geluidsniveau dan in het Tracébesluit is vastgelegd. Ook
concludeerde de rechter dat het gebruik van de HSL niet
onrechtmatig was ten opzichte van de omwonenden.
Ondanks deze uitspraak begrijpen wij dat geluid impact
kan hebben op de omwonenden van het spoor. We blijven
ons daarom inzetten om overlast door geluid en trillingen
zoveel mogelijk te beperken.
Stijgend marktaandeel Betuweroute
Inmiddels gaat meer dan 60% van het goederenvervoer
per spoor vanuit de haven van Rotterdam naar Duitsland
via de Betuweroute. Deze route wordt beheerd en geëxploiteerd
door onze 50% deelneming Keyrail. In 2009
reden er gemiddeld nog 210 treinen per week over de
Betuweroute (A15-tracé). In 2010 waren dit gemiddeld
340 treinen. We verwachten dat de capaciteitsbehoefte
verder zal toenemen door de komst van de Tweede
Maasvlakte.
17
verslag van de directie - voor het spoor

Veiligheid
Op en rond het spoor is veiligheid essentieel. Daar werken we hard aan,
samen met betrokkenen. Ook in onze samenwerking met vervoerders is
veiligheid van groot belang. Want elk incident is er één teveel. Onze belanghebbenden
verwachten absolute veiligheid. Dit geldt tijdens het dagelijks
treinverkeer, maar ook bij het werk aan het spoor (zie paragraaf ‘Leiderschap
en Cultuur’ op pagina 53) en voor de omwonenden (pagina 38 en 39).
Integrale veiligheidsagenda goederenvervoer
Samen met de goederenvervoerders hebben we een
aanpak ontwikkeld om de veiligheid van het goederenvervoer
verder te verbeteren. Op 21 januari 2010 werd
een integrale veiligheidsagenda ondertekend. Deze
agenda heeft vijf prioriteiten:
− betere routering van het vervoer van gevaarlijke
stoffen,
− installatie van Automatische Treinbeïnvloeding -
Verbeterde versie,
− installatie van systemen in het spoor die as- en
wielgebreken van het materieel detecteren,
− verbeteringen van de kwaliteit van het materieel,
− verbeteringen van de kwaliteit van het personeel.
Hotbox-detectie van warmlopers
Assen, remmen of wielen van treinstellen kunnen te
heet worden tijdens het rijden. Dit noemen we warmlopers.
Ze komen voornamelijk voor bij goederentreinen
en kunnen wijzen op een gebrek aan het materieel. Zo’n
trein loopt dan het risico om te ontsporen. Om dit sneller
te kunnen signaleren, monitoren we goederentreinen
die het land binnenkomen. Dat heet hotbox-detectie.
Een volgende stap is het verder verbeteren van de kwaliteit
van inspectie en onderhoud. Dat vindt overigens niet
alleen in Nederland plaats. De Europese wetgeving stelt
nadere eisen aan onderhoudsbedrijven.
Botsingen
Het streefniveau voor treinbotsingen is uiteraard nul.
In 2010 vond er één treinbotsing 2 plaats. Op 7 januari
botsten in Rotterdam een goederentrein en een locomotief
op een rangeerterrein op elkaar. Niemand raakte
gewond maar de schade was groot. Verder waren er
zeven treinbotsingen met een beperktere impact.
Er was bijvoorbeeld een botsing langs een perronspoor
in Leiden, waarbij acht reizigers licht gewond raakten.
Om het aantal treinbotsingen te beperken, gebruiken
ProRail en vervoerders Automatische Treinbeïnvloeding
(ATB). Dit systeem brengt de trein die harder dan 40 km
per uur rijdt automatisch tot stilstand bij een dreigende
roodseinpassage (stop tonend sein: STS). Een verbeterde
versie (ATB-Vv) doet dit ook als de trein langzamer
dan 40 km per uur rijdt. Naast deze technische maatregel
blijft ProRail met vervoerders aandacht geven aan de
wegbekendheid en alertheid van de machinist.
Roodseinpassages (STS)
Het aantal STS-passages in 2010 bedroeg 175. In 2009
was het aantal 210 en in 2008 waren het er 240. Het
aantal STS-en van 175 in 2010 is het laagste niveau
sinds 2003, het vroegste jaar waarvan we betrouwbare
gegevens hebben.
BOTSINGEN
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren | ■ De norm
ROODSEINPASSAGES (STS)
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren | ■ De norm
2011
2
2011
155
2010
1
3
2010
173
185
2009
1
3
2009
210
210
2008
0
2
3
2008
0
240
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Trein in Stavoren reed door
In de nacht van 25 op 26 juli 2010 reed een slijptrein door het stootblok
aan het einde van het baanvak in Stavoren. De trein baande zich een weg
door een watersportwinkel en duwde een lege tankauto die achter het
stootblok stond geparkeerd voor zich uit. De trein kwam veertig meter
achter het stootblok tot stilstand op een pleintje. Het ziet er naar uit dat de
machinist het bord dat de nadering van het stootjuk aankondigde, over het
hoofd had gezien. Hij was in gesprek en dacht dat hij nog niet zo ver bij het
eindpunt genaderd was. Het ATB-systeem van de slijptrein was uitgezet,
omdat dit niet correspondeerde met het ATB-systeem in het spoor.
De uitkomst van het onderzoek van de Inspectie Verkeer en Waterstaat zal
uitsluitsel over de oorzaak van het ongeval geven.
19
ProRail heeft de opdrachtnemer die de machinist leverde geschorst. De
machinist bleek onvoldoende bekend met het traject. Dit droeg volgens
ons bij aan het ontstaan van het ongeval.
ProRail heeft de opdrachtnemers van deze werkzaamheden geboden het
ATB-systeem altijd aan te houden, zodat de snelheid beperkt wordt tot 40
kilometer per uur. Dit beperkt de capaciteit voor het vervoer, maar verhoogt
de veiligheid.
Ontsporingen
In 2010 vond er één ontsporing 3 plaats. In Amsterdam
Watergraafsmeer ontspoorde een lege personentrein,
waarbij niemand gewond raakte. In 2009 waren er vier
significante ontsporingen en in 2008 waren er twee.
Verder vonden er in 2010 vijf ontsporingen plaats,
waarbij de impact beperkter was.
De voortgang
− In 2010 heeft ProRail 1.230 seinen en 93% van de
locomotieven van ATB-Vv voorzien. Dit heeft zijn
effect: het aantal roodseinpassages (reizigers en
goederentreinen) was 175 in 2010, het laagste
aantal sinds 2003.
− ProRail heeft veertig meetpunten in het spoor geïnstalleerd
voor detectie van as- en wielgebreken en testen
uitgevoerd om signalen direct door te sturen naar
verkeersleidingsposten.
− In 2011 start een integrale veiligheidsagenda railvervoer
voor reizigersvervoerders.
2011
2010
2009
ONTSPORINGEN
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren | ■ De norm
1
2
3
4
5
2|3
Volgens de Europese definitie is er sprake van een botsing of
ontsporing als:
- de schade meer is dan EUR 150.000 en/of
- er doden of zwaargewonden vallen.
Onder zwaargewonden wordt verstaan: mensen die langer dan 24
uur in het ziekenhuis moeten worden opgenomen. Pogingen tot suïcide
tellen niet mee.
De indicator is gebaseerd op het aantal meldingen van treindienstleiders
en machinisten. Het aantal botsingen meten we op basis van de
meldingen van machinisten aan de treindienstleiding.
2008
2
5
0
verslag van de directie - voor het spoor

Beschikbaarheid en betrouwbaarheid
Vervoerders en reizigers willen rijden, ze verwachten een beschikbaar en
betrouwbaar spoor en treinen die op tijd rijden. Dankzij minder verstoringen
en beter gepland onderhoud heeft ProRail in 2010 meer treinpaden kunnen
leveren. Toch is dat nog niet voldoende. Ook tijdens extreme situaties, zoals
in 2010 het winterweer en de brand in de verkeersleidingspost, moeten we
zorgen dat het spoor zo snel mogelijk weer volledig beschikbaar wordt en
treinen op tijd kunnen rijden.
2011
2010
2009
2008
Beschikbaarheid
In 2010 was het spoor 99,55% van de tijd beschikbaar
4 voor vervoerders. Dat is boven de grenswaarde
(99,53%) meer dan in 2009 (99,51%), maar lager
dan in 2008. Dieper inzoomend: voor onderhoud was
0,25% van de tijd nodig (dat is minder dan de grenswaarde
van 0,26%). Storingen hadden tot gevolg dat
het spoor 0,20% van de tijd niet beschikbaar was (dat
is minder dan de grenswaarde van 0,21%). De twee
grote verstoringen in 2010 maakten ongeveer 25%
van de storingstijd uit.
BESCHIKBAARHEID
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren | ■ De norm
0 99%
99,45%
99,43%
99,49%
99,55%
99,53%
99,51%
99,62%
Maatregelen voor een beter beschikbaar
spoor
In 2010 hebben we de beschikbaarheid verhoogd met
een aanpak gericht op specifieke spoorlijnen met een
verhoogd aantal storingen. We kijken naar de plaatselijke
omstandigheden en treffen daarop maatregelen.
Daarnaast richten we ons op de grote incidenten. We
kijken naar potentiële oorzaken en pakken deze aan. Tot
slot is er onze aanpak om de infrastructuur weersbestendiger
te maken, zoals bij sneeuw, ijzel, regen, bliksem,
hitte en wind. Onze acties hebben een hogere beschikbaarheid
opgeleverd. Toch moet het nog beter. Dat laten
de verstoringen in december als gevolg van het winterweer
zien.
Winterhard spoor
Een greep uit de 23 deelprojecten van het programma
Winterhard Spoor dat in 2010 met NS is gestart en uitgevoerd:
− Wisselverwarmingen op cruciale trajecten zijn gerenoveerd
of nieuw aangelegd.
− Continue wisselmonitoring is mogelijk gemaakt.
− In het Operationeel Controlecentrum Rail (OCCR, zie
hiernaast) is een weerbureau opgezet.
− Meer storingsploegen die paraat staan bij slecht weer.
− Voor elk spooremplacement zijn winterdraaiboeken
opgesteld.
Op 10 oktober 2010 hebben we samen met de vervoerders
een praktijkproef uitgevoerd met een winterdienstregeling.
Het programma Winterhard Spoor betekende
alles bij elkaar voor ProRail een besteding van EUR 34
miljoen in 2010. De verbeteringen en nieuwe aanleg
van wisselverwarming hebben ruim EUR 15 miljoen
gekost. De directe werkzaamheden naar aanleiding van
het winterweer, zoals sneeuwploegen kostten bijna
EUR 16 miljoen. De overige bedragen hebben we voornamelijk
besteed aan informatiesystemen, alternatieve
dienstverlening, projectmanagement en communicatie.
Resultaten
Ondanks alle maatregelen kunnen sneeuw, strenge vorst
en andere extreme weersomstandigheden nog steeds
voor grote problemen zorgen. Er is daarom geen garantie
te geven dat storingen door slecht weer helemaal
kunnen worden voorkomen. Wel zetten we ons in om
storingen nog sneller te herstellen. Daarvoor gaan we
aanvullende maatregelen nemen.
De planning
Op stapel staan de volgende acties:
− In 2011 worden nog eens 800 wissels gemoderniseerd,
vooral op baanvakken naar onderhoudswerkplaatsen
en ten behoeve van omleidingen en bijsturingen.
− In 2011 worden wisselverwarmingen aangebracht
op wissels in de zogenaamde Niet Centraal Bediende
Gebieden. Dit zijn rangeerterreinen waar wissels ter
plaatse handmatig worden bediend.
− De monitoring van de wisselverwarmingen wordt
verder ontwikkeld, waardoor we betere informatie
over de toestand van de wisselverwarmingen kunnen
krijgen.
4
De beschikbaarheid van het spoor binnen openingstijden.
Deze wordt bepaald door onderhoudstijd en storingstijd.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Op 4 december begon de winter (1)
Op zaterdag 4 december viel vanaf 10.30 uur in Amsterdam in korte tijd
veel sneeuw. Door de harde wind hoopte de sneeuw zich op. Hierdoor
kwamen enkele treinen stil te staan en raakten meerdere wissels ingesneeuwd.
Voor reizigers was dit erg vervelend. Storingsploegen waren snel
ter plekke om de wissels sneeuwvrij te maken en de treinen naar binnen te
loodsen. Toch raakte de omloop van treinen, machinisten en conducteurs
verstoord, waardoor treinen en mensen moesten worden ‘geherrouteerd’.
Om 13 uur was er weer sprake van een beheerste dienstregeling.
Vervolgens begon het ook rond Utrecht te sneeuwen, met vergelijkbare
effecten en veel ongemak voor reizigers. In vrijwel alle richtingen raakten
sporen korte tijd geblokkeerd door problemen met wissels en defecte treinen.
Het treinverkeer raakte ook hier ontregeld, maar bleef beperkt rijden.
Pas vanaf 21.30 uur werden incidenteel weer intercity’s ingepland. Het
storingsniveau was toen in het hele land beheersbaar.
Voor reizigers was dit een grote teleurstelling. Op de avond waarop veel
mensen Sinterklaas wilden vieren, konden zij hun bestemming niet of te
laat bereiken. De teleurstelling was extra groot omdat we expliciet hadden
gecommuniceerd over de wintermaatregelen, onder meer via televisiespotjes,
en mensen op ons rekenden.
Samen in het Operationeel Controlecentrum
Rail
Een voorwaarde om storingen, zoals die door het
winterweer, goed te verhelpen, is samenwerking
tussen de partijen die op het spoor actief zijn.
Daarom is op 8 oktober 2010 het Operationeel
Controlecentrum Rail (OCCR) geopend. Vanuit het
OCCR hebben we een volledig en landelijk overzicht
van alles wat er gebeurt op het spoor. Zo kunnen we
bij storingen en calamiteiten sneller optreden.
In het OCCR wordt samengewerkt door NS Reizigers,
Strukton, BAM Rail, VolkerRail, NedTrain en ProRail.
Syntus en NS Hispeed doen op afstand mee, via een
videoverbinding. Met de andere regionale vervoerders
en met de goederenvervoerders zijn we in gesprek over
aansluiting.
De voortgang
− Op 1 februari 2010 is de samenwerking in OCCRverband
gestart, vanuit drie locaties in Utrecht. Op
8 oktober 2010 is de nieuwe locatie van het
OCCR in Utrecht geopend en wordt vanuit dit
centrale punt gewerkt.
− 2011 is het eerste jaar waarin het OCCR volledig operationeel
wordt. Ook wordt in 2011 een uitwijklocatie
ingericht, die het werk van regionale verkeersleidingsposten
kan overnemen als één van die posten uitvalt.
Tevens worden de uitwijkprocedures uitgewerkt en
geoefend.
− De samenwerking met NS gaan we verder intensiveren
om de bijsturing en de reisinformatie tijdens verstoringen
te verbeteren. Dit is ook een voorstel geweest van
de minister naar aanleiding van de analyse van de verstoringen
als gevolg van de brand op 19 november en
de winterse weersomstandigheden in december.
De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa)
De NMa is positief over de samenwerking tussen ProRail
en de spoorwegondernemingen in het OCCR. Maar de
NMa wil tegelijkertijd voorkomen dat het gelijke speelveld
voor spoorwegondernemingen wordt verstoord. De
samenwerking zal daarom onder een vergrootglas worden
bekeken. Zowel ProRail als de betrokken vervoerders
zijn opgeroepen de samenwerking zo transparant mogelijk
vorm te geven.
We zijn ervan overtuigd dat we, in het belang van goed
reizigers- en goederenvervoer, transparant samenwerken
met de spoorwegondernemingen binnen het OCCR.
Koperdiefstal
Wangedrag en vandalisme op en rond het spoor zorgen
voor vertraging van het treinverkeer en voor hogere kosten.
Er worden flink wat koperen kabels gestolen op en
rond het spoor. Onze veiligheidssystemen (seinen, wissels,
overwegen) zijn zo ontwikkeld dat zij vrijwel altijd
in de veilige stand springen als koperdiefstal een storing
veroorzaakt. Concreet betekent dat: seinen op rood en
overwegen gesloten. Toch gebeurde er in januari 2011
een ongeluk bij Zevenaar toen door gestolen koperdraad
een goederentrein niet gedetecteerd kon worden. Door
koperdiefstal komen de onbelemmerde treinenloop en de
veiligheid in het geding.
21
verslag van de directie - voor het spoor

Utrecht in brand
Op 19 november 2010 brak om 16.15 uur brand uit in de verkeersleidingspost
Utrecht. Deze post bedient de seinen en wissels op het spoorwegemplacement
Utrecht en alle emplacementen in de regio, zoals dat van Driebergen-
Zeist, Gouda en Geldermalsen. De brandweer was snel ter plaatse, liet de
post ontruimen en heeft de stroomvoorziening uitgeschakeld. Bijna 24 uur
later kwam de dienstregeling weer op gang.
onze oprechte excuses.
De logische vraag is: had het OCCR niet ook de verkeersleiding in Utrecht
kunnen overnemen Helaas niet. Het OCCR is niet de back-up voor een
verkeersleidingspost. Een uitwijkcentrum, zoals dat in 2011 wordt opgericht
en gehuisvest in het OCCR, had de verkeersleiding ook niet kunnen overnemen,
omdat de brandweer de stroom op het spoor van, naar en op Utrecht
Centraal had afgesloten. De wissels en seinen kregen daardoor geen stroom
meer en zonder stroom kunnen ze niet worden bediend. Een uitwijkcentrum
had wel de verkeersleiding op de emplacementen in de regio Utrecht over
kunnen nemen.
Direct na de brand in Utrecht zijn wij gestart met het controleren van al onze
locaties op soortgelijke risico’s. Daar waar nodig hebben we acuut brandveiligheidsmaatregelen
genomen en hebben we de lessen in ons lopende
brandveiligheidprogramma verwerkt.
Vrijdagmiddag brak er brand uit in de stroomvoorziening voor de
sein- en wisselbediening op Utrecht CS. Het treinverkeer van, naar en via
Utrecht kwam abrupt tot stilstand. De brand werd een nachtmerrie voor
velen. Duizenden reizigers zaten vast in stilstaande treinen en op de stations
kon men geen kant op. Het ongemak en de tegenslag waren groot.
ProRail biedt iedereen excuses aan voor alle overlast. Wij begrijpen
goed wat deze calamiteit heeft betekend. Daarom bedanken wij de getroffen
reizigers die met veel flexibiliteit en zelfredzaamheid het probleem zo
goed mogelijk hebben opgelost. Ook hebben we met bewondering gekeken
hoe mensen vanuit het hele land vrienden en familie hebben opgehaald.
Dank hiervoor. Dankzij de inzet van NS, gemeente Utrecht en hulpdiensten
konden de treinen binnen 24 uur weer rijden.
www.prorail.nl
Treinpaden en punctualiteit
Vervoerders willen op een bepaald moment over het
spoor van A naar B rijden. Met de onderstaande KPI’s
meten we de geleverde treinpaden aan al onze reizigersvervoerders.
Reizigers willen dat treinen op tijd rijden:
de zogenaamde punctualiteit. ProRail en NS monitoren
daarom nauwgezet de punctualiteit op het hoofdspoornet.
Deels gerealiseerde treinpaden
In 59,4% van de gevallen waarin we niet konden leveren
volgens afspraak, hebben we een alternatief geboden.
Dat ligt ruim boven de grenswaarde (40%). Deze
indicator wordt sinds 2010 gebruikt. Om deze reden zijn
er geen vergelijkende cijfers.
Geleverde treinpaden
In 2010 hebben we 97,8% van de treinpaden in het
reizigersvervoer daadwerkelijk geleverd. Dat ligt boven
de grenswaarde (97,0%). Deze nieuwe indicator wordt
sinds 2010 gebruikt om onze prestaties nog beter te
kunnen bewaken. Om deze reden zijn er geen vergelijkende
cijfers.
GELEVERDE TREINPADEN 5
■ Score 2010 | ■ De norm
DEELS GEREALISEERDE TREINPADEN 6
■ Score 2010 | ■ De norm
2011
98%
2011
60%
2010
97,8%
97%
2010
40%
59,4%
0
40%
0
40%
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

nieuwsbericht
Schipholtunnel
Op 13 juli 2010 is drie kilometer bovenleiding in de
Schipholtunnel totaal vernield. Ondanks de aanzienlijke
schade bleef station Schiphol bereikbaar.
In totaal moesten twaalf kilometer stroomkabel en honderdvijftig
draagarmen worden vervangen. Daar is dag
en nacht aan gewerkt; VolkerRail heeft zelfs monteurs uit
Engeland laten overkomen. Eind september was de klus
geklaard.
Punctualiteit
In 2010 bedroeg de punctualiteit op het hoofdspoornet
92,5% (in 2009 was dat 92,8% en in 2008 was dat
93%). Dit betekent dat 92,5% van de treinen op tijd of
met minder dan 5 minuten vertraging reed. De grootste
verstoringen vonden plaats in november en december
door het herfst- en winterweer.
Verbeterde punctualiteit in het
goederenvervoer
In 2010 hebben we onderzoek gedaan naar de punctualiteit
van aankomst en vertrek in het goederenvervoer.
Het onderzoek is uitgevoerd op de Brabantroute: het
traject Kijfhoek - Duitse grens bij Venlo. Op dat traject
zijn veel vertragingen.
Uit metingen in januari 2010 bleek dat de gemiddelde
aankomstpunctualiteit bij de grens, van alle goederenvervoerders
samen, minder dan 45% bedroeg bij een vertrekpunctualiteit
van ongeveer 80% vanaf Kijfhoek. Door
extra aandacht en verbeterde communicatie is de grenspunctualiteit
gedurende 2010 verbeterd tot meer dan
60%.
nieuwsbericht
Met Arnhem - Winterswijk is het altijd wat
Iedereen in de Achterhoek weet het. Met de spoorlijn Arnhem - Winterswijk
is het altijd wat. De punctualiteit is onder de maat en er zijn vaak
verstoringen. Erg vervelend voor reizigers. Daarom ging ProRail aan
de slag samen met vervoerder Syntus en concessieverlener provincie
Gelderland. De infrastructuur werd in 2010 aangepast. Het plaatsen
van een nieuw treindetectiesysteem in mei 2010, zogenaamde assentellers,
kon in theorie het aantal storingen terugbrengen. Helaas leverden
die bij de start juist extra storingen op. Nadat deze kinderziektes waren
verholpen, werd nog eens zorgvuldig gekeken naar de oorzaak van
overige storingen. Die bleken voor meer dan de helft te worden veroorzaakt
door vandalisme en ‘spoorlopen’ (zie ook pagina 39).
Samen met de provincie en Syntus zijn we met een breed verbeterprogramma
gestart. Door het plaatsen van camera’s, lesprogramma’s
op scholen en meer toezicht bij vandalismehotspots wordt ‘spoorlopen’
en vandalisme bestreden.
En de reiziger wordt niet vergeten. Klachten over omroepberichten of
defecten worden snel opgepakt en reizigers worden via een speciale
website en nieuwsbrief geïnformeerd over de ontwikkelingen. Syntus zet
onder meer een Twitteraccount in om de reiziger snel te informeren bij
verstoringen. Samen met onze samenwerkingspartners kijken we zorgvuldig
naar de effecten van de maatregelen.
23
Voor 2011 breiden we deze aanpak verder uit. De eerste
focus ligt op de corridor Kijfhoek - Roosendaal met
de optie dat in tweede instantie nog een corridor wordt
toegevoegd.
PUNCTUALITEIT 7
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren | ■ De norm
5
Het percentage reizigerstreinpaden van het aantal oorspronkelijk
geplande reizigerspaden waarvoor ProRail aan de vervoerde de mogelijkheid
heeft geboden om ze te realiseren.
2011
2010
2009
2008
93%
92,5%
93%
92,8%
93%
93,0%
6
Het percentage reizigerstreinpaden van het aantal niet-gerealiseerde
reizigerstreinpaden, waarbij de reizigerstrein één of meer van de in
totaal 37 dienstregelpunten heeft aangedaan.
7
De KPI wordt gemeten voor een aantal vastgestelde treinseries van
NS-treinen op 35 vaste knooppunten. In de geautomatiseerde spoorvervoersystemen
worden de werkelijke aankomsttijden vergeleken met
de dienstregeling.
0
40%
verslag van de directie - voor het spoor

Informatie voor reizigers
ProRail voorziet reizigers, in opdracht van vervoerders, van actuele reisinformatie
via de omroep op stations, hal- en centrale treinaanwijzers en
teletekstberichten. Het blijkt dat die informatievoorziening een stuk beter
moet, vooral bij storingen. Dat is een belangrijke conclusie die we trekken
uit de gebeurtenissen van eind 2010.
Het belang van goede reisinformatie
Juist bij storingen en vertragingen wil de reiziger goed
geïnformeerd worden over de mogelijkheden om de
treinreis te vervolgen. De reisinformatie die ProRail op
stations in opdracht van vervoerders verzorgt, speelt
daarin een belangrijke rol. NS doet daarom continu
onderzoek naar de tevredenheid van reizigers over reisinformatie.
Op 4 december begon de winter (2)
Op zaterdag 4 december raakte het treinverkeer in korte tijd ernstig ontregeld.
Vooral rond Utrecht. De noodzakelijke wijzigingen in de dienstregeling
stapelden zich in snel tempo op. Zo snel dat de informatie op
een bepaald moment niet meer ‘real time’ in de systemen terechtkwam.
Conducteurs en machinisten moesten per telefoon geïnformeerd worden.
Tevreden reizigers
In 2010 waardeerde 55% van de reizigers de reisinformatie
bij verstoringen met een 7 of hoger. Dat ligt
onder de grenswaarde (56%). De waardering is lager
dan 2009 (56%). Het lage cijfer wordt vooral beïnvloed
door grote verstoringen zoals de brand op de verkeersleidingspost
Utrecht en het winterweer in december.
Tevens zijn huidige middelen aan vervanging toe en zijn
de wensen van ‘moderne’ reizigers (bijvoorbeeld voorzien
van telefoon met internettoegang) onvoldoende
bekend.
In het algemeen geldt dat het geven van juiste en tijdige
reisinformatie zeer moeilijk is wanneer de treindienst
onvoldoende voorspelbaar verloopt door ernstige verstoringen
van het logistieke proces. Eén van de maatregelen
die ProRail en NS in 2010 genomen hebben, is dat
reisinformatie in een vast stramien van oorzaak, prognose
en advies wordt aangeboden. De reiziger is zo beter
in staat een beeld te vormen van de situatie en zelfstandig
te beslissen over het verloop van zijn reis.
De reizigers, die natuurlijk wilden weten waar zij aan toe waren,
kwamen al snel zonder goede reisinformatie te zitten: de borden
waren niet meer actueel. Deze informatiecrash heeft bij elkaar zo’n
twee uur geduurd. Reizigers hebben daar deze avond veel hinder van
ondervonden.
2011
2010
2009
2008
TEVREDEN REIZIGERS 8
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren | ■ De norm
53%
51%
51%
56%
55%
56%
56%
0
40%
8
Het percentage NS-treinreizigers dat de informatievoorziening bij
ontregelingen op stations waardeert met een cijfer 7 of hoger.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Reisinformatie regionale vervoerders
Voor de regionale vervoerders werd jaarlijks onderzoek
gedaan naar de tevredenheid van hun reizigers over reisinformatie.
Omdat de regionale vervoerders de kwaliteit
van de reisinformatie willen (laten) verbeteren, hebben
ProRail en deze vervoerders in 2010 een kwartaalmeting
opgezet. Hierbij wordt informatie verzameld over
de prestaties van zowel vervoerder als ProRail. Vanwege
het belang van goede reisinformatie hebben alle regionale
vervoerders voor 2011 concrete afspraken gemaakt
met ProRail.
De trein rijdt, ook tijdens de verbouwing
De zes grote stations, Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht,
Arnhem en Breda, worden verbouwd. Dat betekent overlast voor
de reizigers. Bijvoorbeeld omdat de looptijden langer worden.
Om de looproute te verduidelijken, plaatsen we op de stations in
verbouwing extra, tijdelijke bewegwijzering van de looproutes in het
station zelf. En met meer borden – bijvoorbeeld op de voorpleinen –
geven we aanvullende informatie over vertrekkende treinen.
25
Op 27 januari 2011 heeft de minister van Infrastructuur
en Milieu een brief aan de Tweede Kamer geschreven
waarin zij haar visie op goede reisinformatie voor reizigers
weergeeft. In 2011 gaan ProRail en NS samen een
plan van aanpak opstellen om de kwaliteit van de reisinformatie
te verbeteren.
I-teams voor betere bewegwijzering
Stations zijn knooppunten waar verschillende vormen
van openbaar vervoer samenkomen. Goede bewegwijzering
in en rond de stations is daarom belangrijk. ProRail
pakt de bewegwijzering van stations met meer dan
5.000 in- en uitstappers per dag aan: samen goed voor
meer dan 80% van de treinreizigers. De bewegwijzering
van de stations worden beoordeeld door lokale i-teams
die daar speciaal voor zijn opgericht. Ze bestaan uit
reizigersorganisaties, regionale vervoerders, overheden,
NS en ProRail. Op basis van hun adviezen wordt de
bewegwijzering verbeterd.
De planning
− In 2010 is de bewegwijzering van de eerste 30 stations
vernieuwd. Bijna 1.500 borden zijn onder handen
genomen.
− De overige stations met meer dan 5.000 in- en uitstappers
per dag volgen in 2011.
verslag van de directie - voor het spoor

Comfort op stations
Stations zijn belangrijke schakels in het dagelijks leven van de treinreiziger.
Daarom wil ProRail ze veiliger, schoner, prettiger en toegankelijker maken.
En daarom hebben we in 2010 een nieuwe visie op stations ontwikkeld.
Nieuwe visie op stations
ProRail ontwerpt, bouwt en onderhoudt stations,
inclusief de omringende spoorzones. Dat doen we in
opdracht van overheden en andere belanghebbenden.
Wij zorgen ervoor dat reizigers goed gebruik kunnen
maken van de transfervoorzieningen op stations.
En wij beheren deze voorzieningen (zoals perrons, trappen,
fietsenstallingen). In 2010 hebben we, samen met
NS Poort en het Bureau Spoorbouwmeester, een nieuwe
visie op stationsoutillage ontwikkeld, waarin klanttevredenheid
een belangrijk aspect vormt.
De voortgang
− In 2010 zijn we gestart met een proef op de stations
Amsterdam Bijlmer ArenA en station Leiden Centraal.
− In 2010 is ook onderzocht of de nieuwe inrichting op
andere stations toepasbaar is.
− Het project loopt – vanwege de omvang en afhankelijk
van de financiering – ten minste tien jaar.
Prettig wachten op stations
ProRail en het ministerie van Infrastructuur en Milieu
willen het wachten op de kleine en middelgrote stations
veraangenamen. Daar werken we aan met het programma
Prettig Wachten. Het Rijk heeft EUR 20 miljoen
beschikbaar gesteld.
Hoewel reizigers steeds meer te spreken zijn over de
treinreis, blijft de waardering voor comfort en uitstraling
van de perrons achter. Daarbij is het ontwerp van het
huidige perronmeubilair alweer twintig jaar oud. Daarom
is dit moment gekozen om een visie op stationsoutillage
te ontwikkelen. De visie zorgt ervoor dat de
stations overzichtelijker worden en dat reizigers ongeacht
de grootte van het station weten waar zij informatie
en een prettige zitplek kunnen verwachten.
In 2010 zijn ontwerpplannen gemaakt voor de verbetering
van ongeveer vijftien kleinere stations. Half 2011
begint het werk. Vernieuwde wachtruimtes, toiletten en
andere (commerciële) voorzieningen moeten de verblijfskwaliteit
op de stations verbeteren. Het project loopt tot
eind 2012.
Veilige en schone stations
Een aangename treinreis begint en eindigt op een
schoon en veilig station. NS doet continu onderzoek
naar de tevredenheid van reizigers. Dat onderzoek geeft
inzicht in hun oordeel over de sociale veiligheid op en
reinheid van stations.
SOCIALE VEILIGHEID OP STATIONS – OVERDAG 9
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren | ■ De norm
SOCIALE VEILIGHEID OP STATIONS – ‘S AVONDS 9
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren | ■ De norm
2011
90%
2011
58%
2010
91%
89%
2010
59%
58%
2009
90%
86%
2009
58%
58%
2008
86%
90%
2008
57%
55%
0
40%
0
40%
9
Het percentage NS-treinreizigers dat de sociale veiligheid op
transfervoorzieningen waardeert met een cijfer 7 of hoger.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Sociale veiligheid op stations – overdag
In 2010 gaf 91% van de reizigers ons een 7 of hoger. Dat
ligt boven de grenswaarde (89%). De waardering in 2008
en 2009 was 90%.
Sociale veiligheid op stations – ’s avonds
In 2010 gaf 59% van de reizigers ons een 7 of hoger.
Dat ligt boven de grenswaarde (58%). De waardering is
hoger dan die in 2008 (57%) en 2009 (58%).
Reinheid van stations
In 2010 gaf 58% van de reizigers ons een 7 of hoger.
Dat ligt boven de grenswaarde (55%). De waardering is
hoger dan die in 2008 (55%), en gelijk aan die van 2009
(58%).
Perron 8/9b van Leiden nieuw ingericht
Het vernieuwde perron heeft een warm grijze kleur, die de
breedte van dit lange perron benadrukt. Op het perron staan
grote groepen comfortabele banken uitgevoerd in een lichte
houttint. De verlichting boven de banken maakt het verblijf ook
in de avond aantrekkelijk. Een kiosk in een glazen paviljoen geeft
door de transparantie goed zicht op de producten. Dit paviljoen
is in dezelfde stijl uitgevoerd als de nieuwe wachtruimte iets verderop
het perron, waardoor het perron rustig oogt. Nog weer verderop
staan betonnen zitelementen, uitgevoerd in glanzend zilvergrijs.
De drie groene eilanden op het laatste en smalle einde van het
perron zijn voorzien van een zitrand. Hier kunnen reizigers in de
zon zitten en in ieder seizoen van de beplanting genieten.
27
Toegankelijke stations
Het is de taak van ProRail ervoor te zorgen dat de
transfervoorzieningen toegankelijk zijn voor alle reizigers
ook reizigers met een fysieke beperking. In dat kader zijn
tot en met 2010 van 59 stations (tot en met 2009: 38
stations) de perrons op de gewenste hoogte gebracht
om de instap in de trein te vergemakkelijken. In 2010
zijn op drie locaties liften in gebruik genomen. Tot nu
toe zijn binnen het kader van het programma 15 locaties
voorzien van liften. In 2010 zijn vooral armleuningen op
banken van stations aangebracht, en rode dubbele buisleuningen
met daarop brailleplaatjes bevestigd.
Toegankelijkheid van stations
In 2010 zijn 74% van de maatregelen die gepland waren
om de toegankelijkheid van stations te vergroten, uitgevoerd
volgens planning. Dat ligt boven de grenswaarde
(72%).
REINHEID VAN STATIONS 10
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren | ■ De norm
TOEGANKELIJKHEID VAN STATIONS 11
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren | ■ De norm
2011
55%
2011
86%
2010
55%
58%
2010
74%
72%
2009
55%
58%
2009
56%
56%
2008
55%
53%
2008
45%
70%
0 40%
0
40%
10
Het percentage NS-treinreizigers dat de reinheid van de
transfervoorzieningen waardeert met een cijfer 7 of hoger.
11
Mate waarin de toegankelijkheidsmaatregelen, zoals
beschreven in het implementatieplan Toegankelijkheid,
conform planning zijn uitgevoerd.
verslag van de directie - voor het spoor

Efficiëntie
De economische crisis van de afgelopen jaren heeft een grote impact gehad
op de samenleving en de overheidsfinanciën. De overheid moet in de
komende jaren miljarden bezuinigen. Dit heeft ook consequenties voor ons
als staatsdeelneming. Efficiëntie is een van onze strategische doelstellingen:
het spoor moet en kan goedkoper. We streven ernaar de kosten per treinkilometer
12 met 20% omlaag te brengen.
Programma Kostenbewust Sporen
ProRail wil de kosten van het spoor omlaag brengen met
het programma Kostenbewust Sporen. Het bevat een
mix van besparingsvoorstellen, zoals efficiëntie in onderhoud,
taakstellende kostenverlagingen, meer kostenbewustzijn
in de organisatie en minder inhuur van
extern personeel. Hiermee kunnen we de taakstellingen
van de overheid invullen en onze ambitie van 20% lagere
kosten realiseren. Het gaat om een stevige ombuiging
van onze kosten van beheer en instandhouding.
Life cycle-kosten
In 2010 zijn de eerste bezuinigingen gerealiseerd. We
hebben de inhuur van derden gereduceerd. Daarnaast
hebben we het project Mistral strategisch herbezien,
waardoor de kosten in de komende jaren significant
lager uitvallen.
Uitgangsjaar is 2009, de geplande kosten bedroegen
toen EUR 9,58 per treinkilometer. Een daling van 20%
betekent dat de kosten in 2015 moeten zijn gedaald
tot EUR 7,66. We gaan er daarbij van uit dat het aantal
treinkilometers tussen 2009 en 2015 met 6% stijgt. Ook
verwachten we dat ProRail meer kosten gaat maken
door wijzigingen in wet- en regelgeving (voornamelijk
veiligheid en milieu) en door hogere prestatie-eisen. We
schatten het bedrag op EUR 0,40 per treinkilometer in
2015. De doelstelling in 2015 wordt dan: EUR 8,06 per
treinkilometer 13 .
De voortgang
In 2011 wordt ook onderzocht hoe de kosten van infrastructuurprojecten
omlaag kunnen.
LIFE CYCLE-KOSTEN (IN €)
■ Score | ■ De norm
2015
2009
0
8,06
9,58
12
De operationele kosten van het spoor bestaan uit de kosten voor
beheer, onderhoud en vervanging van de spoor- en transferinfrastructuur
plus de netto apparaatskosten (voornamelijk kosten van
personeel en huisvesting).
De operationele kosten gedeeld door het aantal gereden treinkilometers,
worden de life cycle-kosten per treinkilometer
genoemd. Voor de kosten van vervanging wordt gebruik gemaakt
van een toekomstig voortschrijdend tienjarig gemiddelde. In de
life cycle-kosten wordt geen rekening gehouden met financieringskosten.
Ook worden de kosten van en de kilometers gereden
op de HSL-Zuid en de Betuweroute niet meegerekend.
13
In de genoemde bedragen is geen rekening gehouden met prijsindexaties.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Tijdruimteslots in het onderhoud
Onderhoud en vervanging verbeteren de kwaliteit van
het spoor. Maar ze zorgen ook voor hinder en kosten.
En, ook heel belangrijk, ze kosten spoorcapaciteit. De
vraag is dus: hoe kunnen we het proces van onderhoud
en vervangen optimaliseren Daarom zijn we het programma
Tijdruimteslots (TRS) gestart. Daarin combineren
en concentreren we verschillende disciplines in één buitendienststelling.
De spooraannemers worden intensief
betrokken bij het programma.
De TRS-aanpak richt zich vooral op regionale spoorlijncombinaties
en werkt met uitvoeringsvarianten. De afwegingen
daarin zijn telkens: kunnen we ’s nachts werken
of in het weekeinde, om zo de hinder te verminderen
Hoe kunnen we het voordeel daarvan afwegen tegen de
extra kosten die nacht- of weekendwerk met zich mee
brengen
Het Prestatiegericht Onderhoudscontract
ProRail werkt met het Prestatiegericht Onderhoudscontract
(PGO). Aannemers worden beoordeeld en afgerekend
op hun prestaties. Dat wil zeggen op hun functiehersteltijden
en kwaliteit, tarieven, onderhoudstijd en
planning. Voorheen werd gestuurd op de te verrichten
activiteiten.
In 2009 en 2010 zijn PGO De Peel en PGO Veluwe
gestart; PGO Drenthe en PGO Rijn & Gouwe zijn aanbesteed.
29
De voortgang
− Tussen 2008 en 2010 is voor twintig spoorlijnen een
uitvoeringsvariant ontwikkeld.
− In 2010 is het management van TRS-projecten geprofessionaliseerd
voor de bewaking van de projectvoortgang
en het realiseren van de kosten- en hinderoptimalisatie.
− Ook is in 2010 aansluiting gerealiseerd met het programma
PGO (zie hiernaast), zodat de werking van de
programma’s elkaar versterken.
− In 2011 leveren we uitvoeringsvarianten op voor nog
eens 16 spoorlijnen, deels gebundeld in regionale
combinaties.
verslag van de directie - voor het spoor

1.2 Bouwprojecten
Bouwprojecten omvatten het aanleggen van nieuwe spoorverbindingen, verbeteren
van bestaande spoorverbindingen, bouw en vernieuwing van stations. Met
1.300 van deze projecten in opdracht van lokale, regionale en landelijke overheden
was 2010 voor ProRail een druk, spannend en bewogen jaar. Stuk voor stuk maatwerkprojecten,
afgestemd op lokale wensen en omstandigheden, op te leveren
binnen het gestelde budget, en met zo min mogelijk overlast voor reizigers en omwonenden.
De bouwprojecten van ProRail zijn vaak complexe, interessante puzzels,
waarbij vakmanschap, innovatieve en creatieve oplossingen, gedurfde beslissingen,
investeren in relaties en goed aannemerschap belangrijke ingrediënten zijn.
Creativiteit
ProRail bouwt vaak dichtbij of midden tussen de werk- en leefomgeving van
mensen. Of op zichtbare plekken in het landschap. Dan vraagt bouwen veel
creativiteit van de ontwerpers, de bouwers en onszelf. Dat is goed te zien in
projecten als de Hanzelijn, de Rijn-Gouwelijn en Spoorzone Delft.
Een markant punt op de Hanzelijn
Vanaf december 2012 duurt een treinreis tussen Lelystad
en Zwolle nog maar dertig minuten. Dankzij de nieuwe
Hanzelijn. Dat is dan het eindresultaat van zes jaar bouwen,
alles bij elkaar ruim EUR 1 miljard. Gestart in 2007
zijn we nu gevorderd tot ruim tweederde van de bouw.
Markant punt op de Hanzelijn is de rode spoorbrug
tussen Hattem en Zwolle.
Stand van zaken Hanzelijn
− Op het tracé van Lelystad tot Hattemerbroek
zijn alle sporen gelegd. Het plaatsen van de bovenleiding
is halverwege.
− De brug over de IJssel heeft in 2010 zijn definitieve
vorm gekregen. Vanaf Pasen 2011 rijdt de eerste
trein over de nieuwe brug.
− Ook de nieuwe kap van station Lelystad krijgt
steeds meer vorm.
− De stations Dronten en Kampen Zuid zijn in
de afbouwfase.
− Medio 2011 is de hele Hanzelijn fysiek gereed
en begint de testfase.
Markante brug
Een paar cijfers om mee te beginnen. De brug is bijna
één kilometer lang. De achttien betonnen pijlers staan
op een extra zware fundering. In 36 uur is de 150 meter
lange boog op zijn plaats getild. Speciaal voor die operatie
had ProRail een evenemententerrein ingericht in de
uiterwaarden van Hattem. Dat was met ongeveer 5.500
bezoekers een groot succes. Dankzij een doorvaarthoogte
van minstens negen meter kan de scheepvaart ongehinderd
passeren.
Van begin af aan was duidelijk dat de brug een markant
punt in het IJssellandschap zou vormen. Daarom is veel
aandacht besteed aan de vormgeving. De brug maakt
een vloeiende beweging over de rivier en krijgt door zijn
afwijkende vorm en opvallende kleur een eigen karakter.
De brug is in harmonie met het weidse rivierlandschap
en beperkt de aantasting van het stroomgebied tot een
minimum. In Hattem wilde men aanvankelijk liever een
tunnel. Er was dan ook de nodige kritiek op de brug en
de kleur. Inmiddels is de stemming omgeslagen.
Er was veel creativiteit voor nodig om bij dit omvangrijke
bouwproject binnen het budget te blijven. Zo is er bij
het ontwerp van de brug gewerkt met een vaststaand
budget. De uitdaging voor de architect was om voor dit
bedrag een brug te ontwerpen.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

De Rijn-Gouwelijn Oost in één week
‘in de steigers’
De Rijn-Gouwelijn Oost loopt van Gouda, via Alphen aan
den Rijn, tot aan de westkant van Leiden. De kern van
het project: bestaand spoor wordt verdubbeld zodat de
capaciteit met 50% toeneemt, en er worden zes nieuwe
stations gebouwd. In 2010 is de bouw van de Rijn-
Gouwelijn Oost gestart. Die loopt van Gouda, via
Alphen aan den Rijn, tot aan de oostkant van Leiden.
Stand van zaken Rijn-Gouwelijn Oost
− In 2010 is de bouw gestart. Station Alphen aan den
Rijn is gemoderniseerd: de onderdoorgang onder
het station kwam gereed in 2010, het aantal (brom)
fietsenstallingen is uitgebreid met zo’n 500 plaatsen,
tot meer dan 4.000. In 2011 volgen nieuwe lightrailperrons.
− In 2011 wordt gewerkt aan de spoorwegonderdoorgang
Verlegde Dreef in Waddinxveen.
− In 2011 starten we met de bouw van de halte Goudse
Poort, de halte Boskoop Snijdelwijk wordt in gebruik
genomen.
− Eind 2012 wordt de frequentie tussen Alphen en
Gouda verdubbeld: daar gaat dan een kwartiersdienst
rijden. Vanaf 2017 rijdt de kwartiersdienst op het hele
traject tussen Alphen en Leiden.
Binnen een week aan de slag
ProRail is een week lang met de aannemer van de Rijn-
Gouwelijn om de tafel gaan zitten. Tijdens deze ‘bouwweek’
hebben we samen het project in de steigers gezet.
Dit is heel succesvol geweest. Binnen een week kon het
bouwproject daadwerkelijk van start gaan. Normaal
duurt dat drie maanden. Naast een besparing in tijd - en
ook geld - heeft deze aanpak de samenwerking tussen
opdrachtgever en opdrachtnemer sterk verbeterd. Binnen
ProRail worden gezamenlijke Project Start-Ups steeds
meer toegepast. Momenteel leggen we vast voor welke
projecten dit geldt, hoe we dit gaan vormgeven en met
welke externe bureaus we willen samenwerken.
Spoorzone Delft op de schop
Over de spoorlijn Den Haag - Rotterdam rijden ruim 350
treinen per dag. Daarmee is dit het drukste traject in
de Randstad. De lijn heeft dan ook vier sporen, behalve
in Delft. Daarom wordt de spoorzone van Delft op dit
moment grondig aangepakt.
Waar gaat het om
Het project Spoorzone Delft levert een treintunnel, een
ondergronds station, een stadskantoor en woon- en leefgebied
van hoge kwaliteit in het hart van Delft. Het is
duidelijk dat de bouw daarvan grote impact op de omgeving
heeft. Dat vraagt veel creativiteit bij het vinden van
technische, financiële en praktische oplossingen, maar
ook in de manier waarop de omgeving bij het project
wordt betrokken.
Betrokkenheid van de omgeving
Een grote groep Delftenaren zet zich al jarenlang in voor
de treintunnel. Bij zo’n ingrijpende klus is dat van groot
belang. Niet alleen om draagvlak te krijgen voor het eindresultaat,
maar ook omdat we de stad in overleg met
bewoners, ondernemers en gebruikers bereikbaar én
leefbaar willen houden. Betrokkenheid van vele partijen is
noodzakelijk bij zo’n binnenstedelijk project.
Een greep uit ons omgevingsmanagement
In nauwe samenspraak met de omgeving maken we
de afweging tussen ongehinderde voortgang van de
bouw en het honoreren van zoveel mogelijk belangen
van omgevingspartijen rond veiligheid, leefbaarheid, en
bereikbaarheid.
− Samen met de Werkplaats Spoorzone Delft (WeSD)
zoeken we op sociaal en cultureel vlak verbinding met
verschillende doelgroepen rond het project.
− Samen met NS en de gemeente hebben we afspraken
gemaakt over de bereikbaarheid van de tijdelijke stationsomgeving
en monitoren we de tevredenheid van
reizigers over het tijdelijke station.
− De direct omwonenden hebben onze speciale aandacht.
We zijn hun gast. Daarom komen we regelmatig
bij elkaar, om te overleggen en te informeren.
De voortgang
− Op 24 januari 2010 is het tijdelijke busstation aan de
achterzijde van het station feestelijk geopend.
− Op 1 april 2010 is de loopbrug over de sporen
geopend.
− Op 4 juni is gestart met de bouw: het plaatsen van
de damwanden in de Engelsestraat, gevolgd door het
aanbrengen van tunnelwanden voor het gebied vanaf
het station in noordelijke richting.
− Op 20 september organiseerde Spoorzone Delft een
Mini-Symposium Veiligheid Tunnelbouw voor bestuurders,
reviewboard, bouw- en woningtoezicht en
raadsleden van alle betrokken partijen.
31
verslag van de directie - voor het spoor

Draagvlakonderzoek
In juni en juli 2010 is een onderzoek uitgevoerd onder
zo’n 1.350 respondenten in Delft. Het onderzoek heeft
uitgewezen dat de respondenten het project een algemeen
rapportcijfer geven van 6,5. Dit was in 2008 een
6,7. Acht van de tien respondenten vindt de ontwikkeling
van Spoorzone Delft goed voor de stad. We kunnen
dus nog steeds op een draagvlak van zo’n 80% rekenen
voor de eindresultaten van het project.
Relatiedagen
Goede relaties met regionale bestuurders – onze
opdrachtgevers – staan bij ProRail hoog in het vaandel.
In 2010 hebben we overal in het land met vervoerders
relatiedagen georganiseerd om kennis te maken met de
vele nieuwe bestuurders na de gemeenteraadsverkiezingen
begin dit jaar. De relatiedagen werden met veel
enthousiasme ontvangen.
Reputatiescore bij overheden
Uit het reputatieonderzoek van het Reputation
Institute (zie paragraaf ‘Een robuuster spoor’ op pagina
14) blijkt dat de reputatiescore van ProRail onder overheden
en concessieverleners lager uitvalt dan de score
van de benchmark organisaties NS, Rijkswaterstaat,
Gasunie en Tennet. De verbeterpunten voor ProRail zijn
het verhogen van het niveau van serviceverlening en
professionaliteit. Daarnaast verwachten overheden een
verbetering in betrouwbaarheid en de kwaliteit van onze
interne organisatie. Ook verwachten overheden dat we
hen ondersteunen bij het realiseren van de economische
en sociale (groei)ambities.
DRAAGVLAKONDERZOEK
■ Score 2010
bewoner Spoorzone (n=855)
(zeer) goed
goed noch slecht
(zeer) slecht
weet niet / geen mening
bedrijf Spoorzone (n=432)
(zeer) goed
goed noch slecht
(zeer) slecht
weet niet / geen mening
bewoner overig (n=903)
(zeer) goed
goed noch slecht
(zeer) slecht
weet niet / geen mening
bewoner overig (n=2,190)
(zeer) goed
goed noch slecht
(zeer) slecht
weet niet / geen mening
4%
3%
6%
3%
5%
2%
5%
3%
13%
13%
11%
12%
80%
78%
82%
80%
0%
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Innovatie
De techniek ontwikkelt zich snel. Veranderingen volgen elkaar snel op en
de verwachtingen van onze belanghebbenden nemen snel toe. Techniek is
onlosmakelijk verbonden met innovatie. Daarom zoeken we voortdurend
naar nieuwe oplossingen, naar ideeën die ons bedrijfsproces kunnen vernieuwen
en die tegemoet komen aan de wensen van reizigers en onze omgeving.
Dat doen we in samenwerking met de markt en de wetenschap. En
natuurlijk ook met onze eigen mensen. De resultaten van deze samenwerking
in 2010 zijn hieronder inzichtelijk gemaakt.
De markt denkt mee
De markt hoeft niet op ons te wachten, maar kan zelf
spontaan ideeën inbrengen. We noemen dat een
Unsolicited Proposal. Een Unsolicited Proposal kan
betrekking hebben op alle onderdelen van onze bedrijfsprocessen,
zoals Assetmanagement, Verkeersleiding of
Capaciteitsmanagement. Een voorbeeld is het toepassen
van Automatische Treinbeïnvloeding op stalen bruggen.
In 2009, het jaar waarin we startten met Unsollicited
Proposals, werden er drie ingediend. In 2010 waren dat
er twaalf. Naar verwachting worden er vier ook daadwerkelijk
geïmplementeerd.
In 2011 gaan we ook CoCreatie als innovatiemiddel
inzetten. CoCreatie (community driven innovation)
staat voor het mogelijk maken van de duurzame
dialoog. Met als doel het mobiliseren van de collectieve
kennis, creativiteit en betrokkenheid op het
gebied van vernieuwingen en verbeteringen.
Innovatie in Utrecht
In de komende vijf jaar wordt station Utrecht Centraal
geheel vernieuwd. Op de plek van het huidige station
wordt een ov-terminal gebouwd, waar trein, bus, tram
en fiets onder één dak samenkomen.
De nieuwe terminal is van zichzelf al innovatief, bijvoorbeeld
door de wijze waarop de verschillende vervoersstromen
binnen en buiten de terminal gestuurd worden,
door de inzet van een aantal perronkappen met zonnecellen
voor de energievoorziening of door de toepassing
van warmte-koudeopslag voor verwarming en koeling
van gebouwen. Maar ook bij de bouw worden tal van
innovaties toegepast.
33
Wetenschap
Innovatie en wetenschap gaan hand in hand. Daarom
initieert ProRail wetenschappelijk onderzoek dat bijdraagt
aan de realisatie van onze bedrijfsdoelstellingen. In 2010
is de basis gelegd voor een vijfjarig onderzoeksprogramma
in samenwerking met de Stichting Technologie en
Wetenschap en Next Generation Infrastructures (NGI).
Dit programma van vijf miljoen euro initieert wetenschappelijke
onderzoeksprojecten met thema’s als zelfdenkend
spoor, duurzaam spoor en whole system performance.
Serieus innovatiekracht mobiliseren
ProRail heeft veel deskundigheid in huis. In 2010 zijn
we begonnen om vanuit die deskundigheid onze innovatiekracht
verder te ontwikkelen. We hebben Serious
Gaming succesvol beproefd, als middel om de effectiviteit
van innovaties beter te kunnen voorspellen met inzet
van de expertise van onze professionals. Hierin wordt een
deel van de toekomst uitgebeeld samen met operators,
zoals verkeersleiders en machinisten. Uit de game komen
antwoorden op vragen voor besluitvormers, waardoor zij
beter in staat zijn besluiten te nemen over bijvoorbeeld
een toekomstige dienstregeling of nieuwe infrastructuur.
De biowasmachine
Zo is er bijvoorbeeld de ‘biowasmachine’. De grond
onder Utrecht Centraal is vervuild. Bouwputbemalingen
en installaties voor warmte-koudeopslag worden nu ingezet
om de bodem schoon te wassen.
Transfercapaciteit realiseren
Tijdens de verbouwing moet de winkel gewoon open blijven.
Maar, begin 2010 ontstond een probleem: de transfercapaciteit
van spoor 4 en later spoor 12 begon te knellen.
Daarom werden oplossingen gezocht waarbij we
gebruik maakten van een model dat voorspellingen doet
gebaseerd op gemiddeld gedrag van reizigers. Omdat
reizigers zich in de praktijk niet altijd gemiddeld gedragen,
zeker niet als het druk is, wordt het – innovatieve –
model verder doorontwikkeld.
De voortgang
De voorbereidingen voor het nieuwe Utrecht Centraal lopen
al zo’n tien jaar. Vanaf 2009 zijn de werkzaamheden
voor het eerst zichtbaar. De bouw van het nieuwe station
is in januari 2011 officieel van start gegaan. De bouwwerkzaamheden
duren nog ongeveer vijf jaar.
verslag van de directie - voor het spoor

Goed opdrachtgeverschap
Bij ProRail gaan ongeveer vierhonderd aanbestedingen per jaar de deur uit.
Efficiënt omgaan met de publieke middelen die we besteden en een reële
prijs betalen aan onze opdrachtnemers zien wij als goed opdrachtgeverschap.
Met aandacht voor de veiligheid en gezondheid van de mensen die
aan het spoor werken. Hiernaast maken we afspraken over de manier waarop
we de risico’s met onze opdrachtnemers delen.
Gunnen voor een reële prijs
ProRail wil opdrachtnemers een reële prijs betalen. Dat
wil zeggen: niet te hoog, maar ook niet te laag. Het kan
bijvoorbeeld gebeuren dat zelfs de economisch meest
voordelige aanbieding toch substantieel hoger ligt dan
wij hadden begroot. Dan gaan we in gesprek. Om beide
begrotingen te vergelijken: misschien hebben wij iets
over het hoofd gezien. Soms zijn de inschrijvingen aanmerkelijk
lager dan wij hadden begroot. Ook dan gaan
we in gesprek. Vooral om te controleren of de inschrijver
wel een goed beeld heeft van het werk en de kosten.
Het is onze ambitie om bij alle aanbestedingen ‘gunnen
voor een reële prijs’ toe te passen.
Risico’s delen
Traditioneel worden de risico’s bij een bouwopdracht
verdeeld tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Elke
partij is verantwoordelijk voor de beslissingen die hij
neemt en de gevolgen daarvan. Daar zijn we van afgestapt.
We kijken nu vooral naar wie welke risico’s het
best kan beheersen. Dat werkt een stuk effectiever. We
maken afspraken met de opdrachtnemer welke risico’s
we samen gaan managen. Degene die de beslissing
neemt, is verantwoordelijk voor de gevolgen en
aansprakelijk voor de schade. Het delen van risico’s (in
tegenstelling tot het verdelen) is nu de ambitie bij alle
opdrachten die ProRail verleent.
Allianties
Een alliantie is een vergaande vorm van risico’s delen.
De belangen van opdrachtgever en opdrachtnemer
worden zoveel mogelijk gelijk getrokken. ProRail streeft
ernaar 50% van de gegunde opdrachten de vorm van
een alliantie te geven.
In 2010 hebben we ongeveer vierhonderd aanbestedingen
gedaan. In ongeveer 30% van de gevallen (bij
spoorwerk 50% en bij niet-spoorwerk 10 tot 20%) is
sprake van een hogere of lagere prijs dan de begroting.
Topconferentie grote bouwers en
opdrachtgevers
De top van de zeven grote bouwbedrijven en opdrachtgevers
was op 8 november 2010 weer bijeen in een
zogenaamde Topconferentie. ProRail was erbij. Het
thema van deze Topconferentie was ‘Gunnen voor een
reële prijs’. Inmiddels is een instrumentarium ontwikkeld
waardoor opdrachtgevers en opdrachtnemers beiden
kunnen uitgaan van dezelfde ramings- en begrotingsmethoden.
Met onze grote leveranciers maken we afspraken over
sociale aspecten van het werk, zoals werkplekbeveiliging
en werktijden. Veiligheid is hierbij belangrijk. We nemen
het initiatief bij het bepalen van de regels voor veilig
werken aan het spoor (meer hierover in paragraaf
‘Leiderschap en Cultuur’ op pagina 53). Daarnaast kijken
we naar de werktijden van onze leveranciers. We vinden
het belangrijk dat werkzaamheden buiten de dienstregeling
gepland kunnen worden, maar ook dat gewerkt
wordt op sociaal aanvaardbare tijdstippen. We kijken
naar mogelijkheden om ‘s nachts of in de weekenden te
werken. De werktijden bespreken we met onze leveranciers
in het strategisch platformoverleg. Ook rapporteren
we hierover aan de rijksoverheid.
We controleren de prestaties van onze leveranciers en
kijken met extra aandacht naar sociale aspecten, zoals
werkplekbeveiliging. Leveranciers die goed scoren krijgen
voorrang bij nieuwe opdrachten.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

De versnellingsagenda
Door de financiële crisis is het werk in de bouw behoorlijk
teruggelopen. In 2009 kwamen veel van onze toeleveranciers
zonder werk te zitten. Daarom hebben de
overheid en ProRail hen de helpende hand geboden.
Werk dat al gepland stond, is naar voren gehaald. Daar
zijn we in 2010 mee doorgegaan. Het gaat in totaal om
ongeveer EUR 140 miljoen. Daarvan is tot en met 2010
al zo’n EUR 74 miljoen besteed.
35
Reputatiescore bij de bouwsector
Uit het reputatieonderzoek (zie paragraaf ‘Een robuuster
spoor’ op pagina 14) bleek dat we bij de bouw sector een
gemiddelde reputatie hebben. De uitkomsten laten zien
dat leveranciers vertrouwen hebben dat ProRail spraakmakende
en prestigieuze projecten realiseert en in staat
is deze projecten tot een goed einde te brengen. ProRail
kan zijn reputatie het beste versterken door het niveau
van serviceverlening te verbeteren en zich efficiënter te
organiseren. Ook toont het onderzoek aan dat ProRail
moet verbeteren op betrouwbaarheid en professionaliteit
en duidelijker moet worden over zijn rol bij het vergroten
van (de groei van) de mobiliteit en bereikbaarheid
in Nederland.
verslag van de directie - voor het spoor

1.3 Omgeving
Het spoor maakt Nederland bereikbaar en draagt bij aan de economische ontwikkeling
van de regio. Veel spoor betekent: veel mensen die langs het spoor wonen
en werken en die gebruik maken van spoorwegovergangen. Hoe meer treinen er
rijden, hoe groter de impact op de omgeving. Daarom vinden wij veiligheid, leefbaarheid
en duurzaamheid van groot belang.
Betrokkenheid
ProRail wil een goede buurman zijn voor de omwonenden van het spoor.
Communicatie beschouwen we als een basisvoorwaarde voor onze bedrijfsvoering.
Om te horen wat er leeft. Om ideeën op te doen. Om onze plannen
toe te lichten. Toch bleef onze reputatie in 2010 onder de norm die we ons
hebben gesteld.
Omgevingscommunicatie
In Nederland wonen bijna vier miljoen mensen langs of
dichtbij een spoorlijn. Als goede buur houden we contact
met hen, onder meer via brieven en bewonersavonden.
De kracht van omgevingscommunicatie is het persoonlijk
contact. In goede verstandhouding zoeken we
samen naar oplossingen waar iedereen zich in kan vinden.
Oplossingen voor nachtelijke werkzaamheden en
onderhoud bijvoorbeeld, wanneer de spooraannemer
wil werken en de omgeving daar hinder van ondervindt.
Of oplossingen voor geluidshinder bij de bouw van
stations. ProRail heeft geregeld persoonlijk contact
met zijn omgeving.
Velserspoortunnel
Bij de renovatie van de Velserspoortunnel bleek bijvoorbeeld
hoe belangrijk dit is. Omwonenden waren niet
geïnformeerd over het proefdraaien van bovengrondse
ventilatoren. Dit leidde tot een klachtenstroom bij
ProRail. We zijn vervolgens met omwonenden in gesprek
gegaan en hebben hen regelmatig geïnformeerd over de
gang van zaken, waarna omwonenden meer tevreden
waren.
Publiekscontacten en klachtenafhandeling
Onze afdeling Publiekscontacten is het visitekaartje en
de oren en ogen van ProRail voor het publiek. Hier worden
vragen, opmerkingen en klachten in ontvangst
genomen. Alle meldingen worden centraal geregistreerd
en behandeld. Als ProRail niet de partij is die de melding
kan beantwoorden, worden mensen naar de juiste
instantie verwezen.
Klachten in 2010
In 2010 zijn er in totaal 6.462 aanvragen (klachten, vragen,
opmerkingen) bij Publiekscontacten binnengekomen.
Hiervan was 54% een klacht, 39% een vraag en
7% een opmerking. Halverwege het jaar zijn de binnenkomende
meldingen anders gecategoriseerd, waardoor
we gegevens van voor en na deze wijziging niet kunnen
vergelijken.
Na 1 juni kregen we 3.800 aanvragen binnen, klachten,
vragen en opmerkingen. Bijna een derde van de aanvragen
(1.098) gaat over milieuonderwerpen als geluid, trillingen,
stank en vervuiling en natuur.
Waarover wordt geklaagd
De meest in het oog springende klachten gingen over:
− geluid, al dan niet in combinatie met trillingen: 718,
− storingen of defecten aan spoor en overweg: 367,
− bereikbaarheid van overwegen, stations en fietsenstallingen,
meestal als gevolg van werkzaamheden:
343,
− het teveel of juist te weinig snoeien van groen en het
laten liggen van snoeiafval: 185,
− vernieling of beschadiging van eigendom van particulieren:
168,
− veiligheid, met name op overwegen: 155,
− stank en vervuiling: 75.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Reputatiescore algemeen publiek
Uit het reputatieonderzoek (zie hoofdstuk 1.1.1) bleek
dat de reputatiescore bij het algemene publiek lager is
dan van de benchmark organisaties. De verbeterpunten
zijn het verhogen van het niveau van onze prestaties, servicegerichtheid
en professionaliteit. Daarnaast verwacht
het algemeen publiek dat ProRail meer innovatieve denkkracht
toont, omgevingshinder beperkt en een grotere
bijdrage levert aan de groeiende ambities van Nederland
op het gebied van mobiliteit en bereikbaarheid.
Reputatiescore omwonenden
De reputatiescore bij omwonenden is ook lager dan van
de benchmark organisaties. ProRail kan zijn reputatie versterken
door het niveau van prestaties en service gedrevenheid
te verbeteren. Daarnaast verwachten omwonenden
dat ProRail meer professionaliteit, betrouwbaarheid
en transparantie toont.
Project Sporen in Arnhem
Arnhem is een belangrijk knooppunt in ons spoorwegennet.
Het aantal reizigers blijft de komende jaren flink
groeien. Op dit moment kunnen treinen maar beperkt
gelijktijdig binnenkomen en vertrekken. Daardoor ontstaan
veel vertragingen, die direct gevolgen hebben
voor de punctualiteit in de rest van het land. Het project
Sporen in Arnhem maakt het knooppunt Arnhem klaar
voor de toekomst.
Kort en krachtig, maar sneller
ProRail heeft het werk in Arnhem georganiseerd in
drie grote buitendienststellingen. Daarbij was geen
enkel treinverkeer mogelijk, waardoor werk geconcentreerd
kon worden. Het project en daarmee ook de
overlast voor de omgeving is zo met een jaar verkort.
In 2010 zijn de eerste twee grote buitendienststellingen
succesvol uitgevoerd, in de zomer van 25 juli tot en
met 22 augustus en in de herfst van 9 tot en met
24 oktober. Toen de aannemer tijdens deze megaoperatie
plotseling twee nachten lang moest doorheien,
heeft ProRail de omwonenden in hotels ondergebracht.
In de zomer van 2011 wordt in negen weken tijd het resterende
deel van station Arnhem vernieuwd. De treinen
blijven dan rijden volgens een aangepaste dienstregeling.
Eind 2011 wordt het project afgerond.
Grondstoffen voor de Arnhemse zomer
van 2010
14 kilometer meter spoorstaaf en 9.000 dwarsliggers,
3.000 kuub beton, 230.000 kilo constructiestaal, 5.000
kuub nieuwe en 10.000 kuub hergebruikte ballast, ruim
443 kilometer spoorgebonden kabels en leidingen plus,
ter compensatie van overlast, 1.000 appeltaarten,
30 bossen bloemen, 2.000 uitnodigingen voor een
ontbijt, 4.000 broodjes en nog eens 5.500 ijsjes.
37
Actief overleg
Belangrijk bij deze megaklus is de overlast voor de omgeving
te beperken. Dat hebben we om te beginnen
gedaan door de mensen er actief bij te betrekken. Eens
per kwartaal is er een bewonersoverleg met de vertegenwoordigers
van de wijken rond het spoor. Daarnaast
organiseert ProRail eens per kwartaal een inloopavond
waar bewoners bijgepraat worden over de komende
werkzaamheden. Tijdens de werkperiode afgelopen
zomer kwamen 128 meldingen binnen, waarvan 50%
klachten. De overige meldingen waren vragen en complimenten.
ProRail heeft een direct telefoonnummer naar
de projectleiding geopend, en geïnvesteerd in goede
voorlichting en een goede relatie met bewoners.
verslag van de directie - voor het spoor

Veiligheid
Een trein die op volle snelheid over het spoor rijdt, kan een risico zijn.
ProRail wil dat risico zo veel mogelijk terugbrengen. Veiligheid staat voorop.
Voor de passant van een spoorwegovergang, voor de buurman die het spoor
als zijn achtertuin beschouwt en voor de mensen die zichzelf in de buurt
van het spoor onbewust of bewust in gevaar brengen.
Overwegen veiliger
Automobilisten, fietsers en voetgangers maken gebruik
van spoorwegovergangen. ProRail wil hen tegen een
ongeval beschermen. En dat lukt elk jaar beter. Hangwerken
onder overwegbomen belemmeren voetgangers
en fietsers onder de gesloten bomen door te gaan. Middenbermen
beletten automobilisten te gaan slalommen.
Probleemoverwegen krijgen een speciale aanpak.
Aantal aanrijdingen op overwegen
In 2010 zijn er 47 aanrijdingen op overwegen gemeld
door machinisten en door het Schakel en Meld Centrum
van ProRail. In 2008 waren dat er 72 en in 2009 waren
dat er 47. Er vielen 10 dodelijke slachtoffers. Het aantal
is afgenomen ten opzichte van de 13 slachtoffers in
2009 en 18 in 2008.
Start programma suïcidepreventie
De suïcides op het spoor zijn in het afgelopen jaar toegenomen
in overeenstemming met de maatschappelijke
ontwikkeling. Suïcides op het spoor veroorzaken niet
alleen veel leed bij nabestaanden, maar ook bij machinisten
en conducteurs. Bovendien leiden ze tot ernstige
verstoringen van het treinverkeer. Een baanvak is na een
suïcide gemiddeld 145 minuten gestremd. Dat betekent
jaarlijks een oponthoud van in totaal drie weken.
Maatregelen
ProRail treft verschillende maatregelen tegen ‘derden
op het spoor’, zoals spoorlopers, vandalen en suïcidale
mensen. Sinds juni 2010 geeft ProRail het probleem van
zelfdoding op het spoor aandacht in een apart programma.
Een multidisciplinair programmateam is een actieplan
gestart dat loopt van 2010 tot 2015.
ProRail werkt hierbij samen met NS en maatschappelijke
instanties zoals GGZ Nederland, de KLPD, de wetenschap
en 113Online (online eerste hulp bij levensnood).
ProRail voert regelmatig gesprekken over plannen en
maatregelen met de ministeries van Infrastructuur en
Milieu en van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
Begin 2011 wordt een maatregelenpakket op maat
uitgevoerd op de meest urgente risicolocaties, verspreid
door het hele land. Dat zijn locaties waar veel slachtoffers
vielen, vaak in de buurt van GGZ-instellingen.
Voorbeelden van maatregelen zijn het afschermen van
de spoorbaan, het plaatsen van borden met een verwijzing
naar psychische hulp, detectie en camerabewaking
bij overwegen.
2010
aanrijdingen
dodelijke slachtoffers
2009
aanrijdingen
dodelijke slachtoffers
2008
aanrijdingen
dodelijke slachtoffers
AANTAL AANRIJDINGEN OP OVERWEGEN
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren
0
10
13
18
47
47
72
2010
suïcides
waarvan zwaar gewond
pogingen
waarvan zwaar gewond
2009
suïcides
206
pogingen
2008
suïcides
waarvan zwaar gewond
pogingen
SUÏCIDES EN SUÏCIDEPOGINGEN
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren
9
14
15
169
202
186
218
277
0
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Aantal suïcides
In 2010 zijn 202 suïcides gemeld. In 2009 waren dat er
206 en 2008 kende 169 meldingen.
Aantal pogingen
In 2010, 2009 en 2008 waren er respectievelijk 277, 218
en 186 pogingen. Daarvan waren respectievelijk 9, 14 en
15 mensen zwaargewond. Er worden steeds meer pogingen
gesignaleerd en voorkomen.
Voorlichting tegen spoorlopers
Bijna één op de vijf verstoringen wordt veroorzaakt door
spoorlopers: spelende kinderen, gezinnen die bramen
plukken of omwonenden die een sluiproute nemen langs
het spoor. Dat is niet alleen gevaarlijk, maar ze zorgen
ook voor gemiddeld 90 minuten treinvertraging per dag.
Daarom heeft ProRail ook dit jaar veel gedaan om spoorlopers
te weren: extra hekken, verbodsborden, surveillance
en gerichte voorlichtingscampagnes.
39
Voorlichting aan jongeren
Stoer gedrag, ongeduld of onoplettendheid zijn de
belangrijkste oorzaken van ongevallen op overwegen.
MP3-spelers of mobieltjes kunnen levensgevaarlijk zijn.
Daarom is de campagne ‘Wil je blijven leven, wacht dan
even’ in augustus 2010 gestart met advertenties in huisaan-huisbladen
en speciale verkeersborden.
Inzet van BOA’s
Om risicovol gedrag en vandalisme op en rond het spoor
tegen te gaan, zet ProRail op hotspots ook 50 Buitengewoon
Opsporingsambtenaren (BOA’s) 14 in. Zij melden
onregelmatigheden en zijn bevoegd om processen verbaal
uit te schrijven. In 2010 is 2.126 keer proces verbaal
opgemaakt.
Veel scholen hebben in 2010 gebruik gemaakt van het
jongerenpakket PazzUp. Er zijn zo’n vijfhonderd pakketten
aangevraagd en op 45 scholen zijn 145 gastlessen
verzorgd. Hiervoor heeft ProRail vier gastlesdocenten
opgeleid. Een nieuw onderwijsconcept voor de onderbouw
is ontwikkeld en wordt in het voorjaar van 2011
aan de scholen gepresenteerd.
Aantal meldingen van spoorlopers
In 2010 bedroeg het aantal spoorlopers 2.165. Dat is
een stijging ten opzichte van 2009 (1.964 meldingen)
en 2008 (1.880 meldingen).
2010
MELDINGEN VAN SPOORLOPERS
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren | ■ De norm
1.897
2.165
14 Het aantal BOA’s wordt geregistreerd in ons personeelssysteem. Daarnaast
moeten wij elke wijziging in dit BOA-bestand doorgeven aan
het ministerie van Veiligheid en Jusititie.
2009
1.964
2008
1.880
0
verslag van de directie - voor het spoor

Duurzaamheid
De activiteiten van ProRail kunnen grote impact hebben op mensen, natuur
en milieu. Milieubewustzijn en duurzaamheid zijn belangrijk voor ProRail.
We willen het spoor duurzaam inpassen in de omgeving. In het beschermen
van de omgeving willen we de beste spoorbeheerder van Europa zijn. We
willen voldoen aan wet- en regelgeving, maar we gaan verder waar wij dat
zinvol vinden. We hebben in 2010 belangrijke resultaten geboekt.
Klimaatverandering
Onze activiteiten hebben niet alleen invloed op mensen,
natuur en milieu, maar andersom kan klimaatverandering
ook invloed hebben op onze bedrijfsvoering.
Daarom hebben we ons aangesloten bij de Rijksbrede
onderzoeken naar klimaatverandering en volgen we de
ontwikkelingen op Europees niveau.
Geluid
Elk jaar toetsen we de geplande dienstregeling aan de
geluidsregels. Gedurende het jaar houden we bij of het
geluid van het treinverkeer binnen de normen blijft.
Extra aandacht besteden we aan bekende knelpunten.
Dreigende overschrijdingen bespreken we met de vervoerders.
Geluidplafonds
Vanaf 2012 worden – zo is de verwachting nu – geluidplafonds
ingevoerd. Deze geven aan welke geluidproductie
er mag zijn op vooraf aangegeven punten buiten
het spoor. Als beheerder voor het hoofdspoorwegnet
wordt ProRail verantwoordelijk voor het naleven van de
geluidplafonds.
Trillingen
Door treinverkeer en bouwactiviteiten ontstaan soms
trillingen. Die kunnen hinderlijk zijn voor de omgeving
en schade veroorzaken aan gebouwen. Er bestaan geen
wettelijke normen voor trillingen. Bij schadeclaims
hanteert ProRail de richtlijnen van de Stichting Bouwresearch.
In geval van klachten van burgers wordt in
eerste instantie gezocht naar een lokale reden voor de
klachten. Bijvoorbeeld de kwaliteit van de infrastructuur
zoals slechte voegen en wisselpuntstukken, te losse
ballast, losgetrilde railbevestiging. Als het mogelijk is,
nemen we direct actie.
Veel klachten ontstaan vanwege de invoering van een
ander type trein of intensivering van de dienstregeling.
In 2010 heeft ProRail verscheidene brieven van de provincie
en van gemeenten langs de IJssellijn ontvangen
over de onaanvaardbare trillingssituaties door de toegenomen
intensiteit van het spoorverkeer op deze lijn.
Daarom hebben leden van de Tweede Kamer in 2010
bij de minister aangedrongen op het stellen van normen
voor trillingshinder. In haar antwoord heeft de minister
laten weten dat er nog veel onbekend is op dit gebied.
Zij heeft aangekondigd daartoe eerst onderzoek te laten
doen.
Afval en water
Het afvalbeheer op stations bij het onderhoud van
het spoor hebben we uitbesteed aan derden. ProRail
bewaakt dat daarbij wordt voldaan aan de geldende
wet- en regelgeving. Dat doen we steekproefsgewijs. Bij
projecten verplichten wij de aannemers afvalstoffen op
de juiste wijze af te voeren en te verwerken. De sloten
langs het spoor worden jaarlijks geschoond.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Natuur en landschap
Spoorbermen, in totaal 3.200 hectare, vormen een
belangrijk leefgebied voor veel planten en dieren. Vaak
van soorten die zich elders moeilijk handhaven. Aanleg
en onderhoud van spoorverbindingen kunnen dus grote
impact hebben op de flora en fauna. En natuurlijk ook
op het landschap. ProRail wil bijdragen aan het in stand
houden en ontwikkelen van de natuur- en landschapswaarden
langs het spoor.
De voortgang
− In 2009 en 2010 hebben we ons natuur- en landschapsbeleid
geformuleerd en omgezet in implementatieplannen.
− Ook is in deze jaren geïnventariseerd welke bijzondere
bloemen, planten en dieren in de bermen voorkomen
en zijn bermbeheerplannen opgesteld. Deze plannen
geven aan op welke wijze de bermen beheerd moeten
worden. De komende jaren wordt onderzocht op
welke wijze de natuurwaarden van de bermen tegen
aanvaardbare kosten kunnen worden verhoogd.
Ecologische Hoofdstructuur
ProRail werkt mee aan de ontwikkeling van de ecologische
hoofdstructuur van Nederland in het Meerjarenprogramma
Ontsnippering. Tot 2018 bouwen we op 80
locaties passages voor dieren, zoals natuurbruggen en
faunatunnels.
Energieverbruik en energie-efficiëntie
ProRail heeft als doelstelling om in 2020 30% efficiënter
om te gaan met energie (peiljaar 2005). ProRail heeft
ook samen met NS deelgenomen aan de Meerjarenafspraak
Energie-efficiënte-1 (MJA-1). Deze liep tot en met
2010. De gezamenlijke doelstelling was 16% energieefficiëntie
in 2010 ten opzichte van 1997. In 2009 was al
30% bereikt. De cijfers voor 2010 zijn nog niet bekend.
Voor de komende jaren heeft ProRail schriftelijk aan de
minister van Infrastructuur en Milieu laten weten mee te
willen doen aan de MJA-3 (de nieuwe meerjarenafspraak
voor het meten van energie-efficiëntie). Aan de hand van
deze indicator wordt in de komende jaren ons energieverbruik
gemeten.
Het energiegebruik in 2009 was 4,2 miljoen m 3 gas
(164 duizend GJ) en 94 GWh elektriciteit (338 duizend
GJ). Het energieverbruik in 2008 was 4,8 miljoen m 3 gas
(187 duizend GJ) en 92 GWh electriciteit (331 duizend
GJ). De cijfers voor 2010 zijn nog niet bekend. ProRail
heeft in 2009 bijna 60% van de elektriciteit duurzaam
ingekocht. Onze doelstelling is om in 2020 100% duurzaam
opgewekte energie in te kopen.
41
De voortgang
In 2010 zijn de volgende zaken gerealiseerd:
− Start ontwerp 80 kleine faunapassages,
− Start aanbesteding ecoduct Op Hees, Den Dolder,
− Ecoduct De Vloedgraaf is geopend,
− Start bouw ecoduct Nijverdal, als eerste van een
project van negen ecoducten. Medio 2011 is het
ecoduct Nijverdal klaar,
− Ecoduct Hulshorst is in uitvoering. In 2010 is
gebouwd aan de constructie van het gedeelte over
de weg. In februari 2011 starten de werkzaamheden
voor de constructie over de spoorbaan.
verslag van de directie - voor het spoor

CO 2
-prestatieladder
We willen de CO 2
-uitstoot verminderen, bij onszelf en bij
onze leveranciers. Daarom hebben we de CO 2
-prestatieladder
ontwikkeld: hoe meer een bedrijf zich inspant
om de CO 2
-uitstoot te reduceren, hoe meer kans het
bij een aanbesteding maakt. Wie wil meedoen aan de
CO 2
-prestatieladder, moet zich laten certificeren. En dat
hebben meer dan 80 bedrijven in 2010 gedaan. In 2009
waren dat er 20.
Samenwerking is het sleutelwoord. Onze opdrachtnemers
participeren in de ontwikkeling van de ladder
en motiveren op hun beurt hun toeleveranciers.
In 2011 dragen we de CO 2
-prestatieladder over aan de
nieuw opgerichte Stichting Klimaatvriendelijk Aanbesteden
en Ondernemen. Zodat ook andere partijen, zoals
Rijkswaterstaat en de Rijksgebouwendienst, de ladder
kunnen opnemen in hun aanbestedingsprocedures.
Klimaatpenning en bouwpluim
ProRail heeft op 25 juni 2010 een Klimaatpenning ontvangen
voor zijn uitzonderlijke klimaatinzet. Het bestuur
van de HIER Klimaatcampagne vindt de CO 2
-prestatieladder
‘een voortreffelijk, intelligent en zeer onderscheidend
voorbeeld van een versnellende activiteit, waarmee
ProRail de gehele bouwsector stimuleert tot klimaatvriendelijker
werken’. Onze CO 2
-prestatieladder is in
2010 ook genomineerd voor de Bouwpluim 2011, een
initiatief van opdrachtgevers en opdrachtnemers in de
bouw. Juist vanwege het besef dat het gaat om ‘samen
zorgen voor minder CO 2
’.
CO 2
-voetafdruk
De CO 2
-voetafdruk is een maatstaf voor de invloed van
menselijke activiteiten op het klimaat. Bij het meten van
de CO 2
-voetafdruk krijgen we inzicht in de omvang en
de precieze herkomst van deze emissies. Het meten van
de voetafdruk is onderdeel van de CO 2
-prestatieladder.
Resultaten
De voetafdruk van ProRail is in 2009 kleiner geworden.
Dat komt vooral omdat zowel de infrastructuur
als de kantoren minder elektriciteit gebruiken en minder
warmte vragen. Ook de inkoop van groene stroom
helpt.
De resultaten voor 2010 worden pas in de loop van
2011 bekend. Dat komt omdat we de benodigde gegevens
nog niet standaard meten. Dat verandert in 2011
als we elk half jaar rapporteren.
Voetafdruk
In 2009 hebben we 53,2 kiloton CO 2
uitgestoten 16 , wat
overeenkomt met ongeveer 6.400 huishoudens. Dat
is minder dan 2008 (64 kiloton ofwel ongeveer 7.100
huishoudens).
ProRails CO 2
-score
Als goed opdrachtgever heeft ProRail zichzelf ook
gescoord op de CO 2
-prestatieladder. ProRail is ingestapt
op niveau 3, eind 2010 hebben we niveau 4 bereikt.
Niveau 5 is het meest CO 2
-bewuste niveau.
PRORAILS CO 2 -SCORE
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren | ■ De norm
VOETAFDRUK
■ Score overige jaren
2011
4
2009
53,2
2010
4
4
2008
64
2009
3
0
0
16 Om de voetafdruk te berekenen is gebruik gemaakt van de indeling
van de CO 2
–prestatieladder. Deze gaat uit van het Green House Gas
Protocol met de onderdelen directe emissies door de eigen organisatie,
indirecte CO 2
-emissies en overige indirecte emissies veroorzaakt
door activiteiten van de eigen organisatie.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Duurzame stations
ProRail heeft samen met NS in 2010 een instrument
ontwikkeld om de duurzaamheid van stations te meten
en om te zien waar kansen voor verbetering liggen.
Bijvoorbeeld bij verlichting, efficiëntie van installaties of
toegankelijkheid van een station. Het instrument werkt
eenvoudig, het is mogelijk om snel verschillende oplossingsvarianten
te testen.
In 2010 zijn hiermee 17 bestaande stations (in 2009:
6) en drie stationsontwerpen, waaronder het nieuwe
Utrecht Centraal, gescand. De scan moet ProRail helpen
om de duurzaamheid en kwaliteit van de stations te
verhogen.
Diverse andere Europese landen hebben inmiddels interesse
getoond in het overnemen van de scan om ook
hun stations aan te pakken.
Prestatie-indicatoren voor duurzaamheid
ProRail werkt op dit moment aan de verdere ontwikkeling
van indicatoren voor ons beleid op het gebied van
energie, CO 2
en natuur en landschap.
Milieuovertredingen
Het lukt ProRail helaas nog niet altijd om te voldoen aan
milieuwet- en regelgeving. In 2010 zijn we onze milieuovertredingen
uitgebreider gaan meten op basis van de
Wet Milieubeheer, de Wet Geluidhinder (voor baanvakken)
en het Gebruiksbesluit (transferruimten en tunnels).
Het gaat hierbij bijvoorbeeld om overtredingen op de
gebieden geluid, slootonderhoud, boringen, waterafvoer
en overtredingen van administratieve aard. In 2010 hebben
we 77 overtredingen gemaakt, waarvan het merendeel
eigen constateringen waren (2009: 91).
43
verslag van de directie - voor het spoor

2 ProRail
We willen tevreden klanten. Ruimte creëren op het spoor. Goed, veilig en
efficiënt werk leveren. Zodat Nederland non-stop in beweging kan blijven.
En daar hebben onze mensen ook in 2010 weer hard aan gewerkt.
Effectief aangestuurd, met oog voor de risico’s, vanuit een maatschappelijke
opdracht en verantwoordelijkheid.
45
verslag van de directie - prorail

2.1 Missie en strategie
Non-stop, 24 uur per dag, zeven dagen per week een beschikbaar, betrouwbaar
en veilig spoor garanderen. Om zo Nederland bereikbaar en in beweging te
houden. Dát is onze missie.
De omgeving
Nederland heeft behoefte aan hoogwaardige spoormobiliteit.
En die behoefte neemt de komende jaren
alleen maar toe. De reizigers willen treinen die op tijd
rijden en stations die comfortabel en veilig zijn. De
vervoerders verwachten capaciteit en punctualiteit van
ProRail, tegen een scherpe prijs. En onze leveranciers
willen interessante opdrachten, zeker in de economische
omstandigheden zoals we die in 2010 kenden.
De samenleving en overheden vragen meer van
ProRail: efficiëntie, sociale verantwoordelijkheid, aandacht
voor het milieu en veiligheid. Tussen deze verwachtingen
bestaat soms spanning. Kwaliteit kost vaak
meer geld. Veiligheid vraagt vaak meer energieverbruik,
bijvoorbeeld bij verlichting. Aan ProRail de uitdaging
om iedereen die belang heeft bij het spoor tevreden
te stellen. Het uitgangspunt van onze strategie.
Onze stakeholders
Personenvervoerders en goederenvervoerders zijn de
directe klanten van het spoor. Bij onze dienstverlening
willen we de belangen van de reizigers en verladers
centraal stellen. Daarnaast bekijken we samen met
gemeenten en provincies hoe we het best aan hun
vraag naar treinvervoer en stationsvoorzieningen kunnen
voldoen. Met leveranciers hebben we verschillende
samenwerkingsvormen. We maken duidelijke prestatieafspraken,
bijvoorbeeld bij onderhoud en over veiligheid.
We kiezen in de bouw steeds meer voor samenwerking.
We maken allianties om risico’s te delen. Dit bespaart
belastinggeld. Op andere gebieden kiezen we voor
stimulering. Voor een lager CO 2
-verbruik bijvoorbeeld.
Leveranciers worden gemotiveerd met voordelen bij
het inschrijven op bouwprojecten.
Een overzicht van onze stakeholders
− Onze directe klanten: 35 vervoerders (‘Ik rijd over het
spoor’)
− De klanten van onze klanten: 1,2 miljoen reizigers (‘Ik
reis over het spoor’)
− Onze buren: 4 miljoen omwonenden en passanten,
hulpdiensten enzovoort (‘Ik woon en werk rond het
spoor’)
− De samenleving: 16,7 miljoen burgers (‘Ik financier
het spoor’)
− Onze consessieverlener: het ministerie van Infrastructuur
en Milieu (‘Ik verleen een concessie voor
beheer van het spoor’)
− Onze opdrachtgevers: 500 overheden: (‘Ik beslis
over het spoor’)
− Onze leveranciers: 550 zakenpartners (‘Ik bouw
en onderhoud het spoor’)
− Onze medewerkers: 4.200 werknemers (‘Ik werk
aan een beter spoor’)
− Onze ondernemingsraad en de vakbonden (‘Ik
vertegenwoordig de werknemers op het spoor’)
− En de pers: (‘Ik bericht over het spoor’).
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Onze doelstellingen
Tevreden klanten en omgeving
ProRail is een publieke dienstverlener die in contact wil
staan met zijn klanten en omgeving. Een organisatie die
zich comfortabel voelt in zijn maatschappelijke rol en van
buiten naar binnen werkt.
Ruimte voor groei op het spoor
De overheid en de spoorsector hebben grote ambities
met het spoor: een flinke jaarlijkse groei en hoogfrequent
spoorvervoer op de belangrijkste verbindingen van
het land. Daarom maakt ProRail het mogelijk dat er meer
treinen kunnen rijden, met hoge punctualiteit en waar
mogelijk kortere reistijden.
Excellente en veilige operatie
ProRail wil dat het spoor maximaal beschikbaar is voor
vervoerders. En dat in een bedrijfsvoering zonder ongevallen.
Dat betekent dus veilig reizen, werken en leven
op en langs het spoor.
Verhoging van de efficiëntie
ProRail wil meer uit het spoor halen. Onze ambitie daarbij
is om de life cycle-kosten per treinkilometer binnen
vijf jaar met 20% te verlagen. Daardoor kunnen we blijven
werken met de financiële middelen die de vervoerders
en het ministerie van Infrastructuur en Milieu daarvoor
beschikbaar hebben.
47
STRATEGIEKAART PRORAIL 2009 - 2015
MAATSCHAPPELIJK
PERSPECTIEF
(Waar rekent de maatschappij
ons op af / is zij
bereid voor te betalen)
DIENSTVERLENER IN SPOORMOBILITEIT:
NON STOP, 24X7 BESCHIKBAAR, BETROUWBAAR EN VEILIG SPOOR
HET SPOOR UITBOUWEN TOT HET KLOPPEND HART VAN EEN BEREIKBAAR NEDERLAND
KLANT & OMGEVINGS-
PERSPECTIEF
(Waar rekenen klanten
ons op af / zijn zij bereid
voor te betalen)
RUIMTE VOOR GROEI
OP HET SPOOR
TEVREDEN KLANTEN
EN OMGEVING
VERHOGING VAN DE
EFFICIËNTIE
EXCELLENTE EN
VEILIGE OPERATIE
Reizigers / bedrijven
Omgeving / publiek
VERVOERDERS & VERLADERS
RIJKSOVERHEID
REGIONALE OVERHEDEN
Personenvervoerders Goederenvervoerders Provincies Kaderwetgebieden Gemeenten
INTERN PERSPECTIEF
(Waar moeten we op
sturen om dit waar te
maken)
Treinpad
VERVOERDERS & DIENSTREGELING
KLANTPORTAAL
Emplacementdiensten
Transferdiensten
Informatiediensten
Spoor &
omgevingsprojecten
PROJECTEN
Stations & spoorzones
MEER CAPACITEIT VOOR REIZIGERS EN GOEDEREN CREËREN,
DOOR ANDERS PLANNEN, UITVOEREN, VERDELEN EN BOUWEN
MEER WAARDE VOOR DE KLANT CREËREN, DOOR TOEGESNEDEN
DIENSTEN, TRANSPARANTE PRIJZEN EN SNELLE LEVERING
SNEL & ZORGVULDIG ADVIES, ONTWERP,
PLANNING EN REALISATIE VANUIT VISIE OP
MOBILITEIT EN RUIMTELIJKE ORDENING
INTEGRALE PROGRAMMERING VAN
PROJECTEN, MET EEN STERKE GEOGRAFISCHE
BRIL
OPERATIE
VEEL, SNEL & ANDERS, MET HOGE KWALITEIT
Treinpad
Emplacementdiensten
Transferdiensten
Informatiediensten
24X7 BESCHIKBAAR, BETROUWBAAR EN VEILIG
ASSET-MANAGEMENT EN SYSTEEM-ONTWIKKELING,
GERICHT OP CAPACITEITSGROEI EN KOSTENREDUCTIE
LEREN & GROEI
PERSPECTIEF
(Wat moeten we leren
en ontwikkelen om hier
op te sturen)
MENSELIJK KAPITAAL LEIDERSCHAP BEDRIJFSCULTUUR INNOVATIEKRACHT
verslag van de directie - prorail

Maatschappelijk verantwoord
ondernemen
Maatschappelijk verantwoord ondernemen is geïntegreerd
in onze bedrijfsdoelstellingen. We vervullen een
maatschappelijke rol en stellen de belangen van onze
stakeholders voorop. De focus ligt daarbij op de onderwerpen
waarin ProRail in maatschappelijk opzicht het
verschil maakt.
Uiteenlopende belangen afwegen
Als spoorbeheerder kijken we goed naar de wensen en
de perceptie van onze stakeholders. Dan blijkt dat die
wensen tegenstrijdig kunnen zijn, of lijken. In onze afweging
gaan we vaak verder dan alleen voldoen aan de
individuele belangen van partijen en aan wet- en regelgeving.
Het gaat ons om de meerwaarde voor de hele
maatschappij. Hier ligt voor ons de uitdaging om innovatief
en duurzaam te zijn. Dit is de kern van ons maatschappelijk
verantwoord ondernemen.
Goed voor het milieu
ProRail heeft als ambitie om van het spoor een nóg groenere
vervoersmodaliteit te maken. Onze doelstellingen
voor de langere termijn (2020): 100% duurzaam inkopen
van energie en 30% minder energieverbruik ten
opzichte van 2005. Milieuvriendelijk gedrag bij onze toeleveranciers
stimuleren we met de CO 2
-prestatieladder.
Op andere milieugebieden, waaronder natuur en landschap,
water, afval en vervuiling is ons uitgangspunt
minimaal te voldoen aan wet- en regelgeving.
Omgeving
Voor onze omgeving willen we een goede buur zijn.
We realiseren ons dat de perceptie van overlast van onze
activiteiten groot kan zijn. We houden ons aan de wet
en regels over geluid en trillingen en gaan verder waar
dat nuttig is. Maar we kijken ook naar ons gedrag.
Integriteit staat voorop.
Medewerkers
Voor onze medewerkers willen we een aantrekkelijke
werkgever zijn. Medewerkers zijn onze belangrijkste
factor. We gaan voor een evenwichtige organisatie.
Ons menselijk kapitaal willen we ontwikkelen, onze mensen
nog beter maken, nog klantgerichter en innovatiever.
Het leiderschap van onze managers stellen we hierbij
centraal.
Communicatie
Onze organisatiestructuur is gericht op het contact met
de stakeholders. Zo hebben we via accountmanagementteams
contact met goederen- en personenvervoerders.
Het contact met overheden voor de bouwprojecten verloopt
via de afdeling Relatiebeheer. Deze afdeling vervult
een centrale functie en heeft medewerkers in alle regio’s.
Zo laten we het contact met lokale publieke partners
efficiënt plaatsvinden.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Categorie Subcategorie Doelstelling Indicator Indicator in jaarverslag
De Klant en de omgeving Per stakeholder Tevreden klanten en
omgeving
KPI tevredenheid van onze
klanten
p 15
Groei op het spoor Spoor, stations en omgeving Jaarlijkse groei en hoogfrequent
spoorvervoer
Excellente operatie Levering treinpaden Maximale beschikbaarheid
en betrouwbaarheid
Levering informatiediensten
KPI reputatiescore p 14, 32,
35, 37
KPI capaciteitsverdeling p 17
KPI beschikbaarheid p 20
KPI geleverde treinpaden p 23
KPI deels gerealiseerde treinpaden p 23
KPI punctualiteit p 23
KPI reisinformatie in verstoorde
situaties
49
p 24
p 53
p 42
p 41
p 54
verslag van de directie - prorail
Levering transferdiensten KPI sociale veiligheid p 26
KPI reinheid stations p 27
KPI toegankelijkheid p 27
Veiligheid Veilig reizen Nul ongevallen Aantal botsingen p 18
Aantal roodseinpassages p 18
Aantal ontsporingen p 19
Veilig leven Aantal aanrijdingen overwegen p 38
Aantal suïcides p 38
Aantal meldingen spoorlopers p 39
Veilig werken
Aantal ongevallen medewerkers
en opdrachtnemers
Economisch Efficiënt 20% lagere LCC KPI Life cycle-kosten p 28
Prijsvorming inkoop Reële prijzen Geen indicator p 34
Milieu CO 2
CO 2
-reductie in de keten ProRail CO 2
-score
Indicator in ontwikkeling
Energie 30% efficiënter in 2020
100% duurzaam inkopen
Energie-efficiëntie MJA - EE1
Indicator in ontwikkeling
Natuur & landschap Geen overtredingen Aantal overtredingen p 43
Omgeving Geluid en trillingen Geen overtredingen Aantal overtredingen p 43
Integriteit Geen overtredingen Aantal overtredingen p 53
Medewerkers Medewerkers - organisatie Evenwichtige en beheerste Aantal medewerkers p 50
opbouw
In- en uitstroom p 50
Leeftijdsopbouw p 51
Medewerkers - menselijk kapitaal Meer flexibiliteit
Aantal vast en tijdelijk p 52
Lagere kosten inhuur
% inhuur p 52
Medewerkers - aantrekkelijke
werkgever
Tevredenheid
- 80% tevreden en betrokken
Vitale medewerkers
- verzuim
% tevreden en betrokken medewerkers
% verzuim p 54

2.2 Medewerkers
De medewerkers moeten het verschil maken bij ProRail. Daarom investeren
we in hun persoonlijke ontwikkeling. We werken aan een leiderschapsstijl
die de over het algemeen hoog opgeleide en mondige ProRail-medewerkers
prikkelt tot prestaties. En we zorgen voor goed werkgeverschap.
Opbouw en omvang
Bij ProRail werken circa 4.200 mensen (31 december 2010). Zij zetten zich
dag in, dag uit enthousiast in voor het bedrijf. Een aanzienlijk deel gaat de
komende tien jaar met pensioen. Daarom blijven we op zoek naar nieuwe,
talentvolle mensen, zodat de kennis tijdig wordt overgedragen. Bij voorkeur
van verschillende culturele achtergrond, leeftijd en geslacht om zo onze
organisatie meer divers te maken.
goedkopere vaste arbeidscontracten, waardoor we de
kosten omlaag hebben gebracht. Hier hebben we vaker
gekozen voor tijdelijke arbeidscontracten om de flexibiliteit
te behouden. Tevens hebben we kritisch gekeken
naar de instroom van nieuwe medewerkers zodat
de groei is afgenomen.
Aantal medewerkers
In 2010 groeide het gemiddeld aantal vaste fulltime
medewerkers naar 3.954 fte (2009: 3.489 fte).Van ons
personeelsbestand werkt 81% fulltime en 19% parttime.
Gegroeid
In 2010 is ons gemiddelde personeelsbestand belangrijk
gegroeid. Dat is het gevolg van sterke groei eind
2009 en de omzetting van inhuurcontracten naar vaste
arbeidscontracten in tijdelijk dienstverband. Daarnaast
zijn we activiteiten zelf gaan doen die we voorheen uitbesteedden,
bijvoorbeeld de helpdesk kantoorautomatisering.
Ook hadden we behoefte aan meer menskracht
door de groei van de projectenportefeuille en maatregelen
te nemen tegen vandalisme en wangedrag.
In 2010 zijn wij scherper gaan sturen op personeelskosten
en hebben we de groei afgevlakt met als doel in
2011 een daling van het aantal medewerkers te realiseren.
Daarnaast worden inhuurcontracten omgezet in
In- en uitstroom
De uitstroom bij ProRail is relatief laag. De groei van de
afgelopen jaren heeft gezorgd voor voldoende interne
beweging. Nu ProRail de komende jaren verwacht
niet meer te groeien, komt de ruimte voor interne doorstroom
vooral door job rotation. En de toenemende uitstroom
over enkele jaren zal vooral komen door medewerkers
die met pensioen gaan.
Percentages in- en uitstroom
In 2010 zijn er 568 nieuwe collega’s aan de slag gegaan
en hebben 196 medewerkers ProRail verlaten. Het uitstroompercentage
ligt nu al vier jaar tussen de 4% en
8%. Het landelijk gemiddelde was 10% in 2010. Van de
uitstroom was 32% vrouw. De verdeling over de leeftijdscategorieën
van de uitstroom is als volgt: jonger dan
30 jaar 26%, tussen 30 en 39 jaar 32%, tussen 40 en
49 jaar 23%, tussen 50-59 jaar 11% en ouder dan
60 jaar 8%.
AANTAL MEDEWERKERS
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren
IN- EN UITSTROOM VAN MEDEWERKERS
■ Instroom 2010 | ■ Instroom overige jaren | ■ Uitstroom
2010
(fte)
4.161
3.954
2010
196
568
2009
(fte)
2008
(fte)
3.679
3.489
3.220
3.049
2009
2008
172
225
0
506
733
0
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

2010
20 - 29
30 - 39
40 - 49
50 - 59
> 60
2009
20 - 29
30 - 39
40 - 49
50 - 59
> 60
Onevenwichtige leeftijdsopbouw
Bij ProRail werken in verhouding veel 50- tot 65-jarigen:
hun aandeel is 32%. De komende tien tot vijftien
jaar gaat deze groep medewerkers met pensioen. Dat
maakt ons kwetsbaar als met die uitstroom ook kennis
verdwijnt. Daarom blijven we ons profileren als een
aantrekkelijke werkgever, zodat we ook in de toekomst
talentvolle medewerkers aantrekken.
LEEFTIJDSOPBOUW
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren
1%
3%
10%
9%
24%
24%
29%
29%
34%
37%
Meer diversiteit
Ter vervanging van vertrekkende medewerkers wil
ProRail meer jongeren en allochtonen aannemen.
Ook wil ProRail 30% vrouwen in de top 80-functies.
Zo wordt ons personeelsbestand meer divers.
Ons diversiteitsbeleid is gericht op:
− de instroom, doorstroom en ontwikkeling van vrouwelijk
talent,
− de instroom, doorstroom en ontwikkeling van divers
cultureel talent,
− de instroom van jongeren: we streven ernaar dat
80% van de instroom van de nieuwe medewerkers
jonger is dan 40 jaar.
De voortgang in 2010
− In 2010 werd 18% van de top 80-functies vervuld
door vrouwen.
− Van de instroom was in 2010 70% jonger dan
40 jaar.
− Van de instroom was in 2010 15% allochtoon
(westers en niet-westers).
51
2008
20 - 29
30 - 39
8%
24%
Positieve sfeer
Samen met de Rijksuniversiteit Groningen hebben we
40 - 49
39%
in 2010 onderzoek gedaan naar ‘Arbeidsintegratie en
50 - 59
28%
ervaringen van inclusie en exclusie bij ProRail’. Het blijkt
> 60
1%
dat de sfeer als positief wordt ervaren. Bovendien is er,
0%
in vergelijking met andere organisaties, meer ruimte
voor autonomie en wordt er op een open en constructieve
manier feedback gegeven. De samenwerking tussen
mensen uit verschillende culturen, van verschillende
geslachten en van verschillende leeftijden verloopt goed.
verslag van de directie - prorail

Menselijk kapitaal
Alleen met goed gekwalificeerde, betrokken en gemotiveerde medewerkers
kunnen we de prestaties leveren die de klant van ons vraagt. Met
goede opleidingen en doorgroeimogelijkheden willen we investeren in
onze mensen. Zodat ze het beste uit zichzelf halen en de organisatie
flexibel houden.
Talenten ontwikkelen
Om onze strategische doelstellingen te halen, moeten
we onze kennis behouden en waar nodig uitbreiden. Dat
doen we door onze huidige mensen in staat te stellen
hun talenten te ontwikkelen én door goede mensen van
buiten aan te trekken.
Programma’s
− Traineeship: een tweejarig programma voor jonge
afgestudeerden. In 2010 namen we zes nieuwe trainees
aan en stroomden acht trainees door naar een
baan bij ProRail.
− ProRail academy: opgezet in 2010 om talentvolle
ProRail-experts op verschillende vakgebieden hun
kennis te laten uitwisselen. We bouwen hiermee voort
op de succesvolle finance academy, voor onze finance
en control professionals.
− Rijksprojectacademie: via drie programma’s kunnen
talentvolle projectmanagers zich verder ontwikkelen.
We werken hierbij samen met Rijkswaterstaat en de
Rijksgebouwendienst.
ProRail als topwerkgever
ProRail wil tot de top 25 werkgevers van Nederland
behoren. Want ook in de toekomst willen we nieuwe,
talentvolle medewerkers van de arbeidsmarkt binnenhalen.
De voortgang
− Gedeelde negende plaats in het jaarlijkse onderzoek
van Effectory naar de Beste Werkgever van Nederland.
− In het Intermediair Beste Werkgever Onderzoek 2010
staan we op de 22ste plaats.
− In het Incompany Employee Satisfation Onderzoek
onder de 200 grootste bedrijven van Nederland staan
we op plaats 19.
Meer flexibiliteit, minder inhuur
Om de inhuur te beperken, stellen we ons de vraag waar
systemen mensenwerk kunnen overnemen en waar
medewerkers kunnen doorstromen naar andere functies.
Dit soort veranderingen vraagt om flexibiliteit van onze
medewerkers bij het aanpakken van nieuwe werkzaamheden
of het intern doorstromen naar een andere functie.
Maar het biedt ook mogelijkheden aan medewerkers
om zich verder te ontwikkelen.
Inhuurpercentage
Het inhuurpercentage was 15% in 2010 (2009: 17%) en
zal in 2011 naar verwachting verder dalen.
Tijdelijke contracten
Om flexibeler te worden, hebben we in 2010 een nieuwe
vorm van tijdelijke contracten geïntroduceerd. Ook
hebben we nu contracten voor onbepaalde tijd met
ontbindende voorwaarden. Op dit moment heeft 2% een
tijdelijk arbeidscontract en 10% een arbeidscontract voor
bepaalde tijd. Dit laatste wordt bij goed functioneren
omgezet in een contract voor onbepaalde tijd.
Percentage vaste en tijdelijke contracten
Met meer tijdelijke contracten willen we de flexibele
schil van ons personeelsbestand behouden, maar op een
goedkopere manier dan via inhuur.
INHUURPERCENTAGE
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren
PERCENTAGE VASTE EN TIJDELIJKE CONTRACTEN
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren
2010
15%
2010
vast
tijdelijk > vast
10%
88%
2009
17%
tijdelijk
2%
2008
18%
2009
vast
tijdelijk > vast
13%
87%
0%
tijdelijk
1%
2008
vast
81%
tijdelijk > vast
18%
tijdelijk
1%
0%
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Leiderschap en cultuur
ProRail wil een klantgerichte focus van zijn medewerkers. Hiernaast willen
we dat ze verantwoordelijkheid nemen, betrouwbaar zijn en resultaatgericht
werken. Dat stelt eisen aan hun leidinggevenden. Managers moeten leren
hun medewerkers te coachen en te stimuleren. Het gaat erom de juiste mix
te vinden tussen vertrouwen geven en kaders stellen.
Een cultuur van vertrouwen
Vertrouwen geven betekent ruimte bieden, en dat
brengt risico´s met zich mee: een goede manager accepteert
dat. En een medewerker moet aangesproken worden
als hij fouten maakt, en gecomplimenteerd worden
als hij het goed doet. Om dat te kunnen, dient een
manager zijn of haar intuïtie, sociale vaardigheden en
emotionele intelligentie in te zetten. Zelf het goede
voorbeeld geven is onmisbaar.
Integriteit
ProRail is een van de grootste aanbesteders in de
bouw. Om de integriteit van onze medewerkers te
bewaken, werken we met een gedragscode en een
medewerkerprotocol. Daarin staan duidelijke richtlijnen
hoe om te gaan met geschenken en uitnodigingen.
Sinds 2010 is ProRail bezig beleid te ontwikkelen
om corruptie te voorkomen en te detecteren. In 2011
brengen we dit beleid in uitvoering.
In 2010 zijn drie meldingen van mogelijk niet integer
handelen bij de vertrouwenspersoon gemeld. Uit nader
onderzoek bleek het gelukkig loos alarm. Ook al hebben
zich in het verleden weinig incidenten voorgedaan, in
2010 hebben we toch extra aan de beheersing van dit
risico gewerkt.
53
Aanrijding baanwerkers
2010
2009
2008
Elektrocutie
2010
2009
2008
IF rate spooraannemers
2010
2009
2008
IF rate ProRail
2010
2009
2008
Managementtrainingen
In 2010 hebben we een reeks vaardigheidstrainingen
verzorgd die huidige en nieuwe managers trainen in het
coachen, beoordelen en begeleiden van hun medewerkers,
in het omgaan met ziekteverzuim en in het peilen
van wat er bij de medewerkers leeft. In 2011 starten
we met trainingen voor managers in verschillende stadia
van hun loopbaan, om zo te bouwen aan het toekomstige
leiderschap binnen ProRail. Met ook aandacht voor
de opvolging van kritische functies in de top van onze
organisatie.
ONGEVALLEN MET MEDEWERKERS EN
OPDRACHTNEMERS
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren
0
0
0
0
0,1
0,2
0,4
1
1
1
10,1
11,1
11,6
Veiligheid
In opdracht van ProRail verrichten een groot aantal
opdrachtnemers werkzaamheden op en rondom het
spoor. ProRail wil dat dit werk goed wordt voorbereid
en veilig wordt uitgevoerd, zodat er geen ongevallen
plaatsvinden. ProRail heeft zelf een belangrijke rol in
het aanbieden van een veilige werkplek, door het
spoor tijdelijk buiten dienst te stellen voor werkzaamheden
en de spanning van de bovenleiding te halen.
ProRail volgt of er veilig wordt gewerkt met de KPI aantal
aanrijdingen van baanwerkers door treinen, de KPI
aantal elektrocuties van baanwerkers en de KPI Injury
Frequency Rate (IF-rate). De IF-rate is het aantal ongevallen
met meer dan 24 uur verzuim, gedeeld door het
aantal gewerkte uren (in miljoen uren). Dus een IF-rate
van 10 betekent 100 ongevallen met meer dan 24 uur
verzuim als er 10 miljoen uur is gewerkt.
Een mogelijke verklaring voor de afname van de IF-rate
is de toegenomen aandacht van opdrachtnemers en van
ProRail voor veilig werken en het samen versterken van
elkaars veiligheidscultuur. In 2010 heeft ProRail samen
met de branche vijf veiligheidsprincipes 17 vastgesteld die
leidend zijn voor de veilige uitvoering van het werk. De
branche heeft in 2008 een arbocatalogus uitgebracht,
waarin beschreven is hoe zij de belangrijkste arborisico’s
beheerst. ProRail heeft het toezicht op de voorbereiding
van het werk geïntensiveerd door Veiligheid- & Gezondheidplannen
van opdrachtnemers intensiever te toetsen
en gegevens over spoorrisico’s voor opdrachtnemers
beter toegankelijk te maken.
17
Veilig en gezond werken kan altijd, Veiligheid kost tijd, Veilig werken
doe je samen, We spreken elkaar aan op onveilig gedrag en onveilige
situaties, Veiligheid zit in je, ook buiten werktijd.
verslag van de directie - prorail

Goed werkgeverschap
Betrokkenheid en tevredenheid, gezondheid, employability en zeggenschap.
Dat zijn de thema’s die ProRail als goed werkgever wil invullen. Daarbij
horen een marktconform pakket aan arbeidsvoorwaarden en een overzichtelijk
functiehuis.
Betrokkenheid en tevredenheid
ProRail blijft de tevredenheid van de medewerkers
meten. Dat doen we in elk geval één keer per jaar. In
2010 heeft ProRail meegedaan aan drie externe onderzoeken
naar de Beste Werkgever, van Effectory, Intermediair
en Incompany.
bedrijfsmaatschappelijk werk, het verbeteren van de
opvang bij calamiteiten en de inzet van specialisten
in een vroeg stadium van het verzuim.
Employability
In 2010 is het aantal loopbaantrajecten voor ProRailmedewerkers
uitgebreid. De vraag naar maatwerktrajecten
voor individuele medewerkers neemt nog steeds toe.
In 2010 zijn workshops gegeven over generatiemanagement
voor Young ProRail en leidinggevenden bij ProRail.
Tevredenheid
De resultaten van het Beste Werkgevers Onderzoek van
Effectory laten zien dat 85% van de medewerkers zich
betrokken voelt bij en tevreden is over ProRail. Op de
onderdelen inhoud van het werk, werksfeer en ontplooiingsmogelijkheden
scoren we beter dan het gemiddelde
van de benchmark (80% tevreden en betrokken medewerkers).
Gezondheid
Na de bewustwordingscampagne is het project ProRail
Vitaal in 2010 gestart met een reeks gezondheidsprojecten.
Een aantal daarvan had betrekking op actuele thema’s
als werkdruk of klachten over lichaamshouding en
bewegingsapparaat. Ook zijn gezondheidsonderzoeken
gedaan en workshops gegeven over hoe om te gaan met
werkstress.
Verzuim
We meten het ziekteverzuim door het aantal ziekte-uren
te delen door het aantal beschikbare uren. Het ziekteverzuim
is gedaald naar 4,3% (2008: 5,2% en 2009:
5,0%). Deze daling is ontstaan door meer instroom
van jonge werknemers, maar ook door gerichte
maatregelen, zoals het aanbieden van laagdrempelig
Arbeidsvoorwaarden
ProRail biedt medewerkers een marktconform salarispakket.
Op 1 maart 2010 is een nieuwe CAO voor één
jaar afgesloten. De salarissen zijn structureel met 1%
verhoogd en er is een eenmalige uitkering van EUR 150
bruto gedaan aan alle medewerkers die op 31 augustus
2010 in dienst zijn van ProRail. De onregelmatigheidstoeslag
op zon- en feestdagen en vroege ochtenden
verhogen we met 10%.
ProRail wil ook een werkgever zijn die zijn werknemers
helpt de balans te vinden tussen werk en privé. Daarom
is in de CAO de periode van pensioenopbouw voor rekening
van de werkgever bij ouderschapsverlof verlengd
van 13 naar 26 weken. De mogelijkheden van thuis werken
zijn verder verruimd.
Een nieuw functiehuis
In 2010 zijn we begonnen met het vernieuwen van het
functiehuis. We willen het aantal functies terugbrengen
tot ongeveer 150 profielen. De nieuwe profielen zijn
generieker en meer gericht op output, competenties,
werk- en denkniveau en ervaringsjaren. De nieuwe profielen
faciliteren ook beter ‘het goede gesprek’ tussen
manager en medewerker.
TEVREDENHEID
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren | ■ De norm
VERZUIM
■ Score 2010 | ■ Score overige jaren | ■ De norm
2011
80%
2011
4,2%
2010
80%
85%
2010
4,3%
4,8%
2009
80%
89%
2009
5,0%
4,8%
2008
80%
80%
2008
5,2%
5,0%
0
40%
0%
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Ondernemingsraad
De ondernemingsraad van ProRail vertegenwoordigt het personeel in het
overleg met de directie. Kritisch, positief en constructief. Daarom wordt
de ondernemingsraad altijd vroeg betrokken bij de besluitvorming binnen
ProRail.
Vernieuwingen
Vanaf maart 2010 is het dagelijks bestuur van de ondernemingsraad
teruggebracht van vier naar drie leden.
Ook is een nieuwe werkwijze met dossierhouders ingevoerd:
dat werkt efficiënter en flexibeler.
Het goede gesprek
In 2010 hebben directie en ondernemingsraad twaalf
keer overlegd. Het ‘goede gesprek’ voeren ze op basis
van wederzijds respect en met aandacht voor ieders
eigen rol en positie.
De vergaderingen van de ondernemingsraad met de
directie zijn naar thema ingericht, zoals algemene personeelszaken,
strategie, financiën en operatie.
De achterban
Het medewerkersbestand van ProRail is niet alleen
omvangrijk, maar ook divers en over het algemeen
deskundig en betrokken. Het is een uitdaging om
ieders belang goed te vertegenwoordigen. Daarom stelt
de ondernemingsraad zich ten doel om de aansluiting
met de medewerkers te verbeteren, zodat wij ons medeverantwoordelijk
voelen voor het reilen en zeilen van
deze organisatie.
Het Dagelijks Bestuur
Mevrouw A.I.M. Weitenberg (voorzitter)
G. Lindijer (vice-voorzitter)
R. Nijssen (secretaris)
55
Belangrijke punten in 2010
− Resultaatgericht werken: de invoering is besproken met de afdeling HRM:
met name de concrete gevolgen daarvan voor de salarisschalen 1 tot en
met 7.
− De invoering van het nieuwe functiehuis: de ondernemingsraad heeft een
risicomatrix opgesteld.
− De strategiekaart: aan bod kwamen de belangrijkste strategische onderwerpen,
samenwerking binnen de organisatie en de organisatiecultuur.
− De 20% kostenbesparing: de ondernemingsraad denkt actief mee over
mogelijke bezuinigingen en de gevolgen voor medewerkers.
− Winterhard Spoor: de ondernemingsraad inventariseert wat leeft onder de
medewerkers.
− Minder verstoringen: naar aanleiding van de brand in Utrecht, is een loket
geopend voor medewerkers die suggesties, ideeën of vragen hebben.
Daarmee kunnen we het gesprek met de directie aangaan.
verslag van de directie - prorail

2.3 Besturing
ProRail is een publieke dienstverlener met een belangrijke maatschappelijke
rol in de Nederlandse samenleving. ProRail is zich daar terdege van bewust
en handelt er ook naar: transparant en maatschappelijk verantwoord, de
risico’s die dat met zich mee brengt bewakend.
Corporate governance
In een grote organisatie als ProRail kunnen mensen alleen effectief met
elkaar samenwerken als ieders rol voldoende duidelijk is. Dit vereist transparantie
en heldere procedures die zijn vastgelegd in wetgeving en afspraken,
dit vereist good governance en risk control.
Structuur van de onderneming
De juridische structuur van ProRail B.V. is een niet-beursgenoteerde
structuurvennootschap. De organisatie valt
te kwalificeren als een staatsdeelneming. Het bestuur
van de vennootschap wordt gevormd door drie
statutair directeuren. Toezicht vindt plaats door de raad
van commissarissen. Deze organen zijn onafhankelijk van
elkaar. Hiernaast wordt vermeden dat er transacties kunnen
spelen met tegenstrijdige belangen van bestuurders
en/of commissarissen. In 2010 was er geen sprake van
tegenstrijdige belangen.
Aandeelhouder
De Nederlandse Staat is, via Railinfratrust B.V., de enige
aandeelhouder van ProRail B.V. Het aandeelhouderschap
is ondergebracht bij het ministerie van Infrastructuur en
Milieu. Zowel de structuurregeling als de statuten zijn
van toepassing op de relatie met de algemene vergadering
van aandeelhouders.
Organisatie van de onderneming
ProRail kent een besturingsmodel met een vijfhoofdige
directie. De directie bestaat uit een president-directeur,
een directeur Financiën en de directeuren van de drie
bedrijfseenheden Projecten, Operatie en Vervoer en
Dienstregeling.
In de organisatiestructuur draait het om de scheiding van
onze twee kerntaken: de 24/7-standaardoperatie
en de maatwerkprojecten.
De kerntaak 24/7-standaardoperatie valt onder twee
bedrijfseenheden: Operatie voor het operationele deel
en Vervoer & Dienstregeling voor de ‘vervoerderskant’.
Binnen de bedrijfseenheid Operatie verzorgen Verkeersleiding,
Asset Management en ICT Services de optimale
inzet van de beschikbare middelen. De bedrijfseenheid
Projecten zorgt voor maatwerkprojecten die nodig
zijn om onze dienstverlening – in de breedste zin van het
woord – te verbeteren.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

DIRECTIE VAN PRORAIL B.V.
President - Directeur
Directeur Vervoer en
Dienstregeling
Directeur Operatie
Directeur Projecten
Directeur Financiën
HR Management
Capaciteitsverdeling
Asset Management
Relatiebeheer
Corporate Audit
57
Bedrijfsstrategie
Account Management
Verkeersleiding
Projectontwikkeling
Facilitaire Zaken
Reizigersvervoer
en Uitvoering
Communicatie
Account Management
ICT Services
Inkoop, Conditionering
Financieel
Goederenvervoer
en Innovatie
Dienstencentrum
Vervoersanalyse en
Capaciteitsontwikkeling
Informatiebeleid
Corporate Finance &
Control
(Reis-)informatie en
Stationsdiensten
Corporate governance structuur
Directie
De vijf leden van de directie zijn gezamenlijk verantwoordelijk
voor het leiden van de onderneming. De
directie stelt de visie en de daaruit voortkomende missie,
strategie en doelstellingen vast. De verantwoordelijkheid
voor de uitvoering van de ProRail-strategie ligt bij
de bedrijfseenheden.
Bij de vervulling van haar taken richt de directie zich
naar de belangen van de vennootschap. De directie verschaft
de informatie die nodig is voor een goede taakuitoefening
tijdig aan de raad van commissarissen. De
directie stelt hiertoe de raad en zijn individuele leden in
staat om alle informatie te verkrijgen die nodig is om als
toezichthoudend orgaan van de onderneming te functioneren.
De directie rapporteert over ontwikkelingen op
deze gebieden aan de raad en zijn auditcommissie en
bespreekt met hen het interne risicobeheersing- en controlesysteem
(zie pagina 60 - 62).
Raad van commissarissen
De raad van commissarissen houdt toezicht op het
beleid van het bestuur en op de algemene gang van
zaken van ProRail en de daarmee verbonden onderneming.
Dit houdt onder andere in dat de volgende zaken
worden besproken en regelmatig worden getoetst:
– de realisatie van doelstellingen,
– de strategie, risico’s, opzet en werking van de interne
risicobeheersing- en controlesystemen,
– het financiële verslaggevingsproces, en
– de naleving van de wet- en regelgeving.
Daarnaast vervult de raad van commissarissen een adviserende
rol voor de directie. Deze structuur wordt aangeduid
als een two-tier corporate bestuur, waarbij de
raad onafhankelijk is van het bestuur. Deze onafhankelijkheid
komt eveneens tot uitdrukking in de samenstelling
van de raad. De leden zijn onafhankelijk ten opzichte
van elkaar, het bestuur en welk deelbelang dan ook.
Bij de vervulling van hun taak richten de commissarissen
zich naar het belang van de vennootschap en de met
haar verbonden onderneming. De raad heeft zijn functioneren
vastgelegd in het reglement van de raad van
commissarissen.
verslag van de directie - prorail

Benoeming, deskundigheid en samenstelling van de
raad van commissarissen
De leden van de raad van commissarissen worden
benoemd door de algemene vergadering van aandeelhouders,
op voordracht van de raad van commissarissen
en na overleg met de centrale ondernemingsraad, zoals
wettelijk voorgeschreven. De raad bestaat uit minimaal
drie natuurlijke personen. De algemene vergadering van
aandeelhouders heeft het aantal leden van de raad vastgesteld
op vijf. Volgens de statuten van ProRail kan een
commissaris voor maximaal drie termijnen van vier jaar
worden benoemd.
De raad heeft een profielschets opgesteld, daarbij rekening
houdend met de aard en de activiteiten van de
onderneming, de gewenste deskundigheid en achtergrond
van de leden van de raad. De raad van commissarissen
evalueert de profielschets regelmatig om daaruit
conclusies te trekken voor zijn eigen samenstelling,
omvang en werkwijze.
Commissies van de raad van
commissarissen
De raad van commissarissen heeft een selectie- en
benoemingscommissie, een remuneratiecommissie en
een auditcommissie ingesteld. De reglementen van
deze commissies en een uitgebreide beschrijving van
de commissarissen staan ter inzage op onze website
www.prorail.nl.
Selectie- en benoemingscommissie
De selectie- en benoemingscommissie bestaat uit drie
leden. De commissie bereidt de besluitvorming van de
raad voor bij de selectie en benoeming van commissarissen
en leden van de directie. Daarnaast houdt de commissie
toezicht op het beleid van het bestuur inzake het
opvolgingsmanagement van leden van de directie. En zij
houdt toezicht op het beleid van het bestuur inzake de
selectiecriteria en benoemingsprocedures voor het hoger
management.
Remuneratiecommissie
De remuneratiecommissie bestaat uit drie leden. Deze
commissie stelt het beloningsadvies voor de vijf leden
van de directie op en legt dit ter goedkeuring voor aan
de raad. Op advies van de remuneratiecommissie en conform
de Corporate Governance Code stelt de raad het
remuneratierapport vast voor de directie van ProRail.
Auditcommissie
De auditcommissie bestaat uit drie leden. De auditcommissie
ziet toe op de kwaliteit van de financiële informatievoorziening
en richt zich daarnaast ook op de transparantie
en betrouwbaarheid van toekomstgerichte en
niet-financiële informatie. Deze informatie is voor de
besturing van ProRail en voor onze aandeelhouder, subsidieverlener
en stakeholders van groot belang.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Corporate governance code
Principes
De Nederlandse Corporate Governance Code bevat principes
die zijn uitgewerkt in concrete ‘best practice-bepalingen’.
Deze bepalingen reguleren de verhoudingen
tussen het bestuur, de commissarissen en de aandeelhouders.
De principes kunnen worden opgevat als breed
gedragen algemene opvattingen over ‘good corporate
governance’. In dit jaarverslag vermeldt ProRail op welke
wijze het de principes en de ‘best practice-bepalingen’
van de Code in 2010 heeft toegepast. En wanneer een
bepaling niet is toegepast, motiveren we waarom
dit niet is gebeurd.
De Code is eigenlijk geschreven voor beursvennootschappen
met een statutaire zetel in Nederland.
Maar omdat de Code ook voor staatsdeelnemingen
een positieve bijdrage kan leveren aan de kwaliteit van
de governance, heeft de overheid besloten deze ook
daarvoor toe te passen. De Code staat niet op zichzelf,
maar vormt – samen met de (nationale en Europese)
wetgeving en jurisprudentie op het terrein van corporate
governance – een bouwwerk dat in zijn geheel moet
worden bezien.
Afwijkingen van de Nederlandse Corporate
Governance Code
− ProRail opereert als een maatschappelijke onderneming
waarvan alle aandelen in handen zijn van
de Staat. Hierdoor past ProRail een aantal principes
en bepalingen behorend bij beursgenoteerde
vennootschappen (zoals certificering van aandelen) of
institutionele beleggers (zoals uitoefening stemrecht)
niet toe.
>> betrekking hebbend op II.1.9 t/m II.1.11, II.2.4 t/m
II.2.7, II.2.13c, II.2.13d (i t/m iv), III.2.2e, III.6.4, III.7.1,
III.7.2, IV.1.1 t/m IV.1.3, IV.1.7, IV.2.1 t/m IV.2.8,
IV.3.1 t/m IV.3.4, IV.3.6, IV.3.11 t/m IV.3.13, IV.4.1 t/m
IV.4.3.
− Het principe en de bepalingen van een one-tier bestuursstructuur
zijn eveneens niet van toepassing.
> betrekking hebbend op III.8.1 t/m III.8.4.
− De bepaling dat de auditcommissie zich richt op het
toezicht van het bestuur over het beleid van de vennootschap
voor tax-planning, is niet van toepassing
gezien de aard van de activiteiten bij ProRail.
> betrekking hebbend op III.5.4e.
59
Omdat ProRail een raad van commissarissen (two-tier
bestuursstructuur) en geen beursnotering heeft, is de
Code op enkele onderdelen niet van toepassing (zie
kader hiernaast). De Corporate Governance Code bij
ProRail is verankerd in de reglementen voor de raad van
commissarissen, de selectie- en benoemingscommissie,
de remuneratiecommissie, de auditcommissie, in een
gedragscode en in een klokkenluidersregeling.
− Bestaande arbeidscontracten met bestuurders
worden gerespecteerd. Hierdoor wordt een aantal
‘best practice-bepalingen’, zoals benoemingsduur
en maximale vergoeding bij ontslag, niet gehanteerd
voor deze bestuurders. Nieuwe bestuurders worden
benoemd voor een periode van vier jaar en zijn herkiesbaar.
> betrekking hebbend op II.1.1 en II.2.8.
− De hoogte van de ontslagvergoeding voor een bestuurder
van maximaal eenmaal het jaarsalaris, is niet
contractueel vastgelegd.
− Het terugvorderen van de variabele bezoldiging die is
toegekend op basis van onjuiste (financiële) gegevens
(de clawback-procedure) wordt niet opgenomen in
de arbeidscontracten aangezien het arbeidsrecht voldoende
aanknopingspunten bevat om een eventuele
terugvordering te doen.
> betrekking hebbend op II.2.11.
− De belangrijkste elementen van de arbeidscontracten
van de bestuurders worden in het jaarverslag vermeld
en dit verslag wordt via internet gepubliceerd.
> betrekking hebbend op II.2.14.
verslag van de directie - prorail

Risicomanagement
Door zijn bijzondere positie en vele stakeholders heeft ProRail te maken
met veel verschillende soorten risico’s. Daarom bekijkt de directie elk jaar
opnieuw wat de toprisico’s zijn en hoe we daarop anticiperen.
Verantwoordelijkheid
De directie van ProRail is verantwoordelijk voor het integraal
risicomanagement. Om de grootste risico’s goed
te beheersen, heeft zij in 2009 het risk committee ingesteld.
Het committee bestaat uit de directie van ProRail,
de manager Corporate Finance & Control en de manager
Corporate Audit. Het komt drie keer per jaar bijeen.
Three lines of defence
Voor het beheersen van de risico’s hanteren we het three
lines of defence-principe:
− Eerste lijn: het lijnmanagement. De manager van een
bedrijfsonderdeel is verantwoordelijk voor het opsporen,
meten en managen van alle risico’s binnen de
bedrijfsprocessen.
− Tweede lijn: de afdelingen Risicomanagement en
Control, onder verantwoordelijkheid van de directeur
Financiën. De tweede lijn bestaat uit het formuleren
van beleid, het bewaken van het risicomanagementproces,
het ondersteunen van de bedrijfseenheden en
de rapportages aan diverse stakeholders.
− Derde lijn: de afdeling Corporate Audit. Deze toetst
jaarlijks de opzet, het bestaan en de werking van het
risicomanagement binnen ProRail.
De risico’s voor milieu en veiligheid nemen een belangrijke
aparte plaats in. Een expertteam formuleert het beleid
en volgt de milieu- en veiligheidsincidenten samen met
de lijnmedewerkers. Dit team rapporteert rechtstreeks
aan de directie.
Het systeem van risicomanagement
Het risicomanagementsysteem van ProRail is gebaseerd
op het COSO-ERM-model. Met interne risicomanagementtrainingen
waarborgen we de kennis op dit vlak.
Het risicomanagement voor veiligheid (VMS) en milieu
(MMS) en het risicomanagement van projecten maken
integraal onderdeel uit van het risicomanagementsysteem
van ProRail.
Procesbewaking
ProRail bewaakt het proces van risicomanagement
door:
− jaarlijks aandacht te geven aan het risicobewustzijn
van de medewerkers en het management,
− jaarlijkse risico en control (self) assessments uit te
voeren,
− het vastleggen van de manier waarop we de risico’s
managen,
− het controleren en vastleggen van de beheersmaatregelen,
− het toezien op de beheersing van de geregistreerde
risico’s,
− het opstellen van rapportages.
Om de risico’s te meten en te bepalen welke prioriteit
krijgen, werkt ProRail met een risicomatrix. Deze matrix
bestaat uit de assen ‘kans x gevolg’, waarmee we de
grootte van het risico vaststellen. Aan het eind van elke
jaarlijkse risicomanagementcyclus leggen de managers
en directeuren van de verschillende eenheden de mate
van beheersing vast in een Managementverklaring Risicomanagement
(MVRM).
Dan wordt ook vastgesteld of, en in welke mate, minder
controleerbare zaken zoals de bedrijfscultuur bijdragen
aan het behalen van de doelstellingen. De afdeling
Corporate Audit voert jaarlijks controlewerkzaamheden
uit met betrekking tot het risicomanagementsysteem en
bespreekt periodiek de opzet en werking van het risicomanagementsysteem
en de toprisico’s met de raad van
commissarissen (zie het verslag van de raad van commissarissen
op pagina 76).
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Toprisico’s
De directie bepaalt elk jaar welke risico’s voor ProRail
toprisico’s zijn. Deze toprisico’s worden opgenomen in
de risicomatrix (de heatmap). De directie volgt deze risico’s
actief en met speciale aandacht. Zij bespreekt de
aanpak om ze beter te beheersen en stelt vast of het risico
na aanvullende beheersmaatregelen voldoende wordt
beheerst dan wel dat zij moet bijsturen. In 2010 zijn elf
toprisico’s van ProRail geïdentificeerd.
Operationele risico’s
5 Een ernstig veiligheidsincident met inbegrip van
security risico’s
Onder een ernstig veiligheidsincident verstaat ProRail
een incident met een of meerdere dodelijke slachtoffers
tot gevolg. Zo’n incident kan ontstaan door fouten
van medewerkers, van vervoerders, van aannemers
of door het falen van systemen. ProRail volgt dit
risico actief en heeft een prominente plek voor veiligheid
binnen de bedrijfsvoering.
61
Strategische risico’s
1 Een ernstige vertrouwenscrisis met een belangrijke
stakeholder, met grote gevolgen voor het
voortbestaan van ProRail
ProRail ontleent zijn bestaansrecht aan het vertrouwen
van zijn stakeholders: vervoerders, reizigers,
de overheid, leveranciers, medewerkers, etc. Hun
vertrouwen wordt geschonden als we afspraken niet
nakomen, of als we daar niet goed over communiceren.
2 Financiële tegenvallers ten gevolge van claims
Fouten in onze bedrijfsvoering kunnen leiden tot
claims. Wanneer deze situatie zich voordoet kunnen
de gevolgen groot zijn. Daarom wordt het risico actief
gevolgd door het management en hebben we onze
aansprakelijkheid verzekerd.
3 Aantasting van onze concurrentiepositie ten
opzichte van andere vormen van vervoer door
gebrek aan innovatie
Technologie speelt een belangrijke rol in mobiliteit.
Dit geldt voor vervoer over de weg en over het spoor.
Het gaat hierbij over veiligheid, reistijd en duurzaamheid.
De concurrentiepositie van vervoer over het
spoor ten opzichte van andere vormen van vervoer
wordt bepaald door de geleverde kwaliteit en de prijs
van ons product. Met behulp van innovatie streeft
ProRail naar een voortdurende verbetering van kwaliteit
tegen een aantrekkelijke prijs.
4 Gebrek aan financieringsmogelijkheden
ProRail is voor de financiering van zijn activiteiten grotendeels
afhankelijk van de overheid. Als die moet
bezuinigen, dan hebben ook wij waarschijnlijk minder
te besteden en moeten we onze ambities naar beneden
bijstellen. Om dit te voorkomen, let ProRail nog
meer dan voorheen op de kosten bij het uitvoeren
van zijn taken.
6 Bij verstoringen niet tijdige, niet volledige of
onjuiste reisinformatie verstrekken
Als er een grote verstoring is, waarbij bijvoorbeeld
treinen uitvallen, wordt de behoefte aan informatie
groter. Tegelijkertijd wordt in een dergelijke situatie
het tijdig, juist en volledig verstrekken van actuele
informatie erg complex. De beheersmaatregelen op
dit risico worden geëvalueerd en waar nodig aangepast.
Hiervoor is een aparte projectgroep aangesteld.
7 Een langdurige ongeplande verstoring op het
hoofdspoorwegennet
In 2010 hebben twee langdurige ongeplande verstoringen
plaatsgevonden: één keer door brand (november)
en één keer door het weer (december). ProRail
stuurt actief op het aanpakken van oorzaken, zodat
de kans op een ongeplande verstoring kleiner wordt.
Daarnaast hebben we een plan van aanpak opgesteld
om de nadelige gevolgen van een ongeplande verstoring
voor de reiziger zo klein mogelijk te maken.
8 Het niet kunnen leveren van onze kernprestaties
door een gebrek aan gekwalificeerd personeel in
de spoorsector
Om het spoor aan te leggen, te beheren en te onderhouden
zijn we afhankelijk van gespecialiseerd personeel.
Zonder dat personeel kan er een gebrekkige
dienstverlening of een verhoging van de kosten
ontstaan. Op dit moment kunnen wij en onze leveranciers
de vacatures nog goed invullen. Maar we
voorzien dat er in de toekomst krapte op de markt
ontstaat. Daarom denken we nu al na over een
manier waarop we dit risico in de toekomst kunnen
beheersen, bijvoorbeeld met goed werkgeverschap
en met ontwikkeling van talenten.
verslag van de directie - prorail

9 Een medewerker doet afbreuk aan de binnen
ProRail geldende normen en waarden
ProRail is, op Rijkswaterstaat na, de grootste
opdrachtgever in de bouwsector in Nederland. Het
risico bestaat dat in een omgeving waar veel geld
omgaat, medewerkers in de verleiding komen zichzelf
te verrijken of te bevoordelen.
In het verleden hebben zich weinig incidenten voorgedaan.
Maar een dergelijke gebeurtenis kan zeer grote
consequenties (financiële en niet-financiële) hebben.
Daarom krijgt de beheersing van dit risico voortdurend
aandacht. We hebben een gedragscode en
medewerkerprotocol. Additioneel is in 2010 een nieuwe
frauderichtlijn vastgesteld.
Rapportagerisico
10 Onbetrouwbare informatie aan stakeholders
Het gaat hier om het risico op onvolledige,
onjuiste of ontijdige verstrekking van financiële
en niet-financiële informatie in kwartaalrapportages
en jaarverslagen. Dit risico ontstaat wanneer medewerkers
of systemen falen of processen de kwaliteit
van de informatie onvoldoende waarborgen.
Om de betrouwbaarheid van de informatievoorziening
te beheersen, toetsen we de systemen en
medewerkers die bij de informatievoorziening zijn
betrokken. Onze accountant controleert jaarlijks de
jaarrekening en verricht enkele specifieke controlewerkzaamheden
met betrekking tot de niet-financiële
informatievoorziening. Hierbij gaat het om de controleerbare
en betrouwbare totstandkoming van enkele
geselecteerde KPI’s.
Compliance-risico’s
11 Het risico op een overtreding van wet- en regelgeving
ProRail is gebonden aan nationale en internationale
wet- en regelgeving. We hebben de plicht
alle gebruikers van het spoor gelijk te behandelen.
De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) houdt
dit in de gaten. De kans bestaat dat de NMa vraagtekens
plaatst bij de manier waarop ProRail omgaat
met zijn vervoerders.
De toekomst
In 2010 heeft ProRail een aantal wijzigingen doorgevoerd
in het risicomanagementsysteem. Zo zijn de risk self
assessments, de manier waarop risico’s binnen ProRail
worden opgespoord en gewogen, gestandaardiseerd.
Bovendien is de registratie eenduidiger en wordt intensiever
op naleving gecontroleerd. De managementverklaring
is vernieuwd in 2010. De directie heeft een actievere
rol bij het monitoren van de toprisico’s die in 2009
is ingesteld. In 2010 heeft de directie haar risico-acceptatiegraad
en de risicomatrix herijkt. Daardoor heeft de
directie nu meer aandacht voor grote risico’s met een
kleine kans van optreden. Dit gaat ten koste van risico’s
met kleinere gevolgen maar een grotere kans van optreden.
Deze laatste worden in de onderliggende bedrijfsonderdelen
beheerst.
In 2011 ligt de nadruk op het consolideren van de verbeteringen
die we de afgelopen jaren binnen het risicomanagementsysteem
hebben doorgevoerd. Ook gaan
we aanvullende beheersmaatregelen nemen om de
belangrijkste risico’s te beheersen. Hierop zal strak
worden gestuurd.
Een systeem van risicomanagement kan nooit absolute
zekerheid geven. Onvoorziene gebeurtenissen, bewuste
of onbewuste menselijke fouten of vergissingen kunnen
aanzienlijke gevolgen hebben. Deze beperking is echter
noodzakelijkerwijs verbonden aan alle risicobeheersingen
controlesystemen. Hiermee rekening houdend, kan
de directie met een redelijke mate van zekerheid
verklaren dat de financiële rapportages geen materiële
onjuistheden bevatten en dat de controlemaatregelen
hieromtrent naar behoren hebben gewerkt.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Maatschappelijk verslaggevingsbeleid
ProRail wil maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Het is de
basis van al onze activiteiten. En we willen daar zo transparant mogelijk
verslag van doen. We richten ons hierbij op al onze stakeholders, waaronder
ook het ministerie van Infrastructuur en Milieu, dat ons de beheerconcessie
heeft verleend.
Consistentie
We streven ernaar om dit jaarverslag consistent te laten
zijn met die uit voorgaande jaarverslagen. Daar wijken
we alleen van af als nieuwe inzichten daarom vragen.
Als dat het geval is, vermelden we dat.
63
Reikwijdte
De MVO-verslaglegging strekt zich uit van ProRail tot
de keten waarbinnen ProRail actief is. Afhankelijk van
de mate van invloed doen wij verslag over het gevoerde
beleid en de behaalde prestaties. Alleen de prestatieindicatoren
van ProRail zelf worden verantwoord. Prestaties
van deelnemingen laten we buiten beschouwing.
Keuze van onderwerpen
In dit jaarverslag doen we geen verslag van al onze activiteiten
die maatschappelijke verantwoordelijkheid
raken. Dat is een bewuste keuze. We beperken ons tot
onderwerpen die een hoge relevantie voor en een grote
impact op onze stakeholders hebben. Het resultaat geeft
een goed beeld van onze strategie en van de activiteiten
die we in 2010 hebben verricht. Alle thema’s die maatschappelijk
van belang zijn komen aan bod. De uiteindelijke
keuze van onderwerpen hebben de directies van
de verschillende bedrijfs- en stafeenheden van ProRail
gemaakt. Hierover hebben we geen contact gehad met
onze stakeholders.
Volgens de GRI-standaarden
Het Global Reporting Initiative is een internationale
netwerkorganisatie die standaarden heeft opgesteld
voor verslaglegging over duurzaamheid en MVO. Ook
dit jaarverslag is volgens de GRI-standaarden opgesteld.
Op pagina 116 - 122 in dit jaarverslag staat een tabel
met de standaarden voorzien van een toelichting en een
verwijzing naar de relevante onderwerpen in het jaarverslag.
Toepassingsniveau
We hebben het jaarverslag voorgelegd aan het GRI, ter
beoordeling van het toepassingsniveau. Dit is vastgesteld
op niveau B. De verklaring van GRI is geplaatst op
de website van ProRail, www.prorail.nl/jaarverslag.
In onze groei naar verslaggeving over maatschappelijk
verantwoord ondernemen willen we onze maatschappelijke
verslaglegging na volgend jaar laten verifiëren
door een accountant. In 2010 hebben we de kwaliteit
van de informatievoorziening omtrent enkele KPI’s laten
onderzoeken door onze accountant.
Keuze prestatie-indicatoren
We maken onze prestaties in dit jaarverslag inzichtelijk
en meetbaar met prestatie-indicatoren. Dat zijn in de
eerste plaats de kernprestatie-indicatoren (KPI’s) die we
hebben afgesproken met het ministerie van Infrastructuur
en Milieu. Daarnaast meten we prestaties die we
met andere stakeholders hebben afgesproken. Ook die
zijn zichtbaar in dit jaarverslag. Alle indicatoren samen
spelen een belangrijke rol bij het management en de
sturing van de organisatie. En ze geven een goed beeld
van onze maatschappelijke doelen en prestaties.
Definitie van prestaties
Bij het definiëren van de indicatoren heeft ProRail zich
gebaseerd op afspraken die we hebben gemaakt met
het ministerie en de andere stakeholders, en daarnaast
op relevante internationale standaarden. Het uitgangspunt
is telkens dat de indicator op een betrouwbare
wijze moet kunnen worden bepaald. Wanneer dat niet
mogelijk is, geven we een schatting. Als dat zo is, vermelden
we dat.
verslag van de directie - prorail

4 december 2010
09:00 09:15 09:30
Koning Winter regeerde op 4 december 2010. Files, geannuleerde vluchten
en vertraagde treinen waren het gevolg. Sommige treinreizigers ondervonden
zoveel overlast en vertraging, dat ze het Sinterklaasfeest moesten
missen. Een twitterverslag van Janine de Vries.
jdevries Lekker croissantje voor ontbijt, hmmm.
Buiten sneeuwt het hard! Ga vandaag shoppen
in Utrecht en daarna Sinterklaas vieren in Gouda.
9.02 AM Dec 4th, 2010 via Twitter

10:00 10:15
jdevries Kvond het bijna niet te doen, fietsen
door de sneeuw... Gelukkig woon ik dicht bij t
station.
10.20 AM Dec 4th, 2010 via Twitter
joycepieterman Alle #Arriva bussen rijden. Ook
naar #utrechtcs en #Amsterdamcs.
10:09 PM Dec 4th, 2010 via TweetDeck
retweeted by jdevries

11:00 12:00 13:00 14:00 14:15 14:30 14:45
joycepieterman @Wimpieterman NS en ProRail
hebben het drukker... Bevroren wissels = chaos
op spoor. Net in RTL nieuws...
10:42 PM Dec 4th, 2010 via TweetDeck
jdevries Superleuke cadeautjes gekocht voor
Sinterklaas vanavond. Ff lunchen nog en dan
trein pakken naar Gouda.
12.54 PM Dec 4th, 2010 via Twitter

15:00 15:15 15:30 15:45 16:00 16:15 16:
jdevries Ik sta vast op Utrecht, niemand weet
wanneer de trein komt. Teveel sneeuw of zoiets.
15.06 PM Dec 4th, 2010 via Twitter
hreumer Ennn ik sta vast op Utrecht..
6:44 PM Dec 4th, 2010 via Twitter for iPhone
retweeted by jdevries
www.trouw.nl/nieuws/
Erik83 Snow strikes again, storing bij Harderwijk,
nog onbekend wat er gaat gebeuren. Ga ong 1x
p maand met de trein, gaat alweer fout #ns :)
1:48 PM Dec 4th, 2010 via Twitter
retweeted by jdevries
Helft treinen vanuit Utrecht staat stil
Praktijktest valt slechter uit dan ‘generale’ in oktober
De Nederlandse Spoorwegen en hun reizigers ondervinden
veel hinder van het winterweer. Op station
Utrecht Centraal is de helft van de treinen die daar
rond vijf uur zouden moeten vertrekken uitgevallen.

:30 16:45 17:00 17:15 17:30 17:
17:
jdevries Sta opgepropt in een veel te volle trein,
straks worden er mensen onwel.
#opwegnaargouda
16.43 PM Dec 4th, 2010 via Twitter
Etende Uil ProRail is weer alles behalve pro bezig.
Ze hadden toch wintertesten met verscheidene
trajecten Ook waren ze aan het opscheppen dat
alle wissels nu met aardwarmte goed blijven
werken bla bla... NOT!
17:36 PM Dec 4th, 2010
retweeted by jdevries
LeckMich Ik kom voor mijn werk regelmatig in
landen waar sneeuw en ijs eerder regel als
uitzondering is - geen problemen daar. Ik denk
dat elke weggebruiker, ns-regelneef, prorailmedewerker
en overige falenden daar maar eens
in opleiding moeten gaan .....
17:38 PM Dec 4th, 2010
retweeted by jdevries

45 18:00 18:15 18:30
frenkievee ProRail heeft toch van die commercials,
dat ze er helemaal klaar voor zijn Volgens
mij zijn ze er meer helemaal klaar mee.........
17:55 PM Dec 4th, 2010
retweeted by jdevries
www.spitsnieuws.nl/
Verrassing: sneeuw zorgt voor hinder
jdevries De sneeuw slaat weer toe, storing ergens
De hevige sneeuwval leidt zaterdag tot de nodige
bij Woerden. Trein staat stil en machinist roept
om dat ie nog niet weet voor hoe lang.
problemen voor het verkeer. Automobilisten in het
18.12 PM Dec 4th, 2010 via Twitter
hele land hebben last van de sneeuw en gladde wegen.
Op enkele snelwegen zijn ongelukken gebeurd of staan files. Omdat
het echter vrij rustig is op de weg en er flink is gestrooid, zijn grote
problemen vooralsnog uitgebleven, aldus de ANWB.
Het openbaar vervoer ondervindt ook de nodige hinder van het weer.
Het spoor heeft vooral in het westen van het land door de sneeuwval
te maken met een aantal wisselstoringen. Ook staat een aantal
defecte treinen stil op het spoor door de winterse omstandigheden.
Volgens een woordvoerder van ProRail zijn honderden medewerkers
bezig om deze zo snel mogelijk te verhelpen. Onder meer het treinverkeer
tussen Rotterdam en Utrecht en Den Haag en Utrecht is
getroffen. Ook rijden er zaterdag minder treinen van en naar Schiphol
en van en naar Amsterdam, meldt ProRail.

19:00 19:15 19:30
joycepieterman Update van onze Verkeersleiding:
vertraging neemt af! Wel ijzel op komst. We
houden jullie op de hoogte via twitter en
website #Arriva
17:49 PM Dec 4th, 2010 via TweetDeck
retweeted by jdevries
jdevries Pffft ben in Gouda! Met de auto opgehaald
door mn vader. #Sinterklaas voor de
helft gemist #gestrandbijwoerden
19.48 PM Dec 4th, 2010 via Twitter
www.at5.nl/
Treinverkeer rijdt weer normaal
Vanaf zondagochtend vroeg rijden de treinen in heel
Nederland weer normaal, meldt ProRail. ‘Het is natuurlijk
onder voorbehoud van eventuele nieuwe storingen en
veranderde weersomstandigheden‘, aldus ProRail.

jdevries Blijf slapen bij mn pa&ma in Gouda.
Morgenochtend weer terug.
#winterweerslaathardtoe
21.12 PM Dec 4th, 2010 via Twitter
http://www.radiorijnmond.nl/
Treinen rijden weer, 5 december 2010
De treinen rijden weer volgens plan. De problemen van zaterdag
zijn volgens een woordvoerder van spoorbeheerder ProRail
weer opgelost. Het treinverkeer was zaterdag door de winterse
omstandigheden flink ontregeld.
ProRail heeft nog wel steeds reparatieploegen paraat om
storingen aan bijvoorbeeld wissels snel te kunnen oplossen.
Rond Rotterdam reden zaterdag als gevolg van de sneeuwval
minder tot geen treinen. Over het hele land kampten ProRail en
de NS met defecte treinen en wisselstoringen.
Colofon
Dit is een twitter- en beeldverslag van
een dag uit het leven van Janine. Janine
is een fictieve persoon, maar haar
verhaal is gebaseerd op echte feiten.
Het illustreert maar al te goed wat treinreizigers
op die bewuste 4 december
2010 is overkomen. Ondanks uitgebreide
wintermaatregelen stelden we onze
reizigers die dag diep teleur. Dat is onze
harde conclusie. We moeten écht beter.

3 Financieel verslag
Op financieel terrein heeft ProRail het jaar 2010 positief kunnen afsluiten:
het productievolume steeg en de efficiëntietaakstellingen zijn behaald.
65
verslag van de directie - financieel verslag

Naast het sturen op continue verbetering en zo mogelijk
versnelling, sturen wij ook op een efficiënt opererend
ProRail. Eén van onze strategische doelstellingen is hierop
geënt. Als onderdeel van deze doelstelling hebben
we intern targets gezet op het realiseren van verdere
efficiëntie. Deze efficiëntie dient op dit moment vooral
als balans ten opzichte van de ambitieuze planningen
die we afgeven en passen, ons inziens, bij een professionele
bedrijfsvoering en risicomanagement.
De efficiëntietaakstellingen zijn in 2010 gehaald. Naast
de opgelegde en reeds ingehouden taakstellingen
(EUR 33 miljoen) zijn er extra aanbestedingsresultaten
behaald ter grootte van EUR 19 miljoen.
Onze planningsmethodiek voor functiehandhaving is
gebaseerd op principes van asset management. Hierin
maken we onder meer onderscheid tussen de planning
voor de eerste twee jaar die gebaseerd is op uitvoeringsplannen
van concrete projecten, en op de ramingen
voor de jaren hierna. Onze objectenregistratie vormt
hierbij een belangrijk fundament van de planning. We
blijven de komende jaren werken aan het verder verbeteren
van de registratie van onze objecten.
Voor de versnellingsagenda, het project waarmee we
uitvoering van projecten hebben versneld ten behoeve
van de werkvoorraad van aannemers, wordt verwezen
naar pagina 35.
Bedrijfsresultaat
Het bedrijfsresultaat (vóór verwerking van de mutatie
egalisatiereserve en belastingen) bedraagt dit jaar
EUR 21 miljoen. Het resultaat betreft het verschil tussen
de verleende subsidie en de werkelijke kosten waarvoor
subsidie is verleend en wordt in zijn geheel ten gunste
van de egalisatiereserve (als onderdeel van de overlopende
passiva) gebracht.
Het resultaat, het verschil tussen de verleende subsidie
en de werkelijke kosten, bestaat uit een aantal meevallers,
zoals minder financiële lasten (EUR 12 miljoen),
vervallen instandhoudingsverplichtingen van derdenwerken
(EUR 17 miljoen), gerealiseerde generieke taakstelling
(EUR 14 miljoen), ingehouden aanbestedingsresultaten
(EUR 17 miljoen) alsmede vervallen activiteiten
en nagekomen baten (EUR 12 miljoen). Daarnaast heeft
zich een aantal tegenvallers voorgedaan, zoals een lagere
gebruiksvergoeding als gevolg van minder gereden
trein-/tonkilometers (EUR 8 miljoen), niet gesubsidieerde
maar noodzakelijke kosten (EUR 20 miljoen) en voorziene
donaties onder meer wegens mogelijke oninbaarheid
of claims (EUR 24 miljoen).
De kosten in verband met het winterweer (EUR 32 miljoen)
zijn gedekt door de (extra) behaalde aanbestedingsresultaten
en efficiëntieresultaat bij investeringen
(EUR 31 miljoen), zoals de minster heeft aangeven in
haar brief aan de Tweede Kamer. Additioneel zijn bestedingen
aan winterweer voor EUR 2 miljoen geactiveerd.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Bedrijfsopbrengsten
De totale bedrijfsopbrengsten van ProRail bedroegen in
2010 EUR 1.757 miljoen. Dat is een belangrijke stijging
ten opzichte van 2009 (EUR 1.533 miljoen).
De exploitatiebijdragen van de Rijksoverheid zijn toegenomen
met EUR 89 miljoen van EUR 866 miljoen in 2009
naar EUR 955 miljoen in 2010. De toename wordt met
name veroorzaakt door het vergoeden van de boeterente
wegens het vervroegd aflossen van leningen (EUR 81
miljoen). Naast de bijdrage van de Rijksoverheid financiert
ProRail zijn activiteiten voor een steeds groter deel
uit de gebruiksvergoeding. De stijging van de gebruiksvergoeding
in 2010 ten opzichte van 2009 bedraagt
EUR 5 miljoen. Hiervan is EUR 3 miljoen toe te schrijven
aan een negatief volume-effect en EUR 8 miljoen aan
een positief prijseffect (inclusief refund-regeling).
De diverse bedrijfsopbrengsten bestaan uit geactiveerde
productie eigen bedrijf en overige bedrijfsopbrengsten.
De geactiveerde productie eigen bedrijf nam toe van
EUR 93 miljoen in 2009 naar EUR 129 miljoen in 2010.
Deze toename hangt ondermeer samen met het toegenomen
investeringsvolume binnen ProRail (+18%).
Tegenover deze geactiveerde productie staan personele
kosten (zoals lonen, sociale lasten, inhuur- en
werkplekkosten).
67
De totale bedrijfsopbrengsten omvatten, naast bovengenoemde
bijdragen van de Rijksoverheid en de vergoeding
van vervoerders, ook de amortisatie van de investeringsbijdragen
en diverse bedrijfsopbrengsten.
De amortisatie van investeringsbijdragen is in 2010
gestegen met EUR 97 miljoen tot EUR 390 miljoen doordat
bepaalde investeringsbijdragen niet verantwoord zijn
op de balans, bijvoorbeeld met betrekking tot verlegging
van kabels en het opruimen van explosieven.
VERDELING BEDRIJFSOPBRENGSTEN
Hieronder staat de verdeling van de bedrijfsopbrengsten
(in miljoenen euro’s) ■ Score 2010 | ■ Score 2009
Bijdragen Rijksoverheid
866
955
Amortisatie investeringsbijdragen
293
390
Gebruiksvergoeding vervoerders
232
227
Diverse bedrijfsopbrengsten
147
180
0
verslag van de directie - financieel verslag

Bedrijfslasten
De bedrijfslasten bedroegen in 2010 EUR 1.736 miljoen.
Dit is ruim 14% meer dan in 2009 (EUR 1.516 miljoen).
Het uitbesteed werk 2010 ad EUR 637 miljoen vormt de
grootste post binnen de bedrijfslasten (37%) en is licht
gestegen ten opzichte van 2009 (EUR 615 miljoen). De
stijging is met name veroorzaakt door het programma
Winterhard Spoor (EUR 32 miljoen), waar vervallen
acti-viteiten/efficiënties tegenover staan.
Om stijging van het productievolume te realiseren is het
aantal fte’s toegenomen in 2010. Als gevolg hiervan zijn
de bedrijfslasten voor lonen en salarissen en sociale lasten
toegenomen met 17%. Daarnaast heeft de CAOverhoging
van 1,0% tot hogere salariskosten geleid.
In 2010 bedroegen de afschrijvingskosten en overige
waardeveranderingen op materiële vaste activa EUR 733
miljoen en vertoont een belangrijke stijging ten opzichte
van 2009 (EUR 645 miljoen). Dit is een gevolg van
het niet kunnen activeren van bepaalde investeringsprojecten,
zoals opruimen van explosieven en andere
niet doelmatige kosten.
Ter dekking van het verschil tussen de afschrijvingskosten
op basis van vervangingswaarde en de afschrijvingskosten
op basis van historische uitgaafprijs staat
de vrijval herwaarderingsreserve. De vrijval herwaarderingsreserve
is in 2010 toegenomen tot EUR 202 miljoen
(2009: EUR 190 miljoen).
De overige bedrijfslasten bedragen EUR 200 miljoen in
2010 (2009: EUR 148 miljoen). De stijging wordt hoofdzakelijk
veroorzaakt door meerwerk op investeringen
(EUR 31 miljoen) en voorziene dotaties wegens mogelijke
oninbaarheid of claims (EUR 24 miljoen).
De rentelasten zijn in 2010 (EUR 127 miljoen) aanzienlijk
hoger dan in 2009 (EUR 92 miljoen). In de eerste
helft van 2010 heeft op verzoek van het ministerie van
Financiën een schuldreductie van EUR 1,3 miljard plaatsgevonden.
Voor die vervroegde aflossing is een boeterente
(EUR 81 miljoen) betaald, maar tevens zijn de
doorlopende rentelasten met EUR 45 miljoen verlaagd.
VERDELING BEDRIJFSLASTEN
Hieronder staan de bedrijfslasten (in miljoenen euro’s) zijn verdeeld over
verschillende posten. Per post ziet u de bedrijfslasten ■ Score 2010 | ■ Score 2009
Projectmatig onderhoud
141
126
Procesmatig onderhoud
352
343
Beheer
144
147
Lonen en sociale lasten
206
241
Afschrijvingskosten
396
377
Overige lasten vaste activa
Overige bedrijfslasten
77
135
148
200
Financiële baten en lasten
92
127
0
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Investeringen en financiering
De bruto investeringen in vaste activa bedroegen in
2010 EUR 1.289 miljoen. Dit is 20% meer dan in 2009
(EUR 1.077 miljoen). Het ministerie van Infrastructuur en
Milieu heeft circa 87% van deze investeringen gefinancierd.
Hiervan heeft EUR 619 miljoen betrekking op reizigersprojecten,
EUR 38 miljoen op goederenprojecten,
EUR 339 miljoen op vervangingsinvesteringen (waarvan
bovenbouwvernieuwing EUR 168 miljoen) en EUR 129
miljoen op het oplossen van infrastructurele knelpunten.
Verder droegen lokale en regionale publieke partners
en de NS Groep N.V. samen EUR 164 miljoen bij aan
projecten.
In 2010 is voor een bedrag van EUR 869 miljoen aan
activa in gebruik genomen. Het betrof hier onder andere
de uitbreidingsprojecten Randstadspoor, vier sporen
Vleuten - Utrecht en Houten - Houten Castellum
(EUR 192 miljoen), het project Infoplus (EUR 50 miljoen),
het programma ATM-datanetwerk (EUR 20 miljoen),
het programma Ruimte voor de Fiets (EUR 15 miljoen)
en vernieuwingen van bovenbouw (EUR 208 miljoen).
Daarnaast zijn vele kleinere uitbreidings- en vervangingsprojecten
in gebruik genomen.
Utrecht, 22 maart 2011
De directie van ProRail B.V.
69
Mevrouw C.J.G. Zuiderwijk-Jacobs
H.P.M.G. Steeghs
P.E.M. Buck
P.M.E. Dirix
P. Kraaijeveld
VERDELING FINANCIERING MINISTERIE VAN I&M
Hieronder staat hoe de financiering van het ministerie van I&M
(in miljoenen euro’s) is verdeeld over verschillende investeringen.
Per investering ziet u de financiering ■ Score 2010 | ■ Score 2009
Reizigersprojecten
409
619
Goederenprojecten
38
61
Vervangingsinvesteringen
Bovenbouwvernieuwing
Infrastructurele knelpunten
171
160
168
170
129
105
0
verslag van de directie - financieel verslag

Bericht van de raad van commissarissen
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Algemeen
Het toezicht op het beleid van het bestuur en de algemene
gang van zaken bij ProRail wordt uitgeoefend
door de raad van commissarissen (‘de raad’). De raad
staat het bestuur met advies ter zijde. Deze structuur
wordt aangeduid als een two-tier corporate bestuur
waarbij de raad onafhankelijk is van het bestuur. Deze
onafhankelijkheid komt eveneens tot uitdrukking in de
samenstelling van de raad. Alle leden zijn onafhankelijk
ten opzichte van elkaar, het bestuur en welk deelbelang
dan ook.
De raad heeft drie commissies ingesteld die de besluitvorming
van de raad voorbereiden: de auditcommissie,
de remuneratiecommissie en de selectie- en benoemingscommissie.
Het verslag van de werkzaamheden
van deze commissies is onderdeel van dit bericht.
De samenstelling van de raad is opgenomen in de personalia.
Verdere informatie over de corporate governance
structuur en de taken van de commissies is opgenomen
in hoofdstuk 2.3.
Bijeenkomsten van de raad van
commissarissen
In 2010 is de raad in zeven reguliere vergaderingen bijeen
geweest en er hebben daarnaast twee telefonische
conferenties plaatsgevonden over specifieke onderwerpen.
Bij drie van de negen vergaderingen was de raad
niet voltallig; de heer Broekhuizen, de heer Kooijman en
mevrouw Zuiderwijk-Jacobs waren ieder bij verschillende
gelegenheden twee keer afwezig. De raad is gewoon
te vergaderen in aanwezigheid van de voltallige directie
van ProRail.
In 2010 heeft de raad op twee momenten met de directie
de strategie van ProRail besproken. Onderwerpen die
specifieke aandacht kregen, waren de prestaties op het
spoor, het eenvoudiger inrichten van het spoor, elektrisch
rijden, de cultuur binnen de ProRail-organisatie en
het bewerkstelligen van verandering in de organisatie,
het anticiperen op externe ontwikkelingen en de relatie
met stakeholders.
Verschillende keren gedurende het jaar sprak de raad
over de ernstige ontregeling van het treinverkeer in de
periode tussen 17 en 23 december 2009 als gevolg van
sneeuw en het maatregelenpakket ‘actieplan winterhard
spoor’ dat ernstige ontregeling als gevolg van sneeuw
moet voorkomen. In een aparte vergadering besprak de
raad de brand op de verkeersleidingspost in Utrecht in
november.
De raad stelde de nieuwe reglementen van de auditcommissie,
de remuneratiecommissie en de selectie- en
benoemingscommissie vast.
In april besprak de raad het jaarlijkse accountantsverslag
en stemde in met het bestuursverslag, de jaarrekening
en de winstbestemming. De voltallige raad heeft op
14 april 2010 de Algemene Vergadering van Aandeelhouders
bijgewoond, waarin de aandeelhouder de jaarrekening
over het verslagjaar 2009 heeft vastgesteld
en de profielschets van de raad heeft besproken. Nadat
ook de Ondernemingsraad de gelegenheid had gekregen
commentaar op de profielschets te geven, stelde
de raad de profielschets vast. Eveneens werden in 2010
de functieprofielen van de directie besproken en vastgesteld.
In november was de raad twee dagen op werkbezoek
bij Network Rail in Londen, waar de raad zich verdiepte
in de werkwijze en strategie van deze railinfra -
beheerder. Andere onderwerpen die aan bod kwamen
betroffen de corporate governance van Network Rail,
strategische routeplanning, imago, reputatie en corporate
communicatie en asset management. Ook werd
een bezoek gebracht aan het verkeersleidingscentrum
op Waterloo Station en het Project King’s Cross.
De raad besprak daarnaast het meten van de reputatie
van ProRail en de medewerkerbetrokkenheid en
-tevreden heid en besteedde tijd aan het thema human
resources in relatie tot de groei van ProRail.
Overige onderwerpen die regulier aan de orde kwamen,
waren onder meer:
– kwartaalrapportages
– risicomanagement
– beheersing toprisico’s
– interne audits
– audit jaarplan
– investeringsvoorstellen
– grondtransacties
– businessplan
– jaaragenda van de raad en commissies
– (variabele) beloning directie
– targets directie
Daarnaast is tijdens diverse vergaderingen de wervingen
selectie van een nieuwe statutair directeur en nieuwe
commissarissen aan de orde geweest.
bericht van de raad van commissarissen 71

Samenstelling en evaluatie van de raad
van commissarissen
De Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft
het aantal leden van de raad vastgesteld op vijf. Vooruitlopend
op het aftreden van de president-commissaris per
1 februari 2010 is de samenstelling in het najaar van het
verslagjaar 2009 tijdelijk gewijzigd naar zes leden.
Op 1 februari trad de heer In ’t Veld als presidentcommissaris
terug uit de raad. Gedurende een periode
van tien jaar heeft de heer In ’t Veld zich met enthousiasme
en persoonlijke toewijding voor ProRail ingespannen.
De raad spreekt zijn waardering uit voor het vele werk
dat de heer In ’t Veld heeft verricht en is hem hier zeer
erkentelijk voor.
Per 1 februari 2010 is de heer Boersma aangetreden
als president-commissaris. De samenstelling van de raad
per 31 december 2010 is in onderstaand overzicht opgenomen.
De raad streeft naar een vertegenwoordiging van kwaliteiten
en ervaringsgebieden binnen de samenstelling van
de raad die recht doen aan de uitdagingen waarvoor de
vennootschap zich in de komende jaren geplaatst ziet.
Als specifieke ervaringsgebieden zijn benoemd: algemeen
management, financiën, sociaal-economisch beleid
(o.a. personeelsbeleid en medezeggenschap), overheidsorganisaties,
infrastructuur, technologie/ICT, klanten
en veiligheid en milieu. De leden van de raad worden
benoemd voor een periode van vier jaar en mogen ten
hoogste twee maal worden herbenoemd.
In het najaar van 2010 heeft de raad een schriftelijke
zelfevaluatie uitgevoerd met betrekking tot zijn functioneren.
Onderwerpen die aan de orde kwamen waren:
werkatmosfeer en samenwerking, deskundigheid van de
raadsleden, werk van de raad en de rol van de voorzitter
van de raad. De voorzitter van de raad heeft met elk
van de leden een evaluerend gesprek gevoerd. Onderwerpen
die hierbij aan de orde kwamen waren o.a. de
rol van de raad van commissarissen, de punten waaraan
in 2011 extra aandacht gegeven zal moeten worden en
de verhouding met de directie. De hoofdlijnen en conclusies
zijn door de raad vervolgens gezamenlijk besproken
en zullen ook worden gedeeld met de raad in de nieuwe
samenstelling na de aandeelhoudersvergadering in april
2011. Zo nodig zal op basis van deze discussie het jaarplan
voor 2011 worden aangepast.
Samenstelling raad van commissarissen per 31 december 2010
Naam Commissies Datum eerste
benoeming
Herbenoeming
Uiterste datum
van aftreden
M.A.M. Boersma
president-commissaris
selectie- en benoemingscommissie
(voorzitter)
remuneratiecommissie
auditcommissie
3 sept. 2009 -- AVA 2022
E.H. Broekhuizen auditcommissie (voorzitter) 13 nov. 2000 3 sept. 2009 AVA 2011
W. den Dulk auditcommissie 1 aug. 2000 3 sept. 2009 AVA 2011
W.E. Kooijman
Mevrouw C.J.G. Zuiderwijk-
Jacobs
remuneratiecommissie
selectie- en benoemingscommissie
remuneratiecommissie (voorzitter)
selectie- en benoemingscommissie
21 feb. 2007 3 sept. 2009 AVA 2013
1 juli 2001 3 sept. 2009 AVA 2012
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Verslag van de selectie- en benoemingscommissie
De selectie- en benoemingscommissie bestaat uit drie
leden. In 2010 heeft de commissie een zestal keer vergaderd.
De commissie bereidt de besluitvorming van de
raad voor bij de selectie en benoeming van commissarissen
en leden van de directie en houdt toezicht op het
beleid van het bestuur inzake het opvolgingsmanagement
van leden van de directie.
In 2010 is de selectie- en benoemingscommissie, na
de aankondiging van de heer Groen om zijn dienstverband
bij ProRail te willen beëindigen, gestart met
de selectie van een statutair directeur Operatie.
De selectieprocedure aan de hand van de profielschets
die was afgestemd met de directie en de ondernemingsraad,
is succesvol verlopen en heeft geleid tot de
benoeming van de heer Dirix als statutair directeur
per 1 januari 2011.
In december heeft de heer Klerk aangegeven dat hij
in verband met zijn gezondheidstoestand wenst terug
te treden uit de directie per 1 februari 2011. Om in de
ontstane vacature te voorzien, is per 5 januari 2011
mevrouw Zuiderwijk-Jacobs, tot dat moment lid van de
raad van commissarissen, benoemd als tijdelijk statutair
bestuurder en per 1 februari 2011 als voorzitter van het
bestuur. De remuneratie van mevrouw Zuiderwijk-Jacobs
valt binnen het door de aandeelhouder vastgestelde
beloningsbeleid (zie verder) en kent geen variabele component.
Per 11 april 2011 wordt mevrouw M. Goutvan
Sinderen benoemd als statutair bestuurder en voorzitter
van het bestuur.
Daar per het tijdstip van sluiting van de algemene vergadering
in april 2011 de heren E.H. Broekhuizen en
W. den Dulk zullen aftreden en niet meer herbenoembaar
zijn, is de commissie in het najaar 2010 gestart met
de werving van nieuwe commissarissen. Het profiel voor
de nieuw te werven commissarissen is gebaseerd op de
profielschets. De specifieke kwaliteiten van de te werven
commissarissen bevinden zich op het gebied van klanten,
financiën, overheidsorganisaties en infrastructuur.
Verslag van de remuneratiecommissie
De remuneratiecommissie bestaat uit drie leden.
Deze commissie stelt het beloningsadvies voor de vijf
leden van de directie op en legt dit ter goedkeuring
voor aan de raad. De commissie heeft in 2010 drie
keer vergaderd.
De Algemene Vergadering van Aandeelhouders van
ProRail stelt het beleid op het terrein van de bezoldiging
van het bestuur vast. Conform de Corporate Governance
Code stelt de raad, op advies van de remuneratiecommissie,
het remuneratierapport op voor de directie
van ProRail. Binnen het vastgestelde remuneratiebeleid
stelt de raad, wederom op advies van de remuneratiecommissie,
het vaste deel van het inkomen en het variabele
deel van het inkomen vast. Aan het begin van
elk jaar komen de raad en de directie een prestatiecontract
overeen voor het variabele gedeelte. Dit contract
bevat SMART-geformuleerde doelstellingen die binnen
het lopende jaar gerealiseerd moeten worden. Nadat de
raad de prestaties over het afgelopen jaar heeft beoordeeld,
stelt hij vast in hoeverre de directeuren hun collectieve
en individuele doelstellingen hebben behaald.
Algemeen
In 2010 heeft de aandeelhouder een afweging gemaakt
voor het bepalen van de categorie waarin ProRail ingedeeld
moet worden om het beloningsregime (categorie
publiek en/of markt) te bepalen. Na toetsing op de
criteria van de commissie Dijkstal, het staatsdeelnemingenbeleid
en het huidige takenpakket van ProRail, heeft
de aandeelhouder besloten dat de categorie Publiek het
meest geëigend is. Dit betekent dat de bezoldiging (vast
+ variabel) van toekomstige bestuurders van ProRail,
conform het vigerende beleid, ten hoogste 130% van
het ministersalaris zal bedragen.
Opbouw remuneratiebeleid
Het remuneratiepakket van de directie bestaat thans uit
een vast en variabel deel. De hoogte van de variabele
beloning wordt gevormd door zowel de beoordeling van
collectieve ProRail-resultaten als de door de directie individueel
behaalde resultaatafspraken.
De variabele beloning betreft maximaal 16% van het
salaris en is opgebouwd uit een collectief (90%) en een
persoonlijk (10%) deel. Het collectieve deel van de variabele
beloning wordt bepaald door de behaalde resultaten
op de gebieden klanttevredenheid, operationeel,
reputatie en financieel. De prestaties worden gemeten
aan de hand van KPI’s.
bericht van de raad van commissarissen 73

De functiezwaarte wordt op basis van de Hay-systematiek
gewogen. Gezien de indeling in de categorie
Publiek volgen we de indexering van het staatsdeel-
nemingenbeleid voor de categorie Publiek.
Bezoldiging directie
Op basis van het vastgestelde beloningsbeleid heeft de
raad de bezoldiging voor de leden van de directie vastgesteld.
Bestaande arbeidsvoorwaarden worden gehandhaafd.
Het remuneratiebeleid over 2010 is voor de statutaire
leden van de directie ongewijzigd.
Bezoldiging directie
(in euro’s) Basissalaris Variabele
beloning
Pensioenpremies
Overige
vergoedingen
Totaal 2010 Totaal 2009
B.J. Klerk 205.325 - 7.128 160.000 372.453 234.038
H.P.M.G. Steeghs 184.883 - 6.372 - 191.255 67.496
U. Groen (uit dienst
per 1 september 2010)
123.256 - 4.248 - 127.504 209.787
Totaal 513.464 - 17.748 160.000 691.212 511.321
Per januari 2010 heeft er een indexering plaatsgevonden
van 1,25% van het vaste inkomen.
In november hebben de reizigers veel last ondervonden
van de brand op de verkeersleidingspost in Utrecht en in
december van het winterweer. De raad van commissarissen
heeft besloten dat het daarom niet in de rede ligt
om over het jaar 2010 een variabele beloning aan de
directie toe te kennen. Op grond hiervan is de raad tot
de volgende vastgestelde bezoldiging voor de directie
gekomen:
De heer Klerk is om gezondheidsredenen per 1 februari
2011 teruggetreden als president-directeur van ProRail.
De afspraken gemaakt bij zijn terugtreden kunnen leiden
tot een maximale verplichting van EUR 160.000 voor
ProRail. De hoogte van de verplichting is afhankelijk van
de duur van de uitkering die de heer Klerk conform
vigerend beleid krijgt uit hoofde van de ziektewet.
Vervoersfaciliteiten
Gegeven de representatieve en flexibele vorm van mobiliteit
wordt aan de directie een leaseauto toegekend.
Netto onkostenvergoeding
ProRail verstrekt een netto onkostenvergoeding aan de
directie van EUR 60,00 netto per maand voor kleine
onkosten die gemaakt worden behorende bij de functie
(representatiekosten).
Pensioen
De pensioenregeling van de bedrijfstak Spoorwegen is
sinds 1 januari 2006 een collectieve beschikbare premieregeling.
Hiermee wordt bedoeld een regeling die de
werkgever verplicht tot het betalen van een vaste premie.
De opbouw van het pensioen is afhankelijk van de
leeftijd van de werknemer. Deelnemers geboren in of na
1950 hebben zicht op een pensioen gebaseerd op een
middelloonregeling met een pensioenleeftijd van 65 jaar.
Werknemers, geboren voor 1950 hebben zicht op een
gematigde eindloonregeling met een pensioenleeftijd
van 61 of 62 jaar. De werkgever is niet aansprakelijk voor
het aanvullen van premie- of dekkingstekorten bij het
pensioenfonds.
Arbeidsovereenkomsten
Conform de Corporate Governance Code worden nieuwe
statutaire bestuurders benoemd voor een termijn
van maximaal vier jaar. Na afloop van een eerste termijn
kan bij goed functioneren een bestuurder worden herbenoemd
voor achtereenvolgende termijnen van (maximaal)
vier jaar. Dit uitgangspunt is toegepast op de per
6 september 2009 nieuw benoemde statutair bestuurder
de heer Steeghs en bij de per 1 januari 2011 nieuw
benoemde statutair bestuurder de heer Dirix. Bestaande
arbeidsovereenkomsten worden gerespecteerd.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

In 2010 heeft een indexering plaatsgevonden van 1%.
De bezoldiging van de leden van de raad van commissarissen
is conform beleid en als volgt.
Bezoldiging commissarissen
(in euro’s)
M.A.M. Boersma
(president-commissaris)
R.J. in ‘t Veld (afgetreden als
president-commissaris per 1-2-2010)
Vaste jaarlijkse
vergoeding
Vergoeding
Audit
Committee
Vergoeding
Selectie-/
Benoemingscommissie
Vergoeding
Remuneratiecommissie
Totaal 2010 Totaal 2009
30.332 12.498 12.498 6.249 61.577 10.532
9.024 - - - 9.024 44.615
E.H. Broekhuizen 19.286 12.498 - - 31.784 31.595
W. den Dulk 19.286 12.498 - - 31.784 31.595
W.E. Kooijman 19.286 - 12.498 4.166 35.950 21.178
Mevrouw C.J.G. Zuiderwijk-Jacobs
(teruggetreden per 4-1-2011)
19.286 - 10.415 4.166 33.867 21.178
Totaal 116.500 37.494 35.411 14.581 203.986 160.693
Bezoldiging raad van commissarissen
De beloning van de raad bestaat uit een vaste, door de
Algemene Vergadering van Aandeelhouders vastgestelde,
jaarlijkse vergoeding en een vergoeding per vergadering
voor de leden van de auditcommissie en de leden
van de remuneratie-, selectie- en benoemingscommissie.
ProRail heeft geen leningen verstrekt aan leden van de
raad. In overeenstemming met de regels van behoorlijk
bestuur is de beloning van de leden van raad niet afhankelijk
van de prestaties van ProRail.
bericht van de raad van commissarissen 75

Verslag van de auditcommissie
De auditcommissie bestaat uit drie leden en heeft zes
keer vergaderd. De auditcommissie ziet toe op de kwaliteit
van de financiële informatievoorziening, maar richt
zich daarnaast ook op de transparantie en betrouwbaarheid
van toekomstgerichte en niet-financiële informatie.
Deze informatie is voor de besturing van ProRail en voor
de aandeelhouder, subsidieverlener en andere stakeholders
van groot belang en slaat neer in het jaarlijkse
beheerplan en de kwartaalrapportages en jaarverslag.
Kwaliteit van de informatievoorziening
Ten aanzien van de toekomstgerichte planningsinformatie
heeft de auditcommissie met de directie de veranderingen
in de lange termijnplannen besproken die de
basis vormen voor het beheerplan en daarmee voor de
subsidieaanvraag. Hiernaast is stil gestaan bij de invoering
van het nieuwe informatiesysteem ten behoeve van
de plangegevens. Tevens heeft de commissie een aantal
maal gesproken over hoe de betrouwbaarheid van de
niet-financiële informatie over de kernprestaties (KPI’s)
van ProRail te borgen. Hierbij is besloten om samen met
de accountant te onderzoeken in hoeverre tot een hoger
niveau van assurance kan worden gekomen op deze
informatiestroom.
De auditcommissie heeft drie maal overleg gevoerd met
de accountant. Dit ter bespreking van de uitkomsten van
de jaarrekeningcontrole, ter bespreking van de controlestrategie
voor 2010 en ter bespreking van de resultaten
uit de interim-controle. De bevindingen van de accountant
worden door de directie vertaald naar verbeteracties.
De auditcommissie monitort de voortgang van deze
verbeteracties op basis van de gerapporteerde voortgang
in de kwartaalrapportages. Vooral de betrouwbaarheid
van de registratie van de objecten
na afronding van bouwprojecten en de aanstaande juridische
eigendomsgang van activa naar het ministerie van
Infrastructuur en Milieu waren belangrijke aandachtspunten
in de gesprekken met de accountant. Hiernaast is
het beleid ter voorkoming en opsporing van fraude aangehaald.
Met het hoofd van de afdeling interne audit is
regelmatig overleg geweest. In deze besprekingen zijn de
auditresultaten geëvalueerd, de monitoring en opvolging
van verbeteracties besproken en het op risico’s gebaseerde
auditjaarplan voor 2011 vastgesteld.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Nieuwe accountant
Tijdens de aandeelhoudersvergadering van 2010 is Ernst
& Young na een aanbestedingstraject opnieuw benoemd
tot accountant van ProRail.
Risicomanagement en Compliance
De commissie heeft de werking van het risicomanagement
geëvalueerd aan de hand van het verslag van
de directie en de jaarlijkse audit die door de interne
corporate audit en externe accountant is uitgevoerd. Het
systeem van risicomanagement functioneert adequaat,
maar kan worden aangescherpt door de sturing meer
dynamisch en toekomstgericht te maken met gebruik
van een ‘heatmap’ en door meer op de inherente risico’s
in de bedrijfsvoering te sturen in plaats van op de restrisico’s.
De directie heeft beide verbeteringen intussen
geïmplementeerd.
Tot slot
Per 1 september heeft de heer Groen (directeur Operatie)
ProRail verlaten. De raad bedankt de heer Groen voor
zijn persoonlijke toewijding en inzet voor ProRail.
In het bijzonder wil de raad stilstaan bij het vertrek van
de heer Klerk (president-directeur). De raad bewondert
het door de heer Klerk getoonde doorzettingsvermogen,
zijn betrokkenheid en kennis van het spoor en spreekt
zijn dank uit voor alles wat gedurende de periode dat
hij president-directeur was tot stand is gebracht.
De raad van commissarissen bedankt alle medewerkers
van ProRail voor de inzet die zij in 2010 vaak onder
moeilijke omstandigheden geleverd hebben.
Utrecht, 22 maart 2011
In de context van het bespreken van de belangrijkste
risico’s en het maatschappelijk verantwoord ondernemen
is met de directie besloten om ten aanzien van het
compliancebeleid van milieuwetgeving een proactief
beleid te gaan voeren.
Financieel beleid
De auditcommissie heeft een aantal maal stil gestaan
bij de efficiëntie van ProRail. Hiertoe zijn ook de reeds
in geboekte efficiëntietaakstellingen van EUR 150 miljoen
per jaar besproken. De commissie constateert dat er
naast deze expliciete taakstellingen en efficiëntie ook
impliciete efficiëntie wordt gevraagd in de vorm van
ontoereikende indexatievergoeding. Daarnaast is de
mogelijke impact van het regeerakkoord van het in
oktober aangestelde kabinet besproken waarin om forse
bezuinigingen wordt gevraagd aan de spoorsector. Ter
invulling hiervan zal door de spoorsector een gezamenlijk
voorstel worden opgesteld dat begin 2011 met de minister
wordt besproken.
Raad van commissarissen ProRail B.V.
M.A.M. Boersma, president-commissaris
E.H. Broekhuizen
W. den Dulk
W.E. Kooijman
bericht van de raad van commissarissen 77

Personalia
In onderstaand overzicht zijn de personalia van de directie
en de raad van commissarissen van ProRail B.V. samengevat.
De peildatum is 31 december 2010.
Directie ProRail B.V.
B.J. Klerk (1951)
President-directeur (per 29 december 2004)
H.P.M.G. Steeghs (1957)
Directeur Financiën (per 6 september 2009)
P.E.M. Buck (1952)
Directeur Projecten (per 1 april 2009)
Nevenfuncties
Lid Corporate Tenderboard van Rijkswaterstaat
P. Kraaijeveld (1968)
Directeur Vervoer en Dienstregeling (per 1 april 2009)
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Raad van commissarissen ProRail B.V.
M.A.M. Boersma (1947)
President-commissaris (per 1 februari 2010)
Beroep/functie: Zelfstandig adviseur
Nevenfuncties
Lid Board of Directors Neste Oil, Finland
Voorzitter Board of Directors Prometheus-Energy,
USA
Voorzitter Raad van Commissarissen KEMA
Voorzitter Raad van Toezicht VieCuri Medisch
Centrum voor Noord-Limburg
Voorzitter/lid van enige stichtingen
E.H. Broekhuizen (1947)
Commissaris (per 13 november 2000)
Beroep/functie: Zelfstandig adviseur
Nevenfuncties
Commissaris bij Vancis B.V.
W.E. Kooijman (1950)
Commissaris (per 21 februari 2007)
Beroep/functie: Directeur Personeel & Organisatie
KLM
Nevenfuncties
Bestuursvoorzitter bij NVP (Nederlandse Vereniging
voor Personeelsmanagement & Organisatieontwikkeling)
Commissaris bij B&A
Voorzitter van het bestuur van de Stichting
Administratiekantoor Aandelen Gebroeders
Van Beek b.v.
Mevrouw C.J.G. Zuiderwijk-Jacobs (1962)
Commissaris (per 1 juli 2001)
Beroep/functie: Zelfstandig adviseur
79
W. den Dulk (1941)
Commissaris (per 1 augustus 2000)
Beroep/functie: Zelfstandig adviseur
Nevenfuncties
Commissaris bij Borax Rotterdam N.V.
Commissaris bij Stena Line B.V.
personalia

Jaarrekening 2010

Balans per 31 december 2010
Bedragen in miljoenen euro’s (vóór verwerking van het resultaat)
Activa 31 december 2010 31 december 2009
Vaste activa
Materiële vaste activa 1 18.165 17.575
Financiële vaste activa 2 561 665
18.726 18.240
Vlottende activa
Vorderingen 3 342 406
Liquide middelen 4 505 385
847 791
Totaal Activa 19.573 19.031
Passiva 31 december 2010 31 december 2009
Eigen vermogen 5 5.195 3.887
Voorzieningen 6 185 181
Langlopende schulden 7 494 1.814
Kortlopende schulden 8 110 172
Overlopende passiva 9 13.589 12.977
Totaal Passiva 19.573 19.031
81
jaarrekening

Exploitatierekening 2010
Bedragen in miljoenen euro’s
2010 2009
Bijdragen 10
Exploitatiebijdragen Rijksoverheid 955 866
Amortisatie investeringsbijdragen 390 293
Gebruiksvergoeding 232 227
1.577 1.386
Diverse bedrijfsopbrengsten 11
Geactiveerde productie eigen bedrijf 129 93
Overige bedrijfsopbrengsten 51 54
180 147
Bedrijfsopbrengsten 1.757 1.533
Exploitatielasten 12
Kosten van uitbesteed werk -637 -615
Lonen en salarissen -212 -182
Sociale lasten -29 -24
Afschrijvingskosten -581 -565
Overige waardeveranderingen vaste activa -152 -80
Overige bedrijfslasten -200 -148
-1.811 -1.614
Vrijval herwaarderingsreserve 13 202 190
-1.609 -1.424
Financiële baten en lasten 14 -127 -92
Bedrijfslasten -1.736 -1.516
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor mutatie
egalisatiereserve en belastingen
15 21 17
Mutatie egalisatiereserve 16 -21 -17
Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
voor belastingen
0 0
Belastingen 0 0
Resultaat na belastingen 0 0
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Kasstroomoverzicht 2010
Bedragen in miljoenen euro’s
2010 2009
Resultaat uit bedrijfsuitoefening 0 0
Aanpassingen voor:
Mutaties egalisatierereserve 21 17
Exploitatiedeel herwaardering -10 4
Afschrijvingskosten vaste activa 581 565
Niet-activeerbare investeringen/liquidatieresultaten 110 74
Vrijval herwaarderingsreserve -202 -190
Mutaties voorzieningen 4 -3
Amortisatie investeringsbijdragen -390 -293
114 174
Mutaties werkkapitaal
Vorderingen 64 114
Kortlopende schulden -62 6
Overlopende passiva (kortlopend) -69 -191
-67 -71
Kasstroom uit operationele activiteiten 47 103
Bruto-investeringen materiële vaste activa -1.289 -1.077
Desinvesteringen materiële vaste activa 42 6
Overige mutaties investeringen 26 -25
Kasstroom uit investeringsactiviteiten -1.221 -1.096
Investeringsbijdragen 1.284 891
Overige mutaties investeringsbijdragen -4 14
Door Rijksoverheid ingehouden generieke taakstelling -14 -14
Door Rijksoverheid ingehouden aanbestedingsresultaten -17 -41
Door Rijksoverheid ingehouden efficiëntie gebruiksvergoeding -2 -2
Disagio 0 3
Storting agio op aandelenemissie 1.400 0
Aflossing leningen (geen herfinanciering) -1.320 0
Onttrekkingen overlopende passiva -33 14
Kasstroom uit financieringsactiviteiten 1.294 865
83
Totale kasstroom 120 -128
Liquide middelen einde boekjaar 505 385
Liquide middelen begin boekjaar 385 513
Mutatie liquide middelen 120 -128
jaarrekening

Toelichting op de balans,
de exploitatie rekening
en het kasstroomoverzicht
Grondslagen voor de jaarrekening
Algemeen
De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en met de Richtlijnen
van de Raad voor de Jaarverslaggeving. De hierna uiteengezette grondslagen voor
de financiële verslaggeving zijn consistent toegepast voor de gepresenteerde perioden
in deze jaarrekening. Alle bedragen in de jaarrekening staan vermeld in miljoenen euro’s
(EUR), tenzij anders vermeld.
Presentatie
De opstelling van de verloopstaat materiële vaste activa wijkt af van de standaardindeling
(artikel 366 lid 1 Titel 9 BW 2) teneinde een beter inzicht te geven en beter aan te sluiten
bij de aard van het bedrijf conform artikel 362 lid 4 en artikel 363 lid 4 Titel 9 BW 2.
Hiertoe is de onderverdeling van de verloopstaat materiële vaste activa uitgebreid. Daarnaast
sluit de indeling beter aan bij de gehanteerde benamingen in de communicatie
tussen ProRail en de Rijksoverheid.
Grondslagen voor de waardering van activa en passiva
en voor de resultaatbepaling
Waardering
Alle activa en passiva worden opgenomen tegen historische kosten, tenzij anders vermeld.
Baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben,
in zoverre dat ongerealiseerde winsten niet in aanmerking worden genomen en dat te
verwachten verliezen worden verantwoord wanneer deze worden onderkend.
Materiële vaste activa
Materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen actuele waarde, ingevuld door de
vervangingswaarde onder aftrek van de over deze waarde op lineaire basis berekende
afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen. Terreinen in de categorie Dragen,
geleiden en doorsnijden en activa in de categorie Werken in constructie worden gewaardeerd
tegen de aanschafwaarde.
Onder de aanschafwaarde wordt verstaan investeringsuitgaven die verband houden met
het verkrijgen of vervaardigen van het actie, inclusief de kosten van de door eigen
personeel verrichte werkzaamheden (geactiveerde productie eigen bedrijf). In de aanschafwaarde
wordt geen rente over investeringen tijdens de bouw begrepen. Indien de
kosten van groot onderhoud aan materiële vaste activa niet voldoen aan activeringscriteria,
worden deze direct ten laste gebracht van de exploitatierekening.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

De vervangingswaarde van de materiële vaste activa wordt bepaald door de aanschafwaarde
jaarlijks te indexeren op basis van CBS-gegevens. Indien is besloten de activa te
verkopen, te slopen of over te dragen, is de actuele waarde gelijk aan de verwachte (directe)
opbrengstwaarde.
De door de Rijksoverheid gefinancierde investeringen worden als vaste activa geactiveerd,
terwijl de ontvangen bijdragen als een overlopend passief worden gerubriceerd. Deze
methode wordt ook toegepast op door derden gefinancierde investeringen, waarvan het
economisch eigendom bij ProRail ligt. Financiering vindt plaats tegen aanschafwaarde.
De afschrijvingen worden berekend op de lineaire methode en zijn gebaseerd op de
verwachte gebruiksduur en houden rekening met een eventuele restwaarde. Indien de
verwachting omtrent de afschrijvingsmethode, gebruiksduur en/of restwaarde in de loop
van de tijd wijzigt, worden deze als een schattingswijziging verantwoord.
De afschrijvingen op basis van vervangingswaarde worden ten laste van de exploitatierekening
gebracht als afschrijvingskosten. De ontvangen investeringsvergoeding van de
Rijksoverheid is gebaseerd op de aanschafwaarde en wordt als jaaramortisatie verwerkt in
de exploitatierekening naar voortgang van de afschrijving van de activa waarop de vergoeding
betrekking heeft. Het verschil tussen de afschrijvingen op basis van vervangingswaarde
en de afschrijvingen op basis van de historische uitgaafprijs wordt onttrokken aan de
herwaarderingsreserve ten gunste van de exploitatierekening.
De afschrijvingstermijnen in jaren zijn als volgt:
Ondergrens Bovengrens
Dragen, geleiden en doorsnijden 30 100
Energie 40 80
Transfer 5 100
Beheersen en communicatie 4 30
Beveiligen 20 50
85
Op Terreinen wordt niet afgeschreven.
Jaarlijks wordt onderzocht of er sprake is van een bijzondere waardevermindering van de
materiële vaste activa. Indien deze indicatie aanwezig is, dan wordt de verwachte realiseerbare
waarde van het actief bepaald. Indien deze waarde lager is dan de huidige boekwaarde,
dan wordt het verschil ten laste van de exploitatierekening gebracht voor zover
de gevormde herwaarderingsreserve voor dit actief niet toereikend is. De aard van de
activa leidt ertoe dat de realiseerbare waarde veelal niet per actief kan worden bepaald.
In deze gevallen wordt de realiseerbare waarde afgeleid van de kasstroomgenererende
eenheid waartoe het actief behoort.
Indien een bijzondere waardevermindering heeft plaatsgevonden, wordt jaarlijks nagegaan
of er aanwijzingen bestaan of deze waardevermindering ten aanzien van de materiële
vaste activa niet meer bestaat of is verminderd en derhalve moet worden teruggenomen.
De verhoging mag niet verder gaan dan tot het bedrag van de boekwaarde van het actief
dat op dat moment zou hebben gegolden, indien het bijzondere waardeverminderingverlies
niet zou zijn verantwoord. De verhoging van de boekwaarde (een terugneming van
een bijzonder waardeverminderingverlies) wordt onmiddellijk verantwoord als bate in de
exploitatierekening tot de oorspronkelijke aanschafwaarde. Indien de verhoging de aanschafwaarde
te boven gaat, zal dit deel ten gunste van een herwaarderingsreserve worden
gebracht.
jaarrekening

Financiële vaste activa
Deelnemingen
Deelnemingen worden tegen de vermogensmutatiemethode gewaardeerd. Overeenkomstig
deze methode, worden de deelnemingen in de balans opgenomen tegen het
aandeel van ProRail in de nettovermogenswaarde rekeninghoudend met zijn aandeel in
de resultaten van de deelnemingen van het moment van verwerving, bepaald volgens
de grondslagen zoals vermeld in de jaarrekening van de deelneming. In de exploitatierekening
wordt het aandeel in het resultaat van de deelnemingen opgenomen. Indien en
voor zover de vennootschap niet zonder beperking uitkering van de positieve resultaten
aan haar kan bewerkstelligen, worden de resultaten in een wettelijke reserve opgenomen.
Overige vorderingen
De overige vorderingen op lange termijn worden opgenomen tegen de nominale waarde
onder aftrek van een waardecorrectie voor mogelijke oninbaarheid. Het binnen een jaar
te ontvangen deel van deze vorderingen wordt hier eveneens opgenomen.
Vorderingen
De vorderingen worden opgenomen tegen nominale waarde onder aftrek van een
waarde correctie voor mogelijke oninbaarheid.
Voorzieningen
Voorzieningen worden opgenomen voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen
van een onzekere omvang of met een onzeker tijdstip als gevolg van gebeurtenissen in
het verleden. De omvang van de voorziening wordt bepaald door de beste schatting per
balansdatum van de bedragen die noodzakelijk zijn om de desbetreffende verplichtingen
en verliezen af te wikkelen. De voorziening derdenwerken heeft een meerjarig karakter
en wordt opgenomen tegen contante waarde; de overige voorzieningen worden opgenomen
tegen nominale waarde. De voorziening derdenwerken heeft betrekking op de
te verwachten verplichtingen voor onderhoud en vernieuwing van door derden betaalde
werken.
Langlopende schulden
De langlopende schulden worden verantwoord tegen de nominale waarde.
Pensioenen
De aan de pensioenuitvoerder te betalen premie wordt als last in de winst- en verliesrekening
verantwoord. Te betalen premie dan wel de vooruitbetaalde premie per jaareinde
wordt als overlopend passief respectievelijk overlopend actief verantwoord.
Voor verplichtingen naast de aan de pensioenuitvoerder te betalen premie wordt een
voorziening opgenomen, indien per balansdatum sprake is van een in rechte afdwingbare
of feitelijke verplichting aan de pensioenuitvoerder en/of werknemer, het waarschijnlijk
is dat voor de afwikkeling van die verplichting een uitstroom van middelen noodzakelijk
is, en er een betrouwbare schatting kan worden gemaakt van de omvang van de
verplichting. De voorziening voor additionele verplichtingen aan de pensioenuitvoerder
en/of werknemer, wordt gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die
nood zakelijk zijn om de desbetreffende verplichtingen per balansdatum af te wikkelen.
De voorziening wordt gewaardeerd tegen de contante waarde als het effect van de tijdswaarde
van geld materieel is (waarbij de disconteringsvoet vóór belastingen de actuele
marktrente weergeeft).
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Bijdragen
Onder Bijdragen Rijksoverheid worden de van de Rijksoverheid verkregen middelen voor
capaciteitsmanagement, verkeersleiding, onderhoud en kapitaallasten van het landelijke
railnet verantwoord.
De van de Rijksoverheid ontvangen vergoedingen voor aanleg van vaste activa en vervanging
van de bovenbouw worden op de Bijdragen in mindering gebracht en gepresenteerd
als Investeringsbijdragen in de Overlopende passiva. Naar rato van afschrijving op de
activa, wordt de post Investeringsbijdragen geamortiseerd. De amortisatie wordt gepresenteerd
als Amortisatie investeringsbijdragen in de exploitatierekening.
De van spoorwegondernemingen geïnde vergoedingen voor gebruik van het landelijk
railnet worden onder Gebruiksvergoeding verantwoord.
Diverse bedrijfsopbrengsten
Onder Geactiveerde productie eigen bedrijf zijn opgenomen de door het eigen personeel
verrichte werkzaamheden, welke betrekking hebben op de vervaardiging van materiële
vaste activa (investering), zoals voorbereiding en toezicht.
Onder Overige bedrijfsopbrengsten zijn met name opbrengsten van de voor derden uitgevoerde
werkzaamheden opgenomen.
Belastingen
ProRail B.V. maakt samen met Railinfratrust B.V. deel uit van een fiscale eenheid voor de
heffing van vennootschapsbelasting en tevens van een fiscale eenheid voor de heffing van
omzetbelasting. Beide vennootschappen zijn volgens de standaardvoorwaarden hoofdelijk
aansprakelijk voor de te betalen belasting van alle bij de fiscale eenheid betrokken
vennootschappen.
Grondslagen voor het kasstroomoverzicht
87
Presentatie
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode, waarbij onderscheid is
gemaakt tussen de kasstromen uit operationele, investerings- en financieringsactiviteiten.
Liquide middelen
Onder de liquide middelen zijn opgenomen de bedragen op bankrekeningen van ProRail
en die ter beschikking staan aan de bedrijfsactiviteiten van ProRail.
Interest
De interest ontvangsten en uitgaven zijn niet apart vermeld op het kasstroomoverzicht en
gerubriceerd onder het resultaat uit bedrijfsuitoefening.
Investeringsbijdragen
De investeringsbijdragen bevatten de ontvangen bijdragen van overheden voor de realisatie
van in gebruikgenomen bouwprojecten.
Dividend
Dividenduitkeringen worden vermeld onder de kasstromen uit financieringsactiviteiten.
jaarrekening

Financieel risicomanagement
Algemeen
De in deze toelichting opgenomen gegevens verschaffen informatie die behulpzaam is
bij het schatten van de omvang van risico’s die verbonden zijn aan zowel de in de balans
opgenomen als de niet in de balans opgenomen financiële instrumenten. Het betreft
hier elke overeenkomst die leidt tot een financieel actief bij één partij en een financiële
verplichting of eigen- vermogensinstrument bij een andere partij. Hieronder vallen zowel
traditionele financiële instrumenten (vorderingen, schulden en effecten) als afgeleide
financiële instrumenten (derivaten).
De primaire financiële instrumenten van ProRail dienen ter financiering van de operationele
activiteiten van ProRail of vloeien direct uit deze activiteiten voort. Het beleid van
ProRail is om niet te handelen in financiële instrumenten.
De belangrijkste risico’s uit hoofde van de financiële instrumenten van ProRail zijn het rente-,
het krediet- en het liquiditeitsrisico.
Het beleid van ProRail om deze risico’s te beperken, luidt als volgt:
Renterisico
De langlopende vorderingen en leningen van ProRail hebben een vast rentepercentage
waardoor ProRail het risico loopt dat de waarde van de vorderingen en leningen zal dalen
respectievelijk stijgen als gevolg van veranderingen in de marktrente.
Het aflossingschema en de opbouw van de van toepassing zijnde rentepercentages is
opgenomen bij de toelichting op de langlopende schulden.
Kredietrisico
ProRail handelt enkel met kredietwaardige partijen en heeft procedures opgesteld om de
kredietwaardigheid te bepalen. Tevens heeft ProRail richtlijnen opgesteld om de omvang
van het kredietrisico bij elke partij te beperken. Bovendien bewaakt ProRail voortdurend
zijn vorderingen en hanteert ProRail een strikte aanmaningsprocedure. Door de bovenstaande
maatregelen is het kredietrisico voor ProRail minimaal. Verder zijn er geen belangrijke
concentraties van kredietrisico binnen ProRail.
Liquiditeitsrisico
Het risico voor ProRail dat toekomstige kasstromen verbonden aan een monetair financieel
instrument fluctueren in omvang is minimaal, aangezien de langlopende vorderingen en
schulden vastrentend zijn.
Reële waarde
Gezien de marktconformiteit van de overeengekomen kredietvoorwaarden wijkt de reële
waarde van de financiële instrumenten niet materieel af van de in de balans opgenomen
boekwaarde.
Liquide middelen, vorderingen en kortlopende schulden
Gezien de korte looptijd van deze instrumenten benadert de boekwaarde de waarde in
het economisch verkeer.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Vaste Activa
1 Materiële vaste activa
Dragen, Energie Beheersen Beveiligen Transfer Werken in Totaal
geleiden
en doorsnijden
en communicatie
constructie
Stand per 31 december 2009
Aanschafwaarde 20.343 3.773 1.071 2.411 3.870 1.669 33.137
Cumulatieve afschrijvingen -8.368 -2.419 -685 -1.435 -2.655 - -15.562
Aangepaste stand per
31 december 2009
11.975 1.354 386 976 1.215 1.669 17.575
Bruto-investeringen - - - - - 1.289 1.289
Ingebruikname 538 66 117 69 79 -869 0
Desinvesteringen (incl. cum. afschr.) -40 -1 - - -1 -110 -152
Jaarafschrijving -344 -51 -67 -63 -56 - -581
Herwaardering -26 99 13 43 -9 - 120
Overige mutaties -11 - -36 35 -2 -72 -86
Totaal mutaties in 2010 117 113 27 84 11 238 590
Stand per 31 december 2010
Aanschafwaarde 20.608 4.119 1161 2.642 3.907 1.907 34.344
Cumulatieve afschrijvingen -8.516 -2.652 -748 -1.582 -2.681 - -16.179
Boekwaarde 12.092 1.467 413 1.060 1.226 1.907 18.165
Boekwaarde op basis van
historische aanschafwaarde
9.186 1.180 373 908 954 1.907 14.508
89
Herinterpretatie economisch eigendom
In 2010 is de kwalificatie van het economisch eigendom van de spoorkruisende delen, bijvoorbeeld
fietstunneltjes, opnieuw beoordeeld. Op basis van de huidige afspraken met de
overheden is geconcludeerd dat deze spoorkruisende delen als economisch eigendom van
ProRail moeten worden aangemerkt. Deze herinterpretatie is verwerkt per 31 december
2009 en leidt tot een verhoging van de boekwaarde van de materiële vaste activa van
EUR 825 miljoen. De vergelijkende cijfers zijn aangepast.
Categorieën Materiële vaste activa:
Dragen, geleiden en doorsnijden bevat terreinen (6%), aardebaan (9%), bovenbouw
(incl. ballast) (33%), bruggen (27%), tunnels (19%) en overige doorsnijdingsystemen,
zoals overwegen en geluidsschermen (6%);
Energie bevat de bovenleiding, draagconstructies (61%) en onderstations/voedingsinstallaties
(39%);
Beheersen en communicatie bevat de zogenaamde hard- en software van de systemen
voor de aansturing van de treindienst (25%), reizigersinformatiesystemen (15%), telecommunicatienetwerken
(55%), zoals GSM-R (‘GSM for Railways’), ATM (Asynchrone Transfer
Mode) en telecommunicatiekabels en overige communicatie apparatuur (5%);
Beveiligen bevat baanvakbeveiliging, zoals detectiesystemen, seinen en treinbeïnvloedingssystemen;
Transfer bevat perrons inclusief overkappingen (42%), de toegang tot perrons, zoals
roltrappen, liften, bruggen en tunnels (21%), het publieke aandeel in stations gebouwen
(22%) en fietsenstallingen (15%).
jaarrekening

Bruto-investeringen
De bruto-investeringen in vaste activa bedroegen in 2010 EUR 1.289 miljoen en zijn 20%
hoger dan in 2009 (EUR 1.077 miljoen). Het ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft
circa 87% van de investeringen in 2010 gefinancierd. Hiervan heeft EUR 786 miljoen
betrekking op uitbreidingsinvesteringen en EUR 339 miljoen op vervangingsinvesteringen
(waaronder EUR 168 miljoen voor bovenbouwvernieuwing). De grootste uitbreidingsinvesteringen
zijn de Hanzelijn (EUR 223 miljoen), Sporen in Arnhem (EUR 96 miljoen),
Randstadspoor (EUR 85 miljoen) en investeringen in Nieuwe Sleutel Projecten
(EUR 84 miljoen).
Verder droegen lokale en regionale publieke partners (zoals provincies en gemeenten)
en NS Groep N.V. (FENS) samen EUR 164 miljoen bij aan projecten.
Ingebruikname
De grootste ingebruiknames hebben plaatsgevonden bij de uitbreidingsprojecten: Randstadspoor,
vier sporen Vleuten-Utrecht en Houten-Houten Castellum (EUR 192 miljoen),
InfoPlus (EUR 50 miljoen), het programma ATM (EUR 20 miljoen) en het programma
Ruimte voor de Fiets (EUR 15 miljoen). Bij de vervangingsprojecten is voor EUR 208 miljoen
aan vernieuwde bovenbouw in gebruik genomen. Een groot deel van de ingebruiknames
heeft betrekking op kleinere uitbreidings- en vervangingsprojecten.
Desinvesteringen
De desinvesteringen bij de Werken in constructie zijn met name veroorzaakt door
af boekingen als gevolg van niet-activeerbare investeringsuitgaven. Dit betreft onder
andere nacontractering in verband met gevonden explosieven bij project MEGA bovenbouwvernieuwing
(EUR 20 miljoen), verleggen van kabels en leidingen derden Hanzelijn
(EUR 9 miljoen), verleggen kabels en leidingen derden Randstadspoor (EUR 8 miljoen),
ondoelmatige engineering vier sporen Utrecht CS-Utrecht Lunetten (EUR 8 miljoen), bijstelling
strategie Mistral (EUR 7 miljoen) en kosten studie- en ontwikkeling InfoPlus
(EUR 7 miljoen). De desinvesteringen bij de activa hebben met name betrekking op boekwaardeverliezen
op de bovenbouwvernieuwingen (EUR 33 miljoen).
Herwaardering
De herwaardering van de materiële vaste activa in 2010 is gebaseerd op de samengestelde
indexcijfers van de CBS-maandstatistieken december 2010 over de periode september
2009 tot en met augustus 2010.
Overige mutaties
Onder overige mutaties zijn opgenomen overboekingen van categorieën activa naar aanleiding
van recente inzichten in het type objecten. De mutatie bij de Werken in constructie
betreft met name overhevelingen in verband met economisch eigendom derden (EUR 19
miljoen) en bijstelling van de Werken in constructie als gevolg van nazorg van de aanpassing
waardering bovenbouw (EUR 41 miljoen). De investeringsbijdragen zijn met hetzelfde
bedrag verlaagd.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

2 Financiële vaste activa
Deelnemingen
Overige vorderingen
Totaal
Stand per 31 december 2009 1 664 665
Toevoegingen - 5 5
Onttrekkingen - -109 -109
Stand per 31 december 2010 1 560 561
Deelnemingen
Onder Deelnemingen is het belang in Relined B.V. en het belang in Keyrail B.V. opgenomen.
Relined B.V. heeft ten doel het optimaal uitnutten van capaciteit van glasvezelnetten en
kabels ten behoeve van data- en telecomactiviteiten. De vennootschap is statutair gevestigd
te Utrecht en heeft een geplaatst aandelenkapitaal van EUR 18.000. ProRail B.V.
neemt voor 50% deel in het eigen vermogen. De nettovermogenswaarde van Relined B.V.
per 31 december 2010 bedraagt EUR 1 miljoen (2009: EUR 1 miljoen).
Keyrail B.V. heeft ten doel het beheren en exploiteren van de goederenspoorlijn tussen
de Rotterdamse haven en de grens van Nederland met Duitsland. De vennootschap is
statutair gevestigd te Rotterdam en heeft een geplaatst aandelenkapitaal van EUR 18.000.
ProRail B.V. neemt voor 50% deel in het eigen vermogen. In 2006 heeft ProRail B.V.
een eerste storting in het aandelenkapitaal van Keyrail B.V. gedaan ter grootte van
EUR 500.000. ProRail B.V. zal maximaal een kapitaal van EUR 13 miljoen beschikbaar
stellen. De nettovermogenswaarde van Keyrail B.V. per 31 december 2010 bedraagt
EUR 1 miljoen (2009: EUR 1 miljoen).
Overige vorderingen
Overige vorderingen betreffen de aan ProRail B.V. toevertrouwde geldmiddelen overeenkomstig
de Raamovereenkomst met de NS Groep N.V. (FENS). Deze gelden mogen alleen
aangewend worden voor de met NS overeengekomen programma’s tot en met 2010.
De gelden zijn ultimo 2010 voornamelijk in deposito gegeven (EUR 570 miljoen tot en met
het tweede kwartaal 2011) bij de Rijksoverheid ter beperking van het kredietrisico. Op een
separate BNG-bankrekening is EUR 1 miljoen (2009: EUR 1 miljoen) aanwezig. De declaratie
over december ad EUR 13 miljoen (2009: EUR 9 miljoen) is in mindering gebracht
op deze tegoeden. Als rentevordering over het vierde kwartaal 2010 staat EUR 2 miljoen
(2009: EUR 1 miljoen) uit. Naar verwachting zal de onttrekking voor FENS in 2011
EUR 183 miljoen bedragen (zie ook Overlopende passiva).
91
jaarrekening

Vlottende activa
3 Vorderingen
31 december 2010 31 december 2009
Vorderingen op derden 77 38
Vordering op de Rijksoverheid 194 300
Vorderingen op deelnemingen 8 12
Vorderingen inzake omzetbelasting 7 0
Vorderingen inzake omgevingswerken 32 37
Overige vorderingen 1 2
Overlopende activa 23 17
Totaal 342 406
Bij de waardering van de Vorderingen is rekening gehouden met mogelijke oninbaarheid
ad EUR 13 miljoen (2009: EUR 8 miljoen).
Alle posten hebben een resterende looptijd korter dan een jaar.
Vorderingen op derden
Het saldo vorderingen op derden bestaat uitsluitend uit vorderingen in het kader van handelsdebiteuren.
De toename ten opzichte van 2009 is grotendeels veroorzaakt door een
hoger factuurvolume in december 2010 (EUR 93 miljoen) dan in december 2009 (EUR 65
miljoen).
Vordering op de Rijksoverheid
De vordering op de Rijksoverheid betreft vooruitgefactureerde bedragen inzake subsidie
kapitaallasten en onderhoud over januari 2011 (EUR 113 miljoen) en bijdragen in de
stimuleringsregeling Keyrail gebruiksvergoeding Betuweroute 2010 (EUR 2 miljoen). Tevens
is opgenomen een vordering inzake de declaratie van apart beschikte projecten over het
vierde kwartaal 2010 (EUR 18 miljoen), een vordering inzake een aanvullende subsidie
2010 (EUR 81 miljoen) en een vordering inzake de overdracht van de SUNIJ-lijn
(EUR 5 miljoen). Een nog te betalen correctie op de kapitaallasten over 2009 ad
EUR -25 miljoen is met de vorderingen gesaldeerd.
Vorderingen op deelnemingen
De vorderingen op deelnemingen bestaan uit een bedrag voor de nog te ontvangen
bedragen ad EUR 5 miljoen (2009: EUR 9 miljoen) en een bedrag voor vooruitbetaalde
bedragen ad EUR 3 miljoen (2009: EUR 3 miljoen). De nog te ontvangen bedragen bestaan
uit aan Keyrail B.V. gefactureerde bedragen wegens verleende diensten (EUR 3 miljoen)
en voorschotbedragen aan Relined B.V. (EUR 2 miljoen). Het bedrag aan vooruitbetaalde
bedragen aan deelnemingen bestaat uit het huren van het glasvezelkabelnet van Relined
B.V. tot en met 2019.
Vorderingen inzake omzetbelasting
Per ultimo 2010 had ProRail een vordering op de belastingdienst ingevolge de aangifte
omzetbelasting over het vierde kwartaal. Per ultimo 2009 was er sprake van een schuld
inzake omzetbelasting (zie Kortlopende schulden).
Vorderingen inzake omgevingswerken
De vorderingen inzake omgevingswerken bestaan uit vorderingen op derden wegens uitgevoerde
projecten ad EUR 32 miljoen (2009: EUR 37 miljoen). Het niveau van de kosten
en de gedeclareerde bedragen in 2010 zijn aanmerkelijk lager dan in 2009. Dit is veroorzaakt
doordat in 2010 een groot aantal projecten is overgebracht naar de materiële vaste
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

activa als gevolg van gewijzigde inzichten in het economisch eigendom van spoorkruisende
delen (zie ook toelichting Materiële vaste activa en Investeringsbijdragen bij Overlopende
passiva).
Het verloop van de vorderingen inzake omgevingswerken is als volgt:
2010 2009
Stand per 1 januari 37 46
Kosten in het boekjaar 49 101
Gedeclareerde bedragen in het boekjaar -54 -110
Stand per 31 december 32 37
Overige vorderingen
Het saldo van de overige vorderingen betreft van leveranciers te ontvangen bedragen
inzake creditnota’s.
Overlopende activa
Overlopende activa bestaan uit een bedrag voor de nog te ontvangen bedragen ad
EUR 19 miljoen (2009: EUR 13 miljoen) en een bedrag voor vooruitbetaalde bedragen
ad EUR 4 miljoen (2009: EUR 4 miljoen). De nog te ontvangen bedragen bestaan in 2010
uit nog te vorderen schades (EUR 12 miljoen), nog te factureren gebruiksvergoedingen
(EUR 2 miljoen) en diverse nog te factureren opbrengsten. De post vooruitbetaalde bedragen
bestaat met name uit vooruitbetaalde licentiekosten en een voorfinanciering in het
kader van het programma ‘Ruimte voor de Fiets’.
4 Liquide middelen
31 december 2010 31 december 2009
Totaal banktegoeden 505 385
93
Totaal banktegoeden
De gelden worden op een speciale rekening bij het ministerie van Financiën aangehouden
conform de Comptabiliteitswet. Van deze gelden ad EUR 505 miljoen is EUR 435 miljoen
uitgezet als daggeldlening (2009: nihil) bij de Rijksoverheid ter beperking van het kredietrisico.
In 2010 is voor EUR 138 miljoen aan Rijksbijdragen uit 2008 ontvangen. De uitgaven
die hiermee in verband staan, waren reeds in 2008 en 2009 betaald. Dit veroorzaakt een
stijging van de banktegoeden in 2010.
In de liquide middelen is een bedrag van EUR 2 miljoen aan afgegeven garanties voor
met name huurovereenkomsten begrepen. Tevens is een bedrag ad EUR 6 miljoen aangehouden
op een separate bankrekening op grond van een afgesloten overeenkomst
tot bewaargeving. Over deze beide bedragen kan ProRail niet vrij beschikken.
jaarrekening

5 Eigen vermogen
Gestort
Agio
Herwaarde-
Overige
Onverdeeld
Totaal
Kapitaal
ringsreserve
reserves
resultaat
Stand per 31 december 2009 0,02 136 4.010 5 - 4.151
Aanpassing historische financiering bovenbouw - - -321 - - -321
Herinterpretatie economisch eigendom - - 57 - - 57
Aangepaste stand per 31 december 2009 0,02 136 3.746 5 0 3.887
Mutaties 2010:
Resultaat lopend boekjaar - - - - - 0
Herwaardering vaste activa lopend boekjaar - - 110 - - 110
Vrijval herwaarderingsreserve MVA - - -202 - - -202
Agiostorting - 1.400 - - - 1.400
Stand per 31 december 2010 0,02 1.536 3.654 5 0 5.195
Aanpassing historische financiering bovenbouw
In 2010 is een reconstructie uitgevoerd van de historische financiering van de materiële
vaste activa van de bovenbouw in de categorie Dragen, geleiden en doorsnijden. Deze
historische financiering is bepalend voor de verwerking in de investeringsbijdragen in de
overlopende passiva en de herwaarderingsreserve. Op basis van de huidige inzichten is
vastgesteld dat historische financiering van vaste activa voor een bedrag van EUR 321
miljoen aangemerkt dient te worden als directe financiering van de overheid. Aangezien
dit bedrag was verantwoord in de herwaarderingsreserve is besloten het bedrag te reclassificeren
naar de investeringsbijdragen in de overlopende passiva om het inzicht in de
jaar rekening te vergroten. Deze aanpassing is verwerkt per 31 december 2009. De vergelijkende
cijfers zijn aangepast.
De reconstructie van de historische financiering leidt tevens tot verhogingen van de
afschrijvingen (EUR 7 miljoen), de amortisatie investeringsbijdragen (EUR 25 miljoen), de
exploitatiebijdrage (EUR 32 miljoen) en een daling van de vrijval herwaarderingsreserve
(EUR 50 miljoen) in het jaar 2009.
Herinterpretatie economisch eigendom
In 2010 is de kwalificatie van het economisch eigendom van de spoorkruisende delen,
bijvoorbeeld fietstunneltjes, opnieuw beoordeeld. Op basis van de huidige afspraken met
de overheden is geconcludeerd dat deze spoorkruisende delen als economisch eigendom
van ProRail moeten worden aangemerkt. Deze herinterpretatie is verwerkt per 31 december
2009 en leidt tot de volgende verhogingen: materiële vaste activa (EUR 825 miljoen),
investeringsbijdragen (EUR 757 miljoen), herwaarderingsreserve (EUR 57 miljoen) en de
over-lopende passiva (EUR 11 miljoen). De vergelijkende cijfers zijn aangepast. De invloed
op het resultaat is nihil.
Aandelenkapitaal
Het maatschappelijke aandelenkapitaal bedraagt EUR 90.000 en is verdeeld in 200
aandelen van elk EUR 450. Het geplaatste en gestorte aandelenkapitaal bestaat uit
43 aan delen (2009: 42 aandelen) en bedraagt EUR 19.350 (2009: EUR 18.900). Alle
geplaatste en volgestorte aandelen zijn in handen van Railinfratrust B.V.
Agio
Agio is ontstaan door kapitaalstortingen op de uitgifte van aandelen boven de nominale
waarde. In 2010 is een aandeel aan Railinfratrust B.V. uitgegeven, waarop een agio van
EUR 1,4 miljard is gestort. De storting heeft plaatsgevonden onder de ontbindende voorwaarde
dat ProRail de met de agiostorting verkregen middelen ten volle aanwendt ter
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

aflossing van langlopende leningen bij de Rijksoverheid. Aan deze voorwaarde is voldaan
(zie onder Langlopende schulden). In 2011 zal er eveneens een aandeel worden uitgegeven
waarop EUR 154 miljoen agio wordt gestort ten behoeve van schuldreductie.
Verder heeft het Ministerie aangekondigd om een voorgenomen dividenduitkering
(EUR 86 miljoen) in 2011 te laten plaatsvinden.
Herwaarderingsreserve
De (wettelijke) herwaarderingsreserve bevat de ongerealiseerde herwaardering op de
materiële vaste activa.
De herwaardering vaste activa lopend boekjaar wijkt EUR 10 miljoen af van de gepresenteerde
herwaardering lopend boekjaar in de post Materiële vaste activa, omdat deze
is verwerkt ten gunste van de exploitatierekening. Dit betreft teruggenomen waardeverminderingen
uit het verleden, aangezien deze waardeverminderingen ten aanzien van de
betreffende materiële vaste activa niet langer bestaan.
Overige reserves
De overige reserves bevatten de vrij uitkeerbare reserves. Hiernaast is onder de overige
reserves de wettelijke reserve deelnemingen (EUR 122.000) opgenomen.
Onverdeeld resultaat
Onder het Onverdeeld resultaat zijn de jaarlijkse exploitatieresultaten verantwoord.
In 2010 is een netto-resultaat van EUR 0 miljoen (2009: EUR 0 miljoen) behaald.
6 Voorzieningen
Derdenwerken
Onderhoud Vernieuwing Diversen Totaal
Stand per 31 december 2009 26 155 0 181
Toevoegingen 6 5 14 25
Oprenting 1 5 - 6
Onttrekkingen -6 -2 - -8
Vrijval - -19 - -19
Stand per 31 december 2010 27 144 14 185
95
Voorziening Derdenwerken
De Voorziening Derdenwerken betreft de voorziening voor Onderhoud en Vernieuwing
van door derden betaalde werken.
De toevoegingen worden gevormd uit ontvangen afkoopsommen, inclusief de oprenting
tegen 3,23% (2009: 3,4%) en jaarlijks ontvangen vergoedingen van derden.
In 2010 heeft een eenmalige vrijval plaatsgevonden van EUR 19 miljoen vanwege het
actualiseren van de voorziening.
Ten aanzien van de onttrekkingen bij onderhoud wordt verondersteld dat deze gelijk zijn
aan de jaarlijkse inningen en oprenting over de gestorte afkoopsommen. Bij vernieuwing
worden de onttrekkingen uitgevoerd op basis van feitelijke mutaties vanuit de projecten
(EUR 2 miljoen).
De voorziening heeft overwegend een langlopend karakter. Het kortlopende deel van de
voorzieningen heeft met name betrekking op de jaarlijkse onttrekkingen aan de voorziening
Onderhoud.
Diversen
De voorziening Diversen betreft opgenomen voorzieningen ter dekking van mogelijke
claims en voorziene tekorten op voor derden uitgevoerde projecten.
jaarrekening

7 Langlopende schulden
31 december 2010 31 december 2009
Onderhandse leningen 494 1.814
Totaal 494 1.814
Onderhandse leningen
Onderhandse leningen bestaan uit een drietal categorieën langlopende leningen: het
ministerie van Infrastructuur en Milieu (EUR 114 miljoen), het ministerie van Financiën
(EUR 241 miljoen) en de institutionele beleggers (EUR 139 miljoen).
In 2010 heeft als gevolg van een agiostorting (EUR 1,4 miljard) vervroegde aflossing van
langlopende schulden bij het ministerie van Financiën en het ministerie van Infrastructuur
en Milieu van EUR 1,3 miljard plaatsgevonden (zie onder Eigen vermogen).
Voor 2011 zijn er eveneens vervroegde aflossingen gepland van in totaal EUR 149 miljoen
als gevolg van een nog uit te voeren agiostorting (EUR 154 miljoen).
Specificatie onderhandse leningen
< 1 jaar 1 - 5 jaar > 5 jaar Totaal
2% tot 4% 0 0 241 241
4% tot 6% 149 31 0 180
6% tot 8% 0 0 73 73
Totaal 149 31 314 494
8 Kortlopende schulden
31 december 2010 31 december 2009
Leveranciers en handelscrediteuren 82 122
Schulden aan deelnemingen 15 5
Kortlopende schulden Rijksoverheid 0 2
Belastingen en sociale lasten 11 42
Overige kortlopende schulden 2 1
Totaal 110 172
De onder Kortlopende schulden opgenomen bedragen hebben een looptijd korter
dan 1 jaar.
Schulden aan deelnemingen
De schulden aan deelnemingen betreffen te betalen bedragen aan Keyrail B.V. uit hoofde
van de opgedragen beheertaken voor de Betuweroute.
Belastingen en sociale lasten
De kortlopende schulden inzake belastingen en sociale lasten betreffen de te betalen
loonheffing over december 2010 ad EUR 11 miljoen (2009: EUR 10 miljoen). Per ultimo
2009 bestond een kortlopende schuld aan te betalen omzetbelasting (BTW) over het vierde
kwartaal 2009 ad EUR 32 miljoen; per ultimo 2010 is sprake van een vordering inzake
omzetbelasting, groot EUR 7 miljoen (zie Vorderingen). Het verschil wordt vrijwel geheel
verklaard doordat in 2009 sprake was van nafacturatie van kapitaallasten 2008 voor EUR
252 miljoen; het BTW-effect daarvan bedraagt EUR 40 miljoen.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

9 Overlopende passiva
31 december 2010 31 december 2009
NS Groep N.V. inzake raamovereenkomst (FENS) 560 664
Bijdragen inzake stationsprojecten 24 57
Investeringsbijdragen (cumulatief) 12.650 11.820
Exploitatiebijdragen (cumulatief) -88 -76
Overlopende passiva (kortlopend) 443 512
Totaal 13.589 12.977
NS Groep N.V. inzake raamovereenkomst (FENS)
Op 20 december 2000 hebben NS Groep N.V. en het voormalige Railinfrabeheer B.V.
een raamovereenkomst gesloten. Hiertoe heeft NS een eenmalige financiële bijdrage
ad EUR 1.338 miljoen aan Railinfrabeheer B.V. overgemaakt. ProRail B.V. (rechtsopvolger
van Railinfrabeheer B.V.) gebruikt deze bijdrage voor de mede door NS gewenste beheerste
toegang van de stations, de ontwikkeling van de OV-chipcard, de verbetering van de
kwaliteit van de railinfrastructuur en de informatievoorziening op de stations. In 2010 is
een bedrag van EUR 109 miljoen (2009: EUR 163 miljoen) gedeclareerd en een bedrag
van EUR 5 miljoen (2009: EUR 12 miljoen) ontvangen aan rentebaten. Voor 2011 worden
declaraties ter waarde van EUR 187 miljoen verwacht alsmede EUR 4 miljoen aan rentebaten.
De totale nog uitstaande verplichting is beschikt middels projectbesluiten.
Bijdragen inzake stationsprojecten
Van NS Poort is in totaal (vanaf 2008) EUR 48 miljoen ontvangen ten behoeve van de
financiering van commerciële voorzieningen in stations Nieuwe Sleutel Projecten. Aan
toegerekende rente is een bedrag van EUR 1 miljoen toegevoegd. Hiervan is in totaal
EUR 25 miljoen uitgegeven, waardoor het saldo op EUR 24 miljoen uitkomt. De totale
bijdragen van NS Poort zullen EUR 113 miljoen bedragen (prijspeil 1 januari 2006).
Per ultimo 2009 had ProRail een verplichting aan NS Poort voor vergoeding van de
afschrijvingskosten van transferruimten ad EUR 27 miljoen. Deze verplichting is begin
2010 volledig afgewikkeld.
97
Investerings- en Exploitatiebijdragen
De investeringsbijdragen betreffen van de Rijksoverheid en van derden ontvangen
bij dragen ter financiering van investeringen. Deze gelden worden na toekenning op
de balans gereserveerd; de amortisatie vindt plaats naar rato van de afschrijvingskosten
op de desbetreffende materiële vaste activa.
De egalisatiereserve is het saldo van de historische resultaten uit gewone bedrijfsuitoefening
en door de Rijksoverheid ingehouden taakstellingen bij het verlenen van de subsidiebeschikkingen.
De risicoreserve is gevormd uit behaalde aanbestedingsresultaten in 2004 (EUR 27 miljoen)
en 2006 (EUR 5 miljoen). Deze gelden kunnen worden gebruikt ter financiering van toekomstige
versnellingsmaatregelen.
jaarrekening

Specificatie overheidsbijdragen
Investeringsbijdragen
Exploitatiebijdragen
Rijksoverheid
Derden Totaal Egalisatiereserve
Risicoreserve
Totaal
Aangepaste stand per 31 december 2009 10.469 1.351 11.820 -108 32 -76
Ontvangen bijdragen 1.081 203 1.284 - - 0
Desinvesteringen -93 -13 -106 - - 0
Jaaramortisaties (vrijval) -252 -32 -284 - - 0
Mutatie lopend boekjaar - - 0 21 - 21
Verrekende taakstellingen - - 0 -33 - -33
Overige mutaties -51 -13 -64 - - 0
Stand per 31 december 2010 11.154 1.496 12.650 -120 32 -88
Aanpassingen stand per 31 december 2009
De stand per 31 december 2009 is aangepast met EUR 1.078 miljoen, vanwege een
herinterpretatie van economisch eigendom van spoorkruisende delen en een aanpassing
van de historische financiering van de bovenbouw. Verwezen wordt naar de toelichting
op het Eigen vermogen.
Ontvangen bijdragen
De toevoegingen van de investeringsbijdragen betreffen de ontvangen bijdragen van de
Rijksoverheid voor 2010 ad EUR 1.081 miljoen (2009: EUR 720 miljoen) en van met name
gemeenten en provincies ad EUR 203 miljoen (2009: EUR 171 miljoen).
Het aandeel waarover niet wordt afgeschreven heeft betrekking op terreinen en bedraagt
ultimo 2010 EUR 576 miljoen (2009: EUR 569 miljoen).
Desinvesteringen
De desinvesteringen worden grotendeels veroorzaakt door bij de categorie Werken in constructie
genoemde projecten (EUR 96 miljoen). Het restant (EUR 10 miljoen) heeft betrekking
op desinvesteringen betreffende boekwaardeverliezen bij bovenbouwvernieuwingen.
Jaaramortisaties
De jaaramortisaties betreffen de vrijval ten gunste van de exploitatierekening van de
ontvangen bijdragen. Deze staan tegenover de betreffende afschrijvingskosten van
de objecten.
Mutatie lopend boekjaar
De mutatie lopend boekjaar ad EUR 21 miljoen betreft het verschil tussen de verleende
subsidie 2010 en de werkelijke kosten van de door subsidieverlener opgedragen taken.
Verrekende taakstellingen
De verrekende taakstellingen ad EUR 33 miljoen betreffen een drietal taakstellingen voor
efficiëntie, gebruiksvergoeding en aanbestedingsresultaten die door de Rijksoverheid
reeds zijn ingehouden bij het verlenen van de subsidiebeschikkingen (2009: EUR 57
miljoen).
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Overige mutaties
De overige mutaties op de investeringsbijdragen hebben met name betrekking op aanpassingen
van investeringsbijdragen als gevolg van nazorg van de aanpassing waardering
bovenbouw (EUR 41 miljoen) en de overheveling van materiële vaste activa naar
omgevings werken in het kader van herinterpretatie van het economisch eigendom
(EUR 16 miljoen).
Overlopende passiva (kortlopend)
Overlopende passiva (kortlopend) bestaan enerzijds uit gelden van de Rijksoverheid en
anderzijds uit aangegane verplichtingen naar derden. De gelden van de Rijksoverheid
bestaan uit overloop van de in 2010 ontvangen exploitatiebijdragen naar 2011 ad
EUR 36 miljoen (2009: EUR 15 miljoen), voorfinanciering van investeringen (onder andere
tweede fase Herstelplan Spoor, Ruimte voor de Fiets, Toegankelijkheid, Security) ad
EUR 124 miljoen (2009: EUR 54 miljoen) en te besteden subsidie kapitaallasten en onderhoud
2011 ad EUR 91 miljoen (2009: EUR 213 miljoen).
De aangegane verplichtingen naar derden bestaan uit af te dragen rente van onderhandse
leningen ad EUR 4 miljoen (2009: EUR 37 miljoen), vooruitontvangen gelden van lagere
overheden en derden ad EUR 13 miljoen (2009: EUR 21 miljoen), diverse personeelsaanspraken
(onder andere aanspraken vakantiegeld en vrijetijdsaanspraken) ad
EUR 24 miljoen (2009: EUR 20 miljoen), vooruitgefactureerd aan derden ad EUR 4 miljoen
(2009: EUR 11 miljoen), geleverde prestaties, waarvoor nog geen factuur door de aannemer
c.q. leverancier is ingediend ad EUR 141 miljoen (2009: EUR 123 miljoen) en
nog te betalen kosten in het kader van een escrow-regeling ad EUR 6 miljoen (2009:
EUR 7 miljoen). De overlopende passiva in de vergelijkende cijfers zijn verhoogd met
EUR 11 miljoen, vanwege de herinterpretatie van het economisch eigendom van spoorkruisende
delen.
10 Bijdragen
2010 2009*
Exploitatiebijdragen Rijksoverheid 955 866
Amortisatie investeringsbijdragen 390 293
Gebruiksvergoeding 232 227
Totaal 1.577 1.386
99
* Aangepast voor vergelijkingsdoeleinden
jaarrekening

Exploitatiebijdragen Rijksoverheid
Deze verantwoorde bijdragen ad EUR 955 miljoen (2009: EUR 866 miljoen) betreffen de
van de Rijksoverheid verkregen middelen voor capaciteitsmanagement, verkeers leiding,
onderhoud en kapitaallasten van het landelijke railnet, die betrekking hebben op de
exploitatierekening 2010. De verantwoorde bijdragen bestaan uit de onderstaande
componenten:
Specificatie opbouw exploitatiebijdragen
2010 2009
Initiële beschikking op (subsidie-)aanvraag 1.293 886
Ingehouden efficiëntietaakstelling 14 14
Ingehouden taakstelling gebruiksvergoeding 2 2
Ingehouden aanbestedingsresultaten 17 41
33 57
1e aanvullende beschikking (incl. indexering) -48 0
2e aanvullende beschikking (boeterente) 81 158
1.359 1.101
Overige (project-)beschikkingen 15 38
Overloop vanuit beschikkingen voorgaand jaar 15 55
Kasschuif werkzaamheden (Sturen Boven Kader) 0 -4
30 89
1.389 1.190
Financiering investeringswerken -366 -277
Keyrail -32 -32
Overheveling projecten naar volgend jaar -36 -15
-434 -324
Totaal exploitatiebijdragen 955 866
Amortisatie investeringsbijdragen
2010 2009
Totaal 390 293
De amortisatie betreft de door de Rijksoverheid of derden betaalde vergoedingen voor
investeringsprojecten. Deze vrijval vindt plaats naar rato van afschrijvingen en desinvesteringen
op de door genoemde partijen gefinancierde materiële vaste activa. De toename
wordt grotendeels verklaard door toename van de amortisatie op de desinvesteringen (zie
voor de voornaamste posten de toelichting op de overige mutaties onder de post Materiële
vaste activa). Daarnaast zijn de amortisaties op de door de Rijksoverheid en derden
gefinancierde investeringsprojecten als gevolg van hogere afschrijvingskosten gestegen.
Gebruiksvergoeding
2010 2009
Opbrengsten gebruiksvergoeding 236 230
Prestatieregelingen -4 -3
Totaal 232 227
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

De netto in rekening gebrachte gebruiksvergoeding bedraagt EUR 236 miljoen (2009:
EUR 230 miljoen), waarvan EUR 222 miljoen (2009: EUR 219 miljoen) voor personenvervoerders
en EUR 14 miljoen (2009: EUR 11 miljoen) voor goederenvervoerders en
overige vervoerders. Deze bedragen hebben betrekking op de aan spoorwegondernemingen
in rekening gebrachte vergoedingen voor het gebruik van het gemengde net inclusief
HSL-Zuid. De toename van EUR 6 miljoen ten opzichte van 2009 is te verklaren door enerzijds
een negatief volume-effect van EUR 3 miljoen en anderzijds een positief prijseffect
van EUR 9 miljoen. Het volume-effect heeft voornamelijk betrekking op minder gereden
treinkilometers goederenvervoer als gevolg van verschuiving van goederenvervoer naar
de Betuweroute en minder tonkilometers reizigersvervoer als gevolg van een daling in het
gemiddelde gewicht van de reizigerstreinen.
Daarnaast is er voor EUR 4 miljoen verrekend met de spoorwegondernemingen vanwege
prestatieregelingen. In 2009 was dit de refund-regeling die in 2010 is vervangen door de
prestatieregeling gebruiksrecht treinpad (geleverde treinpaden en punctualiteit) en is uitgebreid
met de prestatieregelingen klanttevredenheid reisinformatie en reisinformatie bij
ontregelingen.
11 Diverse bedrijfsopbrengsten
2010 2009
Geactiveerde productie eigen bedrijf 129 93
Opbrengsten deelnemingen 10 10
Overige bedrijfsopbrengsten 41 44
Totaal 180 147
Geactiveerde productie eigen bedrijf
Geactiveerde productie eigen bedrijf is het toerekenen/doorbelasten van de uren van
projectmedewerkers tegen een kostendekkend tarief aan investeringswerken. Hierdoor
worden alle investeringsuitgaven geactiveerd; naast ontwerp- en bouwkosten ook de
kosten van het eigen projectmanagement. Algemene overheadkosten worden niet
ge activeerd. De stijging van EUR 36 miljoen ten opzichte van 2009 valt te verklaren door
de toename van het aantal fte’s en inhuurkrachten die zijn ingezet op productieactiviteiten.
101
Opbrengsten deelnemingen
De post Opbrengsten deelnemingen bestaat uit doorbelastingen aan Keyrail B.V. uit hoofde
van dienstverlening.
Overige bedrijfsopbrengsten
De post Overige bedrijfsopbrengsten bestaat grotendeels uit dienstverlening, zoals bijvoorbeeld
engineeringswerkzaamheden voor derden ad EUR 5 miljoen (2009: EUR 11 miljoen),
periodieke betalingen van lagere overheden voor onderhoud en stroom ad EUR 6 miljoen
(2009: EUR 6 miljoen), SLA-contract voor het beheer en onderhoud van het automatiseringssysteem
Vervoer Per Trein met NS-Reizigers ad EUR 3 miljoen (2009: EUR 3 miljoen),
levering van reisinformatie aan vervoerders (voornamelijk NS-Reizigers) ad EUR 12 miljoen
(2009: EUR 12 miljoen), vergoeding uitgevoerd onderhoud van de SUNIJ-lijn ad EUR 3 miljoen
(2009: EUR 2 miljoen) en verhuur van het koperkabelnet ad EUR 1 miljoen (2009:
EUR 1 miljoen).
jaarrekening

12 Exploitatielasten
Kosten van uitbesteed werk
2010 2009
Grootschalig onderhoud -127 -118
Kleinschalig onderhoud -282 -281
Onderhoud transfer -70 -61
Beheer (incl. kosten calamiteitenorganisatie) -144 -147
Planstudies/innovaties/systeemontwikkeling -14 -8
Totaal -637 -615
De totale kosten van uitbesteed werk in 2010 zijn gering gestegen ten opzichte van 2009.
De stijging in grootschalig onderhoud is voornamelijk veroorzaakt door een hoger activiteitenniveau
van het programma UPGE (Uitvoeringsprogramma Geluid Emplacementen).
Daarnaast zijn er kosten gemaakt in het kader van Winterhard Spoor.
De kosten van kleinschalig onderhoud zijn ongeveer gelijk aan 2009. Het niveau aan
kosten was voor 2010 lager ingepland, maar door kosten in het kader van Winterhard
Spoor en het Programma Hoogfrequent spoorvervoer zijn de kosten op hetzelfde niveau
als 2009 uitgekomen.
De kosten voor onderhoud transfer zijn hoger dan 2009. Ook bij transfer wordt dit
veroorzaakt door de activiteiten voor Winterhard Spoor. Deze kosten worden enigszins
gecompenseerd door vervallen activiteiten als gevolg van latere uitrol op ICT-projecten.
De kosten van beheer zijn gering lager dan vorig jaar.
In de kosten voor planstudies/innovaties/systeemontwikkeling is een forse stijging
zichtbaar ten opzichte van vorig jaar vanwege een hoger niveau aan (niet-activeerbare)
planstudies ten behoeve van MIRT-projecten.
Lonen en salarissen
2010 2009
Totaal -212 -182
De lonen en salarissen zijn met EUR 30 miljoen (16,5%) toegenomen ten opzichte van
2009, voornamelijk als gevolg van een stijging van de gemiddelde personeelsbezetting
met 13,3% en de CAO-verhoging 2010 ad 1,0%. Tevens is in september 2010 een brutouitkering
van EUR 150 aan alle medewerkers verstrekt. De kosten per fte zijn met 2,8%
gestegen ten opzichte van 2009, waarvan 1% is toe te rekenen aan de CAO-verhoging.
De stijging in de lonen en salarissen is nader onder te verdelen in een prijsverschil van
EUR 6 miljoen en een hoeveelheidsverschil van EUR 24 miljoen.
De gemiddelde personeelsbezetting (exclusief inhuur) in 2010 was 3.954 fte’s (2009:
3.489 fte’s). Alle medewerkers zijn in dienst van ProRail B.V.
Verdeling van fte’s naar kernactiviteiten
(gemiddeld aantal fte's) 2010 2009
Directie 15 12
Vervoer en Dienstregeling 168 151
Operatie 2.570 2.400
Projecten 917 698
Staven 284 228
Totaal 3.954 3.489
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

De stijging van het aantal fte’s is toe te schrijven aan de toename van het productievolume
in 2010 ten opzichte van 2009. Tevens is een aantal inhuurcontracten in 2010 omgezet
naar vaste (of tijdelijke) dienstverbandcontracten (zie onder Overige bedrijfslasten).
Sociale lasten
2010 2009
Totaal -29 -24
De stijging van de sociale lasten met EUR 5 miljoen ten opzichte van 2009 is veroorzaakt
door de toename van de gemiddelde personeelsbezetting en de CAO-verhoging 2010.
Het werkgeversaandeel van de pensioenpremies bedraagt in 2010 EUR 3,8 miljoen (2009:
EUR 2,7 miljoen).
Bezoldiging commissarissen
In 2010 heeft er een indexering plaatsgevonden van 1,0%. De bezoldiging van de raad
van commissarissen over 2010 is conform beleid en als volgt:
(in euro's)
Vaste Vergoeding
Vergoeding Vergoeding Totaal 2010 Totaal 2009
jaarlijkse
vergoeding Audit
Committee
Selectie-/
Benoemingscommissie
Remuneratiecommissie
M.A.M. Boersma (president-commissaris) 30.332 12.498 12.498 6.249 61.577 10.532
R.J. in 't Veld * 9.024 - - - 9.024 44.615
E.H. Broekhuizen 19.286 12.498 - - 31.784 31.595
W. den Dulk 19.286 12.498 - - 31.784 31.595
W.E. Kooijman 19.286 - 12.498 4.166 35.950 21.178
Mevrouw C.J.G. Zuiderwijk-Jacobs ** 19.286 - 10.415 4.166 33.867 21.178
Totaal 116.500 37.494 35.411 14.581 203.986 160.693
* afgetreden als president-commissaris per 1-2-2010
** teruggetreden per 4-1-2011
103
Bezoldiging statutaire bestuurders
Per januari 2010 heeft er een indexering plaatsgevonden van 1,25% van het vaste
inkomen.
In november hebben de reizigers veel last ondervonden van de gevolgen van de brand op
de verkeersleidingpost in Utrecht en in december van het winterweer. De raad van
commissarissen heeft besloten dat het daarom niet in de rede ligt om over het jaar 2010
een variabele beloning aan de directie toe te kennen. Op grond hiervan is tot de volgende
vastgestelde bezoldiging voor de bestuurders gekomen:
(in euro's) Basissalaris Variabele
Pensioen-
Overige
Totaal 2010 Totaal 2009
beloning
premies
vergoedingen
B.J. Klerk * 205.325 - 7.128 160.000 372.453 234.038
H.P.M.G. Steeghs 184.883 - 6.372 - 191.255 67.496
U. Groen ** 123.256 - 4.248 - 127.504 209.787
Totaal 513.464 - 17.748 160.000 691.212 511.321
* om gezondheidsredenen teruggetreden als president-directeur per 01-02-2011
** uit dienst per 01-09-2010
jaarrekening

Per 1 januari 2011 is de heer P.M.E. Dirix in dienst getreden als opvolger van de heer
U. Groen.
Per 1 februari 2011 is mevrouw C.J.G. Zuiderwijk-Jacobs benoemd tot tijdelijk opvolger
van de heer B.J. Klerk.
Mevrouw M.W. Gout-van Sinderen volgt mevrouw Zuiderwijk-Jacobs op per 11 april
2011.
De heer Klerk is om gezondheidsredenen per 1 februari 2011 teruggetreden als presidentdirecteur
van ProRail. De afspraken gemaakt bij zijn terugtreden kunnen leiden tot een
maximale verplichting van EUR 160.000 voor ProRail. De hoogte van de verplichting is
afhankelijk van de duur van de uitkering die de heer Klerk conform vigerend beleid krijgt
uit hoofde van de ziektewet.
Overige arbeidsvoorwaarden
Vervoersfaciliteiten
ProRail opereert binnen het domein van het Openbaar Vervoer. Om in de mobiliteitsbehoefte
van zijn medewerkers te voorzien stelt ProRail hen en hun gezinsleden vervoersfaciliteiten
ter beschikking (gebonden aan de fiscale regels ter zake). Aan de bestuurders
wordt een leaseauto ter beschikking gesteld.
Pensioen
De pensioenregeling van de bedrijfstak Spoorwegen is sinds 1 januari 2006 een collectieve
toegezegde-bijdrageregeling. Hiermee wordt bedoeld een regeling die de werkgever
verplicht tot het betalen van een vooraf vastgestelde jaarlijkse premie. De opbouw van
het pensioen is afhankelijk van de leeftijd van de medewerker. Medewerkers geboren
in of na 1950 hebben recht op een pensioen gebaseerd op een middelloonregeling met
een pensioenleeftijd van 65 jaar; medewerkers geboren voor 1950 hebben recht op een
gematigde eindloonregeling met een pensioenleeftijd van 61 of 62 jaar. De werkgever is
niet aansprakelijk voor het aanvullen van premie- of dekkingstekorten bij het pensioenfonds.
Overige beloningen in het kader van de WOPT
Naast de statutaire bestuurders had ProRail in 2010 twee medewerkers in dienst
met een belastbaar jaarloon dat uitgaat boven het normbedrag ad EUR 193.000
(2009: EUR 188.000).
Middels het onderstaande overzicht is voldaan aan de gestelde verplichtingen in het
kader van de Wet Openbaarmaking uit Publieke middelen gefinancierde Topinkomens
(WOPT).
(in euro's) Basissalaris Pensioen-
premies
Eenmalige
uitkeringen
totaal 2010 totaal 2009
Directeur (januari t/m december) 159.707 5.440 290.000 455.147 177.381
Regiodirecteur (januari t/m juli) 67.114 2.210 275.000 344.324 138.550
Totaal 226.821 7.650 565.000 799.471 315.931
De eenmalige uitkeringen betreffen de overeengekomen vergoedingen inzake de beeindiging
van de betreffende dienstverbanden. De uitgangspunten voor deze regeling zijn
conform de kantonrechtersformule.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Afschrijvingskosten
Materiële vaste activa, gefinancierd met
langlopende leningen
Materiële vaste activa, gefinancierd door de
Rijksoverheid c.s.
2010 2009*
-112 -115
-284 -262
Totaal op basis van historische uitgaafprijs -396 -377
Herwaardering van materiële vaste activa -185 -188
Totaal op basis van vervangingswaarde -581 -565
* Vergelijkende cijfers 2009 aangepast
De stijging van de afschrijvingskosten materiële vaste activa ad EUR 16 miljoen wordt
veroorzaakt door een aantal factoren. Als gevolg van de ingebruikname van projecten in
2010 zijn de afschrijvingskosten gestegen met EUR 24 miljoen. Ook veroorzaken de ingebruiknames
van projecten in 2010 extra afschrijvingskosten in 2009 ter grootte van EUR
11 miljoen. Als gevolg van prijsindexering (opwaardering naar huidige vervangings waarde)
zijn de afschrijvingskosten met EUR 12 miljoen toegenomen. Hiertegenover staan lagere
afschrijvingskosten als gevolg van buiten afschrijving geraakte activa (activa waarvan de
economische levensduur is verstreken, die nog wel in dienst zijn) ter grootte van EUR 25
miljoen. Als gevolg van aangepaste inschatting van de levensduur van met name ICT-activa
zijn de afschrijvingen met EUR 5 miljoen verlaagd. De resterende afname wordt met name
verklaard door sloop van activa.
Overige waardeveranderingen vaste activa
Vaste activa, gefinancierd met
langlopende leningen
Vaste activa, gefinancierd door de
Rijksoverheid c.s.
2010 2009
-26 -47
-109 -31
105
Totaal op basis van historische uitgaafprijs -135 -78
Herwaardering van vaste activa -17 -2
Totaal op basis van vervangingswaarde -152 -80
Onder de Overige waardeveranderingen vaste activa zijn begrepen boekwaarderesultaten
bij desinvesteringen en de niet-activeerbare investeringen/sloopresultaten. De boekwaarderesultaten
worden deels verklaard door boekwaardeverliezen op de bovenbouwvernieuwingen
(EUR 33 miljoen). Als gevolg van aanpassingen over de jaren 2008 en
2009 van de bovenbouwvernieuwing zijn deze hoger dan normaal. De hierop betrekking
hebbende ontvangen investeringsbijdragen zijn vrijgevallen.
De niet-activeerbare investeringen betreffen onder andere: nacontractering in verband
met gevonden explosieven bij project MEGA bovenbouwvernieuwing (EUR 20 miljoen),
ver leggen van kabels en leidingen derden Hanzelijn (EUR 9 miljoen), verleggen kabels en
leidingen derden Randstadspoor (EUR 8 miljoen), ondoelmatige engineering vier-sporigheid
Utrecht-Utrecht Lunetten (EUR 8 miljoen), bijstelling strategie Mistral (EUR 7 miljoen)
en kosten voor studie en ontwikkeling van InfoPlus (EUR 7 miljoen).
jaarrekening

Overige bedrijfslasten
2010 2009
Huisvestings- en kantoor/werkplekkosten -59 -52
Overige personeelskosten -32 -28
Externe dienstverlening -111 -120
Mutaties voorzieningen 12 14
Overige lasten en baten -10 38
Totaal -200 -148
De toename van huisvestings- en kantoor/werkplekkosten tezamen met overige
personeels kosten is grotendeels toe te schrijven aan de toegenomen personeelsbezetting
met 13,3% ten opzichte van 2009. De daling van de kosten van externe dienstverlening
ten opzichte van 2009 is het gevolg van een afname in inhuurkosten. Het gemiddeld
aantal ingehuurde fte’s is in 2010 met 10% gedaald, mede als gevolg van het omzetten
van inhuurcontracten naar vaste (of tijdelijke) dienstverbandcontracten.
In de externe dienstverlening is een bedrag ad EUR 1,0 miljoen begrepen voor accountantskosten
(2009: EUR 1,1 miljoen). Hiervan is EUR 0,3 miljoen aan onderzoek van de
jaarrekening en daarmee verbandhoudende verantwoordingen (2009: EUR 0,4 miljoen)
besteed en EUR 0,7 miljoen aan andere controle-opdrachten (2009: EUR 0,7 miljoen).
Door de accountant zijn geen adviesdiensten op fiscaal terrein noch andere niet-controlediensten
uitgevoerd in het boekjaar.
Het bedrag bij Mutaties voorzieningen wordt grotendeels verklaard door vrijval van de
Voorziening vernieuwing van derdenwerken. De Overige lasten en baten bestaan voornamelijk
uit gerealiseerde aanbestedings- en efficiëntieresultaten op investeringen (EUR 31
miljoen) en een dotatie aan de investeringsbijdragen in de overlopende passiva ter dekking
van meerwerkkosten bovenbouw (EUR -31 miljoen). Tevens is onder de Overige lasten en
baten een dotatie aan diverse voorzieningen opgenomen ad EUR 14 miljoen.
13 Vrijval herwaarderingsreserve
Vrijval herwaarderingsreserve materiële
vaste activa
2010 2009
202 190*
Totaal 202 190
* Vergelijkende cijfer 2009 aangepast
De vrijval herwaarderingsreserve materiële vaste activa betreft het verschil tussen de
afschrijvingskosten en de boekwaardeverliezen op basis van vervangingswaarde en de
afschrijvingen op basis van historische aanschafwaarde ad EUR 202 miljoen. Dit bedrag
wordt onttrokken aan de herwaarderingsreserve.
14 Financiële baten en lasten
2010 2009
Rentelasten -131 -97
Rentebaten 4 5
Totaal -127 -92
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

De behaalde rentebaten op de FENS-gelden ad EUR 5 miljoen (2009: EUR 12 miljoen) zijn
conform afspraak toegevoegd aan het fonds en maken derhalve geen deel uit van de
gepresenteerde financiële baten.
Rentelasten
De rentelasten zijn in 2010 aanzienlijk hoger dan in 2009 als gevolg van betaalde boeterente
ad EUR 81 miljoen in het kader van de vervroegde aflossing van staatsleningen ter
hoogte van EUR 1,3 miljard in het tweede kwartaal van 2010. De doorlopende rentelasten
zijn hierdoor in 2010 EUR 45 miljoen lager uitgevallen.
Rentebaten
De rentebaten zijn zeer beperkt als gevolg van een blijvende lage rente.
15 Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
(voor mutatie egalisatiereserve en belastingen)
2010 2009
Totaal 21 17
Het bedrijfsresultaat (vóór verwerking van de mutatie egalisatiereserve en belastingen)
bedraagt dit jaar EUR 21 miljoen. Het resultaat betreft het verschil tussen de verleende
subsidie en de werkelijke kosten waarvoor subsidie is verleend en wordt in zijn geheel ten
gunste van de egalisatiereserve (als onderdeel van de Overlopende passiva) gebracht.
Het positieve voorcalculatorisch resultaat bedraagt EUR 13 miljoen en bestaat uit door de
overheid ingehouden taakstellingen (EUR 33 miljoen) en niet gesubsidieerde kosten
(EUR -20 miljoen). Hierop heeft zich een aantal resultaatontwikkelingen voorgedaan.
Meevallers zijn veroorzaakt door lagere financiële baten en lasten (EUR 12 miljoen), vervallen
instandhoudingsverplichtingen van omgevingswerken (EUR 17 miljoen) en vervallen
of efficiëntere beheeractiviteiten (EUR 12 miljoen). Tegenvallers zijn met name het gevolg
van een lagere gebruiksvergoeding als gevolg van minder gereden trein- en tonkilometers
(EUR 8 miljoen) en voorziene dotaties wegens mogelijke oninbaarheid of claims (EUR 24
miljoen).
De exploitatiekosten in verband met het winterweer (EUR 32 miljoen) zijn gedekt door de
(extra) behaalde aanbestedings- en efficiëntieresultaten bij investeringen (EUR 31 miljoen),
zoals de minister heeft aangeven in haar brief naar de Tweede Kamer.
107
16 Mutatie egalisatiereserve
2010 2009
Totaal -21 -17
De Mutatie egalisatiereserve betreft de toevoeging van het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening
aan de exploitatiebijdragen als onderdeel van de Overlopende passiva (zie
hiervoor ook toelichting 9).
Belastingen
2010 2009
Totaal 0 0
jaarrekening

Niet in de balans opgenomen regelingen
Concessie
De concessie is in werking getreden op 1 januari 2005 en vervalt met ingang van 1 januari
2015. In 2009 heeft het kabinet de uitkomsten van de eerste evaluatie 2008 gepresenteerd
in haar rapport ‘Spoor in beweging’. Hieruit blijkt dat het in de rede ligt een Beheerconcessie
voor onbepaalde tijd te geven, omdat het kabinet ProRail positioneert als de
uitvoeringsorganisatie met de focus op de publieke taak en de klanten, het kabinet het
beheer niet opsplitst en vanwege de overwegingen van levenscyclusmanagement. Het
kabinet zal in 2011 de concessieduur bepalen, op basis van de ervaringen met de invulling
die ProRail geeft aan de publieke taak en de focus op de klant. Verder wordt eens per vier
jaar een internationale benchmark uitgevoerd, de tweede heeft in 2008 plaatsgevonden.
Investeringsverplichtingen
De aangegane financiële verplichtingen inzake investeringen en onderhanden projecten
bedroegen per 31 december 2010 circa EUR 1,5 miljard (2009: EUR 1,0 miljard). Deze
stijging wordt verklaard door de groei van het werkpakket in het algemeen en doordat
een aantal relatief grote contracten is gegund ten behoeve van grote projecten.
Onderhoudscontracten
Het onderhoud met spooraannemers is via zogeheten outputprocescontracten en Prestatie
Gerichte Onderhoudscontracten (PGO) gecontracteerd. Van de outputprocescontracten
waren 29 van de 38 contracten afgesloten in het format OPC+ 2004. Deze hadden een
looptijd van vijf jaar. De overige negen kennen een alternatief format van werkpakketdefinitie.
Al deze contracten zijn in 2010 afgelopen. Voor het jaar 2011 zijn verplichtingen
aangegaan voor de periode van één jaar met een waarde van circa EUR 173 miljoen. Hier
vloeien geen meerjarige verplichtingen uit voort.
Voor het overige onderhoud zijn PGO afge sloten. De aflopende meerjarenovereenkomsten
(of reeds afgelopen meerjarenovereenkomsten) worden parallel met de Europese aanbesteding
steeds passend verlengd. Van deze nieuwe contracten zijn er eind 2010 reeds vier
operationeel. De verplichtingen voor de komende jaren zijn daarvoor in totaal EUR 117
miljoen ( 5 jaar EUR 26 miljoen).
Milieuvergunningen
Milieuwetgeving verplicht ProRail om milieuvergunningen te verkrijgen voor zijn emplacementen.
In deze milieuvergunningen is de toegestane milieuruimte geregeld, dat wil zeggen
hoeveel geluid er mag worden gemaakt en welk risico vanwege het rangeren met
gevaarlijke stoffen toelaatbaar is. De verplichtingen die hieruit voortvloeien hebben geleid
tot (geluids-)bronbestrijdende maatregelen aan het rijdend materieel.
Voor de emplacementen heeft ProRail het uitvoeringsprogramma geluid op emplacementen
(UPGE) gestart. Eind 2011 zullen de betrokken emplacementen voorzien zijn van voegloze
sporen en installaties die piepend booggeluid wegnemen. Daarnaast is het op enkele
emplacementen nodig om aanvullende geluidsschermen te plaatsen. Naar verwachting
worden deze deels in 2011 en 2012 gerealiseerd. Een beperkt aantal zal echter mogelijk
pas in 2015 gereed zijn.
Na afronding van het programma UPGE voldoen alle emplacementen aan de geluidsnormen
uit de Handreiking Industrielawaai, of aan de eisen uit de milieuvergunning indien
deze hogere waarden dan de Handreiking toelaat.
Uitgangspunt bij deze aanpak is dat zogenaamde piekgeluiden niet meer volledig weggenomen
hoeven te worden. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu heeft hiertoe de
circulaire ‘Beoordelingswijze piekgeluiden voor spoorwegemplacementen’
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

d.d. 19 december 2003 verspreid. In enkele beroepsprocedures is de werkwijze uit de circulaire
ter discussie komen te staan. Om deze reden werkt het ministerie van Infrastructuur
en Milieu nu aan de omvorming van de circulaire in een Algemene Maatregel van Bestuur
(AMvB), zodat het beoordelingskader geen interpretatieruimte meer toelaat. Voor de succesvolle
afsluiting van UPGE is de AMvB een voorwaarde. Het ministerie van Infrastructuur
en Milieu heeft in totaal EUR 112 miljoen beschikbaar gesteld voor UPGE. Voor een aanpak
om aan ongewijzigde normen te voldoen zou EUR 2 à 3 miljard noodzakelijk zijn.
Pensioenverplichtingen
Richtlijn 271 Personeelsbeloningen van de Raad voor de Jaarverslaggeving is in 2009
herzien en is van kracht vanaf de jaarrekening 2010. Deze nieuwe richtlijn voor pensioenregelingen
gaat uit van een verplichtingenbenadering in plaats van een risicobenadering.
Deze wijziging heeft voor ProRail geen effect op de financiële verantwoording.
ProRail is aangesloten bij de pensioenregeling voor de bedrijfstak Spoorwegen die is
ondergebracht bij het Spoorwegpensioenfonds. Deze pensioenregeling geldt voor alle
medewerkers in loondienst van ProRail en verplicht ProRail tot het betalen van een vooraf
vastgestelde jaarlijkse premie. De premie die met het Spoorwegpensioenfonds is overeengekomen,
is een jaarlijks stijgend percentage van de loonsom. Het percentage is in 2010
gestegen naar 3,7% (2009: 3,1%). Het percentage zal jaarlijks toenemen tot het kostprijsdekkende
niveau van 20%. De onderneming heeft na betaling van de overeengekomen
premie geen verplichting tot het betalen van aanvullende bedragen in geval sprake zou zijn
van een tekort bij het pensioenfonds. De actuariële risico’s en de beleggingsrisico’s liggen
bij het pensioenfonds en zijn deelnemers.
Van de pensioenpremie die aan het Spoorwegpensioenfonds wordt afgedragen komt
tweederde deel voor rekening van de onderneming en eenderde deel voor rekening van de
medewerkers.
De dekkingsgraad is een indicator voor de vermogenspositie van het pensioenfonds en
geeft de verhouding weer tussen de bezittingen en de verplichtingen van het pensioenfonds.
Het spoorwegpensioenfonds had een dekkingsgraad van 128% per 31 december
2010 (voorlopige berekening). De wet- en regelgeving stelt eisen aan de berekening van
de dekkingsgraad en het minimum niveau van de dekkingsgraad (105%). Per 31 december
2010 voldeed het spoorwegpensioenfonds aan deze minimum dekkingsgraad. Hiernaast is
er geen sprake van een zogenaamd reserve tekort.
109
Meerjarige dienstverleningscontracten
ProRail heeft overeenkomsten afgesloten voor levering van diensten op het gebied van
huisvesting, IT-beheer, ARBO, personeel- en salarisadministratie. Hieruit vloeit een verplichting
voort van circa EUR 0,2 miljard (2009: EUR 0,1 miljard). Hiervan loopt EUR 96 miljoen
binnen een jaar af, EUR 26 miljoen van de overeenkomsten heeft een looptijd van 1 tot 5
jaar en EUR 88 miljoen van de overeenkomsten heeft een looptijd van meer dan 5 jaar.
Buiten afschrijving geraakte activa
De post Materiële vaste activa bevat een groot aantal objecten waarvan het einde van de
economische levensduur is gepasseerd en daarmee buiten afschrijving is geraakt. Het gaat
met name om objecten die een lange levensduur kennen, zoals bovenbouw, beveiliging,
spoorbruggen en spoortunnels. De technische staat hiervan laat evenwel toe dat zonder
veiligheidsrisico’s deze objecten niet op korte termijn vervangen hoeven te worden. Dit betekent
echter wel dat het bedrijfseconomisch optimum voor vervanging is verstreken; dat leidt
tot onnodig oplopende onderhoudskosten en mogelijk meer verstoringen. De vervangingsverplichting
van genoemde objecten is op enkele miljarden ingeschat. Het ministerie van
Infrastructuur en Milieu heeft het belang van een gedegen vervangings beleid onderschreven
jaarrekening

en heeft hiervoor de benodigde middelen gereserveerd naar aanleiding van de Nota Mobiliteit.
Eind 2005 is deze Nota Mobiliteit in de Tweede Kamer behandeld en geaccordeerd.
Deze gelden ad EUR 13,4 miljard komen beschikbaar in de periode 2011-2020. Tot die tijd
worden de gelden uit het Herstelplan Spoor als over brugging gebruikt.
Garantie Relined B.V.
ProRail heeft zich, als eigenaar van een glasvezelnetwerk, garant gesteld om de rechten
en plichten van Relined B.V. over te zullen nemen, indien Relined B.V. niet langer de huurovereenkomst
van glasvezelkabels met SURFnet B.V. kan nakomen. SURFnet B.V. is verantwoordelijk
voor het GigaPort-project, een Nederlands initiatief gericht op de ontwikkeling
van elektronische communicatie in termen van netwerkstructuur. Hierbij wordt gebruik
gemaakt van ‘Dark Fiber’ glasvezelkabels, die tot 1 januari 2021 worden gehuurd van
Relined B.V.
Samenwerkingsprotocol RWS
In 2001 is een samenwerkingsprotocol tot stand gekomen tussen Rijkswaterstaat en het
voormalige Railinfrabeheer B.V. Het protocol geeft aan hoe partijen met elkaar omgaan op
het gebied van beheer en onderhoud (inclusief vervanging), indien er sprake is van aanraking
van elkaars infrastructuur. De totale vervangingswaarde van de betreffende 89
kunstwerken is geraamd op EUR 1,4 miljard. Afspraken, hoe om te gaan met daadwerkelijke
vervangingen (structureel vanaf 2015) en hoe deze te financieren, worden meegenomen
in het overleg tussen het ministerie van Infrastructuur en Milieu en ProRail B.V.
Voordat dit overleg is afgerond, wordt voor noodzakelijke vervangingen gezocht naar ad
hoc-oplossingen. Uitgangspunt hierbij is dat de overnemende partij (beheerder) hiervan
geen financieel nadeel mag ondervinden.
Claims
ProRail B.V. is van tijd tot tijd betrokken in rechtsgeschillen naar aanleiding van inge diende,
doch betwiste claims. Mede gebaseerd op juridisch advies, heeft de Directie een voorziening
opgenomen inzake een beperkt aantal lopende zaken en is de Directie voorts van
mening dat de uitkomst van de overige lopende zaken geen invloed van materiële betekenis
zal hebben op de financiële positie van ProRail B.V.
Railstock
De Supply, Logistics & Servicemanager Voestalpine Railpro B.V. houdt voor eigen rekening
en risico voorraad, de zogenoemde Railstock, aan van een omvang en samen stelling
als door ProRail is vastgesteld. De Railstock is primair bedoeld als calamiteitenvoorraad ten
behoeve van correctief onderhoud. Daarnaast worden materialen in de Railstock opgeslagen
die voor ProRail van strategisch belang zijn. ProRail heeft hiervoor een contract
afgesloten met Voestalpine Railpro B.V. en betaalt uit hoofde daarvan een jaarlijkse vergoeding
ter grootte van EUR 0,2 miljoen. Na beëindiging van het contract heeft ProRail
een afnameverplichting van de volledige Railstock tegen de dan actuele voorraadwaarde
vermeerderd met eventuele afvoerkosten. Het huidige contract heeft een looptijd tot
medio 2011 met optie tot verlenging van telkens 1 jaar tot uiterlijk medio 2012. De waarde
van de Railstock bedraagt ultimo 2010 EUR 3 miljoen (2009: EUR 3 miljoen), waarvan
EUR 2 miljoen incourant.
Utrecht, 22 maart 2011, Directie ProRail B.V.
Mevrouw C.J.G. Zuiderwijk-Jacobs, president-directeur ad interim
P.M.E. Dirix
H.P.M.G. Steeghs
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

jaarrekening 111

Overige gegevens

Resultaatsbestemming
De resultaatverdeling vindt plaats overeenkomstig artikel 21 van de statuten van ProRail
B.V. De tekst hiervan luidt:
1. Uitkering van winst ingevolge het in dit artikel bepaalde geschiedt na vaststelling
van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is.
2. De winst staat ter vrije beschikking van de algemene vergadering.
3. De vennootschap kan aan de aandeelhouders en andere gerechtigden tot de voor
uitkering vatbare winst slechts uitkeringen doen voor zover haar eigen vermogen
groter is dan het bedrag van het geplaatste kapitaal vermeerderd met de reserves
die krachtens de wet moeten worden aangehouden.
4. Ten laste van de door de wet voorgeschreven reserves mag een tekort slechts
worden gedelgd voor zover de wet dat toestaat.
5. Bij de berekening van de verdeling van een voor uitkering op aandelen bestemd
bedrag tellen de aandelen die de vennootschap houdt in haar eigen kapitaal
niet mee.
Ingevolge artikel 21.2 staat het resultaat na belastingen ter vrije beschikking van de Algemene
Vergadering van Aandeelhouders. Over 2010 bedroeg het resultaat na belastingen
EUR 0 miljoen (2009: EUR 0 miljoen).
113
resultaatsbestemming

Controleverklaring
Aan: de Directie en raad van commissarissen van ProRail B.V.
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant
Verklaring betreffende de jaarrekening
Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening 2010 van ProRail B.V. te Utrecht
gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2010 en de
winst-en-verliesrekening over 2010 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een
overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere
toelichtingen.
Verantwoordelijkheid van de directie
De directie van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening
die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het
opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in
Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). De directie is tevens verantwoordelijk
voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van
de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg
van fraude of fouten.
Verantwoordelijkheid van de accountant
Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis
van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands
recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan
de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en
uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen
afwijkingen van materieel belang bevat.
Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controleinformatie
over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde
werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming,
met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van
materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten.
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in
aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe
beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de
omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot
uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap.
Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte
grond slagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door de directie
van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld
van de jaarrekening.
Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt
is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.
Oordeel betreffende de jaarrekening
Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling
van het vermogen van ProRail B.V. per 31 december 2010 en van het resultaat over
2010 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.
Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen
Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekort komingen
zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen
beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392
lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij
dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met
de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW.
Utrecht, 22 maart 2011
Ernst & Young Accountants LLP
115
w.g. A. de Bie RA
controleverklaring

GRI-tabel
Code Indicator Niveau* Verwijzing Pagina Toelichting
1 Strategie en analyse
1.1 Een verklaring van de hoogste beslissings bevoegde
van de organisatie
vol Voorwoord 10 - 11
1.2 Belangrijke gevolgen, risico's en mogelijkheden vol Voorwoord,
Maatschappelijke
verwachtingen,
Missie en strategie
Risicomanagement
10 - 11
8 - 9
46 - 49
60 - 62
2 Organisatie profiel
2.1 Naam van de organisatie. vol ProRail BV
2.2 Voornaamste merken, producten en/of diensten. vol ProRail in het kort 6 - 7
2.3 Operationele structuur van de organisatie. vol ProRail in het kort 6 - 7
2.4 Locatie van het hoofdkantoor van de organisatie vol ProRail in het kort 6 - 7
2.5 Het aantal landen waar de organisatie actief is vol ProRail in het kort 6 - 7
2.6 Eigendomsstructuur en de rechtsvorm. vol Corporate Governance, structuur 57
van de onderneming
2.7 Afzetmarkten vol ProRail in het kort 6 - 7
2.8 Omvang van de organisatie vol Kerncijfers 2 - 3
2.9 Significante veranderingen tijdens de verslagperiode
wat betreft omvang, structuur of eigendom
2.10 Onderscheidingen tijdens de verslagperiode
toegekend
vol
vol
Duurzaamheid,
klimaatpenning
42
Er zijn geen significante veranderingen
geweest tijdens de verslagperiode
3 Verslagparameters
3.1 Verslagperiode vol Jaar 2010
3.2 Datum van het meest recente verslag vol 1 april 2010
3.3 Verslaggevingcyclus vol Jaarlijks
3.4 Contactpunt vragen vol www.ProRail.nl
3.5 Proces voor het bepalen van de inhoud van het
verslag
vol
Maatschappelijk
verslaggevingbeleid
3.6 Afbakening van het verslag. vol Maatschappelijk verslaggevingbeleid
3.7 Vermeld eventuele specifieke beperkingen voor de
reikwijdte of afbakening van het verslag.
3.8 Basis voor verslaggeving over samenwerkingsverbanden,
dochterondernemingen in gedeeltelijk
eigendom, gehuurde faciliteiten, uitbestede activiteiten
of andere entiteiten die de vergelijkbaarheid
tussen verschillende verslagperioden of verslaggevende
organisaties aanzienlijk beïnvloeden.
vol
vol
Maatschappelijk
verslaggevingbeleid
Maatschappelijk
verslaggevingbeleid
63
63
63
63
* Niveau geeft de mate van rapportage aan: vol (volledig), deels of niet
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Code Indicator Niveau* Verwijzing Pagina Toelichting
3.9 De technieken en berekeningsgrondslagen voor
gegevensmetingen
3.10 Uitleg over de gevolgen van eventuele herformuleringen
van eerder verstrekte informatie.
3.11 Significante veranderingen ten opzichte van
vorige verslagperiodes ten aanzien van reik wijdte,
afbakening of meetmethoden die voor het verslag
zijn toegepast.
vol
vol
vol
Maatschappelijk
verslaggevingbeleid
Maatschappelijk
verslaggevingbeleid
Maatschappelijk
verslaggevingbeleid
3.12 GRI inhoudsopgave vol Maatschappelijk verslaggevingbeleid,
Bijlage 1
3.13 Beleid en huidige praktijk met betrekking tot het
betrekken van externe assurance van het verslag.
vol
Maatschappelijk
verslaggevingbeleid
63
63
63
63
63
4 Bestuursstructuur
4.1 Bestuursstructuur vol Corporate Governance 56 - 59
4.2 Heeft de voorzitter van het hoogste
bestuurslichaam een leidinggevende rol.
4.3 Aantal onafhankelijke en/of niet-leidinggevende
leden van het hoogste bestuurslichaam
4.4 Mechanismen die aandeelhouders en medewerkers
de gelegenheid geven om aanbevelingen te doen aan
of medezeggenschap uit te oefenen op het hoogste
bestuurslichaam.
4.5 Een koppeling tussen vergoedingen voor leden van
het hoogste bestuurslichaam, topmanagers en leidinggevenden
(met inbegrip van vertrek regelingen)
en de prestaties van de organisatie (met inbegrip van
sociale en milieu-gerelateerde prestaties).
4.6 Processen waarmee het hoogste bestuurslichaam
waarborgt dat strijdige belangen worden vermeden.
4.7 Proces voor het bepalen van de kwalificaties en expertise
van de leden van het hoogste bestuurslichaam
voor het sturen van de strategie van de organisatie
aangaande economische, milieu gerelateerde en
sociale onderwerpen.
4.8 Missie- of beginselverklaringen, gedragscodes
en uitgangspunten die van belang zijn voor
de economische, milieugerelateerde en sociale
prestaties.
4.9 Procedures van het hoogste bestuurslichaam voor het
overzien van de inventarisatie en het beheer door de
organisatie van economische, milieugerelateerde en
sociale prestaties, met inbegrip van relevante risico’s.
4.10 Processen voor het evalueren van de eigen prestaties
van het hoogste bestuurslichaam, in het bijzonder
betreffende economische, milieu gerelateerde en
sociale prestaties.
vol
niet
Corporate governance, Corporate
governance structuur
56 - 57
ProRail heeft een two tier structuur.
Indicator is niet van toepassing.
vol Goed werkgeverschap 54 Alle aandelen zijn indirect in handen
van de Nederlandse staat. Er zijn geen
minderheidsaandeelhouders. Medewerkers
worden vertegenwoordigd door de
ondernemingsraad en de vakbonden.
vol
vol
vol
vol
vol
Verslag van de remuneratiecommissie
Corporate governance, Corporate
governance structuur
Corporate governance, Corporate
governance structuur
Nederlandse Corporate Governance
Code
Corporate governance structuur,
Bijeenkomsten van de raad van
commissarissen en verslag van de
auditcommissie
Samenstelling en evaluatie van
de raad van commissarissen
4.11 Toepassing van het voorzorgsprincipe vol Risico management,
compliance-risico's
4.12 Extern ontwikkelde economische, milieu gerelateerde vol
en sociale handvesten, principes of andere initiatieven.
4.13 Lidmaatschap van verenigingen (zoals brancheverenigingen)
en/of nationale/internationale
belangenorganisaties
4.14 Lijst van groepen belanghebbenden die de
organisatie heeft betrokken.
vol
vol
73
56 - 57
57 - 58
59 Nederlandse Corporate Governance Code
57, 71,
75, 76
vol ProRail in het kort 6 - 7
72
62
ProRail kent geen extern ontwikkelde
handvesten, principes of andere initiatieven
van dien aard.
Union Internationale des Chemins de Fer
(UIC), Rail Net Europe (RNE), European
Rail Infrastructure Managers (EIM), Rail
Cargo Information Netherlands, Railforum,
Railnet Europe, Rijksprojectenacademie,
Kennis in het Groot (KING), Stichting
Bouwpluim, Innovatietafel Infrastructuur,
Curnet, Corporate Tenderboard Rijkswaterstaat,
Stichting Bouwen met Staal,
Betonvereniging, Bouwreflectie, RailAlert,
Centrum Ondergronds Bouwen, Raad
voor Rijksvastgoed, Bouw Informatie
Raad, Dutch Innovation Centre for
Electric Road Transport
GRI tabel 117

Code Indicator Niveau* Verwijzing Pagina Toelichting
4.15 Basis voor inventarisatie en selectie van belanghebbenden
vol ProRail in het kort 6 - 7
4.16 Benadering van het betrekken van belang hebbenden. vol ProRail in het kort 6 - 7
4.17 De voornaamste onderwerpen en vraagstukken die
naar voren zijn gekomen door de betrokkenheid van
belanghebbenden en hoe de organisatie hierop heeft
gereageerd
vol ProRail in het kort 6 - 7
EC1
EC2
EC3
Economische prestatie indicatoren
DMA Economische prestaties vol Efficiëntie, Financieel verslag,
Jaarrekening
28 - 29
65 - 68
80 - 110
DMA Marktaanwezigheid vol Goed opdrachtgeverschap 34 - 35
DMA Indirecte economische effecten vol Innovatie 33
Directe economische waarden die zijn gegenereerd
en gedistribueerd
Financiële implicaties en andere risico’s en mogelijkheden
voor de activiteiten van de organisatie als
gevolg van klimaatverandering.
Dekking van de verplichtingen in verband met het
vastgestelde uitkeringenplan van de organisatie.
vol
Financieel verslag,
Jaarrekening
EC4 Significante financiële steun van een overheid. vol Bedrijfsopbrengsten, Investeringsbijdragen,
exploitatie bijdragen
EC5
EC6
EC7
EC8
EC9
Spreiding in de verhouding tussen het standaard
aanvangssalaris en het lokale minimumloon op
belangrijke bedrijfslocaties.
Beleid, methoden en deel van uitgaven betreffende
lokaal gevestigde leveranciers op belangrijke
bedrijfslocaties.
Procedures voor lokale personeelswerving en aan deel
van het topkader dat afkomstig is uit de lokale
gemeenschap op belangrijke bedrijfs locaties.
Ontwikkeling en gevolgen van investeringen in infrastructuur
en diensten die voornamelijk ten behoeve
van het algemeen nut worden geboden door middel
van verplichtingen van commerciële aard, dan wel in
natura of pro bono.
Inzicht in en beschrijving van significante indirecte
economische gevolgen, waaronder de omvang ervan.
65 - 68
80 - 110
vol Duurzaamheid 40 De huidige verkenningen zijn nog niet
zover dat een kwantitatieve impact voor
ProRail bepaald is.
vol Niet in de balans opgenomen regelingen,
109
pensioenverplichtingen
niet
niet
niet
niet
vol Goed opdrachtgeverschap 34 - 35
67,
97 - 98
99 - 100
Activiteiten vinden alleen plaats in Nederland.
ProRail rapporteert niet specifiek op
deze indicator.
ProRail is alleen in Nederland actief. Onze
werkzaamheden worden verricht vanuit
het hoofdkantoor in Utrecht en de vier
regio's. Er wordt geen onderscheid
gemaakt tussen nationaal en lokaal
gevestigde leveranciers.
ProRail is alleen in Nederland actief en
werft personeel in heel Nederland voor
functies in Utrecht en in de vier regio's.
ProRail rapporteert niet specifiek op deze
indicator.
ProRail heeft geen actief beleid ter bevordering
van het algemeen nut, aangezien
we grotendeels gefinancierd zijn met
publieke gelden.
EN1
EN2
Milieu prestatie indicatoren
DMA milieu vol Duurzaamheid 40 - 43
Totale hoeveelheid gebruikte materialen naar gewicht
of volume.
Percentage van de gebruikte materialen dat
bestaat uit afval uit externe bronnen
EN3 Direct energieverbruik door primaire energiebron. vol Duurzaam,
energie-verbruik en
energie-efficiënte
EN4 Indirect energieverbruik door primaire bron. vol Duurzaam,
energie-verbruik en
energie-efficiënte
* Niveau geeft de mate van rapportage aan: vol (volledig), deels of niet
deels Duurzaamheid 42 Inkopen voor beheer en bouw worden
verricht door leveranciers. Met CO 2
prestatieladder
stimuleert ProRail leveranciers
vanuit ketenverantwoordelijkheid.
niet
Inkopen voor beheer en bouw worden
verricht door leveranciers. Met CO 2
prestatieladder
stimuleert ProRail leveranciers
vanuit ketenverantwoordelijkheid.
41
41
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Code Indicator Niveau* Verwijzing Pagina Toelichting
EN5
EN6
EN7
Energie die bespaard is door besparingen en
efficiëntieverbeteringen.
Initiatieven ten behoeve van energie-efficiëntie of
op duurzame energie gebaseerde producten en diensten,
evenals verlagingen van de energie-eisen als
resultaat van deze initiatieven.
Initiatieven ter verlaging van het indirecte energieverbruik
en reeds gerealiseerde verlaging.
vol
vol
vol
Duurzaam,
energie-verbruik en
energie-efficiënte
Duurzaam,
energie-verbruik en
energie-efficiënte
Duurzaam,
energie-verbruik en
energie-efficiënte
EN8 Totale wateronttrekking per bron. niet ProRail onttrekt geen water direct van
bronnen. De indicator is niet materieel
voor ProRail
EN9 Waterbronnen waarvoor wateronttrekking
niet
significante gevolgen heeft.
EN10 Percentage en totaal volume van gerecycled en
hergebruikt water.
niet
EN11 Locatie en oppervlakte van land dat eigendom is,
gehuurd wordt, beheerd wordt in of grenst aan
beschermde gebieden en gebieden met een hoge
biodiversiteitwaarde buiten beschermde gebieden.
vol
EN12 Significante gevolgen van activiteiten, producten en deels
diensten op de biodiversiteit in beschermde gebieden
en gebieden met een hoge biodiversiteitwaarde buiten
beschermde gebieden.
EN13 Beschermde of herstelde habitats. niet
EN14
EN15
EN16
EN17
EN18
Strategieën, huidige maatregelen en toekomstige
plannen voor het beheersen van de gevolgen van de
biodiversiteit.
Aantal op de rode lijst van de IUCN vermelde soorten
en soorten op nationale beschermingslijsten met
habitats in gebieden binnen de invloedssfeer van
bedrijfsactiviteiten, ingedeeld naar hoogte van het
risico van uitsterven.
Totale directe en indirecte emissie van broei kasgassen
naar gewicht.
Andere relevante indirecte emissie van broei kasgassen
naar gewicht.
Initiatieven ter verlaging van de emissie van broeikasgassen
en gerealiseerde verlagingen.
vol
niet
vol
niet
vol
Duurzaamheid,
natuur & landschap,
ecologische hoofdstructuur
Duurzaamheid,
natuur & landschap
Duurzaamheid,
natuur & landschap
Duurzaamheid,
CO 2
-voetafdruk
Duurzaamheid,
CO 2
-voetafdruk
41
41
41
41
41
41
42
42
ProRail rapporteert niet op deze
indicator.
EN19 Emissie van ozonafbrekende stoffen naar gewicht. niet ProRail rapporteert niet op deze
indicator.
EN20
NO, SO en andere significante luchtemissies naar type
en gewicht.
niet
ProRail rapporteert niet op deze
indicator.
EN21 Totale waterafvoer naar kwaliteit en bestemming. niet “Waterafvoer van stations is relevant.
ProRail rapporteert niet op deze
indicator.”
EN22
EN23
EN24
EN25
EN26
Totaalgewicht afval naar type en verwijderingmethode.
Totaal aantal en volume van significante
lozingen.
Gewicht van getransporteerd, geïmporteerd,
geëxporteerd of verwerkt afval dat als gevaarlijk geldt
op grond van bijlage I, II, III en VIII van de Conventie
van Bazel en het percentage afval dat internationaal
is getransporteerd.
Benaming, grootte, beschermingsstatus en biodiversiteitwaarde
van wateren en gerelateerde
habitats die significante gevolgen ondervinden van
de waterafvoer en -afvloeiing van de verslaggevende
organisatie.
Initiatieven ter compensatie van de milieugevolgen
van producten en diensten en de omvang van deze
compensatie.
niet
niet
niet
niet
niet
Afvalverwijdering van stations en
in bouw projecten is uitbesteed
aan derden. ProRail rapporteert niet op
deze indicator.
Lozingen zijn relevant met name
op emplacementen. Geconstateerde
lozingen zijn onderdeel van milieuovertredingen.
Voor enkele infrastructurele projecten
worden compensatiemaatregelen getroffen,
bijvoorbeeld het planten van bomen.
GRI tabel 119

Code Indicator Niveau* Verwijzing Pagina Toelichting
EN27
EN28
EN29
EN30
Percentage producten dat is verkocht en waarvan de
verpakking is ingezameld, naar categorie.
Monetaire waarde van significante boetes en totaal
aantal niet-monetaire sancties wegens het niet naleven
van milieuwet en -regelgeving.
Significante milieugevolgen van het transport van
producten en andere goederen en materialen die
worden gebruikt voor de activiteiten van de organisatie
en het vervoer van personeelsleden.
Totale uitgaven aan en investeringen in milieubescherming
naar type.
niet
vol
niet
niet
Duurzaamheid,
milieuovertredingen
ProRail levert geen producten met verpakkingsmateriaal.
De indicator is niet
relevant.
43 De monetaire waarde van deze boetes is
niet materieel in het kader van de verslaggeving.
De verslaggeving richt zich op het
aantal overtredingen.
Arbeidsomstandigheden en indicatoren voor
volwaardig werk
DMA DMA arbeidsomstandigheden vol Medewerkers 50 - 55
LA1
LA2
LA3
LA4
LA5
LA6
LA7
LA8
LA9
LA10
LA11
LA12
LA13
LA14
Totale personeelsbestand naar type werk en
arbeidsovereenkomst.
Totaal aantal en snelheid van personeelsverloop per
leeftijdsgroep en geslacht.
Uitkeringen aan voltijdmedewerkers die niet
beschikbaar zijn voor deeltijdmedewerkers,
per grootschalige activiteit.
Percentage medewerkers dat onder een collectieve
arbeidsovereenkomst valt.
Minimale opzegtermijn(en) in verband met operationele
veranderingen, inclusief of dit wordt gespecificeerd
in collectieve overeenkomsten.
Percentage van het totale personeelsbestand dat is
vertegenwoordigd in formele gezamenlijke
arbo-commissies van werkgevers en werknemers die
bijdragen aan de controle op en advies over arboprogramma’s.
Letsel-, beroepsziekte-, uitvaldagen- en verzuimcijfers
en het aantal werkgerelateerde sterf gevallen per
regio.
Opleidings-, trainings-, advies-, preventie- en risicobeheersingprogramma's
ten behoeve van personeelsleden.
Afspraken over arbo-onderwerpen vastgelegd in
formele overeenkomsten met vakbonden.
Gemiddeld aantal uren dat een werknemer per jaar
besteedt aan opleidingen, onderverdeeld naar werknemerscategorie.
Programma’s voor competentiemanagement en
levenslang leren die de blijvende inzetbaarheid van
medewerkers garanderen en hen helpen bij het
afronden van hun loopbaan.
Percentage medewerkers dat regelmatig wordt ingelicht
omtrent prestatie- en loopbaanontwikkeling.
Samenstelling van bestuurslichamen en onderverdeling
van medewerkers per categorie, naar geslacht,
leeftijdsgroep en andere indicatoren van diversiteit.
Verhouding tussen basissalarissen van mannen en
vrouwen per medewerkercategorie.
vol
Opbouw en omvang, menselijk
kapitaal, Jaarrekening
50 - 52
102
vol Opbouw en omvang 50 - 52
niet
vol
vol
vol
vol
Leiderschap en cultuur, Goed
werkgeverschap
deels Goed werkgeverschap 54
deels
niet
vol
deels
Leiderschap en cultuur, Goed
werkgeverschap
53 - 54
53 - 54
vol Personalia, Opbouw en omvang 78 - 79
50 - 51
niet
Alle medewerkers van ProRail vallen onder
de CAO met uitzondering van enkele
individuele directie- en managementleden
(circa 1%).
Voor alle medewerkers geldt de opzegtermijn
van tenminste 1 maand, zoals
geregeld in de CAO.
Alle medewerkers van ProRail worden
gerepresenteerd door arbo-commissies.
Deze arbo-commissies vallen onder de
ondernemingsraad en houden zich bezig
met zaken op het gebied van arbeidsomstandigheden,
veiligheid, gezondheid en
welzijn.
Alle medewerkers van ProRail vallen onder
de CAO met uitzondering van enkele
individuele directie- en managementleden
(circa 1%). Arbo-onderwerpen zijn geregeld
in de CAO.
ProRail rapporteert niet op deze
indicator.
Voorlichting over prestatie- en loopbaanontwikkeling
valt binnen reguliere beoordelings-
en trainings programma's en
geldt voor alle medewerkers.
Alle medewerkers van ProRail vallen onder
de CAO met uitzondering van enkele
individuele directie- en managementcontracten.
Er zijn geen principiële verschillen
tussen mannen en vrouwen.
* Niveau geeft de mate van rapportage aan: vol (volledig), deels of niet
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Code Indicator Niveau* Verwijzing Pagina Toelichting
Mensenrechten
HR1
HR2
HR3
HR4
HR5
HR6
HR7
HR8
HR9
DMA mensenrechten vol Goed opdrachtgeverschap 34 De relevante onderwerpen bij ProRail zijn
sociale aspecten, zoals veiligheid en werktijden.
Percentage van en totaal aantal aanmerkelijke investeringsovereenkomsten
waarin clausules over mensenrechten
zijn opgenomen of waarvan de naleving
van de mensenrechten is getoetst.
Percentage belangrijke leveranciers en aan nemers die
getoetst zijn op naleving van de mensenrechten en
op getroffen maatregelen.
Totaal aantal uren personeelstraining over beleid en
procedures betreffende aspecten van mensenrechten
die relevant zijn voor de activiteiten, met inbegrip van
het percentage van het personeel dat de trainingen
gevolgd heeft.
Totaal aantal gevallen van discriminatie en de getroffen
maatregelen.
Activiteiten waarvan is vastgesteld dat daarbij een
aanzienlijk risico zou kunnen gelden voor het recht
op de uitoefening van de vrijheid van vereniging en
collectieve arbeidsonderhandelingen, alsmede de
maatregelen die zijn getroffen ter ondersteuning van
deze rechten.
Activiteiten waarvan is vastgesteld dat er een aanzienlijk
risico is van gevallen van kinderarbeid, alsmede
de maatregelen die zijn getroffen gericht op
de uitbanning van kinderarbeid.
Activiteiten waarvan is vastgesteld dat er een aanzienlijk
risico is van gevallen van gedwongen of verplichte
arbeid, alsmede de maatregelen die zijn getroffen
gericht op de uitbanning van gedwongen of
verplichte arbeid.
Percentage van het beveiligingspersoneel dat training
heeft gevolgd in het beleid of de procedures van de
organisatie betreffende aspecten van de mensenrechten
die relevant zijn voor de activiteiten.
Totaal aantal gevallen van overtreding van de rechten
van de inheemse bevolking, alsmede de getroffen
maatregelen.
niet
vol
niet
niet
niet
niet
niet
niet
niet
Investeringsovereenkomsten worden niet
gescreend.
ProRail heeft standaardafspraken met
aannemers (100%) voor bouw- en
onderhoud aan het spoor met betrekking
tot mensenrechtenaspecten,
zoals werktijden.
ProRail heeft een beleid met vertrouwenspersonen
en registreert als onderdeel van
medewerkeronderzoek gevallen van ongewenst
gedrag. ProRail rapporteert niet
specifiek hierover.
Bij ProRail hebben zich geen situaties
voorgedaan, waarbij het recht van medewerkers
op vrijheid van vereniging en gezamelijke
onderhandeling, is verhinderd.
Er zijn geen werkzaamheden geïdentificeerd,
waarbij er een risico bestaat op
kinderarbeid.
ProRail is alleen actief in Nederland.
ProRail rapporteert niet over deze
indicator vanwege lage relevantie.
Maatschappelijke prestatie indicatoren
DMA DMA Maatschappelijk vol Betrokkenheid 36 - 37
SO1 Effecten van de activiteiten op de gemeenschap vol Betrokkenheid 36 - 37
SO2
SO3
SO4
SO5
SO6
Percentage van en totaal aantal bedrijfseen heden
geanalyseerd op corruptiegerelateerde risico’s.
Percentage van het personeel dat training in anticorruptiebeleid
en -procedures van de organisatie
heeft gevolgd.
Maatregelen die zijn getroffen naar aanleiding van
gevallen van corruptie en/of integriteit.
Standpunten betreffende publiek beleid en deelname
aan de ontwikkeling ervan, evenals lobbyen.
Totale waarde van financiële en in-natura-bijdragen
aan politieke partijen, politici en gerelateerde instellingen
per land.
niet
niet
vol Leiderschap en cultuur 53
niet
niet
Meldingen van niet integer gedrag
worden bijgehouden en onderzocht.
ProRail rapporteert niet over specifieke
percentages.
Medewerkers worden geïnformeerd over
gedragscode, als onderdeel van het arbeidscontract.
ProRail rapporteert niet
over specifieke percentages.
ProRail is een staatsdeelneming. We
vormen geen standpunten over publiek
beleid, behalve omtrent zaken gerelateerd
aan onze activiteiten.
ProRail wordt hoofdzakelijk gefinancierd
met publieke gelden. Er worden geen
financiële bijdragen gegeven op politiek
gebied.
GRI tabel 121

Code Indicator Niveau* Verwijzing Pagina Toelichting
SO7
SO8
Totaal aantal rechtszaken vanwege concurrentiebelemmerend
gedrag, anti-kartel-, en monopolistische
praktijken, alsmede de resultaten van deze
rechtszaken.
Monetaire waarde van significante boetes en totaal
aantal niet-monetaire sancties wegens het niet naleven
van wet- en -regelgeving.
niet
niet
In het jaar 2010 zijn een aantal zaken
met de NMA besproken voor de rechtbank.
De bedragen zijn niet
materieel in het kader van jaarverslaggeving.
Gezondheid en veiligheid van consumenten
DMA DMA gezondheid en veiligheid van consumenten vol Omgeving 36 - 39
PR1
PR2
PR3
PR4
PR5
PR6
PR7
PR8
PR9
Levensduurstadia waarin de gevolgen van producten
en diensten voor gezondheid en veiligheid worden
beoordeeld met het oog op verbetering en het percentage
van belangrijke product- en dienstencategorieën
die aan der gelijke procedures onderhevig zijn.
Totaal aantal gevallen van niet-naleving van regelgeving
en vrijwillige codes betreffende gevolgen voor
gezondheid en veiligheid van producten en diensten
gedurende de levensduur, naar type resultaat.
Type informatie over producten en diensten dat verplicht
wordt gesteld door procedures en het percentage
van belangrijke producten en diensten die onderhevig
zijn aan dergelijke informatie-eisen.
Totaal aantal gevallen van niet-naleving van regelgeving
en vrijwillige codes betreffende informatie over
en etikettering van producten en diensten, naar type
resultaat.
Beleid ten aanzien van klanttevredenheid, met inbegrip
van resultaten van onderzoeken naar de klanttevredenheid.
Programma’s voor de naleving van wetten,
standaarden en vrijwillige codes met betrekking
tot marketingcommunicatie, waaronder reclame,
promotie en sponsoring.
Totaal aantal gevallen van niet-naleving van regelgeving
en vrijwillige codes betreffende marketingcommunicatie,
waaronder reclame, promotie en
sponsoring, naar type resultaat.
Totaal aantal gegronde klachten over inbreuken op
de privacy van klanten en het kwijtraken van klantgegevens.
Monetaire waarde van significante boetes wegens
het niet naleven van wet- en -regelgeving betreffende
de levering en het gebruik van producten en diensten.
vol
niet
vol
niet
vol
niet
niet
Veiligheid, Leiderschap en
cultuur
Informatie voor reizigers
Betrokkenheid
Samenwerking met vervoerders,
Reputatiescores, Informatie voor
reizigers Comfort op stations
vol Betrokken, klachten 36
niet
18 - 19
38 - 39
53
24 - 25
36 - 37
15, 32
35, 37
24 - 25
26 - 27
ProRail vervult geen commerciële
activiteiten. ProRail rapporteert niet
op deze indicator.
ProRail rapporteert niet over
deze indicator
* Niveau geeft de mate van rapportage aan: vol (volledig), deels of niet
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

GRI tabel 123

Colofon
Publicatie
ProRail B.V., mei 2011
Tekst
ProRail & Nawarra, Amsterdam
Ontwerp
Het Lab – grafisch ontwerpers BNO, Arnhem
Fotografie
Peter Bliek, Jan Lankveld, Hollandse Hoogte -
Truus van Gog Fotografie, ANP - Bram de Hollander
Oplage
1400 exemplaren
Papier
Arctic Volume
Vragen
Indien u vragen heeft over de inhoud van het jaarverslag
kunt u contact opnemen met ProRail via internet
www.prorail.nl/contactformulier of telefonisch tijdens
kantoortijden op telefoonnummer 0900 776 7245
(20 cent per minuut).
voor het spoor - prorail jaarverslag 2010

Bezoekadres
Moreelsepark 3
3511 EP Utrecht
Postadres
Postbus 2038
3500 GA Utrecht
www.prorail.nl